Εφημερίδα Εποχή

Η συνολική άποψή μου για τις πηγές προέλευσης του αυξανόμενου ευρωσκεπτικισμού στην ΕΕ είναι ότι αυτό το φαινόμενο δεν οφείλεται σε μία και μόνο αιτία. Η κύρια πηγή σχετίζεται με κάποιες ατέλειες στο θεσμικό σχεδιασμό της ΕΕ και στην κακή διαχείριση της κρίσης του ευρώ κατά την περίοδο 2008 – 2011, η οποία οφείλεται εν μέρει σε αυτές τις αδυναμίες/ατέλειες. Συγκεκριμένα, μια νομισματική ένωση χωρίς μια, τουλάχιστον μερική, δημοσιονομική ένωση, έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ ασταθής. Αυτό εξηγεί την υποστήριξή μου στην περαιτέρω εμβάθυνση της Ένωσης, με κοινούς φόρους και μεγαλύτερο ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Η μεγαλύτερη πηγή του ευρωσκεπτικισμού είναι ότι το σημερινό επίπεδο ομοσπονδίας της ΕΕ αντιπροσωπεύει ένα ασταθές μείγμα. Τα θεσμικά όργανά της είναι αρκετά ισχυρά, ώστε να θεωρηθούν ως σημαντικοί περιορισμοί στην εθνική κυριαρχία, αλλά δεν είναι επαρκώς ισχυρά για να αντιμετωπίσουν τα υπερεθνικά προβλήματα και τις κρίσεις από μόνα τους. Όταν τα πράγματα φαίνονται σχετικά καλά, αυτό δεν είναι συνήθως πρόβλημα. Αλλά όταν υπάρχει μια κρίση, η ΕΕ μπορεί να θεωρηθεί περισσότερο ως μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης, περιορίζοντας τους μόνους, μάλλον, αποτελεσματικούς θεσμούς, τις εθνικές κυβερνήσεις, και χωρίς να λύνει τα ίδια τα προβλήματα. Επομένως, σε περιόδους κρίσης μπορεί να έχει νόημα για τους ανθρώπους να επιστρέψουν στην εθνική κυριαρχία. Αλλά, βεβαίως, αυτό είναι μια χίμαιρα, όταν τα προβλήματα βρίσκονται σε υπερεθνικό επίπεδο.

Η απήχηση της Νέας Δημοκρατίας έχει όρια, τα οποία δεν μπορεί να υπερβεί. Η Νέα Δημοκρατία είναι ένα κράμα νεοφιλελευθερισμού και συντηρητισμού, που εκφράζει τα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας που συντηρητικοποιούνται. Όμως, δεν μπορεί να εκφράσει την ελπίδα της κοινωνικής αλλαγής. Το διακύβευμα για το μέλλον είναι αυτή η ελπίδα να μεταφραστεί σε ένα αφήγημα που αμφισβητεί τον μονόδρομο του νεοφιλελευθερισμού και θέτει ως προτεραιότητα τις ανάγκες των πολλών.

Ξεκαθάρισε πια το πεδίο της στρατηγικής της Νέας Δημοκρατίας ως προς το πώς θα πάμε σε εκλογές. Και ο στόχος τους είναι το κλίμα να μην είναι μόνο ακραίας πόλωσης, αλλά εμφυλιοπολεμικό. Και αυτό φάνηκε καθαρά σε δύο αποστροφές του κ. Μητσοτάκη. Πρώτον, υιοθέτησε το σύνθημα της Χρυσής Αυγής «η Δημοκρατία πουλάει την Μακεδονία» και το άλλαξε σε «ο ΣΥΡΙΖΑ πουλάει την Μακεδονία». Δεύτερον, είπε ότι η μη περικοπή των συντάξεων έγινε αποδεκτή με αντάλλαγμα την Μακεδονία. Αυτά τα δύο επιχειρήματα είναι της Χρυσής Αυγής. Τι συμβαίνει; Έχει ως στόχο να πάρει τις ψήφους της Χρυσής Αυγής, με το να ταυτίζονται στο λόγο; Είναι ο πανικός του, γιατί βλέπει ότι δεν αυξάνεται δημοσκοπικά η Νέα Δημοκρατία, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ; Ό,τι και να είναι, το πλήγμα είναι τεράστιο, διότι πια εθίζει ένα μεγάλο ποσοστό του ελληνικού λαού, το οποίο ψήφιζε Νέα Δημοκρατία, στο λόγο και στη σκέψη της Χρυσής Αυγής. Γι’ αυτό θεωρώ πάρα πολύ επικίνδυνη στροφή για τη χώρα τον λόγο του κ. Μητσοτάκη στη Βουλή, την περασμένη Τρίτη.

Η Ν.Δ. δεν είναι απλά συνένοχη μιας τακτικής, που ούτως ή άλλως, την ξέραμε στην Ελλάδα, ότι οι ακροδεξιοί είναι επιθετικοί επιπλέον έχει σοβαρό πολιτικό λόγο να προσπαθεί να προσαιτεριστεί αυτό τον χώρο.

Πρέπει να τελειώνουμε με αυτά τα βαρίδια που το λιμάνι σέρνει μαζί του, όπως κάθε λιμάνι: Η Μασσαλία, η Νάπολι, όχι μόνο ο Πειραιάς. Τις τοπικές ολιγαρχίες. Το τοπικό λούμπεν που διεκδικεί την εξουσία μέσα από περίεργες διαδρομές και που στον Πειραιά τον είδαμε να αναδύεται στις προηγούμενες εκλογές, μέσα από θεσμικές διαδρομές. Μιλώ για τις συμμορίες που έφτασαν να τραμπουκίζουν τον τότε δήμαρχο Βασίλη Μιχαλολιάκο. Ουδέποτε ως τότε είχε τολμήσει κανείς, όσο λούμπεν, να τραμπουκίσει τον δήμαρχο της πόλης. Να ξεκαθαρίσουμε ότι ζούμε σ΄ ένα όμορφο λιμάνι της Μεσογείου, ένα λιμάνι που όλες οι δημοτικές αρχές, με εξαίρεση τις διορισμένες των δικτατοριών του ‘36 και του ‘67, σεβάστηκαν και προστάτευσαν αυτή την πορεία, δεν επέτρεψαν σε παραπολιτικά κέντρα, να θέσουν όρους για το πώς θα λειτουργήσει η δημοκρατία.

Tο αντικρατικό στοιχείο δεν είναι αυτονόητο για να το ξεπερνάμε εύκολα. Ιδίως, μάλιστα, για το ρεύμα του ιστορικού κομμουνισμού που επένδυσε πολλά στις δυνατότητες εκδημοκρατισμού του αστικού κράτους. Από τον Δεκέμβρη και μετά είδαμε πως το κράτος αυτό επιτρέπει όλο και λιγότερο τον εκδημοκρατισμό του: γίνεται εμπόλεμο, θωρακισμένο, θέτει περισσότερα όρια απ’ όσες δυνατότητες προσφέρει. Ο αντικρατισμός του Δεκέμβρη, από την άλλη, δεν περιορίστηκε στην «προνομιακή» -και ασφαλώς δίκαιη- αντίθεση στην αστυνομία. Έβαλε στο στόχαστρο τόσο τους «ορατούς», τους κατασταλτικούς κρατικούς μηχανισμούς, όσο όμως και τους ιδεολογικούς. Αυτή η ριζική αντιπαλότητα, κατά τη γνώμη μου, ήταν που επέτρεψε στον τότε ΣΥΡΙΖΑ τη συγκρουσιακή στάση που συμπύκνωνε το «Ή εμείς ή αυτοί». Μετά το 2012, αυτό το «μάθημα» του Δεκέμβρη ο ΣΥΡΙΖΑ το απώθησε. Συμμετρικά, βεβαίως, είναι προβληματικό ένα συμπέρασμα του τύπου «αφού το κράτος είναι εμπόλεμο, η αντικαπιταλιστική στρατηγική σημαίνει πολιτική αποκλειστικά εκτός». Μας ενδιαφέρει η δίκη της ΧΑ. Θέλουμε η Βουλή να τηρήσει ενός λεπτού σιγή για τον αλβανό εργάτη γης που δολοφόνησε φασίστας στη Λευκίμμη. Θέλουμε ο δολοφόνος να καταδικαστεί χωρίς ελαφρυντικά. Δεν μπορεί στη Θεσσαλονίκη η αστυνομική διεύθυνση να αφήνει ασύδοτους τους ναζί. Όμως, για να επιβάλεις μια πολιτική μέσα στο κράτος, χρειάζεται να είσαι ισχυρός έξω από αυτό. Για το ρεύμα που είχε αναφορά στον αριστερό ευρωκομμουνισμό, η πολιτική αυτή θεωρούσε την «ιδεολογική ηγεμονία» υπόθεση κυρίως των ιδεών. Πώς θα επιβάλλονταν οι «ιδέες» σε μια στιγμή σύγκρουσης; Αυτό παρέμεινε άδηλο.

Η Ελλάδα παρατηρεί μια αλλαγή ισορροπιών και διεθνούς συγκυρίας στον ευρύτερο μεσανατολικό χώρο και πρέπει να βγάλει τα συμπεράσματά της. Είναι η πρώτη φορά μετά το 1945 που ο αμερικανικός παράγοντας δεν αντιμετωπίζει την Τουρκία ως στρατηγικό σύμμαχο αλλά ως ενδεχόμενο αντίπαλο. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να κρατήσουν όσο μπορούν μια ισορροπία με την Τουρκία, προσπαθούν να την παρακάμψουν όπου μπορούν και αν χρειαστεί θα συγκρουστούν μετωπικά μαζί της. Είναι δηλαδή όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Αυτή τη στιγμή στη βορειοανατολική Συρία, όπου υπήρξαν βολές πυροβολικού πριν από ένα μήνα από πλευράς Τουρκίας κατά των Κούρδων ανταρτών ανατολικά του Ευφράτη, αυτό είναι μια κόκκινη γραμμή για τους Αμερικανούς. Από τότε υπάρχουν κοινές περιπολίες Κούρδων ανταρτών και αμερικανών πεζοναυτών στην τουρκοσυριακή μεθόριο. Αν οι ΗΠΑ, για να κατευνάσουν τον Ερντογάν, έπρεπε να προδώσουν τους Κούρδους της Συρίας, ξέρουν πολύ καλά τι θα συμβεί την επόμενη μέρα. Οι Κούρδοι της Συρίας θα στραφούν προς τον Άσαντ και την Ρωσία. Η Ελλάδα, λοιπόν, μπορεί να τηρήσει στάση αναμονής, αξιοποιώντας το γεγονός ότι η έκλειψη του παράγοντα Τουρκία για το σχεδιασμό των ΗΠΑ, την ευνοεί τακτικά και στρατηγικά. Αν ρίξει κανείς μια ματιά στα κράτη της περιοχής που είναι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, η Ελλάδα είναι η πιο σταθερή και προβλέψιμη χώρα στην περιοχή.

Πρέπει,, να βάλουμε στόχους. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραμελήσουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά να δώσουμε τη δυνατότητα σε ιδιώτες επενδυτές και σε ξένους επενδυτές να εμπλακούν σε κατευθύνσεις τις οποίες εμείς θεωρούμε αναγκαίες. (...) Επαναλαμβάνουμε συνεχώς, ακόμη και πολλοί διεθνείς οργανισμοί και ευρωπαϊκοί θεσμοί, ότι έχει δυνατότητες στην Ελλάδα. Όμως ποιες είναι αυτές οι δυνατότητες, προς ποιες αγορές εξωτερικές ή εσωτερικές, με τι είδους επιχειρηματικότητα κτλ; Έχουμε πολλά τέτοια ερωτήματα που όταν αντιμετωπίσθηκαν σε άλλες χώρες ή στο παρελθόν στην Ευρώπη, πάντα έγινε με ένα τρίπτυχο το οποίο αφορά τον προγραμματισμό – τον σχεδιασμό θα έλεγα – τις δομές, τους θεσμούς οι οποίοι υποστηρίζουν αυτό τον σχεδιασμό, τον κατευθύνουν και μαζί τα κατάλληλα εργαλεία χρηματοδότησης. Όλο αυτό απαιτεί, βέβαια, σ’ ό,τι αφορά την επιχειρηματικότητα στη χώρα μας, μία επανάσταση.