Εφημερίδα Εποχή

Υπάρχει σταθεροποίηση, χωρίς αμφιβολία και αναγνωρίζεται απ’ όλες τις πλευρές. Υπάρχει και μικρή αύξηση οικονομικής δραστηριότητας. Βασικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι εάν θα μπορέσει αυτά τα θετικά βήματα να έχουν και μακροπρόθεσμη προοπτική.

Πολλοί άνθρωποι εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους από τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, από την πρόκληση του ανταγωνισμού από τους παραγωγούς χαμηλού κόστους στην Άπω Ανατολή, από το χάος των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών, και από το πρόβλημα των προσφύγων. Το τελευταίο βέβαια είναι πολύ διαφορετικό από τα άλλα, αλλά για πολλούς φαίνεται ότι όλα είναι μέρος του ίδιου πράγματος, και αναζητούν την ασφάλεια του έθνους. Για τους νεοφιλελεύθερους αυτό δημιουργεί ένα σημαντικό δίλημμα. Από την μία πλευρά, η οικονομική παγκοσμιοποίηση είναι θεμελιώδους σημασίας για το νεοφιλελεύθερο σχέδιο. Από την άλλη, ο νέος εθνικισμός κρατά τη δημοκρατία παγιδευμένη σε εθνικό επίπεδο αφήνοντας το παγκόσμιο επίπεδο πέρα από την εμβέλειά του, το οποίο είναι ακριβώς αυτό που θέλουν οι νεοφιλελεύθεροι. Επίσης, αν οι άνθρωποι επικεντρώσουν το μίσος τους στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, ο παγκόσμιος καπιταλισμός διαφεύγει από την πολιτική συζήτηση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τόσα πολλά από τα νέα ξενοφοβικά κινήματα έχουν νεοφιλελεύθερες πολιτικές, παρότι που φαίνεται να είναι επικριτικά για την παγκοσμιοποίηση. Αυτό ισχύει για τον Τραμπ, το Brexit, και πολλά από τα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κινήματα.

Για το Κίνημα Αλλαγής είναι προφανές ότι δεν υπάρχει το αναγκαίο πολιτικό θάρρος για να σταθούν συνεπείς στη θέση που υποστήριζαν τόσα χρόνια. Τηρούν στάση μάλλον καιροσκοπική, η οποία δεν αντιπροσωπεύει πολλά από τα στελέχη τους, γι’ αυτό και εκφράζεται δυσφορία για τον τρόπο που χειρίστηκε το ζήτημα η ηγεσία του κόμματος. Από την άλλη, η Νέα Δημοκρατία, όμηρος της διολίσθησής της σε σκληρές δεξιές θέσεις, καταψηφίζει αλλά εύχεται να κλείσει η συμφωνία ώστε να μην κληθεί η ίδια να χειριστεί το ζήτημα. Η αξιωματική αντιπολίτευση δυστυχώς εκπέμπει λόγο υποκριτικής μισαλλόδοξης εθνικοφροσύνης. Το κόμμα που χειρίστηκε το Μακεδονικό από την αρχή και εν ολίγοις δημιούργησε το αδιέξοδο. Πληρώνουμε το εθνικιστικό παραλήρημα, την κρίση μεγαλείου ενός τότε νέου, φιλόδοξου κι αδίσταχτου υπουργού εξωτερικών. Εκείνος που αποπέμφθηκε ως αποτυχημένος κι εθνικά επικίνδυνος καβάλησε το Μακεδονικό κι έγινε πρωθυπουργός. Τώρα ο κ. Σαμαράς επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος, τολμά να γίνεται κατήγορος και η ΝΔ κι ο αρχηγός της σύρονται σε αυτόν το κατήφορο. Αντί να ευχαριστούν τον θεό που άλλος καθαρίζει τον τραγέλαφο που δημιούργησαν, έρχονται να γίνουν τιμητές. Οι «κήρυκες του αντιλαϊκισμού» γίνονται φορείς του πιο αγοραίου λαϊκισμού. Εν κατακλείδι, έχουμε το καινοφανές φαινόμενο, δύο παραδοσιακοί σχηματισμοί που αντανακλούν στην Ελλάδα τη σοσιαλδημοκρατία και τη χριστιανοδημοκρατία, στο ζήτημα του μακεδονικού να αφίστανται από τις θέσεις των ευρωπαϊκών πολιτικών τους ομάδων. Φυσικά κατώτερο των περιστάσεων αποδεικνύεται και το ΚΚΕ, αναιρώντας την ίδια του την ιστορία και μάλιστα την πιο δύσκολη και οδυνηρή της φάση.

Είχαμε πει κάτι εξαρχής: να βγούμε από τα μνημόνια με την κοινωνία όρθια. Δεν ήταν εύκολο. Ματώσαμε ως χώρα, ως οικονομία, ως πολίτες. Οι προκλήσεις της επόμενης ημέρας είναι διαφορετικές, τα καθήκοντα είναι καινούργια: πρέπει να καλλιεργήσουμε τα αντισώματα ενάντια σε κοινωνικές στάσεις που κυριάρχησαν στο παρελθόν και ιδιαιτέρως από το 1990 και μετά. Μεγάλο μέρος της κοινωνίας εξακολουθεί να ονειρεύεται τον εύκολο και γρήγορο πλουτισμό, προτάσσει την ατομική επιτυχία έναντι της κοινωνικής προόδου, είναι συντηρητικό και μη ανεκτικό απέναντι στην διαφορετικότητα, είναι επιρρεπές σε δογματισμούς και στερεότυπα. Ως Αριστερά, πρέπει όλα αυτά να τα αμφισβητήσουμε, ιδιαιτέρως στο χώρο της νεολαίας, που αποτελεί την ελπίδα για το μέλλον. Απέναντι στα σκοτάδια των καιρών, που σηματοδοτούνται από την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, εμείς πρέπει να χτίσουμε γέφυρες προς άλλους δρόμους, προς άλλα ιδανικά. Και για να το πετύχουμε αυτό, για να σχεδιαστεί το νέο αριστερό πρόγραμμα του 21ου αιώνα, να γίνει καθημερινή πράξη, να διορθωθεί στα λάθη του και να σχεδιαστεί ξανά και ξανά, απαιτείται η πλήρης συμμετοχή του συλλογικού διανοούμενου που είναι το κόμμα και οι οργανώσεις του. Δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις για το νέο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, δεν αρκούν κάποια σπουδαία μυαλά και προσωπικότητες που έχουμε την τύχη να μετράμε στις γραμμές μας. Χρειαζόμαστε μια άλλη λειτουργία αν θέλουμε να αντιπαρατεθούμε στην επιχειρούμενη δεξιά παλινόρθωση, αν θέλουμε να εκμεταλλευτούμε τις ρωγμές και τις αντιφάσεις του καπιταλισμού. Και, βεβαίως, χρειαζόμαστε και άλλες διεθνείς συμμαχίες, άλλες απαντήσεις στις προκλήσεις της ευρωπαϊκής συνεργασίας – γι΄ αυτό είναι καθοριστικής σημασίας οι ευρωεκλογές του Μαΐου. Είναι ανόητο να πιστεύουμε πως ο ΣΥΡΙΖΑ μόνος του, σε μια γωνιά της Ευρώπης, θα μπορέσει να τα βγάλει πέρα χωρίς την παρουσία και άλλων αριστερών δυνάμεων.

Μόνο εάν καταφέρουμε να μετατρέψουμε το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα σε ένα ριζοσπαστικό, ενεργό και δημιουργικό νέου τύπου σοσιαλιστικό κόμμα, μόνο εάν κάνουμε τον ΣΥΡΙΖΑ ξανά ΣΥΡΙΖΑ και μόνο αν τα Κίτρινα Γιλέκα στη Γαλλία μπορέσουν να φτιάξουν ένα κόμμα με νέες δομές και αξίες, μόνο τότε θα μπορούσαμε να σκεφτούμε μια άλλη Ευρώπη, με στόχο τον κοινωνικό μετασχηματισμό.

H κυβέρνηση θέλει να αποδείξει ότι η πορεία που έχει εγκαινιαστεί μετά τα μνημόνια, πρέπει να συνεχιστεί και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο καταλληλότερος φορέας να το κάνει. Θέλει, ταυτόχρονα, να επισημάνει τον κίνδυνο, αν έλθει η ΝΔ, να ανακοπεί αυτό, με βάση το πρόγραμμα που έχει εξαγγείλει, να έχουμε μια δεξιά παλινόρθωση. Μ’ αυτό τον τρόπο θέλει να επηρεάσει, κυρίως, την αντι-δεξιά ψήφο, η οποία είναι πάντοτε ισχυρή.

Η συνολική άποψή μου για τις πηγές προέλευσης του αυξανόμενου ευρωσκεπτικισμού στην ΕΕ είναι ότι αυτό το φαινόμενο δεν οφείλεται σε μία και μόνο αιτία. Η κύρια πηγή σχετίζεται με κάποιες ατέλειες στο θεσμικό σχεδιασμό της ΕΕ και στην κακή διαχείριση της κρίσης του ευρώ κατά την περίοδο 2008 – 2011, η οποία οφείλεται εν μέρει σε αυτές τις αδυναμίες/ατέλειες. Συγκεκριμένα, μια νομισματική ένωση χωρίς μια, τουλάχιστον μερική, δημοσιονομική ένωση, έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ ασταθής. Αυτό εξηγεί την υποστήριξή μου στην περαιτέρω εμβάθυνση της Ένωσης, με κοινούς φόρους και μεγαλύτερο ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Η μεγαλύτερη πηγή του ευρωσκεπτικισμού είναι ότι το σημερινό επίπεδο ομοσπονδίας της ΕΕ αντιπροσωπεύει ένα ασταθές μείγμα. Τα θεσμικά όργανά της είναι αρκετά ισχυρά, ώστε να θεωρηθούν ως σημαντικοί περιορισμοί στην εθνική κυριαρχία, αλλά δεν είναι επαρκώς ισχυρά για να αντιμετωπίσουν τα υπερεθνικά προβλήματα και τις κρίσεις από μόνα τους. Όταν τα πράγματα φαίνονται σχετικά καλά, αυτό δεν είναι συνήθως πρόβλημα. Αλλά όταν υπάρχει μια κρίση, η ΕΕ μπορεί να θεωρηθεί περισσότερο ως μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης, περιορίζοντας τους μόνους, μάλλον, αποτελεσματικούς θεσμούς, τις εθνικές κυβερνήσεις, και χωρίς να λύνει τα ίδια τα προβλήματα. Επομένως, σε περιόδους κρίσης μπορεί να έχει νόημα για τους ανθρώπους να επιστρέψουν στην εθνική κυριαρχία. Αλλά, βεβαίως, αυτό είναι μια χίμαιρα, όταν τα προβλήματα βρίσκονται σε υπερεθνικό επίπεδο.

Η απήχηση της Νέας Δημοκρατίας έχει όρια, τα οποία δεν μπορεί να υπερβεί. Η Νέα Δημοκρατία είναι ένα κράμα νεοφιλελευθερισμού και συντηρητισμού, που εκφράζει τα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας που συντηρητικοποιούνται. Όμως, δεν μπορεί να εκφράσει την ελπίδα της κοινωνικής αλλαγής. Το διακύβευμα για το μέλλον είναι αυτή η ελπίδα να μεταφραστεί σε ένα αφήγημα που αμφισβητεί τον μονόδρομο του νεοφιλελευθερισμού και θέτει ως προτεραιότητα τις ανάγκες των πολλών.

Ξεκαθάρισε πια το πεδίο της στρατηγικής της Νέας Δημοκρατίας ως προς το πώς θα πάμε σε εκλογές. Και ο στόχος τους είναι το κλίμα να μην είναι μόνο ακραίας πόλωσης, αλλά εμφυλιοπολεμικό. Και αυτό φάνηκε καθαρά σε δύο αποστροφές του κ. Μητσοτάκη. Πρώτον, υιοθέτησε το σύνθημα της Χρυσής Αυγής «η Δημοκρατία πουλάει την Μακεδονία» και το άλλαξε σε «ο ΣΥΡΙΖΑ πουλάει την Μακεδονία». Δεύτερον, είπε ότι η μη περικοπή των συντάξεων έγινε αποδεκτή με αντάλλαγμα την Μακεδονία. Αυτά τα δύο επιχειρήματα είναι της Χρυσής Αυγής. Τι συμβαίνει; Έχει ως στόχο να πάρει τις ψήφους της Χρυσής Αυγής, με το να ταυτίζονται στο λόγο; Είναι ο πανικός του, γιατί βλέπει ότι δεν αυξάνεται δημοσκοπικά η Νέα Δημοκρατία, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ; Ό,τι και να είναι, το πλήγμα είναι τεράστιο, διότι πια εθίζει ένα μεγάλο ποσοστό του ελληνικού λαού, το οποίο ψήφιζε Νέα Δημοκρατία, στο λόγο και στη σκέψη της Χρυσής Αυγής. Γι’ αυτό θεωρώ πάρα πολύ επικίνδυνη στροφή για τη χώρα τον λόγο του κ. Μητσοτάκη στη Βουλή, την περασμένη Τρίτη.