Ολοκληρώθηκε το συνέδριο επανεκκίνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Ανταποκρίθηκε στον τίτλο του; Έχω την αίσθηση ότι για μια ακόμα φορά υπήρχε έλλειμμα αυτοκριτικής.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ηττήθηκε αξιοπρεπώς το 2019 αλλά από τότε ξεκίνησε μια πορεία στην διάρκεια της οποίας εκφυλίστηκαν ταχύτατα οι πολιτικές του διαδικασίες, οι οργανωτικές τους λειτουργίες, οι συντροφικές σχέσεις, Αυτό τον οδήγησε κατευθείαν στην συντριβή στου 2023. Το σημείο μηδέν στον ΣΥΡΙΖΑ είναι η εκλογή Κασσελάκη. Από τότε η καταστροφή πολιτικού κεφαλαίου που επήλθε είναι τεράστια. Ειλικρινά, δεν ξέρω λοιπόν πόσο διαχειρίσιμη είναι η κατάσταση που κλήθηκαν να διαχειριστούν οι σύνεδροι. Ούτε είμαι σίγουρος ότι μπορείς να επανεκκινήσεις λέγοντας απλώς «κάνω επανεκκίνηση».
Έχει το πολιτικό προσωπικό για να το επιχειρήσει; Οι οργανώσεις βάσης έχουν αποδεκατιστεί, η νεολαία μάλλον έχει εξαϋλωθεί, η κοινωνική παρουσία έχει εξαφανιστεί –ήταν η πρώτη φορά που δεν είχε οργανωμένη συμμετοχή στο Pride– ενώ στο συνέδριο δεν μίλησαν βουλευτές και ευρωβουλευτές του κόμματος, ούτε κεντρικά του στελέχη. Την επόμενη μέρα δε υπήρξαν αποχωρήσεις με αιχμές.
Η κρίση που υπάρχει δεν είναι πολιτική ούτε προγραμματική. Είναι κρίση φυσιογνωμίας που για χρόνια έμπαινε κάτω από το χαλί. Η επανεκκίνηση λοιπόν χρειάζεται συγκεκριμένες τομές με σημαντικότερη την ανανέωση σε πρόσωπα. Δυστυχώς –και δεν μιλάω για τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ, το πρόβλημα υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια– αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο. Έχει υπονομευθεί από τις ομαδοποιήσεις και τους προσωπικούς μηχανισμούς που κατέλαβαν όλον τον κομματικό χώρο. Έχει φθαρεί επίσης η έννοια της οργάνωσης, και δεν υπάρχει συστηματική και οργανωμένη κοινωνική και πολιτική δράση σε χώρους, σωματεία, δίκτυα κλπ, ούτε επικοινωνιακή δουλειά.
Είναι εφικτό, αν έχεις την βούληση, να αλλάξεις τον εαυτό σου. Το Die Linke, κατακρημνίστηκε στις ευρωεκλογές, ανασυγκροτήθηκε και ανανεώθηκε, και στις εθνικές εκλογές ξαναζωντάνεψε. Είπε «θα κάνω 10 πράγματα» και τα έκανε. Αλλά για τον ΣΥΡΙΖΑ η αίσθησή μου είναι ότι παρά τις φιλότιμες προσπάθειες κάποιων ανθρώπων, παραμένει όπως τον άφησε ο Κασσελάκης.
Ο πρώην πρωθυπουργός και πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος είναι βουλευτής του κόμματος, όπως γράφεται στα ρεπορτάζ σχεδιάζει μια πρωτοβουλία. Ας μην την περιγράψουμε για οικονομία της συζήτησης, αλλά ασφαλώς θέλει να εμφανιστεί εκ νέου σε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου. Είναι αναπαλαίωση ή ενδέχεται ο Αλ. Τσίπρας να φέρει μια καινούργια πρόταση;
Ο Τσίπρας έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει τη συσπείρωση της Αριστεράς, πράγμα που αυτή τη στιγμή κανένας άλλος δεν φαίνεται να μπορεί να κάνει. Η συμβολή του σε οποιοδήποτε εγχείρημα ανασυγκρότησης θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη. Αλλά αυτή τη στιγμή υπάρχει κενό. Και εφόσον υπάρχει κενό, θα κινηθεί –αν κινηθεί– μόνος του. Μια τέτοια κίνηση μπορεί να λύσει το πρόβλημα της συσπείρωσης, δεν απαντά, ωστόσο, στο ζήτημα της προοπτικής και της ηγεμονίας. Η απευθείας επικοινωνία του ηγέτη με τον λαό δεν αρκεί από μόνη της να δημιουργήσει δυναμική. Χρειάζεσαι έναν χώρο που θα δρα, που θα κινείται ενεργά –και απέχουμε από αυτό. Φοβάμαι ότι μόνο με εφόδιο το προσωπικό κεφάλαιο του Τσίπρα δεν δημιουργείται δυναμική.
Το πλαίσιο που όρισε ο Αλ. Τσίπρας είναι πολύ στενό, σε καμία περίπτωση ο «νέος πατριωτισμός» δεν μπορεί να συσπειρώσει την Αριστερά. Μάλιστα, χάραξε μια νέα μεγάλη τομή, από τη μια η πλουτοκρατία και από την άλλη ο πατριωτισμός. Με μία δεξιά ματιά, έχω την εντύπωση ότι πάει να κάνει την επανεμφάνισή του ο Τσίπρας.
Θεωρώ ότι ο Τσίπρας το λέει έντιμα, άσχετα αν εμείς οι αριστεροί έχουμε κάποια δυσανεξία με τέτοιους όρους. Για να είμαι ειλικρινής, πολύ πιο άβολος μου φάνηκε ο «δημοκρατικός καπιταλισμός». Αν το ζήτημα σήμερα είναι περισσότερη δημοκρατία και μείωση των ανισοτήτων, αυτό δεν το περιγράφεις ως «δημοκρατικό καπιταλισμό». Τόσο στρογγύλεμα δεν χρειάζεται. Αντίθετα χρειάζονται αιχμές. Χρειάζεται να μιλάμε όπως ο Μπέρνι Σάντερς, να λέμε καθαρά, κατανοητά και με δημοκρατικό τρόπο, με ποιους είμαστε και σε ποιους θέλουμε να βάλουμε όρια. Μόνο έτσι μπορεί να χτίσει πολιτική ηγεμονία η Αριστερά.
Υπάρχουν οι συνθήκες να φτιάξει ένα κόμμα; Δεν έχει καεί το πολιτικό του κεφάλαιο;
Όσο υπάρχει κενό και η Αριστερά είναι σε καθίζηση, νομιμοποιείται να πάρει την πρωτοβουλία.
Έχουμε γεγονότα που συγκλονίζουν τον κόσμο. Τα βλέπουμε σε ζωντανή μετάδοση από τις ΗΠΑ, την Παλαιστίνη, τη Ρωσία… Στήνεται ένα παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα, που το είδαμε να κορυφώνεται στην Πορεία για τη Γάζα. Αναρωτιέμαι αν εν μέσω αυτής της τραγικής κατάστασης, η Αριστερά μπορεί να εκπέμψει ένα μήνυμα το οποίο να είναι ελκυστικό και ελπιδοφόρο στα αυτιά ενός μέρους της κοινωνίας.
Ο χώρος και προοπτική υπάρχει. Στις αρχές του 2000, το αντιπολεμικό κίνημα είχε ένα δυνατό εργαλείο, που ήταν το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ. Αυτό δημιούργησε μια κατάσταση, ήταν όμως κάτι που το δουλέψαμε πολύ. Το 2011, με το κίνημα των Αγανακτισμένων, επίσης παίξαμε ρόλο. Είχαμε ανθρώπους με κύρος και γραμμή στις πλατείες και στον δημόσιο χώρο, είχαμε στην ηγεσία έναν άνθρωπο κάτω από 40 χρονών. Θέλω να πω ότι ακόμα και αν υπάρχει μια ευνοϊκή συνθήκη, όπου πολύς κόσμος σκέφτεται όπως σκέφτεσαι εσύ, η ανάκαμψη και η επαφή με την κοινωνία δεν έρχεται από μόνη της, πρέπει να την δουλέψεις.
Τώρα έχουμε το March to Gaza (Πορεία για τη Γάζα). Χιλιάδες άνθρωποι, είτε οργανωμένοι σε κάποια συλλογικότητα είτε όχι, συναντήθηκαν στην Αίγυπτο θέτοντας σε κίνδυνο και τους εαυτούς τους, για να σπάσει ο αποκλεισμός της Γάζας. Νομίζω ότι εδώ γεννιέται ένα αντιπολεμικό κίνημα, με δεσμούς που φτιάχτηκαν στην Πορεία για τη Γάζα, με δίκτυα, με δυναμική, με ένα ισχυρό αίτημα, το οποίο μεταφέρεται στις γειτονιές με ανοιχτές συζητήσεις, συναυλίες, κινητοποιήσεις, συνθήματα στους τοίχους, περφόρμανς στους δρόμους.
Η Πορεία για τη Γάζα είναι ένα εξαιρετικό εγχείρημα. Δεν είμαι όμως σίγουρος ότι το κατάλαβε ο ευρύτερος κόσμος. Νιώθω ότι έμεινε στα όρια του δικού μας χώρου. Τώρα η Πορεία για τη Γάζα πρέπει να κεφαλαιοποιήσει. Πώς θα γίνει περισσότερο ορατή, πώς θα εμπλέξει περισσότερο κόσμο, πώς θα οργανώσει την επικοινωνία της και την πληροφόρηση που ο κόσμος δεν έχει από αλλού, πώς θα παίξει έναν πιο πολιτικό ρόλο.
Το ΚΚΕ πήρε την πρωτοβουλία, σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, κοινής δράσης για την Παλαιστίνη, αν και στους δρόμους δεν θέλησε να συναντηθεί με το αντιπολεμικό κίνημα, αντίθετα οργάνωνε κινητοποιήσεις άλλες μέρες και ώρες. Το έκανε γιατί πιέστηκε εσωκομματικά ή το ξεκίνησε και το εγκατέλειψε;
Γενικά αν το ΚΚΕ ήθελε να παίξει ρόλο στη συσπείρωση της Αριστεράς, ενδεχομένως και του προοδευτικού χώρου, θα μπορούσε να το κάνει. Αντίθετα, επιλέγει να μένει σε υγειονομική απόσταση από τους πάντες, διότι αν δεν το κάνει θα έχει εσωτερικά προβλήματα. Το ότι πήρε την ενωτική πρωτοβουλία στη Βουλή ήταν μια έκπληξη, αλλά αποτελεί μια ευχάριστη εξαίρεση. Από μία πρωτοβουλία δεν μπορούμε να βγάλουμε πολιτικά συμπεράσματα για το ΚΚΕ. Αλλά οφείλω να σημειώσω και κάτι άλλο. Το ΚΚΕ έχει καταφέρει να κάνει τον κόσμο του και τα μέλη του να νιώθουν χαρά και υπερηφάνεια που ανήκουν εκεί. Και αυτό είναι μεγάλη κατάκτηση.
Η Νέα Αριστερά έχει πεδίο δράσης; Μπορεί να λειτουργήσει μέσα στον κατακερματισμό της Αριστεράς και να παίξει τον ρόλο της συγκολλητικής ουσίας; Δημοσκοπικά βρίσκεται σε καθίζηση, περνά κρίση (δημιούργησε ερωτήματα η παρουσία του Αλ. Χαρίτση στη Διάσκεψη του Αλ. Τσίπρα) για το που βαδίζει, αλλά από την άλλη έχει κινηματική παρουσία και δράση και παίρνει πρωτοβουλίες στη βουλή δημιουργώντας γεγονότα. Ποιος είναι ο ρόλος της;
Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή η Νέα Αριστερά απέχει δραματικά από τους στόχους της. Δεν κατάφερε να θέσει σε κίνηση τίποτα. Και αυτό γιατί πήρε όλο το οργανωτικό σχήμα του ΣΥΡΙΖΑ της κρίσης και το εφάρμοσε στον εαυτό της. Δεν κατάφερε να σκεφτεί και να ενεργήσει έξω από το κουτί, όπως ήταν υποχρέωσή της και όπως είχε δυνατότητα. Υπάρχει ακόμα χρόνος να αντιμετωπίσει το πρόβλημά της, αλλά όπως και στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ξέρω αν έχει τα εργαλεία και την ενέργεια που χρειάζεται για να αλλάξει τον εαυτό της. Είναι πολύ ανησυχητικό ότι έχει μπροστά της όλα τα μηνύματα της κακής πορείας και δεν κάθεται στο τραπέζι να δει τι θα κάνει.
Επηρεάζει το γεγονός ότι στη Νέα Αριστερά λειτουργούν δύο διαφορετικές γραμμές;
Όχι, οι γραμμές είναι πολύ λογικό να υπάρχουν και υπάρχουν για να συντίθενται. Θα μπορούσαν να υπάρχουν και τρεις. Αλλά εδώ βλέπω κάτι άλλο. Υπάρχει διαφωνία στο θέμα των συνεργασιών. Και έχουμε μια μειοψηφία που κινείται στη δική της γραμμή και μια πλειοψηφία που δεν κάνει τίποτα απολύτως.
Προσωπικά τείνω περισσότερο προς την άποψη που επιδιώκει συνεργασίες, όπως ήταν η γραμμή του συνεδρίου. Η άποψή μου είναι ότι αυτό τουλάχιστον, παράγει πολιτική. Αντιθέτως η γραμμή «μόνοι μας» τροφοδοτεί την ακινησία. Η ακινησία είναι επικίνδυνη για την Νέα Αριστερά και το κόμμα πρέπει να θορυβηθεί.
Η συζήτηση για προοδευτικές συμμαχίες έχει εργαλειοποιηθεί μήπως στο να αναπτύξει το κάθε κόμμα το σχέδιό του; Μήπως δεν έχει τελικά προοπτική, αλλά υπάρχει μια άκαρπη επιμονή στη ρητορική αυτή;
Η συζήτηση για προοδευτικό μέτωπο έχει νόημα. Το είδαμε στον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών, ο κόσμος αξιοποίησε την ευκαιρία να συσπειρωθεί. Επίσης προγραμματικά και ιδεολογικά δεν υπάρχουν αγεφύρωτες διαφορές. Μια ελάχιστη προγραμματική βάση σύγκλισης είναι απολύτως εφικτή.
Επομένως, οι δυσκολίες που υπάρχουν είναι υποκειμενικές. Το ΠΑΣΟΚ δεν θέλει την ενότητα, περιμένει το ώριμο φρούτο. Κάποιοι όμως εκεί μπορεί να έχουν άλλη άποψη και αυτό μας αφορά. Η Αριστερά, πάλι, έχει το πρόβλημα ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος του πολιτικού της προσωπικού έχει καεί, μέσα από εσωτερικές διαμάχες χρόνων. Και ύστερα, για να αποκτήσει δυναμική η ενότητα, πρέπει να μπορεί ο καθένας να καταφέρει κάτι και από μόνος του. Αλλιώς είναι συγκόλληση απελπισίας, χωρίς δυναμική. Η ενότητα λοιπόν είναι ένα πραγματικά δύσκολο εγχείρημα. Αλλά πρέπει να υπηρετηθεί. Και αυτός που θα την επιδιώξει έντιμα και σε σωστή πολιτική βάση, θα το πιστωθεί, ακόμα και αν δεν τα καταφέρει.
Η Αυγή και το Κόκκινο βρίσκονται εγκλωβισμένα στην αβεβαιότητα και ρευστότητα του ΣΥΡΙΖΑ. Βλέπεις κάποια διέξοδο από αυτό το τέλμα για τη διάσωση των δύο μέσων;
Τα εργασιακά τα έχουν παρουσιάσει εκτενώς, τα σωματεία των εργαζόμενων των δύο μέσων. Θέλω να προσεγγίσω το ζήτημα πολιτικά. Η διοίκηση που διόρισε ο Κασσελάκης προκάλεσε τεράστια καταστροφή. Αυτήν την κατάσταση παρέλαβε η σημερινή ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Άποψή μου είναι ότι –σε αντίθεση με τον Κασσελάκη– η επιλογή τους δεν είναι να κλείσουν τα κομματικά ΜΜΕ. Αν όμως θέλουν να τα κρατήσουν, πρέπει να κινηθούν αποφασιστικά με ένα σχέδιο αναδιοργάνωσης. Και η βούληση να υπάρξει μια εφημερίδα που δεν θα βάζει δελτία τύπου αλλά θα έχει κύρος και θα είναι επιδραστική και ελκυστική. Υπάρχει ο τρόπος. Ελπίζω στην σημερινή ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ να υπάρχει αυτή η προσέγγιση.
Ιωάννα Δρόσου
