Συνεντεύξεις

Έλεγε ότι είχαμε καταστρέψει τα μεσαία στρώματα και θα έρθει να διορθώσει την κατάσταση. Δε νομίζω ότι μιλάμε για ανακούφιση των μεσαίων στρωμάτων όταν το φορολογικό νομοσχέδιο προβλέπει ότι μία οικογένεια με εισόδημα 18.000 θα κερδίσει 56 ευρώ το χρόνο. Η διακριτική μας ευχέρεια η δικιά μας ήταν να βοηθήσουμε αυτούς που έχουν περισσότερη ανάγκη ενώ η ΝΔ θέλει να βοηθά τους δικούς της. Ακόμα και η παραπάνω μείωση του ΕΝΦΙΑ πάει στους πιο πλούσιους. Δεν είχαμε καμία αμφιβολία και το λέγαμε πριν τις εκλογές ότι αν έρθουν, τα πράγματα για τους εργαζόμενους θα γίνουν πολύ πιο δύσκολα. Όταν λίγο πριν τις εκλογές λες ότι δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος και αμέσως μετά τις εκλογές ανακαλύπτεις, αυτό δείχνει ότι η πολιτική είναι στο μυαλό του. Ήταν λάθος που έγινε ο Στουρνάρας διοικητής στην ΤτΕ.

Δεν πρέπει να συμπεριφερόμαστε ως κόμμα της «κανονικότητας», γιατί, αυτή παραπέμπει στην ανασύσταση του συστήματος και του νεοφιλελευθερισμού. Οφείλουμε να απομακρυνθούμε από τις υποχρεώσεις του μνημονίου παρακολουθώντας τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς συσχετισμούς (π.χ. τις διεργασίες για κυβέρνηση Σοσιαλιστών – PODEMOS στην Ισπανία). Πρέπει να ξαναφέρουμε στο δημόσιο διάλογο το ζήτημα του χρέους και του μοντέλου ανάπτυξης, αλλά και της ζοφερής προοπτικής η Ελλάδα να γίνει μια υποβαθμισμένη χώρα γερόντων, στερημένη από το πιο παραγωγικό της κομμάτι του πληθυσμού. Πώς θα υπάρξει ανάπτυξη στη δική μας λογική χωρίς δημόσιες τράπεζες και επιχειρήσεις ενέργειας, χωρίς ισχυρό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, χωρίς ενίσχυση του εισοδήματος και της εσωτερικής ζήτησης, χωρίς αύξηση στη φορολογία των κερδών των επιχειρήσεων; Πώς το οικολογικό πρόγραμμα θα συνδυαστεί με την ανάπτυξη, ώστε, οι θέσεις εργασίας να είναι προστιθέμενης αξίας και να σέβονται το περιβάλλον; Πώς τα δικαιώματα θα παραμείνουν στον πυρήνα της συλλογικής προσπάθειας για την έξοδο από την κρίση; Προφανώς, η ριζοσπαστική παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ με τέτοια θέματα μέσα στους αγώνες φοβίζει τους αντιπάλους μας, οι οποίοι μας «επιτρέπουν» να συμπεριφερόμαστε ως αντιπολίτευση εν αναμονή, δηλαδή, ως μέρος της δικομματικής «κανονικότητας». Γι` αυτό μας επισείουν το «φάντασμα του κόμματος του 3%». Ευσεβείς πόθοι! Όλα τα θέματα που αναδεικνύουμε στη Βουλή και στις κινητοποιήσεις, αποτελούν αγωνίες της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού.

Οφείλουμε να διαφυλάξουμε την Υγεία ως καθολικό δικαίωμα και να διαφυλάξουμε τον δημόσιο χαρακτήρα του ΕΣΥ που τίθεται σε διακινδύνευση από την ‘ατζέντα’ του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου και την προοπτική νεοφιλελεύθερης μετάλλαξης του ΕΣΥ.

Η κα Κνήτου αναφέρθηκε τόσο στις πρακτικές της ΕΛΑΣ στη βία, στο απρόκλητο ξύλο και εντός Ευελπίδων, στην τοποθέτηση κοριών σε οχήματα διαδηλωτών, στο εξευτελισμό προσαχθέντων – συλληφθέντων και προέτρεψε τους πολίτες να απευθύνονται στον Συνήγορο του Πολίτη για αυθαιρεσία και βία από τις αστυνομικές δυνάμεις-, όσο και στην αναγκαιότητα να υπάρξουν πρωτοβουλίες, ερωτήσεις κά από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτό που στις περιστάσεις είναι κυριολεκτικά συγκλονιστικό είναι ακριβώς το κοινό όλων αυτών των μαζικών –συχνά εξεγερσιακών– κινημάτων που ξεσπούν σ’ ένα τόσο μεγάλο γεωγραφικό εύρος στον πλανήτη. Ποιο είναι αυτό; Μα τι άλλο από την τρέχουσα καταστρεπτική φάση του καπιταλισμού. Μόνο το 2018 οι 26 πιο πλούσιοι δισεκατομμυριούχοι κατείχαν τον ίδιο πλούτο με αυτόν του φτωχότερου μισού του παγκόσμιου πληθυσμού. Αποκαλυπτική είναι επίσης η δυναμική του φαινομένου: τη χρονιά που μας πέρασε οι δισεκατομμυριούχοι αυτοί αύξαιναν τον πλούτο τους κατά 2,5 δισ. δολ. την ημέρα, ενώ τα εισοδήματα των 3,5 δισ. φτωχότερων μειώνονταν κατά 500 εκατ. δολ. την ημέρα (στοιχεία Oxfam). Εδώ λοιπόν έγκειται το κοινό: στον απόλυτα αντιδραστικό χαρακτήρα του καπιταλισμού που, για να επιβιώσει, διατείνεται πως προϋπόθεση της «ανάπτυξης» είναι ο οικονομικός στραγγαλισμός ολοένα και περισσότερων κοινωνικών ομάδων και η κοινωνική εξίσωση προς τα κάτω σε συνδυασμό με διεύρυνση του διευθυντικού δικαιώματος της εργοδοσίας (ένα μοτίβο με το οποίο καθημερινά βομβαρδιζόμαστε και στην Ελλάδα). Δεν είναι διόλου παράξενο ότι, παρά τις ειδικές συνθήκες και τις επιμέρους διαφορές στα μοντέλα διακυβέρνησης της κάθε χώρας, οι άνθρωποι εξεγείρονται. Εχουμε μια παγκόσμια ενεργοποίηση του δήμου, μεγαλύτερη από εκείνη της δεκαετίας του 1960 και της πιο πρόσφατης του 2010, που είδε το φως με τις καταλήψεις των πλατειών στον αραβικό κόσμο, τα κινήματα «Occupy» και όλα εκείνα τα ρεύματα αμφισβήτησης που έμελλε να καταγραφούν ως «κινήματα ενάντια στη λιτότητα» ή/και «κινήματα για τον εκδημοκρατισμό». Ενεργοποιείται και πάλι η νεολαία (και κυρίως οι νέες γυναίκες), η γενιά εκείνη που εισήλθε ή ενηλικιώθηκε στην αγορά εργασίας σε συνθήκες κατάρρευσης της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας και της εγκαθίδρυσης του δόγματος της φρενήρους ανισότητας. Στις μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στην αύξηση του εισιτηρίου στα μέσα μαζικής μεταφοράς στη Χιλή και στις εξίσου μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στην αύξηση του φόρου σε εφαρμογές κινητών όπως το WhatsApp στη Βηρυττό, μπορεί κανείς να δει τη γενιά των εργαζομένων της κρίσης, της επισφαλούς εργασίας και των προσβλητικών στάτους επιβίωσης, τη γενιά των σπασμένων ονείρων. Εξαιρετικά σημαντικό είναι επίσης ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, παρακάμπτονται οι παραδοσιακοί (αλλά και οι νεότεροι) σχηματισμοί της Αριστεράς και των συνδικάτων – όλων εκείνων που το προηγούμενο διάστημα, μόνο και μόνο για να κρύψουν το δικό τους πολιτικό έλλειμμα, αποφαίνονταν ότι «ο κόσμος δεν τραβάει».

Τα Εξάρχεια έχουν αναχθεί σε πεδίο επικοινωνιακής πολιτικής της Κυβέρνησης για να εδραιώσουν το αφήγημά περί “νόμου και τάξης”. Προφανώς το δικαίωμα της ασφάλειας πρέπει να είναι σεβαστό. Εδώ όμως έχουμε μια υπέρμετρη επίδειξη δύναμης απέναντι σε πρακτικές που προφανώς δεν επικροτούμε αλλά δεν είναι το επίδικο της ασφάλειας. (...) Εμείς προχωρήσαμε όσο ήμασταν στην κυβέρνηση στην καταπολέμηση του εμπορίου ναρκωτικών και της βαριάς εγκληματικότητας. Οι δείκτες εγκληματικότητας έπεσαν όχι με μαγικό τρόπο αλλά επειδή προτεραιότητά μας ήταν η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων που αποτελούν βασικό παράγοντα εγκληματικότητας. (...) Ο καλύτερος δρόμος για να αλλάξει η καθημερινότητα των κατοίκων των Εξαρχείων και να αποκατασταθεί το αίσθημα ασφάλειας είναι η καταπολέμηση της βαριάς εγκληματικότητας και η ποιοτική αναβάθμιση της περιοχής (...) το 2012-2014 η τότε Κυβέρνηση προέταξε την καταστολή ως το μέσο καταπολέμησης της εγκληματικότητας και απέτυχε παταγωδώς. Κατέληξε με οφειλέτες να βρίσκονται στα κρατητήρια για 500 ευρώ, δυνάμεις των ΜΑΤ να επιτίθενται στις απολυμένες καθαρίστριες που διαδήλωναν ειρηνικά.

Αν θέλουμε ασφάλεια, το μυστικό δεν είναι η καταπάτηση των δικαιωμάτων για να χτυπηθεί η ανομία, αλλά η διεύρυνση δικαιωμάτων και ελευθεριών. Όσο πιο πολλά δικαιώματα έχει μία κοινωνία, στην Παιδεία, την Υγεία, σε τόσα άλλα, τόσο μειώνεται η εγκληματικότητα … όταν η συζήτηση γίνεται με επιστημονικό τρόπο, αποδεικνύεται και μάλιστα εύκολα, με παραδείγματα διεθνή.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς συστηματικός πολιτικός αναλυτής για να εντοπίσει ότι η Ν.Δ. στην επικοινωνιακή ρητορική της δεν χρησιμοποιεί ποτέ για παράδειγμα, τον όρο ανεργία. Αρέσκεται στον όρο απασχόληση και στα συναφή. Το ίδιο συμβαίνει με το κράτος πρόνοιας, με το κοινωνικό κράτος ή με το κράτος δικαίου. Ποτέ επίσης δεν νοηματοδοτεί και δεν συνδέει άρρηκτα την ανάπτυξη με την πρόοδο, δηλαδή με τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, με τα εργασιακά δικαιώματα, με την προστασία του περιβάλλοντος και γενικά με την υπεράσπιση κοινωνικών κατακτήσεων. Ούτε βέβαια συνδέει την ανάπτυξη με τη δημοκρατία. Προφανώς, επομένως, η Δεξιά καταπιέζεται από την αδιαμφισβήτητη υπεροχή και πληρότητα του ιδεολογικού λόγου της Αριστεράς. Αυτό δεν μπορεί να το αντέξει, πολύ περισσότερο τώρα, που διακατέχεται από το άγχος να προσδώσει στην εκλογική νίκη της χαρακτηριστικά στρατηγικής νίκης. Θα έλεγε κανείς ότι τώρα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, αισθάνονται ότι είναι γι’ αυτούς ευκαιρία να κατοχυρώσουν άπαξ διά παντός, την ιδιοκτησία τους στο κράτος, κάτι που αμφισβητήθηκε έμπρακτα μέσα στην οικονομική κρίση και ιδιαίτερα με την Αριστερή διακυβέρνηση. Κυρίως αυτό δεν το άντεξαν με τίποτα! Όλα αυτά έχουν τεράστιο ενδιαφέρον και είναι ακριβώς αυτά που μας υποχρεώνουν και μας δεσμεύουν να συγκροτήσουμε τη δομική και προγραμματική μας αντιπολίτευση όχι μόνο με όρους εκλογικής τακτικής, αλλά κυρίως με όρους στρατηγικής προοπτικής. Δεν έχουμε χρόνο. Αυτόν τον αντιπολιτευτικό λόγο μας τον χτίζουμε τώρα και καθημερινά, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να τον αναδείξουμε ως πρώτη προτεραιότητα στην προσυνεδριακή συλλογική διαδικασία και στις αποφάσεις του συνεδρίου. Έχουμε πλέον τις θετικές και αρνητικές εμπειρίες από όλη την τελευταία δεκαετία, κυρίως όμως από την άσκηση της κυβερνητικής ευθύνης. Γι’ αυτό και η εμβάθυνση της αξιολόγησης όλης αυτής της εμπειρίας, η λογοδοσία και ο αναστοχασμός πρέπει να γίνουν τα ισχυρότερα όπλα μας και να μην τα φοβηθούμε.

Η καύση ήταν αποτέλεσμα μιας πολιτικής απόφασης με σκοπό όχι να καταστρέψει τη συλλογική μνήμη αλλά να την επανοργανώσει. Η ελληνική κοινωνία προτίμησε την ώρα που πια μπορούσε να δεχθεί την τραυματικότητα ενός παρελθόντος, αντί να το μελετήσει, να το απωθήσει, να καταστρέψει τις πιο αιχμηρές πλευρές του. Δεν άντεχε τη διαπραγμάτευσή του, έλπιζε σε μια υπέρβαση που θα γινόταν χωρίς να χρειαστεί να ανοίξει ξανά τις πληγές. Είναι προφανές ότι δεν τα κατάφερε. Βοήθησε η καύση των φακέλων σε κάτι όσον αφορά την επούλωση των τραυμάτων ή την υπέρβαση της διχασμένης μνήμης;  Θα απαντούσα σίγουρα αρνητικά. (...) Για τους ιστορικούς η καταστροφή όλων αυτών των τεκμηρίων αποτέλεσε και αποτελεί μια τεράστια απώλεια, ένα δυσαναπλήρωτο κενό για την κατανόηση της ιστορίας, την ανίχνευση και μελέτη  πληροφοριών, μηχανισμών, νοοτροπιών, συναισθημάτων, μιας τεράστιας τοιχογραφίας του ελληνικού 20ού αιώνα. Στο σύνολό της η ιστορική κοινότητα αντέδρασε το 1989. (...) Η αντίδρασή τους δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, υπήρξε μια πλήρη αδιαφορία για τα επιχειρήματά τους. (...) Τι μας έχουν προσφέρει αυτοί οι λίγοι φάκελοι σε σχέση με τους υπόλοιπους που καταστράφηκαν; Καταρχάς με την καταστροφή χάσαμε τη δυνατότητα να προχωρήσουμε σε μεγάλες συνθέσεις με στοιχεία που θα αφορούσαν εκατομμύρια πολίτες. Αυτό που έμεινε μας βοηθάει να προσθέτουμε στοιχεία στα βιογραφικά ορισμένων προσώπων, αλλά κυρίως να καταλάβουμε τους μηχανισμούς ασφαλείας και τις «κρεατομηχανές» από τις οποίες πέρασαν εκατομμύρια άνθρωποι για δεκάδες χρόνια.