Macro

Ακόμα μια γενιά Παλαιστινίων μεγαλώνει μέσα στους βομβαρδισμούς, στο αίμα και στην απόγνωση. Τη «σκυτάλη» από την Αχέντ της Δυτικής Όχθης πήρε η 10χρονη Ναντίν Αμπντουλατίφ της Γάζας. Με μοναδικό όπλο το κινητό της, με το οποίο κατέγραφε προηγουμένως μια έτσι και αλλιώς δύσκολη καθημερινότητα, η Ναντίν έγινε ένα από τα πιο επιδραστικά άτομα στο Διαδίκτυο αποτυπώνοντας τη νέα σκληρή πραγματικότητα. Σε ένα από τα βίντεο πύραυλοι περνούν πάνω από το κεφάλι της ενώ εκείνη προσπαθεί να δώσει κουράγιο στον μικρό αδελφό της που κλαίει. Σε άλλο βίντεο, μπροστά στα ερείπια σπιτιών που ισοπεδώθηκαν από τις βόμβες του Ισραήλ, η Ναντίν ξεσπά: «Τα βλέπετε αυτά; Τι περιμένετε να κάνω εγώ; Να τα διορθώσω; Είμαι μόνο 10 ετών. Δεν μπορώ να το αντιμετωπίσω όλο αυτό. Θέλω μόνο να γίνω γιατρός ή κάτι τέτοιο για να βοηθήσω τον λαό μου, αλλά δεν μπορώ. Είμαι απλώς ένα παιδί». Με τον αφοπλιστικά απλό, αυθόρμητο και υποτίθεται α-πολιτικό λόγο της η Ναντίν μετέφερε τη φρίκη τη Γάζας στα σαλόνια και στους καναπέδες όχι μόνο της Μέσης Ανατολής, αλλά και της Ευρώπης και της Αμερικής. Χωρίς βαρύγδουπες διακηρύξεις, χωρίς αφορισμούς, με κουράγιο και επιμονή, ένα 10χρονο κορίτσι ανέδειξε με τον τρόπο και τα μέσα της δικής της γενιάς το δράμα ενός ολόκληρου λαού. Μέσα από τις εικόνες της οικογένειάς της, που κοιμούνται όλοι μαζί στην ίδια γωνιά του σπιτιού. Όχι γιατί δεν έχουν άλλα δωμάτια, αλλά -ο μη γένοιτο- για να πεθάνουν όλοι μαζί αν πέσει πύραυλος στο σπίτι τους, όπως εξήγησε η Ναντίν.

Στις 25 Μαΐου 1911 ξεκίνησε η αγροτική Μεξικανική Επανάσταση με ηγέτη τον Εμιλιάνο Ζαπάτα, ο οποίος μαζί με τους Φρανσίσκο Μαντέρο, Πάσκουαλ Ορόζκο και Πάντσο Βίγια ανέτρεψαν το δικτάτορα της χώρας Πορφίριο Ντίαζ. Ο μεγαλύτερος επαναστάτης του Μεξικού αναδείχθηκε σε σπουδαία ηγετική προσωπικότητα των ανταρτών της Επανάστασης, που μαχόταν εναντίον του στρατηγού Ντίαζ. Οργάνωσε και διοικούσε σημαντική επαναστατική δύναμη, ονομαζόμενη «Απελευθερωτικός Στρατός του Νότου». Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα Σαλαζάρ  (8 Αυγούστου 1879-10 Απριλίου 1919), αναδείχθηκε σε σπουδαία ηγετική προσωπικότητα στην αγροτική Μεξικανική Επανάσταση του 1910 κατά του προέδρου της χώρας Πορφίριο Ντίαζ και κατά την περίοδο που ακολούθησε (1911-1917) - Το σύνθημα "Γη και Ελευθερία"  εξακολουθεί να είναι οδηγός δράσης για τους Ζαπατίστας σήμερα στο Μεξικό αλλά και για πολλά από τα σημερινά κινήματα της Λ. Αμερικής 

Οι ιστορικοί (και ιστορικοί της λογοτεχνίας) έχουν παρατηρήσει πολλές φορές την αμφίθυμη (και αμφίσημη – από τη σιωπηρή ανοχή έως την ενθουσιώδη υποδοχή) στάση της γενιάς του ’30 –η οποία αποτελεί ακόμη και σήμερα τη ραχοκοκαλιά της νεοελληνικής λογοτεχνίας και της λογοτεχνικής παιδείας των νεοελλήνων– απέναντι στον ναζισμό κατά τον Μεσοπόλεμο και την αποστράτευσή της κατά τα πρώτα χρόνια της Κατοχής στη συνέχεια. Σύμφωνα με τον Τάσο Βουρνά, η γενιά του Τριάντα αποτελεί «τη διασταύρωση της φθοράς του εθνικιστικού ιδανικού στην Ελλάδα που τροφοδοτούσε για πολύ καιρό τη λογοτεχνία, με τις μεταπολεμικές συνθήκες μιας λογοτεχνίας που άνθισε στα μεγάλα κοσμοπολίτικα κέντρα της δύσης με εντελώς διαφορετικό μηχανισμό ροπών, λειτουργίας και επιτεύξεων απ’ ό,τι η διασταύρωση του κοινωνικού ιδανικού στην Ελλάδα με το συνταρακτικό γεγονός της Οκτωβριανής Επανάστασης». Στην αντίπερα όχθη από τους λογοτέχνες αυτούς, εμφανίζεται ήδη από τα χρόνια της Κατοχής μια ταξική εργατική λογοτεχνία που εκπροσωπούσε ο Κώστας Βάρναλης με τους μαρξιστικούς του στίχους, ο Κώστας Παρορίτης με τα προλεταριακά του μυθιστορήματα και η ομάδα των αριστερών λογοτεχνών που έγραφαν στο περιοδικό Νέοι Πρωτοπόροι (Καρβούνης, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Ασημάκης Πανσέληνος, Δημήτρης Γληνός, Γιάννης Κορδάτος, Βασίλης Ρώτας και λοιποί). Ίσως η πιο χαρακτηριστική συμπερίληψη αυτού του ρήγματος, που δημιουργείται μεταξύ των Ελλήνων λογοτεχνών κατά το Μεσοπόλεμο, αποτελεί ο περίφημος διάλογος ανάμεσα στον Νίκο και τη Γαλάτεια Καζαντζάκη μέσα από τις σελίδες της «Καθημερινής». Εκεί, ο Καζαντζάκης υπερασπίζεται το δικαίωμα της Ιταλίας του Μουσολίνι στο ζωτικό χώρο («να μην πνιγεί μέσα στα στενά σύνορα που δεν τη χωρούν»), για να λάβει την οργισμένη απάντηση της Γαλάτειας, που κατέληγε: «Η ζωή για τον κ. Καζαντζάκη είναι γεμάτη νεκρά και αφηρημένα σχήματα που καμιά πνοή αισθήματος δεν μπορεί να ζωντανέψει. Γι’ αυτό είναι πέραν της αγάπης και του μίσους, όπως καυχιέται. Είναι πέραν του φασισμού και του κομμουνισμού (είναι μετακομμουνιστής). Είναι πέρα από τα ανθρώπινα (είναι απάνθρωπος), είναι έξω τόπου και χρόνου. Ανήκει κοντολογίς στη χώρα των παραμυθιών και των κολοκυθοκορφάδων!». Δεν μπορούμε να παίζουμε εν ου παικτοίς, φαίνεται να επεσήμαινε με δηκτικότητα η Γαλάτεια Καζαντζάκη.

Η εναλλακτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελεί απλώς ένα πρόγραμμα για την επόμενη κυβέρνηση που θα διορθώσει τα λάθη της προηγούμενης. Φιλοδοξεί να αποτελεί το σχέδιο ενός άλματος προς ένα νέο μέλλον, χαρακτηριστικό μιας περιόδου κατά την οποία προοδευτικές πολιτικές ηγεσίες σε όλο τον κόσμο, με πλέον θεαματικό παράδειγμα την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, συνειδητοποιούν ότι οι πολιτικές τους πρέπει να επικεντρωθούν στην αντιμετώπιση των κινδύνων που αποτελούν οι διευρυνόμενες ανισότητες, η υγειονομική κρίση και η κλιματική αλλαγή, και να έχουν στρατηγικό χαρακτήρα και στοχεύσεις. Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ αφορά τη δίκαιη πράσινη μετάβαση, τον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου, με την ενίσχυση της εργασίας, την ενδυνάμωση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, και των αυτοαπασχολουμένων, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και ανθεκτικότητας, την παράλληλη και συνδυασμένη ανάπτυξη των περιφερειών, των πόλεων και της υπαίθρου. Για τον καθένα από αυτούς τους τομείς παρέμβασης, προβλέπονται κατευθύνσεις μεταρρυθμίσεων, επενδύσεων και έργων. Πρόκειται για προτάσεις παρεμβάσεων που επιδιώκουν να αξιοποιήσουν τόσο την προηγούμενη κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και την εμπειρία της αντιπολίτευσης μετά τον Ιούλιο του 2019, ειδικά σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η εκδήλωση για την παρουσίαση της εναλλακτικής πρότασης, έδειξε ειδικότερα ότι ενισχύεται στον ΣΥΡΙΖΑ η συνειδητοποίηση της ανάγκης να περάσει από την υιοθέτηση νέων επιδιώξεων και στόχων στο εσωτερικό του υπαρκτού θεσμικού πλαισίου, στην υλοποίηση ισχυρών θεσμικών μεταρρυθμίσεων ικανών να υπηρετήσουν το πρόγραμμα και το σχέδιο μιας αριστερής κυβέρνησης στις σημερινές συνθήκες. Αναδείχθηκε, κατά την παρουσίαση, η ανάγκη της ενίσχυσης και του συντονισμού των δημόσιων πολιτικών, η επιδίωξη της αποτελεσματικότερης αξιοποίησης των χρηματοδοτικών εργαλείων και ειδικότερα η ενίσχυση της αναπτυξιακής τράπεζας, η ανάγκη υλοποίησης σχεδίων μετασχηματισμού της οικονομίας, ειδικότερα στον ενεργειακό τομέα, η ανάγκη ανάδειξης και αντιμετώπισης της τοπικότητας των περιβαλλοντικών, παραγωγικών και κοινωνικών ζητημάτων. Ένας τέτοιος προσανατολισμός θα μπορούσε να υποστηριχθεί από την υιοθέτηση των εξής θεσμικών πρωτοβουλιών: Τη δημιουργία “δεξαμενών σκέψης” με διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό, σχετικά με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και παραγωγικά, και στόχους τη μελέτη εξελίξεων, δυνατοτήτων και πολιτικών επιλογών. Τη δημιουργία σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο εργαλείων αναπτυξιακού σχεδιασμού. Την ενεργοποίηση σε τοπικό επίπεδο οργάνων εκπροσώπησης των παραγωγικών και κοινωνικών δυνάμεων ώστε να είναι δυνατή η δημοκρατική επίλυση προβλημάτων όπως η μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η προστασία από επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η αναβάθμιση της αγροτικής παραγωγής, και η παραγωγική ανασυγκρότηση με τη ευρύτερη έννοια, η επάρκεια των θεσμών κοινωνικής προστασίας και προσφοράς κοινωνικών υπηρεσιών.

Η απόφαση του υπουργείου Παιδείας για λήξη των μαθημάτων στα Λύκεια στις 2 Ιουνίου, σχεδόν δύο εβδομάδες νωρίτερα από την παράταση που το ίδιο έδωσε, αποτελεί μια ακόμη πράξη κυβερνητικής αποτυχίας. Δυστυχώς, μαθητές και γονείς είχαν την ατυχία -μέσα στην πανδημία- να γνωρίσουν την πιο ανίκανη πολιτική ηγεσία στο υπουργείο Παιδείας. Τα στοιχεία της αποτυχίας βρίσκονται αναρτημένα στην ιστοσελίδα του υπουργείου. Την προηγούμενη Τετάρτη έκλεισαν 27 σχολεία λόγω Covid-19. Σήμερα, 10 ημέρες από την επαναλειτουργία, έβαλαν «λουκέτο» 1.000 τμήματα και σχολεία. Η αύξηση του αριθμού των σχολείων με μαθητές και εκπαιδευτικούς που νοσούν είναι τρομακτική. Ήταν αναμενόμενη αυτή η ραγδαία αύξηση; Δυστυχώς, ναι. Για τρίτη συνεχή φορά, η κυβέρνηση άνοιξε τα σχολεία όπως τα έκλεισε. Επέμεινε στα πολυπληθή τμήματα και στηρίχθηκε αποκλειστικά στην αναξιόπιστη διαδικασία των self-tests. Ακόμα και αυτά περιορίστηκαν από δύο σε ένα ανά εβδομάδα. Παράλληλα, με αλλοπρόσαλλες οδηγίες (αριθμός κρουσμάτων για κλείσιμο σχολείων, μείωση ημερών καραντίνας από 14 σε 10) και με τις πανελλαδικές εξετάσεις να πλησιάζουν, επέτεινε τη σύγχυση, το φόβο και την ανασφάλεια σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς. Η Ελλάδα συνεχίζει να κατέχει ένα θλιβερό «προνόμιο». Σύμφωνα με την UNESCO, τα σχολεία μας παρέμεινα κλειστά για το μεγαλύτερο διάστημα μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Ένα ακόμα «κατόρθωμα» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, το οποίο συνοδεύεται από τη θεσμοθέτηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής και τον αποκλεισμό 25-30.000 μαθητών και μαθητριών από τα Πανεπιστήμια, ήδη από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος. Το λιγότερο που οφείλουν τώρα να κάνουν, ως ελάχιστη εξιλέωση έναντι της αναλγησίας και της ανικανότητάς τους, είναι να ανακαλέσουν τη μείωση του αριθμού των εισακτέων. Ας δείξουν, έστω την ύστατη στιγμή, ότι διαθέτουν ρινίσματα ενσυναίσθησης και αξιοπρέπειας.

Το μοναδικό επιχείρημα που επικαλείται η ΝΔ είναι ότι η απλή αναλογική που καθιέρωσε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην τοπική αυτοδιοίκηση με τον Κλεισθένη Ι, με την οποία έγιναν οι αυτοδιοικητικές εκλογές τον Μάιο του 2019, προκάλεσε ακυβερνησία στους Δήμους και στις Περιφέρειες. Όμως, η αλήθεια είναι ότι ο Κλεισθένης Ι δεν δοκιμάστηκε ποτέ στην πράξη, διότι από το καλοκαίρι του 2019 ο προκάτοχος του κ. Θεοδωρικάκος, αφαίρεσε σημαντικές αρμοδιότητες από τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια μεταφέροντάς τις στην Οικονομική επιτροπή και στην επιτροπή Ποιότητα Ζωής, αφού πρώτα είχε αλλάξει τη σύνθεσή τους υπέρ της πλειοψηφούσας παράταξης, αλλοιώνοντας έτσι με τον πιο βάναυσο τρόπο το εκλογικό αποτέλεσμα. Τι προτείνει, λοιπόν, το νομοσχέδιο: Δήμαρχος και περιφερειάρχης θα εκλέγονται από την πρώτη Κυριακή, εφόσον ο συνδυασμός τους εξασφαλίσει το 43% +1 ψήφο  και ταυτόχρονα θα διασφαλίζουν το 60% των συμβούλων. Επειδή όπως φαίνεται στη ΝΔ απεχθάνονται τη δημοκρατία και την πολυφωνία, θέτουν και όριο 3% για να εκπροσωπείται μια παράταξη στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, με σκοπό να ακούγονται λιγότερες φωνές εντός των συμβουλίων. Αν  εφαρμόζαμε τον νόμο Βορίδη στα εκλογικά αποτελέσματα του 2019, θα είχαμε περίπου 200 αυτοδιοικητικές «απόψεις» λιγότερες στα συμβούλια. Το πλαφόν του 3% δεν φανερώνει μόνο την αντιδημοκρατική ιδεοληψία της ΝΔ αλλά και την ανοησία αυτών που συνέταξαν τον νόμο καθώς στους περίπου 250 Δήμους από τους 332 το όριο του 3% μπορεί και να μην αρκεί για την εκλογή συμβούλου του συνδυασμού. Επίσης, η ΝΔ κάνει ένα βήμα παραπέρα στην περιστολή της πολυφωνίας καθώς μειώνει τον αριθμό των συμβούλων, κατά περίπου 19% στα δημοτικά συμβούλια και αντίστοιχα 17% στα περιφερειακά. Τέλος, καταργεί μια ουσιαστική δημοκρατική κατάκτηση του Κλεισθένη Ι, που ήταν η ενίσχυση των χιλιάδων κοινοτήτων με πόρους και αρμοδιότητες μέσω της εκλογής των τοπικών συμβουλίων από μια τρίτη κάλπη ανεξάρτητη από τα κεντρικά ψηφοδέλτια, ενισχύοντας έτσι τη ζωή και τη δημοκρατία στα χωριά μας. Μια μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ που είχε την ομόφωνη στήριξη των ανθρώπων που ζούνε στα χωριά. Τα εμπόδια στην κοινωνία των πολιτών και στην ανεξαρτησία της τοπικής αυτοιδιοίκησης πολλαπλασιάζονται με την ενίσχυση του κομματισμού, καθώς για να δοθεί η δυνατότητα σε έναν αυτοδιοικητικό συνδυασμό να πάρει μέρος στις εκλογές θα πρέπει να έχει ψηφοδέλτιο με υποψηφιότητες που θα καλύπτουν τουλάχιστον το 80% του συνόλου των κοινοτήτων!

Δεν είναι το δόγμα της ασφάλειας που πρέπει να προταχθεί, αλλά η επιδίωξη της ηρεμίας του πληθυσμού. Η αριστερά και ο προοδευτικός κόσμος γενικότερα, πρέπει να υπερβούν την ατζέντα του «αντιπάλου» και να επενδύσουν στην ειρήνη και όχι στον πόλεμο –που καλλιεργείται μέσα από το δόγμα της ασφάλειας. Για να γίνει αυτό, πρέπει το να λαμβάνεται υπόψη η οικονομική λειτουργία του οργανωμένου εγκλήματος. Από τη μία, η περιστολή της προσφοράς υπηρεσιών του μπορεί να γίνει μέσα από αποτελεσματικά κοινωνικά μέτρα πρόληψης (π.χ. μείωση της ανεργίας και της επισφαλούς εργασίας), την ανάπτυξη ενός συστήματος αστυνομίας και απονομής δικαιοσύνης, που να μπορεί να αποδώσει ουσιαστικά. Από την άλλη, η ζήτηση για τις υπηρεσίες του οργανωμένου εγκλήματος, αναπτύσσεται εκεί που το κράτος υποχωρεί υποστηρίζει ο Φεντερίκο Βαρέζε. Η αποδυνάμωση του κρατικού μονοπωλίου της βίας και η ιδιωτικοποίηση της δημοσίας ασφάλειας, η απόσυρση του κράτους από τον έλεγχο της οικονομίας και της διοίκησης επιτείνουν την παρουσία του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς αφήνει πεδία υπό τον έλεγχο των κάθε φορά ισχυρών (π.χ. καρτέλ, παράνομες αγορές λιανικής κλπ), ανεξάρτητα αν ο νόμος θεωρεί ποινικό ή αστικό αδίκημα, πολλές τέτοιες περιπτώσεις ή δέχεται για αυτές τον όρο εγκληματικές οργανώσεις.

Από το 2011 μέχρι την αρχή της πανδημίας που το θέατρο αναγκαστικά παρέμεινε κλειστό, παρουσιάστηκαν εκεί εκατοντάδες θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις, εκδηλώσεις ενίσχυσης αυτοοργανωμένων εγχειρημάτων, κινηματικών πρωτοβουλιών, έγιναν ομιλίες και διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων, αφιερώματα και φεστιβάλ. Ο χώρος έγινε προσβάσιμος για τα ανάπηρα άτομα, αλλά και για τους ανάπηρους καλλιτέχνες. Τα χρόνια που η Χρυσή Αυγή σάρωνε το κέντρο της Αθήνας και οι χρυσαυγίτες βρίσκονταν με ποσοστά που πλησίαζαν το 10% στη Βουλή, το Εμπρός οργάνωσε για αρκετές χρονιές το Αντιφασιστικό Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών με τεράστια συμμετοχή καλλιτεχνών και κοινού. Οργανώθηκαν εκδηλώσεις για το προσφυγικό, με σημαντικότερη μια διημερίδα μετά το ναυάγιο στο Φαρμακονήσι. Το επισκέφθηκαν διάσημοι ξένοι στοχαστές όπως ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν, που συνομίλησε με το κοινό σε ένα κατάμεστο θέατρο τον Νοέμβριο του 2014, ή ο Ραούλ Βανεγκέμ. Οργανώθηκαν εκδηλώσεις για θέματα αιχμής και επικαιρότητας, για τα κοινά της πόλης αλλά και τα ψηφιακά κοινά, για το queer, για την απεργία πείνας του Νίκου Ρωμανού, για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και του Ζακ Κωστόπουλου. Συναντήθηκαν άνθρωποι, δημιουργήθηκαν σχέσεις, έγιναν ομηρικοί καυγάδες, κάποιοι έφυγαν και νέα πρόσωπα μπήκαν στο χώρο. Το εγχείρημα του Εμπρός κίνησε το ενδιαφέρον ξένων μέσων ενημέρωσης αλλά και ερευνητών και πανεπιστημιακών του εξωτερικού. Επηρέασε τα πολιτιστικά πράγματα με έναν τρόπο που μένει ακόμη να ερευνηθεί και να καταγραφεί. Σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, η κατάληψη θα είχε κάποια στιγμή νομιμοποιηθεί και ο χώρος θα είχε παραχωρηθεί στις συλλογικότητες. Εδώ, οι εικόνες του εκκενωμένου, σφραγισμένου, τσιμεντωμένου θεάτρου σηματοδοτούν ένα τέλος εποχής, αλλά και μια απορία (με την πλήρη σημασία της λέξης), ένα αναπάντητο ερωτηματικό όχι μόνο για την τύχη που επιφυλάσσεται στο συγκεκριμένο κτίριο, αλλά και σε όσα διαδραματίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια στο εσωτερικό του.

Είναι όλοι οι πατεράδες κακοποιητές και ανίκανοι να μεγαλώσουν ένα παιδί. Όχι, βέβαια. Γι’ αυτό και υπάρχει η συνεπιμέλεια ως επιλογή ανάμεσα στα χωρισμένα ζευγάρια. Θα πούνε ότι η πικρόχολη μάνα στερεί τα παιδιά από τον πατέρα, θα το πούνε και θα έχουν παταγωδώς άδικο. Αλλά η συνεπιμέλεια του Τσιάρα ανοίγει τον δρόμο όχι στους καλούς πατεράδες, αλλά στους πατεράδες που δεν θα είχαν απολύτως καμία πιθανότητα μπροστά στο δικαστήριο. Αν σας ενδιαφέρει το δικαίωμα του παιδιού, τότε προφυλάξτε το.

Αν δεν ήταν διαδεδομένη η αντίληψη του «δεν βαριέσαι, έτσι κι αλλιώς συμβαίνει ήδη», δεν θα τολμούσαν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εργασίας να νομιμοποιούν τη γενικευμένη ανομία στους χώρους εργασίας και ταυτόχρονα να διατείνονται ότι η ατομική διαπραγμάτευση αποτελεί πραγματική ελευθερία του εργαζόμενου, που θα μπορεί πλέον «να μαζεύει ελιές», να έχει παραπάνω διακοπές ή τετραήμερη εργασία, ο φοιτητής να διαβάζει για τις εξετάσεις κ.ο.κ. Αν τα συνδικάτα ως απαραίτητος θεσμός συλλογικής διεκδίκησης είχαν διατηρήσει την αξιοπιστία τους και οι εργαζόμενοι είχαν επίγνωση, ότι σε συνθήκες μαζικής ανεργίας και επισφάλειας, χωρίς συνδικάτα, συλλογικές διαπραγματεύσεις και ελεγκτικούς μηχανισμούς κανένα ατομικό δικαίωμα δεν μπορεί να ασκηθεί πραγματικά στους χώρους εργασίας, δεν θα μπορούσε η κυβέρνηση εύκολα να ισχυρίζεται ότι η ευελιξία είναι ατομικό δικαίωμα, η ανεργία θέμα βιογραφικού, η μετανάστευση επιλογή των άξιων για να αδράξουν ευκαιρίες. Η «μάχη για το οκτάωρο» είναι κάτι περισσότερο από μια κοινωνική και πολιτική αντιπαράθεση γύρω από ένα νομοσχέδιο. Αποτελεί πρωτίστως ιδεολογική διαμάχη γύρω από τις έννοιες, τις αξίες, τις στάσεις ζωής. Είναι σύγκρουση μεταξύ της ατομοκεντρικής και της συστημικής ερμηνείας των κοινωνικών προβλημάτων, είναι αγώνας κατάδειξης της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων, είναι μάχη υπεράσπισης της αξίας της συνδικαλιστικής οργάνωσης και δράσης των εργαζομένων και μιας διαφορετικής μορφής συνδικαλισμού που να εμπνέει τη συμμετοχή και την ενότητα.