Συνεντεύξεις

Για μένα, όπως και για πολύ κόσμο, το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων» έγινε γνωστό από τις εικόνες: σώματα εργατών, επισφαλώς εργαζομένων, φτωχών, σώματα σχεδόν αόρατα σε κανονικούς καιρούς, που έχουν καταστραφεί από τον κοινωνικό αποκλεισμό ή τη δουλειά, ήρθαν στο προσκήνιο. Ένα μεγάλο μέρος του χώρου της δημοσιότητας αποτελείται από ανθρώπους που έχουν μια βαθιά απέχθεια για τους φτωχούς. Όταν το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων» αναδύθηκε, αρκούσε να ανοίξεις την τηλεόραση –δεν χρειαζόταν καν να έχεις ανοιχτό τον ήχο– για να καταλάβεις αμέσως την απέχθεια που εκφραζόταν από το σώμα της αστικής τάξης, την απέχθειά τους για το σώμα των φτωχών. Το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων» ανάγκασε την αστική τάξη να αποκαλύψει και το δικό της σώμα, να το δείξει.

Πρέπει να τελειώνουμε με αυτά τα βαρίδια που το λιμάνι σέρνει μαζί του, όπως κάθε λιμάνι: Η Μασσαλία, η Νάπολι, όχι μόνο ο Πειραιάς. Τις τοπικές ολιγαρχίες. Το τοπικό λούμπεν που διεκδικεί την εξουσία μέσα από περίεργες διαδρομές και που στον Πειραιά τον είδαμε να αναδύεται στις προηγούμενες εκλογές, μέσα από θεσμικές διαδρομές. Μιλώ για τις συμμορίες που έφτασαν να τραμπουκίζουν τον τότε δήμαρχο Βασίλη Μιχαλολιάκο. Ουδέποτε ως τότε είχε τολμήσει κανείς, όσο λούμπεν, να τραμπουκίσει τον δήμαρχο της πόλης. Να ξεκαθαρίσουμε ότι ζούμε σ΄ ένα όμορφο λιμάνι της Μεσογείου, ένα λιμάνι που όλες οι δημοτικές αρχές, με εξαίρεση τις διορισμένες των δικτατοριών του ‘36 και του ‘67, σεβάστηκαν και προστάτευσαν αυτή την πορεία, δεν επέτρεψαν σε παραπολιτικά κέντρα, να θέσουν όρους για το πώς θα λειτουργήσει η δημοκρατία.

Tο αντικρατικό στοιχείο δεν είναι αυτονόητο για να το ξεπερνάμε εύκολα. Ιδίως, μάλιστα, για το ρεύμα του ιστορικού κομμουνισμού που επένδυσε πολλά στις δυνατότητες εκδημοκρατισμού του αστικού κράτους. Από τον Δεκέμβρη και μετά είδαμε πως το κράτος αυτό επιτρέπει όλο και λιγότερο τον εκδημοκρατισμό του: γίνεται εμπόλεμο, θωρακισμένο, θέτει περισσότερα όρια απ’ όσες δυνατότητες προσφέρει. Ο αντικρατισμός του Δεκέμβρη, από την άλλη, δεν περιορίστηκε στην «προνομιακή» -και ασφαλώς δίκαιη- αντίθεση στην αστυνομία. Έβαλε στο στόχαστρο τόσο τους «ορατούς», τους κατασταλτικούς κρατικούς μηχανισμούς, όσο όμως και τους ιδεολογικούς. Αυτή η ριζική αντιπαλότητα, κατά τη γνώμη μου, ήταν που επέτρεψε στον τότε ΣΥΡΙΖΑ τη συγκρουσιακή στάση που συμπύκνωνε το «Ή εμείς ή αυτοί». Μετά το 2012, αυτό το «μάθημα» του Δεκέμβρη ο ΣΥΡΙΖΑ το απώθησε. Συμμετρικά, βεβαίως, είναι προβληματικό ένα συμπέρασμα του τύπου «αφού το κράτος είναι εμπόλεμο, η αντικαπιταλιστική στρατηγική σημαίνει πολιτική αποκλειστικά εκτός». Μας ενδιαφέρει η δίκη της ΧΑ. Θέλουμε η Βουλή να τηρήσει ενός λεπτού σιγή για τον αλβανό εργάτη γης που δολοφόνησε φασίστας στη Λευκίμμη. Θέλουμε ο δολοφόνος να καταδικαστεί χωρίς ελαφρυντικά. Δεν μπορεί στη Θεσσαλονίκη η αστυνομική διεύθυνση να αφήνει ασύδοτους τους ναζί. Όμως, για να επιβάλεις μια πολιτική μέσα στο κράτος, χρειάζεται να είσαι ισχυρός έξω από αυτό. Για το ρεύμα που είχε αναφορά στον αριστερό ευρωκομμουνισμό, η πολιτική αυτή θεωρούσε την «ιδεολογική ηγεμονία» υπόθεση κυρίως των ιδεών. Πώς θα επιβάλλονταν οι «ιδέες» σε μια στιγμή σύγκρουσης; Αυτό παρέμεινε άδηλο.

Μετά την έξοδο από τα μνημόνια δημιουργούμε πλέον τις συνθήκες για ανάκαμψη, συνεχίζοντας τις μεταρρυθμίσεις και χρησιμοποιώντας το δημοσιονομικό χώρο για να τονώσουμε την πραγματική οικονομία. Έτσι για το 2019 ενδεικτικά έχουμε μείωση των φόρων για τις επιχειρήσεις, των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών και την μείωση του ΕΝΦΙΑ 30% για μεγάλο μέρος των πολιτών και σε μικρότερο ποσοστό για πολλούς ακόμα. Προφανώς δεν διαθέτουμε όλο το δημοσιονομικό χώρο που έχουμε για φοροελαφρύνσεις, καθώς κομμάτι αυτού το κατευθύνουμε σε δράσεις για την οικοδόμηση ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν ενίσχυση της στεγαστικής πολιτικής και δημιουργία ολοκληρωμένης πολιτικής για το παιδί.

Ήταν μία φωτοβολίδα ... φώτισε διάφορες πτυχές εκείνης της περιόδου. Είχαμε μία κατάσταση ψευδούς, επίπλαστης ευδαιμονίας, με 4% ανάπτυξη, με Ολυμπιακούς Αγώνες, διακοποδάνεια... κάτω από αυτά όμως έβραζε ταυτόχρονα το προανάκρουσμα της κρίσης. Μιλούσαμε για την γενιά των 700 ευρώ, εκείνη την εποχή η νεολαία το είχε μπροστά της, το έβλεπε. Ως παρακαταθήκη κρατάω επίσης ότι βοήθησε διάφορα λουλούδια να ανθίσουν, όπως η διαδικασία της κατάληψης της Λυρικής Σκηνής ... θυμάμαι να κλείνει ξαφνικά η Ακαδημίας, επειδή έχουν βγει 20-25 άτομα από την Λυρική, χορεύουν ένα δημοτικό και ξαναμπαίνουν μέσα. Και τα αυτοκίνητα ούτε κορνάρουν, ούτε δυσανασχετούν, οι οδηγοί βγαίνουν και χειροκροτούν, ήταν ωραίες εικόνες.

Άν δεν υπήρχε το κανάλι της Βουλής που κάνει τις μεταδόσεις και κάποια άλλα ΜΜΕ κανείς δεν θα μάθαινε τι συμβαίνει εκεί και τόνισε ότι εδώ και χρόνια ακούμε για τα «πιράνχας στον χώρο της Υγείας» όπως τα είχε χαρακτηρίσει ο Αλέκος Παπαδόπουλος, αλλά τώρα για πρώτη φορά υπήρχε ισχυρή πολιτική βούληση για να γίνει η διερεύνηση τους.

Η Ελλάδα παρατηρεί μια αλλαγή ισορροπιών και διεθνούς συγκυρίας στον ευρύτερο μεσανατολικό χώρο και πρέπει να βγάλει τα συμπεράσματά της. Είναι η πρώτη φορά μετά το 1945 που ο αμερικανικός παράγοντας δεν αντιμετωπίζει την Τουρκία ως στρατηγικό σύμμαχο αλλά ως ενδεχόμενο αντίπαλο. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να κρατήσουν όσο μπορούν μια ισορροπία με την Τουρκία, προσπαθούν να την παρακάμψουν όπου μπορούν και αν χρειαστεί θα συγκρουστούν μετωπικά μαζί της. Είναι δηλαδή όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Αυτή τη στιγμή στη βορειοανατολική Συρία, όπου υπήρξαν βολές πυροβολικού πριν από ένα μήνα από πλευράς Τουρκίας κατά των Κούρδων ανταρτών ανατολικά του Ευφράτη, αυτό είναι μια κόκκινη γραμμή για τους Αμερικανούς. Από τότε υπάρχουν κοινές περιπολίες Κούρδων ανταρτών και αμερικανών πεζοναυτών στην τουρκοσυριακή μεθόριο. Αν οι ΗΠΑ, για να κατευνάσουν τον Ερντογάν, έπρεπε να προδώσουν τους Κούρδους της Συρίας, ξέρουν πολύ καλά τι θα συμβεί την επόμενη μέρα. Οι Κούρδοι της Συρίας θα στραφούν προς τον Άσαντ και την Ρωσία. Η Ελλάδα, λοιπόν, μπορεί να τηρήσει στάση αναμονής, αξιοποιώντας το γεγονός ότι η έκλειψη του παράγοντα Τουρκία για το σχεδιασμό των ΗΠΑ, την ευνοεί τακτικά και στρατηγικά. Αν ρίξει κανείς μια ματιά στα κράτη της περιοχής που είναι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, η Ελλάδα είναι η πιο σταθερή και προβλέψιμη χώρα στην περιοχή.

Πρέπει,, να βάλουμε στόχους. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραμελήσουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά να δώσουμε τη δυνατότητα σε ιδιώτες επενδυτές και σε ξένους επενδυτές να εμπλακούν σε κατευθύνσεις τις οποίες εμείς θεωρούμε αναγκαίες. (...) Επαναλαμβάνουμε συνεχώς, ακόμη και πολλοί διεθνείς οργανισμοί και ευρωπαϊκοί θεσμοί, ότι έχει δυνατότητες στην Ελλάδα. Όμως ποιες είναι αυτές οι δυνατότητες, προς ποιες αγορές εξωτερικές ή εσωτερικές, με τι είδους επιχειρηματικότητα κτλ; Έχουμε πολλά τέτοια ερωτήματα που όταν αντιμετωπίσθηκαν σε άλλες χώρες ή στο παρελθόν στην Ευρώπη, πάντα έγινε με ένα τρίπτυχο το οποίο αφορά τον προγραμματισμό – τον σχεδιασμό θα έλεγα – τις δομές, τους θεσμούς οι οποίοι υποστηρίζουν αυτό τον σχεδιασμό, τον κατευθύνουν και μαζί τα κατάλληλα εργαλεία χρηματοδότησης. Όλο αυτό απαιτεί, βέβαια, σ’ ό,τι αφορά την επιχειρηματικότητα στη χώρα μας, μία επανάσταση.