Macro

Μια δικαστής που προσπαθεί να δείξει ένα ανθρώπινο, δημοκρατικό, προοδευτικό πρόσωπο, φαίνεται να μην μπορεί να υπερβεί την «υποχρέωση» που αισθάνεται έναντι αυτών που την πρότειναν για το αξίωμα. Προκειμένου να μη δυσαρεστήσει την κυβέρνηση της ΝΔ, επιλέγει την ενασχόληση με θέματα «ανώδυνα», αλλά και «δημοφιλή» στην κοινή γνώμη, σιωπώντας, σε βαθμό παρεξηγήσεως, για άλλα στα οποία ο λόγος της θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά. Εκτός –πράγμα ακόμη πιο ανησυχητικό– αν μπροστά στη γοητεία του προεδρικού θώκου έχει πλήρως ενσωματώσει μια συγκεκριμένης απεύθυνσης ατζέντα. Που τη θέλει να φωτογραφίζεται μπροστά σε φράχτες, να σιωπά μπροστά σε πολυήμερες απεργίες πείνας, να σβήνει με τρόπο αυταρχικό –όχι από τον προσωπικό της λογαριασμό, αλλά από τους λογαριασμούς της προεδρίας της Δημοκρατίας στο διαδίκτυο– τα σχόλια χιλιάδων πολιτών που ζητούσαν εφαρμογή του νόμου. Είναι δικαίωμα της κυρίας προέδρου να επιλέξει τους δικούς της συμβολισμούς. Με διευρυμένη πλειοψηφία αναδείχθηκε, η ίδια αποφασίζει πώς θα υπηρετήσει το ύπατο αξίωμα. Είναι, όμως, και δικαίωμα όλων να την κρίνουμε. Γιατί όπως επικροτούμε την απόφασή της να επισκεφθεί την οικογένεια της δολοφονημένης Ελένης Τοπαλούδη, όπως την υπερασπιζόμαστε στο «σπάσιμο» του πρωτοκόλλου σε σχέση με τον σύντροφό της, όπως προσπερνάμε την υπερέκθεση της γλυκύτατης γάτας Καλυψώς στα ΜΜΕ και χαμογελάμε με την εικόνα της, άλλο τόσο λυπόμαστε, οργιζόμαστε, ντρεπόμαστε με τη φωτογραφία στο φράχτη που θα στιγματίζει τη θητεία της. Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου έχει ευθύνες. Είναι η πρώτη πολίτισσα της χώρας και η πρώτη γυναίκα στην ελληνική ιστορία που έγινε αρχηγός του κράτους και αρχηγός του στρατεύματος. Θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για πολλές γυναίκες, μεγαλύτερες, αλλά κυρίως νεώτερες. Παράδειγμα ουσίας και όχι τύποις. Μένει να αποδειχθεί αν επιθυμεί να ανταποκριθεί στην πρόκληση.

Η ηγεσία της ΕΔΑ, καθώς και τα μέλη της Επιτροπής Πόλης στην Θεσσαλονίκη, γνώριζαν, ή, σε κάθε περίπτωση, όφειλαν να γνωρίζουν, ότι ο Γρηγόρης Λαμπράκης είχε, σταδιακά από τις αρχές Απριλίου [1963], στοχοποιηθεί, από τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς του «Παλατιού», από διωκτικές υπηρεσίες του κράτους, καθώς και από τις –οργανωμένες και κατευθυνόμενες απευθείας από το Κράτος– παρακρατικές ομάδες, και ότι, με γνωστή τη διαρκή ύπαρξη και δράση αυτών των μηχανισμών στην Θεσσαλονίκη ήδη α π ό τις αρχές της δεκαετίας του 1930 [«Ε.Ε.Ε.»] και συνεχώς έκτοτε δεν επιτρεπόταν να υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία περί του ότι κάτι θα επιχειρείτο εις βάρος του, πολύ δε περισσότερο που θα πήγαινε [και θα ερχόταν] να μιλήσει, σε προαναγγελθείσα και γνωστή σε όλους συγκέντρωση, όχι οπουδήποτε, αλλά στην Θεσσαλονίκη, στη γνωστή σε όλους ως πόλη των πολιτικών δολοφονιών. (...) Οι εφημερίδες [Θεσσαλονίκης και Αθηνών] της Πέμπτης, 23/5, είχαν αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες όσον αφορούσε στα πραγματικά περιστατικά της συγκέντρωσης και του τραυματισμού του Λαμπράκη, καμία, όμως, δεν αναφερόταν στην πραγματική αιτία της κωματώδους καταστάσεως στην οποία είχε περιπέσει, από την πρώτη στιγμή του τραυματισμού του, ο Λαμπράκης. Τις απογευματινές ώρες της Πέμπτης άρχισε να διαχέεται, μεταξύ όσων -ήδη πολλών εκατοντάδων- είμαστε συγκεντρωμένοι, σε «πηγαδάκια», στον προαύλιο χώρο, η πληροφορία ότι οι γιατροί του ΑΧΕΠΑ εντόπισαν εκτεταμένη ρωγμή στο πίσω μέρος του κρανίου του Λαμπράκη, δηλαδή σημείο τραυματισμού που δεν ήταν «τεχνικώς» δυνατόν να αποδοθεί σε επαφή του τρικύκλου με το -εντελώς όρθιο, κατά τη στιγμή της εφορμήσεως-σώμα του Λαμπράκη. Από τη δημοσιογραφική έρευνα αρχικώς, πού επιβεβαιώθηκε στη συνέχεια και από την ανακριτική διαδικασία, προέκυψε και αποδείχθηκε, ότι ο Λαμπράκης-προφανώς λόγω των εξαιρετικά ανεπτυγμένων ανακλαστικών πού, ως αθλητής, είχε αναπτύξει-αντιλήφθηκε έγκαιρα το κατευθυνόμενο εναντίον του τρίκυκλο, και μπόρεσε να το αποφύγει, αλλά, την ίδια χρονική στιγμή, το ακόμα όρθιο σώμα του βρέθηκε, σε σχέση με το τρίκυκλο, σε τέτοιο σημείο που ο επιβαίνων στην καρότσα Εμμανουηλίδης, με μακρύ σιδηρολοστό, με τον οποίο τον είχαν εφοδιάσει οι ασφαλίτες οργανωτές της δολοφονίας, μπόρεσε να του καταφέρει ισχυρό χτύπημα –και να του προκαλέσει συντριπτικό κάταγμα– στην κεφαλή του.

Η ευθύνη που βαραίνει τον Κύπριο πρόεδρο για την προσχηματική συμπεριφορά του είναι πολύ μεγαλύτερη. Στην πραγματικότητα, «πέταξε» την πιο παραγωγική περίοδο για να λύσει το Κυπριακό (2015-2020), αδιαφορώντας για τη μετριοπαθή τουρκοκυπριακή Κοινότητα και παραγκωνίζοντας τον πιο προοδευτικό Τουρκοκύπριο ηγέτη, τον Μ. Ακιντζί. Στην πράξη, το μόνο που πέτυχε με την εκλογή Τατάρ είναι να βάλει τους Ελληνοκυπρίους απέναντι στην ίδια την Τουρκία και στον Ερντογάν. Το αποτέλεσμα της πολιτικής Αναστασιάδη: ερεθίζοντας τα γεωστρατηγικά ανακλαστικά της Αγκυρας στις θάλασσες, μετέτρεψε το Κυπριακό σε «εθνικό ζήτημα» εντός Τουρκίας. Οι πλείστοι στη Λευκωσία το παραδέχονται. Αλλά στο κυβερνητικό στρατόπεδο σιωπούν μπροστά στον Ν. Αναστασιάδη και στο συμφέρον της παράταξης του ΔΗΣΥ. Ενδεχομένως, μόνο ο ΥΠΕΞ Ν. Χριστοδουλίδης απέμεινε για να διασκεδάζει τις εντυπώσεις. Η πραγματικότητα είναι ακόμα πιο οδυνηρή. Η πολιτική Αναστασιάδη μετά το Κραν Μοντανά έφθειρε την ουσία της προσπάθειας επίλυσης. Η ελληνοκυπριακή πλευρά βρέθηκε στο «παρά τρίχα» να καταλήξει, με τη στήριξη ΟΗΕ – Ε.Ε., στην κατάργηση των Εγγυήσεων του ’60 και την αποχώρηση των στρατευμάτων. Ο Ν. Αναστασιάδης αποχώρησε από το Κραν Μοντανά, κάνοντας στροφή για εκμετάλλευση της ΑΟΖ με Ισραήλ και Αίγυπτο, αλλά αφήνοντας στο κενό τις προσπάθειες επίλυσης. Αυτά έφεραν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από όσα διακήρυσσε: την κατάληψη της κυπριακής ΑΟΖ από τα τουρκικά πολεμικά και την επιστροφή της Αγκυρας στις θέσεις Ντενκτάς. Στην κατά καιρούς κριτική που δέχτηκε για το Κραν Μοντανά, ο Ν. Αναστασιάδης απάντησε κάποια στιγμή (6/11/2018): «Δεν είμαι εγώ που έπινα ζιβανία [κυπριακό τσίπουρο] με τον Ακιντζί στη Λήδρας;» Υπονοούσε ότι είχε κάνει το πάν για να τα βρει με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη. Οι πράξεις του Κύπριου προέδρου, όμως, άλλα καταδεικνύουν. Μετά το Κραν Μοντανά, ο Ν. Αναστασιάδης πάγωσε τις επαφές με τον Μουσταφά Ακιντζί, υποσκάπτοντας συστηματικά το Πλαίσιο Γκουτέρες από 6 σημεία – αυτό που αποδέχτηκε ρητώς πρόσφατα στην άτυπη διάσκεψη της Γενεύης (25/4/2021). Από τις εμπιστευτικές συζητήσεις που κράτησε στο αρχείο του ο ΟΗΕ, διαφαίνεται η άρνησή του να συνυπογράψει το Πλαίσιο Γκουτέρες ως στρατηγική συμφωνία (συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί, 16/4/2018) για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων. Στη συνέχεια απέρριψε και τη δημόσια έκκληση Ακιντζί στις 3/5/2018 να το πράξει. Χρειάστηκε να περάσει ένας ολόκληρος χρόνος για να ξαναβρεθεί με τον Ακιντζί (9/8/2019), όταν πια ο προοδευτικός Τουρκοκύπριος ηγέτης μπήκε στη μέγκενη της αντίδρασης της Τουρκίας. Μια ύστατη συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί συγκάλεσε στο Βερολίνο (25/11/2019) ο γενικός γραμματέας. Σε εμπιστευτικά έγγραφα φαίνεται να έγινε από τον ΟΗΕ επαλήθευση της θέσης της Τουρκίας επί όσων αφορούν την ασφάλεια, δηλαδή την κατάργηση του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης, την αντικατάσταση της Συνθήκης Εγγυήσεως και τη δραστική μείωση και αποχώρηση των στρατευμάτων. Σε κανένα στάδιο όμως ο Ν. Αναστασιάδης δεν βγήκε δημόσια να στηρίξει όσα και εκείνος συμφώνησε για την πολιτική ισότητα (εκ περιτροπής προεδρία, μία ψήφος), στηρίζοντας τη συμβιβαστική πολιτική Μ. Ακιντζί. Η τουρκοκυπριακή πλειοψηφία που στήριξε τον Ακιντζί κλονίστηκε σιγά σιγά από την κωλυσιεργία Αναστασιάδη. Τώρα ο Ν. Αναστασιάδης συνομιλεί με τον Ερσίν Τατάρ, ο οποίος δεν αποδέχεται τις κρίσιμες συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν με τη συμβολή των Τουρκοκυπρίων προοδευτικών ηγετών: στο συνταγματικό, τις συμφωνίες Χριστόφια – Ταλάτ για το σύστημα διακυβέρνησης (εκ περιτροπής προεδρία με διασταυρούμενη ψήφο), τις εξουσίες και αρμοδιότητες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Στο εδαφικό, με την κατάθεση του Χάρτη Ακιντζί με τη Μόρφου, τη δημογραφική ισορροπία (4:1) και την πλήρη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου.

Επί της ουσίας έχει δίκιο ο Λοβέρδος. Το να κακοποιείς τη μάνα του παιδιού σου δεν σε καθιστά αναγκαστικά κακό πατέρα. Υπό κάποιες προϋποθέσεις μπορεί να είναι και πλεονέκτημα μάλιστα. Μην το ψάχνετε, αυτή είναι η λογική των δεξιών. Το να συνεργαστείς με τους Γερμανούς δεν σε καθιστά αναγκαστικά κακό πατριώτη. Το εντυπωσιακό είναι ότι του φάνηκε παράξενο που τον ξεφώνισαν και οι πέτρες. Δεν ξέρουν να ζητάνε συγγνώμη αυτοί. Μόνο από τον Μαρινάκη. Αλλά και η Νέα Δημοκρατία, άψογη. Μία που είπε τη χοντράδα και μία που τον έβαλε στη θέση του. Σου λέει, γιατί να αντιδράσουμε; Σάμπως έχουμε και γυναίκες βουλευτίνες να κάνουνε φασαρία; Καλά, για να κάνουν φασαρία οι άντρες της Ν.Δ., ούτε συζήτηση. Αυτά γίνονται μόνο στα δυτικά ευρωπαϊκά κράτη. Είστε και όλοι εσείς που περιμένατε από τον Τσιάρα να υπερασπιστεί από νομικής άποψης το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια. Λες και έχει καμία σχέση με τα νομικά. Γιατρός μικροβιολόγος είναι ο άνθρωπος. Τι περιμένατε, να παραθέτει Σαρίπολο; Γι’ αυτό το προσέγγισε πρακτικά. Η Γιαννάκου και η Κεφαλογιάννη διαφωνούν με το νομοσχέδιο επειδή έχουν άσχημα προσωπικά βιώματα, είπε. Πράγμα που θα μπορούσε να είχε πει και η μία πρωινατζού για την άλλη. Θα θέλαμε να πει κάτι αντίστοιχο για τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη, να δούμε κάτι.

Η συνεργασία Αριστεράς, Πράσινων και αντι-νεοφιλελεύθερης Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη είναι το προοδευτικό ΤΙΝΑ (There Ιs Νo Αlternative) με κοινωνική και πράσινη ατζέντα. Είναι το μόνο σενάριο που δίνει ελπίδες ριζοσπαστικής αλλαγής του νεοφιλελεύθερου Συμφώνου Σταθερότητας και των Συνθηκών που δεσμεύουν τις χώρες σε πολιτικές που ευθύνονται για τα σημερινά δεινά της ΕΕ. Το ζήτημα είναι ότι αυτή η στρατηγική δεν έχει ακόμη μεταφραστεί σε κρίσιμη μάζα. Είναι περίοδος των τομών και όχι των μεταρρυθμίσεων και όσα διακυβεύονται απαιτούν τη συμμετοχή των λαών προκειμένου το όραμα του Κοινωνικού και Πράσινου Μετασχηματισμού να γίνει πραγματικότητα. Ο νεοφιλελευθερισμός πεθαίνει. Το μόνο ερώτημα είναι εάν o θάνατος του θα επέλθει άμεσα ή αργοπορημένα και πόσα ακόμη αδιέξοδα θα αφεθεί να επισωρεύσει στις κοινωνίες. Το δυστύχημα για την Ελλάδα, είναι ότι, σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, έχει μια κυβέρνηση αναχρονιστική, η οποία, από τη μία, παραμένει προσκολλημένη στον αδιέξοδο και αποτυχημένο νεοφιλελευθερισμό (έκθεση Πισσαρίδη, Ελλάδα 2.0) και, από την άλλη, φλερτάρει ανοικτά με την alt.right. Τα ποσά του Ταμείου Ανάκαμψης , του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου ( ΕΣΠΑ) 2021-27 αλλά και του εθνικού σκέλους του ΠΔΕ θα κρίνουν τη θέση της χώρας την επόμενη δεκαετία και τον βαθμό σύγκλισης με την ΕΕ. Με τις κλασσικές συνταγές αποτυχίας, η χώρα θα πέσει πιο χαμηλά στον παγκόσμιο και ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας και θα χαθεί ακόμα μια ευκαιρία αναβάθμισης της κοινωνικής της ευημερίας.

Ένα ντοκιμαντέρ του δικτύου EIC (European Investigations Collaborations) σε παραγωγή Expresso, SIC, TheBlackSea και Reporters United. Για πρώτη φορά, ένα ντοκιμαντέρ ερευνά την κρυφή σχέση μεταξύ της ναυτιλίας και της κλιματικής αλλαγής αλλά και την επιρροή που ασκεί η ναυτιλιακή βιομηχανία πάνω σε κυβερνήσεις όπως η ελληνική και στον ΙΜΟ, τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό. Παρά την πλάγια χρηματοδότησή του με δισεκατομμύρια ευρώ σε φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις, ο κλάδος της ναυτιλίας, και ιδίως των κρουαζιερόπλοιων και των φορτηγών πλοίων, εξακολουθεί να χρησιμοποιεί καύσιμα εξαιρετικά ρυπογόνα με αποτέλεσμα να επιβαρύνει όλο και περισσότερο την κλιματική κρίση βάζοντας σε κίνδυνο τους παγκόσμιους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού. Τα γυρίσματα και η έρευνα του ντοκιμαντέρ έγιναν στη Λισαβόνα, τη Ρώμη και τη Γένοβα, το Παρίσι, το Σβάλμπαρντ (Αρκτική) και το Μπέργκεν (Νορβηγία), το Λονδίνο και φυσικά στην Αθήνα και τον Πειραιά. Στο πλαίσιο της έρευνας, συνεργάστηκαν δημοσιογράφοι από ΜΜΕ και τηλεοπτικούς σταθμούς ανά την Ευρώπη, μεταξύ άλλων από το Reporters United (Ελλάδα), την εφημερίδα Expresso (Πορτογαλία), τον τηλεοπτικό σταθμό SIC (Πορτογαλία), το ερευνητικό ονλάιν μέσο The Black Sea (ανατολική Ευρώπη), την εφημερίδα VG (Νορβηγία), τη δημόσια ραδιοτηλεόραση RTS (Ελβετία) και το Finance Uncovered (Βρετανία). Από ελληνικής πλευράς μιλούν σημαντικοί παράγοντες της ναυτιλίας: - O υπουργός Ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης - O εφοπλιστής Γιώργος Προκοπίου - Ο εφοπλιστής Πάνος Λασκαρίδης, πρώην πρόεδρος της ECSA (Ένωση Πλοιοκτητών Ευρωπαϊκής Κοινότητας) - O εφοπλιστής Δημήτρης Φαφαλιός, πρόεδρος της Intercargo (Διεθνής Ένωση Πλοιοκτητών Πλοίων Μεταφοράς Ξηρού Φορτίου) - Ο Γιάννης Πλατσιδάκης, για 32 χρόνια Γενικός Διευθυντής του Ομίλου Αγγελικούση και πρώην πρόεδρος της Intercargo - Ο Πάνος Ζαχαριάδης, τεχνικός σύμβουλος, μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στον ΙΜΟ. Εκτός από τη συμμετοχή στην παραγωγή και την έρευνα, το Reporters United έκανε και την παραγωγή των τεσσάρων μικρών animations που επεξηγούν κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ τεχνικές πλευρές της έρευνας. ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Micael Pereira ΠΑΡΑΓΩΓOI Zeynep Sentek Craig Shaw Micael Pereira ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΟΣ Νικόλας Λεοντόπουλος ΜΟΝΤΑΖ Marco Carrasqueira ΕΡΕΥΝΑ Μυρτώ Μπούτση Julien Chiffelle Runa Engen Margot Gibbs Νικόλας Λεοντόπουλος Micael Pereira Giulio Rubino Zeynep Sentek Craig Shaw ΚΑΜΕΡΑ João Lúcio Julien Chiffelle Kristoffer Kumar David Langan Χρήστος Κοδέλλας (drone) ANIMATIONS Αλεξία Μπαράκου ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΗΧΟΥ ANIMATIONS Άρης Αθανασόπουλος ΓΡΑΦΙΚΑ Sérgio Maduro ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΣ Carlos Isaac ΜΙΞΗ ΗΧΟΥ Edgar Keats ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ Spell ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ EIC (EUROPEAN INVESTIGATIVE COLLABORATIONS) ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Stefan Candea ΓΙΑ ΤΗΝ EXPRESSO ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ João Vieira Pereira ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Paula Santos ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Joana Beleza ΓΙΑ ΤΟ BLACK SEA ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ Zeynep Sentek ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Craig Shaw ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ / FACT-CHECKER Himanshu Ohja ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ SIC TV ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ Ricardo Costa ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Marta Brito dos Reis ΠΑΡΑΓΩΓΗ Mónica Pinto ΓΙΑ ΤΟ REPORTERS UNITED Θοδωρής Χονδρόγιαννος Χριστόφορος Κάσδαγλης Σταύρος Μαλιχούδης ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ AFP Reuters SIC TV Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με την οικονομική υποστήριξη του Investigative Journalism for Europe (IJ4EU) Fund και του Journalismfund.eu. Ένα ντοκιμαντέρ του δικτύου European Investigative Collaborations (EIC), σε παραγωγή των Expresso, The Black Sea, SIC TV και Reporters United, σε συμπαραγωγή με το RTS και τη VG. Το Finance Uncovered συμμετείχε στο ρεπορτάζ και την έρευνα. Όλα τα δικαιώματα διατηρούνται.

Ας μη διστάζουμε όμως να δούμε κατάματα την ηθική απαξία του κυνισμού μας. Να μην εκμαυλιστούμε. Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά σήμερα έχει αλλάξει το αντισημιτικό της προφίλ και φοράει τα καλύτερα φιλοϊσραηλινά ρούχα: είτε από θαυμασμό στο κράτος του Ισραήλ, από ισλαμοφοβία, από ανάγκη εξιλέωσης, ο νούμερο ένα θαυμαστής του Νετανιάχου είναι οι πριν από λίγο καιρό αντισημίτες. Ας ρίξουμε μια ματιά στην ελληνική ακροδεξιά προς επαλήθευση. Εμείς, όμως, ας ακούσουμε, σε τελευταία ανάλυση, και κανέναν μεγάλο Ισραηλινό αντιφρονούντα που έχει το θάρρος να εκφέρει δημόσια λόγο εναντίον της κατοχικής πολιτικής της πατρίδας του. Τον συγγραφέα Άμος Οζ, τον δημοσιογράφο Γιντεόν Λέβι και τόσους άλλους… Τι μας λένε; Ότι το Ισραήλ θα ήταν χίλιες φορές καλύτερο αν μάθαινε από τα εγκληματικά του σφάλματα. Είναι κρίμα η χώρα αυτή να βυθίζεται κι άλλο στον εθισμό του εγκλήματος. Αυτό έχει πάθει το Ισραήλ. Έχει εθιστεί στην τοξικότητα της κατοχής και δεν ξέρει πώς να ζήσει χωρίς αυτήν. Έναν τοξικοεξαρτημένο φίλο δεν τον κερνάτε το αντικείμενο του εθισμού του. Του το στερείτε. Αυτό πρέπει να κάνουν οι Δυτικές κυβερνήσεις απέναντι στο Ισραήλ.

Πολλά βιβλία του Τζ.Γκ. Μπάλαρντ τοποθετούνται στο λεγόμενο Νέο Κύμα της επιστημονικής φαντασίας. Οι βίαιοι δυστοπικοί κόσμοι του αποτυπώνουν μια κοινωνία που μοιάζει να έχει επιλέξει από μόνη της να πάρει τον δρόμο για την αυτοκαταστροφή της, ενώ ο συγγραφέας πολλές φορές στέκεται ιδιαίτερα στις ψυχολογικές και υπαρξιακές διαδρομές των ανθρώπων που κινούνται σ’ αυτούς τους κόσμους που μπορούν εύκολα να τους ρουφήξουν, κόσμους που βρίσκονται κρυμμένοι πίσω από το προσκήνιο, όπως στις Νύχτες κοκαΐνης (μτφ. Αγορίτσα Μπακοδήμου, εκδ. Καστανιώτη, 1997). Σε ένα σύμπαν όπως η Εδέμ-Ολυμπία και ο κόσμος γύρω της, το ταξικό στοιχείο είναι πανταχού παρόν, και πάντα ασφυκτικό. Δεν είναι απλώς ότι σε ένα τέτοιο σύμπαν ο παράδεισος του ενός είναι η κόλαση του άλλου, αλλά ότι για να φτιάξει ο ένας τον παράδεισό του «οφείλει» να δημιουργήσει μια κόλαση για τον άλλο, καθώς οι διαχωριστικές γραμμές βαθαίνουν κάθε στιγμή και σαρώνει τα πάντα η αγριότητα. Και επιπλέον, πολλές δικλίδες σωτηρίας δεν υπάρχουν: «εξάλλου, πολλοί είναι αυτοί που κρυφά επιδοκιμάζουν όσα γίνονται», και επιπλέον «οι φόροι που πληρώνει η Εδέμ-Ολυμπία αντιστοιχούν σε δισεκατομμύρια φράγκα». Με διεισδυτική ματιά, με χιούμορ πολλές φορές σαρκαστικό, ο Μπάλαρντ έχει γράψει βιβλία που τότε, στο παρελθόν, ανήκαν σε μια επιστημονική φαντασία (προφητική, έλεγαν κάποτε) που σήμερα μοιάζει σχεδόν με ρεπορτάζ του παρόντος. Πέρα πάντως από την αλληγορική, συμβολική πλευρά, ο Μπάλαρντ λέει και τα πράγματα με το όνομά τους: όπως γράφει, όλη αυτή η νοσηρή δυστοπική μικροκοινωνία «είναι ήδη εδώ. Λέγεται καταναλωτικός καπιταλισμός». Βέβαια, αυτή η καταστροφική και αυτοκαταστροφική νέα κοινωνία δεν μπορεί να κυριαρχήσει εύκολα. Ρωγμές φωτός, αντίστασης, εξέγερσης υπάρχουν. Χαραμάδες ανοίγουν. Ωστόσο, το δύσκολο ερώτημα τίθεται, πώς μπορεί να γίνει αλλιώς: άραγε όταν κανείς καταβυθιστεί σ’ αυτή τη νοσηρή αγριότητα, έστω και με πρόθεση να αντιδράσει, πώς μπορεί να αποφύγει να γίνει ίδιος με το τέρας;

«Είναι εμφανής η εμμονή ορισμένων με τη Μεταπολίτευση», μας λέει. «Η πολιτειακή αλλαγή το ’74, το τέλος του μετεμφυλιακού κράτους και η θεμελίωση της πιο μακροχρόνιας και ουσιαστικής δημοκρατίας σε κάποιους έπεσε βαριά. Δείτε με πόση εμμονή λένε “Να τελειώνουμε με τη Μεταπολίτευση”. Το πνεύμα της φταίει για όλα, είναι πνεύμα άκριτων διεκδικήσεων, συντεχνιακού κατακερματισμού και προνομίων. Φυσικά υπήρξαν στρεβλώσεις και καταχρήσεις. Ολοι τις γνωρίζουμε, πάσχουμε από αυτές, τις πληρώσαμε ακριβά. Αλλά η εργαλειοποίησή τους σκοπό έχει να αποδομηθούν και να διαλυθούν οι ιμάντες της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας. Τι λένε; Τα Πανεπιστήμια είναι χώροι ανομίας, θα βάλουμε πανεπιστημιακή αστυνομία. Τα συνδικάτα είναι κάτι προνομιούχοι τεμπέληδες, θα περιορίσουμε νομοθετικά την απεργία και τις διαδηλώσεις. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις είναι πράκτορες του Σόρος ή διακινητές μεταναστών, θα τους στείλουμε στον εισαγγελέα. Δείτε πώς δαιμονοποιείται συστηματικά επί χρόνια το δικαίωμα στο συνέρχεσθαι: η διαδήλωση φταίει για τα άδεια μαγαζιά, το κυκλοφοριακό και τον Covid-19. Ξέρετε τι λέει ο κυρίαρχος λόγος που εκπέμπεται από την κυβέρνηση και τα μεγάλα ΜΜΕ; “Σας δώσαμε όσα συνιστούν μια συμμετοχική δημοκρατία και κάνατε κατάχρηση. Σας δώσαμε πολλή δημοκρατία και το παρακάνατε. Ωρα να τελειώνουμε με την πολλή ελευθερία”. Σαν να γυρεύουν ρεβάνς από τη Μεταπολίτευση». (...) «Οντως πολλοί νέοι αντιδρούν, είναι υποψιασμένοι, ζουν υπό πίεση. Νέοι “υπεράνω υποψίας”. Αλλά να μην ξεχνάμε ότι εκεί ακριβώς αναζητούν άλλοι τους ορμητικούς υποστηρικτές μιας δεξιάς ριζοσπαστικοποίησης. Δίπλα στους νέους που διεκδικούν με προτάγματα ισότητας και ελευθερίας, άλλοι νέοι γίνονται γόμωση αυταρχική, αποζητούν εθνική ή φυλετική περιχαράκωση, επιστροφή σε ένα ιδεατό παρελθόν καθαρότητας. Και οι μεν και οι δε νιώθουν πως λειτουργούν αντισυστημικά, ανατρεπτικά. Προσβλέπω πάντως κι εγώ σε μια αμφισβητητική επαναπολιτικοποίηση, στην εκκίνηση μιας ευρείας δημοκρατικής διεκδίκησης των νέων, με νέα εργαλεία, νέες δικτυώσεις, νέες συλλογικότητες. Σε μια στράτευση όχι μόνο ενσώματη, στον δρόμο, αλλά και στον χώρο των ιδεών, της πληροφόρησης, της γνώσης».

Η παλινόρθωση της παλιάς τάξης πραγμάτων το 2019 ήταν αποτέλεσμα - εκτός των άλλων - και μιας κυριαρχίας στο χώρο των εννοιών. Η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ σε διάφορα επίπεδα, επέτρεψε στην άλλη πλευρά να ξανα-ορίσει λέξεις και έννοιες στην πολιτική αντιπαράθεση. Έτσι η πολιτική που επιχειρεί να παρέμβει προς την φορολόγηση των ισχυρών και την προστασία των πιο αδύναμων βαφτίστηκε και πάλι λαϊκισμός και η μεταπολιτευτική είσοδος των μαζών στην πολιτική και η συνακόλουθη επιδίωξη της βελτίωσης της θέσης των λαικών τάξεων, αναγορεύτηκε ως η ρίζα του κακού. Ο κυρίαρχος λόγος επιχειρεί - επιτυχώς προσώρας - να πάρει την ρεβάνς σε όλα τα επίπεδα στοχοποιώντας ιδίως την περίοδο 2010-2015. Στο πλαίσιο αυτό επιβάλλονται ως αλήθειες τα πιο ακραία ψέματα, όπως πχ η δήθεν συνύπαρξη της Αριστεράς με την Χρυσή Αυγή στις πλατείες το 2011. Αντιθέτως, οι πραγματικά πιο ακραίες μορφές εθνολαικισμού, αν δεχτούμε για τις ανάγκες της συζήτησης αυτό τον όρο, δηλαδή η συνύπαρξη του συνασπισμού του κυβερνά με την (και ναζιστική) ακροδεξιά στα συλλαλητήρια του 2018 για το Μακεδονικό και οι ακραίες φωνές περί προδοσίας, ξεπουλήματος ανταλλαγής της Μακεδονίας με τις συντάξεις (!), αποσιωπούνται για να μην αμφισβητηθεί το αφήγημα μιας δήθεν υπεύθυνης και ευρωπαϊκής ηγεσίας. Πλήρης αντιστροφή της αλήθειας και των εννοιών. Αλλά αυτό είναι η κυριαρχία: η δυνατότητα να ορίζεις τις λέξεις. Σε αυτό το πλαίσιο, μπορεί σήμερα κάποιες δικαστικές αποφάσεις να μας θυμίζουν ότι στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ όπως η Αναγνωστοπούλου ή ο Μπαλαούρας συκοφαντήθηκαν από μέσα που κατά τα άλλα θεωρούνται mainstream όπως το Πρώτο Θέμα ή τα ΝΕΑ, αλλά για κάποιους φίλους η μόνη πηγή λαϊκισμού και τοξικότητας, παραμένει η Αριστερά. Μπορεί να αγανακτούν - και δικαίως - με τις αθλιότητες κάποιων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ ή με τον Καμμένο, αλλά όταν η λάσπη αφορά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, τότε την αναπαράγουν ευχαρίστως και άκριτα. Χωρίς λοιπόν να θέλω να πω ότι η Αριστερά και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αθώοι σε όλα αυτά, θα πρότεινα στους φίλους και τις φίλες που κάνουν μια συγκεκριμένη ανάγνωση της πολύ σύγχρονης πολιτικής ιστορίας της Ελλάς, από το 2010 έως σήμερα, να σκεφτούν και αυτή την πλευρά.