Συνεντεύξεις

Εξαιτίας της αντιφατικής εξωτερικής πολιτικής της ΝΔ, χάθηκαν ευκαιρίες και πολύτιμος χρόνος. Το κρίσιμο, όμως, είναι το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε από εδώ και πέρα, απέναντι στις προκλήσεις της κυβέρνησης Ερντογάν. Η ειρήνη και η σταθερότητα αποτελούν πρώτιστο στόχο, μέσα από τον διάλογο και τη διπλωματία, μέσα από την αξιοποίηση συμμαχιών σε όλα τα επίπεδα. Διάλογος, όμως, που να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο, και όχι στην προβολή ισχύος, σε επιθετικές κινήσεις και εκβιασμούς. Οφείλουμε να ανακτήσουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων ώστε να προλάβουμε μελλοντικές προσπάθειες αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, από την Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., αρχικά νότια και ανατολικά της Κρήτης, μια πρόταση στρατηγικής διεξόδου, ώστε να μην επιτραπεί στην Τουρκία να δημιουργήσει τετελεσμένα.

«Αλλά δεν έστειλε ο Α. Σαμαράς τη ΧΑ στο δικαστήριο;» ρωτήθηκα από τους δημοσιογράφους... Απάντησα: Βεβαίως και το αναγνωρίζω. Ο Σαμαράς όμως επί τρία περίπου χρόνια έκανε πως δεν έβλεπε τις εγκληματικές δραστηριότητες της Χρυσής Αυγής. Τουναντίον, βασικοί του συνεργάτες συνομιλούσαν και διαπραγματεύονταν με τη Χρυσή Αυγή -το ξεχνάμε; Έπρεπε να δολοφονηθεί Έλληνας για να ξεχειλίσει το ποτήρι και να ενεργοποιηθεί ο τότε πρωθυπουργός και η Δικαιοσύνη. (...) Αν κάποιος σήμερα έλεγε ότι «η ΝΔ είναι φασιστικό κόμμα» προφανώς θα έκανε λάθος. Κόμμα του δημοκρατικού τόξου είναι, που ψηφίστηκε από το 40% του εκλογικού σώματος. Άλλο αν έχει σκληρό ακροδεξιό κομμάτι, «συνιστώσα», που επιχειρεί διαρκώς να πάρει το πάνω χέρι. Είναι όμως εξοργιστικό να παρουσιάζει η ΝΔ το ΣΥΡΙΖΑ σχεδόν ως... «ξαδελφάκι» της ΧΑ, όπως έκανε αυτές τις μέρες συστηματικά, με την απόφαση για ΧΑ. Κάτι τέτοια αποτελούν καρικατούρα πολιτικής κριτικής που ουδέποτε έχουν αποσταθεροποιήσει ένα κόμμα. Στην κοινωνία όμως, ναι, η αντιδημοκρατική ρητορική μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Η «θεωρία των δύο άκρων» λειτουργεί ως πλυντήριο για την ακροδεξιά και υπονομεύει την αναγκαία δημοκρατική συνοχή της κοινωνίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν άφησε ποτέ απροστάτευτη την πρώτη κατοικία. Μέχρι την ώρα που παρέδωσε ο ΣΥΡΙΖΑ τη διακυβέρνηση της χώρας ούτε ένα νοικοκυριό ως πρώτη κατοικία δεν οδηγήθηκε σε πλειστηριασμό. Όσοι το ισχυρίζονται αυτό απλά διασπείρουν fake news. Η δέσμευση που υπήρχε ήταν ότι από 01/01/2019 για όποια κυβέρνηση θα βρισκόταν στο τιμόνι της χώρας και ο ΣΥΡΙΖΑ είχε πάψει να είναι κυβέρνηση πέντε μήνες πριν, να παρουσιάσει το νέο πλαίσιο με βάση το οποίο θα λειτουργούσε ο πτωχευτικός κώδικας και οπωσδήποτε θα υπήρχε η προστασία της πρώτης κατοικίας. Αυτή ήταν η δέσμευση και όχι να σταματήσει η προστασία της πρώτης κατοικίας. Όχι μόνο η αντιπολίτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, το ΚΙΝΑΛ αλλά και όλοι οι φορείς, πλην των τραπεζών, τονίζουν ότι αντί της πρόληψης και της θεραπείας απέναντι στο ενδεχόμενο ενός νέου κύματος νεόπτωχων λόγω και της πανδημίας δημιουργεί μία πλειάδα προβλημάτων. Αντί να υπάρχει μία περαιτέρω προστασία, να υπάρχει μία ανάσα, μια επούλωση τραυμάτων, να υπάρχουν προθεσμίες και ρυθμίσεις οδηγεί σε μία μαζική φτωχοποίηση. Μια φτωχοποίηση όχι πια μόνο μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων αλλά και φυσικών προσώπων. Δεν είναι μόνο η πρώτη κατοικία, η οποία βγαίνει «μπιρ παρά» με εξωφρενικούς και εξευτελιστικούς όρους και φεύγει από την ιδιοκτησία του μικροϊδιοκτήτη αλλά το ότι οδηγείται ο κόσμος στο να γίνει νεόπτωχος μέσα στην παρατεταμένη κρίση της πανδημίας που φέρνει επιπλέον μαζικά φυσικά πρόσωπα και μικρές επιχειρήσεις έτσι κι αλλιώς στα πρόθυρα ενός νέου κύματος φτωχοποίησης. Για παράδειγμα όπως προβλέπει ο νέος πτωχευτικός κώδικας που φέρνει η ΝΔ αν σε 6 μήνες οποιαδήποτε μικρή, μεσαία επιχείρηση ή φυσικό πρόσωπο χρωστάει 30 χιλ. ευρώ και υπάρχει καθυστέρηση 3 ή 4 δόσεων σε ρυθμίσεις αυτομάτως εμπίπτει, χωρίς να υπάρχει ούτε δεύτερη ευκαιρία, στον πτωχευτικό κώδικα και σε όλες τις ασφυκτικές ρήτρες. Αυτό γίνεται γιατί η ΝΔ ακολουθεί μία μεροληπτική ταξική πολιτική ακραίου νεοφιλελευθερισμού.

Το επίπεδο γνώσης του μέσου Έλληνα για την Επανάσταση, θεωρώ ότι είναι όπως για όλη την ελληνική ιστορία, ίσως λίγο καλύτερο ποσοτικά, όχι ποιοτικά. Σκόρπιες γνώσεις, με βάση τη σχολική εκπαίδευση ή την καταγωγή και, από την άλλη, αντιλήψεις που προέρχονται από το συγκερασμό στοιχείων μιας εθνικιστικής ιστοριογραφίας με ισχυρά στερεότυπα με μια αριστερή λαϊκίστικη οπτική, λ.χ. οι ξένοι προστάτες κ.λπ. Προφανώς πολλά πράγματα έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά από την άλλη μου φαίνεται αδιανόητο να συζητάμε δημόσια ακόμη για τον εμφύλιο του 1821 ως αποτέλεσμα προσωπικών επιλογών ή κακοδαιμονίας της φυλής, και όχι της κοσμοχαλασιάς και της ανατροπής των κοινωνικών συνθηκών που σήμανε μια επανάσταση. Δεν πιστεύω σε μια ερμηνεία της δημόσιας ιστορίας που λέει ότι αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι δεν ξέρουν την «αληθινή» ιστορία. Ποιά είναι αυτή η «αληθινή» ιστορία; Είμαι δύσπιστος σε όσους υποστηρίζουν ότι η ιστορική γνώση απελευθερώνει, είναι εξ ορισμού καλή. Κι αυτό γιατί δεν υπάρχει μια ιστορική γνώση, αλλά πολλές. Το ποια κυριαρχεί έχει να κάνει και με τον τρόπο που θέλει η κάθε κοινωνία να χρησιμοποιήσει το παρελθόν, να το διαβάσει. Ούτε το ότι κάποιος μπορεί να παπαγαλίζει, και έχουμε δει πολλούς και επώνυμους, ιστορικές πληροφορίες σημαίνει ότι παράγει ιστορική γνώση. (...) Η σύνδεση των Νεοελλήνων με την αρχαία Ελλάδα υπήρξε ένα ιδιαίτερα ισχυρό διαβατήριο για την πορεία και την αναγνώριση του ελληνικού κράτους κυρίως από τη Δύση. Και πιστεύω ότι ακόμη και σήμερα αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της ταυτότητας της χώρας, αλλά και της δημόσιας εικόνας της. Δες λ.χ. την τουριστική προβολή μας στο διεθνές κοινό, οι αρχαιότητες κυριαρχούν. Από εκεί όμως, έως το να θεωρήσουμε ότι η εξωτερική πολιτική των άλλων χωρών επηρεάστηκε ή επηρεάζεται από αυτό υπάρχει μια τεράστια απόσταση. Η ναυμαχία στο Ναυαρίνο δεν ήταν αποτέλεσμα του φιλελληνισμού. Ξέρεις, υπήρχε και υπάρχει πάντα μια ανάγκη μας να  θεωρούμε ότι είμαστε το κέντρο της γης, ότι οι πολιτικές των άλλων εξαρτώνται από την εκτίμηση που μας έχουν, τη συμπάθεια ή την αντιπάθεια. Αρνούμαστε να αντιληφθούμε ότι αποτελούμε τμήμα ενός πολυεπίπεδου και πολυσύνθετου κόσμου, είμαστε ένας παράγων ανάμεσα σε πολλούς άλλους.

Το λιντσάρισμα του Ζακ σηματοδοτεί μια εποχή όπου απελευθερώθηκε ο φασισμός που κουβαλάει ο καθένας μέσα του. Τη συνδέω με την δολοφονία του Λουκμάν που σφάχτηκε και του Παύλου Φύσσα. Ο μέσος πολίτης είναι διαποτισμένος από ξενοφοβία, ομοφοβία και ρατσισμό. Ο φασισμός δεν τελείωσε ποτέ, αλλά ο πιο επικίνδυνος έιναι ο καθημερινός φασισμός. Το παθητικό και το αβουλο, όπως ο κόσμος που παρακολουθούσε χωρίς να αντιδρά. Αυτός ο κόσμος είναι ικανός να δικαιολογήσει τα πάντα. Εύχομαι αύριο να δικαιωθεί η μνήμη του. Σκέφτομαι συνέχεια όλο αυτόν τον καιρό τη μητέρα του. Έχω τρεις μάνες μπροστά μου, την ταπεινή, σιωπηλή μητέρα του Λουκμάν, την μαχητική, γενναία ανυψωμένη μάνα του Παύλου Φύσσα που είναι μια μάνα πρότυπο και αρχέτυπο και έχω και την πονεμένη και σιωπηλή μάνα του Ζακ. Από τις τρεις αυτές μάνες, η μάνα του Ζακ είναι η μόνη που ίσως δε μπορεί να βγει και να πανηγυρίσει.

Όσον αφορά την καταδίκη για εγκληματική οργάνωση, το αποτέλεσμα της δίκης είναι ένας αναμφισβήτητος θρίαμβος του αντιφασιστικού κινήματος, διότι για πρώτη φορά, μετά από μια μακρόχρονη και συνεπή πάλη, κατόρθωσε να αναγκάσει και τον πολιτικό κόσμο να καταδικάσει τη Χρυσή Αυγή και τη δικαστική εξουσία να επιβάλει δικαιοσύνη. Είναι μια απόφαση που όμοιά της δεν έχει υπάρξει τις προηγούμενες δεκαετίες, ακόμα και στις ελάχιστες περιπτώσεις που συλλαμβάνονταν και καταδικάζονταν οι δράστες αδικημάτων. Πολύ θετική, επίσης, είναι η απόφαση του δικαστηρίου για τα ελαφρυντικά, δεδομένου ότι απέρριψε όλα τα πολιτικά ελαφρυντικά που ζητούσαν. Το δικαστήριο και με την απόφαση περί ενοχής και με την απόφαση περί ελαφρυντικών δεν εφάρμοσε με τρόπο ισοπεδωτικό το νόμο για όλους, διότι μετέβαλε τις κατηγορίες προς τα κάτω ή/και έδωσε ελαφρυντικά σε αρκετούς από τους καταδικασθέντες. Υπήρξαν δε και δύο περιπτώσεις που οι συνήγοροι Πολιτικής Αγωγής έχουμε σοβαρό παράπονο από την απόφαση περί ενοχής, διότι ο υποβιβασμός της απόπειρας ανθρωποκτονίας εναντίον των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ σε πλημμέλημα αποτελεί σοβαρό σφάλμα, όπως και η αθώωση της γνωστής από τον Άγιο Παντελεήμονα Θ. Σκορδέλη και του στελέχους της Χρυσής Αυγής Τσακανίκα για τη δολοφονία Φύσσα. Όσον αφορά την απόφαση για τις ποινές, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι για τα μέλη του διευθυντηρίου της Χρυσής Αυγής, εκτός του Ματθαιόπουλου, αγγίζουν το ανώτατο όριο και θεωρώ ότι είναι ικανοποιητικές. Σημειώνω δε ότι το δικαστήριο κινήθηκε πάνω από το ελάχιστο όριο του παλιού Ποινικού Κώδικα, που ήταν δέκα χρόνια, ενώ θα μπορούσε να επιβάλει ποινές ακόμα και πέντε χρόνια με το νέο Π.Κ., έστω και χωρίς ελαφρυντικό σε όλους αυτούς. Όμως οι ποινές που επιβλήθηκαν στους συνεργούς της ανθρωποκτονίας του Παύλου Φύσσα και στους δράστες της απόπειρας ανθρωποκτονίας εναντίον των αιγύπτιων ψαράδων, δηλαδή στους αυτουργούς δύο κακουργηματικών πράξεων, είναι χαμηλές και αναντίστοιχες με τη βαρύτητα των πράξεων και οδηγούν με πολλές αξιώσεις στη λήψη ανασταλτικού αποτελέσματος της έφεσης και ουσιαστικά στην ατιμωρησία, αφού το εφετείο θα ολοκληρωθεί σε τουλάχιστον τρία χρόνια από σήμερα. Είμαι υποχρεωμένος να σημειώσω ότι η δικαστηριακή πρακτική σε ανάλογες περιπτώσεις επιβάλλει πολύ αυστηρότερες ποινές και δεν είναι δυνατόν να δεχτεί το περί δικαίου αίσθημα δικαστικές αποφάσεις που φυλάκισαν καθαρίστριες, πριν μερικά χρόνια, επειδή πλαστογράφησαν ένα απολυτήριο του δημοτικού για να πάρουν μια σκούπα και να θρέψουν την οικογένειά τους, τη στιγμή κατά την οποία συνεργοί δολοφόνων και υποψήφιοι δολοφόνοι, που κατά τύχη δεν ολοκλήρωσαν το αποτέλεσμά τους, αντιμετωπίζονται με τόσο χαμηλές ποινές.

Ένα σημαντικό γεγονός που πρέπει να γνωρίζουν όλοι. Μέχρι να εθνικοποιήσουμε το πετρέλαιο, το 2005, το ετήσιο εισόδημα που είχαμε απ’ αυτό ήταν σχεδόν 3 δισεκατομμύρια μπολιβιάνο (περίπου 380 εκατ. ευρώ). Όταν το εθνικοποιήσαμε, είχαμε 38 δισεκατομμύρια μπολιβιάνο (περίπου 4,8 δισεκατομμύρια ευρώ) σε κέρδη από το πετρέλαιο. Τον Ιανουάριο του περασμένου έτους ήταν 40 δισ. ευρώ, φανταστείτε τη σημασία αυτής της αλλαγής. Η Βολιβία ήταν στις τελευταίες χώρες της Νότιας Αμερικής όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη, αλλά κατά τη διάρκεια των δεκατεσσάρων ετών που ήμουν πρόεδρος, βρέθηκε ανάμεσα στις έξι πρώτες. Όταν πήγαινα σε διεθνή φόρα και συνόδους κορυφής, οι άλλοι πρόεδροι με ρώτησαν, «Έβο, πόση οικονομική ανάπτυξη θα υπάρξει φέτος;» Έλεγα 4% - 5% και με ρώτησαν τι είχα κάνει για να το πετύχω. Απαντούσα: «Πρέπει να εθνικοποιήσουμε τους φυσικούς μας πόρους και οι βασικές κοινωνικές υπηρεσίες πρέπει να γίνουν ανθρώπινο δικαίωμα.» Τώρα επέστρεψαν οι ιδιωτικοποιήσεις. Με διάταγμα που εκδόθηκε στις 24ης Ιουνίου επιστρέφουμε στο παρελθόν, στη μείωση του κράτους σε «μικρό μέγεθος», όπως θέλει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το κράτος δεν θα επενδύει σε δημόσιες εταιρείες και θα συμβάλει λιγότερο στην επέκταση του παραγωγικού μηχανισμού προς όφελος του λαού της Βολιβίας. Η ιδέα αυτού του διατάγματος είναι να επιστρέψει σε μια κατάσταση που ενεργεί μόνο ως ρυθμιστής και όχι ως επενδυτής σε εθνικά έργα. Όλες οι συνταγές του ΔΝΤ υπάρχουν σε αυτό το διάταγμα: ιδιωτικοποίηση ηλεκτρικής ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, υγείας και εκπαίδευσης. Η ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης έχει ήδη ξεκινήσει, φέτος δεν διέθεσαν προϋπολογισμό για την κατασκευή νέων σχολείων. Στις 14 Σεπτεμβρίου, άρχισαν να ιδιωτικοποιούν την ενέργεια. Οι νομικοί που διορίστηκαν από την κυβέρνηση παραιτήθηκαν επειδή το διάταγμα ιδιωτικοποίησης είναι αντίθετο με το Σύνταγμα. Οι βασικές κοινωνικές υπηρεσίες είναι ανθρώπινο δικαίωμα και δεν μπορεί να είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις, η υγεία δεν μπορεί να είναι εμπόρευμα και η εκπαίδευση είναι σημαντική για την απελευθέρωση των ανθρώπων. Δυστυχώς, η Βολιβία αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή δύο πανδημίες: την πανδημία που μας σκοτώνει με τον ιό –και παραλύει την παραγωγή κατά τη διάρκεια της καραντίνας– αλλά και μια κυβέρνηση που παραλύει όλα τα δημόσια έργα και τα υποβάλλει στην καπιταλιστική πολιτική. Στόχος μας είναι να υπερασπιστούμε τις εθνικοποιήσεις και να εμβαθύνουμε την εκβιομηχάνιση. Αυτός είναι ο στόχος που πρέπει να επιτύχουμε, ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε με την οικονομική ανάπτυξη. Αλλά πρώτα πρέπει να αποκαταστήσουμε τη δημοκρατία και να πάρουμε πίσω τη χώρα μας.

O νέος κατάπλους του Όρουτς Ρέις στην Ανατολική Μεσόγειο, οι συμβολικού χαρακτήρα προκλήσεις στα Βαρώσια στην Κύπρο, οι NAVTEX για τουρκικές ασκήσεις στο Αιγαίο, συνιστούν μια κλιμάκωση της στάσης της Άγκυρας. Η ελληνική κυβέρνηση κινείται χωρίς πυξίδα. Μοιάζει να σύρεται από τις εξελίξεις, να συμμετέχει σε μυστικές διαπραγματεύσεις στο Βερολίνο ή σε -υπό νατοϊκό καπέλο- διερευνητικές συνομιλίες. Να θέτει ζήτημα κυρώσεων στην Ε.Ε. και στη συνέχεια να αρκείται σε φραστικές δηλώσεις υποστήριξης των ελληνικών θέσεων. Θέσεις που αλλάζουν ανάλογα με το ακροατήριο. Ο κ. Μητσοτάκης, σε δηλώσεις του στον διεθνή τύπο κάνει λόγο για θαλάσσιες περιοχές που διεκδικούνται από την Ελλάδα και την Τουρκία, ενώ απευθυνόμενος στο εσωτερικό μιλάει για ελληνική υφαλοκρηπίδα. Πρέπει να ειπωθεί, επιτέλους, στον ελληνικό λαό η αλήθεια. Η αντιπαράθεση Τουρκίας- Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, αφορά στη διεκδίκηση μιας αμφισβητούμενης με βάση τη διεθνή νομιμότητα  θαλάσσιας περιοχής. Αυτή η περιοχή, θα κατανεμηθεί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ή  με διάλογο ή με πόλεμο. Ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει αποκλείσει το δεύτερο ενδεχόμενο, εκτός βέβαια, αν η Τουρκία απειλήσει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας. Συνεπώς, εμείς ως κυβέρνηση θα εργαζόμασταν, για έναν διάλογο με τη γειτονική χώρα, που θα κατέληγε είτε στην επίλυση των διαφορών μας, είτε στη Χάγη. Αυτός θα ήταν ο σκοπός μας και έχοντας δώσει τις εξετάσεις μας με την εμβληματική Συμφωνία των Πρεσπών, νομίζω, ότι θα τον πετυχαίναμε.

Σκορπίζουν γύρω τους την αποφορά του δικού τους φόβου. Του κατακλυσμιαίου τους φόβου. Οι ναζί φονιάδες και λοιποί οργανωμένοι συμπαραστάτες κάθε λογής φόβου των άλλων. Οι ναζί της «Χρυσή Αυγής» μετά την καταδίκη τους. Μέσα στο δικαστήριο όπου αποκαλύφθηκε το ποιόν και το πύον τους. Οπότε ανακύπτει το ερώτημα: είναι φασίστες επειδή είναι δειλοί ή είναι δειλοί επειδή είναι φασίστες;

Jeffrey C. Alexander: Μία από τις αφηγήσεις που έχω εντοπίσει σχετικά με την κρίση του κορονοϊού είναι ότι «όλοι μαζί μπορούμε». Η πανδημία επηρεάζει πλούσιους και φτωχούς. Οι άνθρωποι φορούν μάσκες για να προστατεύσουν όχι μόνο τον εαυτό τους αλλά και όλους τους γύρω τους. Οι άνθρωποι αυτοπροστατεύονται στον χώρο τους για τους εαυτούς τους και για τους άλλους. Οι άνθρωποι σε γενικές γραμμές συμφωνούν να κλείσουν μεγάλο μέρος της οικονομίας μας. Αυτό υποδηλώνει μια αλληλεγγύη. Υπάρχει ένα ισχυρό επιχείρημα ότι πρέπει να βελτιώσουμε τις υποδομές για την υγεία μας, για λογαριασμό όλων, όταν ολοκληρωθεί αυτή η κρίση. Και αυτό συνδέεται με ζητήματα που αφορούν την ανισότητα και με την ιδέα ότι οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να χάνουν την ασφάλιση της υγείας τους όταν χάνουν τη δουλειά τους. Η πανδημία έχει αναδείξει τις φυλετικές και τις οικονομικές ανισότητες με πολύ οδυνηρό τρόπο. Μια μερίδα βασικών εργαζομένων παίζει με τη ζωή της στην πρώτη γραμμή για να παρέχει υπηρεσίες τροφίμων και υγειονομικής περίθαλψης. Είναι συχνά χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι που δεν έχουν άλλη επιλογή από το να πάνε στη δουλειά τους. Κατά μία έννοια, πρόκειται για ένα δράμα αδικίας που παίζεται μπροστά στα μάτια μας. Ενα τέτοιο τραγικό κοινωνικό δράμα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει μια μεγαλύτερη αλληλεγγύη.