Νίκος Φίλης

Ζούμε μια ανείπωτη χαρά. Τώρα είναι η ώρα να στοχαστούμε τους νέους στόχους αυτού του πλατιού και ορμητικού ποταμιού που από πολλά ρυάκια πότισε το δέντρο της ελπίδας. Το κίνημα «Δεν είναι αθώοι», που ενέπνευσε ξανά τη μαζική συμμετοχή της νεολαίας, και ειδικά των μαθητών, πρέπει να μετατραπεί σε κίνημα διαρκούς εκδημοκρατισμού και ξηλώματος των θεσμικών αποτυπωμάτων που έχει αφήσει η άνοδος της Χ.Α. Άμεση αιχμή μια τέτοιας δράσης είναι το μεταναστευτικό και η ακροδεξιά πολιτική που ασκεί η κυβέρνηση της Ν.Δ. Μια δεύτερη αιχμή είναι η αντιπολεμική - αντιεθνικιστική συγκρότηση όλων των δυνάμεων που συσπειρώθηκαν στη μάχη εναντίον της Χ.Α. Κεντρικός άμεσος στόχος, η ματαίωση του νέου προγράμματος υπερεξοπλισμών. Μια τρίτη αιχμή πρέπει να είναι η κατάργηση στην πράξη τού χουντικής εμπνεύσεως Νόμου Χρυσοχοΐδη για τις διαδηλώσεις και η αποφασιστική εναντίωση στην αστυνομική βία. Η νίκη εναντίον της Χρυσής Αυγής μπορεί να τροφοδοτήσει ένα πλατύ μέτωπο για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Μ’ αυτό το μέτωπο πρέπει να αντιστοιχηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία. Τα υλικά της μεγάλης διεύρυνσης, η νέα γενιά αγώνων του μέλλοντος είναι εκεί και όχι στις ξεθυμασμένες ιδέες των παλιών αρχηγικών κομμάτων. Ας τολμήσουμε μ’ αυτά τα φρέσκα υλικά να φτιάξουμε τον ΣΥΡΙΖΑ της νέας εποχής, τον ΣΥΡΙΖΑ της νεολαίας.

Η κυβέρνηση επιδιώκει να μετατρέψει μια παιδαγωγική διαδικασία, την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, σε ευκαιρία μιας αδίστακτης κομματικής εχθροπάθειας και να δημιουργήσει κλίμα καταδοτισμού στα σχολεία. Υπενθυμίζουμε ότι η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων έχει ξετινάξει το τρόπο με τον οποίο υλοποιείται η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Έχει επισημάνει τους κινδύνους για τα προσωπικά δεδομένα των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Και έχει ζητήσει οι παρανομίες να διορθωθούν μέσα σε τρεις μήνες. Ακόμη τίποτα! Με τη νέα υπουργική απόφαση δημιουργούνται νέοι κίνδυνοι για τα προσωπικά δεδομένα καθώς δίνεται διαταγή να παρακολουθούνται οι μαθητές μέσω της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και να επιβάλλεται η αποβολή τους. Επίσης η Αρχή έχει κρίνει ότι παραβιάζει τα προσωπικά δεδομένα η αναγραφή της διαγωγής στους τίτλους σπουδών, ρύθμιση που επανέφερε νομοθετικά η κυβέρνηση. Τώρα με την υπουργική απόφαση απειλούνται οι μαθητές που κάνουν κατάληψη ότι θα «χαλάσει» η διαγωγή τους. Από παρανομία σε παρανομία! Πρέπει να αποσυρθεί αμέσως η υπουργική απόφαση! Το υπουργείο Παιδείας με την πολιτική του άφησε ανοχύρωτα τα σχολεία στην πανδημία, δεν προσπάθησε να μειώσει τον αριθμό των παιδιών σε κάθε τμήμα, αλλά αντίθετα τον αύξησε σε νηπιαγωγεία και δημοτικά ενώ επίσης δεν προχώρησε στις προσλήψεις του αναγκαίου εκπαιδευτικού προσωπικού. Και τώρα, λίγο πριν αρχίσουν οι ιώσεις και η εποχική γρίπη, δεν παρέχει τη δυνατότητα για δωρέαν τεστ, για να διακριβώνεται ο κορονοϊός. Μπροστά στη δικαιολογημένη αντίδραση της κοινωνίας, στήνει αντιπαράθεση με τους μαθητές, επιδιώκοντας την ταπείνωσή τους. Δεν αντιλαμβάνεται ότι χιλιάδες έφηβοι καθώς συνειδητοποιούν την ανάγκη τα σχολεία να είναι ανοιχτά με υγειονομική ασφάλεια και εκπαιδευτική επάρκεια και βλέπουν τη στάση της κυβέρνησης, εξοργίζονται και ριζοσπαστικοποιούνται με τον τρόπο τους. Η σύγκρουση μαζί τους είναι αδιέξοδη και σε βάρος της κοινωνίας. Η ιστορία λέει ότι οσάκις η κυβέρνηση ήρθε σε κατά μέτωπο σύγκρουση με τους νέους, έχασε. Η υπουργός Παιδείας μπορεί να μην επικοινωνεί με την πραγματικότητα των σχολείων, δεν διαβάζει όμως τις δημοσκοπήσεις όπου καταποντίζεται η εκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησης και η ίδια προσωπικά;»

Σήμερα πλέον, με την πιο αντιδραστική και νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης και μια πολιτική ηγεσία στο υπουργείο Παιδείας που ολοφάνερα έχει πρωταρχικό μέλημά της την ενίσχυση ιδιωτικών σχολείων και κολεγίων, εκείνο που προέχει επειγόντως είναι η υπεράσπιση του δημόσιου σχολείου. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πλέον το παράδειγμα και την εμπειρία. Οφείλει να συζητήσει με τους εκπαιδευτικούς, με κάθε προοδευτική φωνή στην εκπαίδευση, και για αυτά που δεν πέτυχε ή δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει αλλά και για τις ανάγκες της επόμενης 20ετίας για ένα καλύτερο δημόσιο σχολείο: πιο ευνοϊκό στην κριτική σκέψη, πιο συμπεριληπτικό στη μοναδικότητα και ιδιαιτερότητα κάθε μαθητή, πιο ανοιχτό στην τέχνη και στην καλλιτεχνική δημιουργία. Πρωτίστως πιο ανθρωποκεντρικό, ώστε να παραδίδει πολίτες που νοιάζονται για τον διπλανό τους, που στέκονται αλληλέγγυοι στις δύσκολες στιγμές του. Βασική προϋπόθεση για ένα τέτοιο δημόσιο σχολείο είναι η χρηματοδότηση. Τα κενά που έχουν αφήσει τα μνημονιακά χρόνια, παρά τη σαφή βελτίωση του 2016-2019, έχουν συσσωρευτεί. Αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ και σύσσωμης της εκπαιδευτικής κοινότητας, γονέων, μαθητών και εκπαιδευτικών, πρέπει να είναι η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάπτυξης υπέρ της δημόσιας Παιδείας και Υγείας κατά απόλυτη προτεραιότητα. Από την υιοθέτηση και επιτυχία του στόχου αυτού θα κριθούν πολλά στο μέλλον.

Χρειαζόμαστε ένα σχολείο καλύτερο: πιο ευνοϊκό στη κριτική σκέψη, ώστε να μη βρίσκουν αύριο έδαφος στην κοινωνία θεωρίες συνωμοσίας. Πιο συμπεριληπτικό στη μοναδικότητα και ιδιαιτερότητα κάθε μαθητή, ώστε να μη φυτρώνουν σπόροι μίσους. Πιο ανοιχτό στην τέχνη και στην καλλιτεχνική δημιουργία, ώστε να καλλιεργεί ανθρώπους με όνειρα και φαντασία. Πιο ανθρωποκεντρικό, ώστε να παραδίδει πολίτες που νοιάζονται για τον διπλανό τους, που στέκονται αλληλέγγυοι στις δύσκολες στιγμές του. Έστω και αυτό μόνο να πετυχαίνει κάποτε ένας «δάσκαλος», έχει δικαιολογήσει την τιμή να φέρει αυτό τον τίτλο. Φέτος το πρώτο κουδούνι -που ούτε κι αυτό δεν ρύθμισαν σωστά οι «άριστοι» του υπουργείου- θα είναι διαφορετικό. Θα πρέπει στην καρδιά μαθητών και εκπαιδευτικών να σημάνει ελπίδα· να μετατραπεί σε μήνυμα αισιοδοξίας και μαχητικότητας για τη στήριξη του δημόσιου σχολείου, που θα διαχυθεί σε κάθε σπίτι και σε ολόκληρη την κοινωνία. Το χρειαζόμαστε!

Ζητήσαμε επιπλέον χρηματοδότηση για την Παιδεία προκειμένου να διαμορφωθούν τάξεις με δραστικά μειωμένη «μαθητική πυκνότητα» (10-12 μαθητών), όπως προτείνουν οι επιστήμονες διεθνώς. Για να υποστηριχθεί κάτι τέτοιο, απαιτούνταν επιπλέον προσλήψεις αναπληρωτών και επιτάχυνση του διορισμού των 10.500 μονίμων εκπαιδευτικών που είχε ξεκινήσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Ακούμε, αντίθετα, ότι οι τάξεις θα λειτουργήσουν με πλήρη μαθητική σύνθεση, όπως προ πανδημίας, και πρακτικά με τον συνήθη αριθμό εκπαιδευτικών. Ζητήσαμε να αξιοποιηθεί το καλοκαίρι για καίριες παρεμβάσεις στη σχολική κτηριακή υποδομή (κοινόχρηστοι χώροι και χώροι υγιεινής, αίθουσες που στερούνταν ικανοποιητικού αερισμού κ.ά.). Προτείναμε έναν αποκεντρωμένο σχεδιασμό δράσης με την επίβλεψη των Περιφερειακών Διευθύνσεων και την ενεργοποίηση των δήμων. Δεν έγινε τίποτα. Προτείναμε την αναζήτηση πρόσθετων, εναλλακτικών σχολικών αιθουσών μέσω των ΟΤΑ ως προσωρινό μέτρο ανάγκης. Καμία ενέργεια. Αντίθετα, το υπουργείο ετοιμάζεται να υλοποιήσει την απαράδεκτη ρύθμιση που ψήφισε τον Ιούνιο αυξάνοντας εν μέσω πανδημίας τους μαθητές στις τάξεις του δημοτικού από 22 σε 25! (...) Χωρίς να υπονοώ στο ελάχιστο ότι η μάσκα δεν είναι απαραίτητη, είναι φανερό ότι δεν μπορεί να είναι η μόνη παρέμβαση. Την ίδια ώρα που σε άλλους τομείς τής κοινωνικής και παραγωγικής ζωής (υπηρεσίες, γραφεία, επιχειρήσεις) λαμβάνονται ιδιαίτερα μέτρα, τα σχολεία θα λειτουργούν απλώς... με μάσκες; Γίνεται φανερό ότι η επιτυχία στην πρώτη φάση της πανδημίας οφειλόταν στις σωστές προτάσεις των ειδικών και στη «low tech» καραντίνα, όλων μας, σε μια χώρα με μειωμένες εκείνη τη στιγμή αλληλεπιδράσεις με το εξωτερικό.  Όταν η οικονομία και τα σύνορα άνοιξαν, φάνηκε η κυβερνητική γύμνια με την έλλειψη σχεδίου και προετοιμασίας. Ο «Μωυσής» έκανε φτερά. Η πεντάμηνη «περίοδος χάριτος» δεν αξιοποιήθηκε έναντι του δεύτερου κύματος, που όλοι οι επιστήμονες πιθανολογούσαν ότι θα φτάσει. Οι ευθύνες τής κυβέρνησης και του ΥΠΑΙΘ είναι βαριές. Η αποτυχία της προετοιμασίας είναι η προετοιμασία της αποτυχίας.

Η κυβέρνηση είχε μια υποχρέωση. Να σεβαστεί τις θυσίες των πολιτών, που παρότι μάτωσαν -οι εργαζόμενες και εργαζόμενοι σε διαθεσιμότητα, οι επαγγελματίες, οι μικροί έμποροι- από τα περιοριστικά μέτρα, τα τήρησαν μέχρι κεραίας. Και να αξιοποιήσει το διάστημα «χάριτος» που κέρδισε, ώστε να ενισχύσει το σύστημα υγείας και να αντιμετωπίσει από καλύτερη θέση τις εξάρσεις που ήταν πάντα πιθανό να έρθουν χωρίς γενικευμένο lockdown. Να κάνει για παράδειγμα τις περίφημες 4.000 «διετείς» προσλήψεις στην Υγεία, που ενώ εξήγγειλε, ξέχασε. Ούτε καν αυτό το στοιχειώδες δεν μπόρεσε, τη στιγμή μάλιστα που είχε προηγουμένως ακυρώσει τις προσλήψεις των γιατρών επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ εξαγγέλοντας, αντί αυτών, προσλήψεις συνοροφυλάκων! Η επίθεση στους νέους έχει ρατσιστικά χαρακτηριστικά. Και πρέπει να σταματήσει σήμερα, ώστε έχοντας τη νεολαία μαζί μας, σε συνδυασμό με τα απαραίτητα μέτρα που η κυβέρνηση αμέλησε, να αντιμετωπίσουμε το δεύτερο κύμα με επιτυχία και τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις. Οι πάντες μπορούν να συμβάλουν σε αυτό, όχι μόνο οι επιδημιολόγοι: άνθρωποι των γραμμάτων, των τεχνών, πρόσωπα του αθλητισμού, εκπαιδευτικοί, πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις, όλοι μαζί, να κάνουμε ξανά «δική μας» την υπόθεση «νίκη κατά της πανδημίας» -μια νίκη που εξάλλου πάντα ανήκε στους πολίτες και όχι σε αυτούς που δοκίμασαν να την αξιοποιήσουν μικροπολιτικά. Να θυμίσω ως επίλογο ότι ο ν. 4000 είχε στην αρχή μόνο στόχο του μερίδα των νέων. Στη συνέχεια εφαρμόστηκε αδιακρίτως εναντίον όσων κινητοποιούνταν και καταργήθηκε μόλις το 1983 από την κυβέρνηση Παπανδρέου. Πρόσφατα ψηφίστηκε ο παραπλήσιος νόμος Χρυσοχοΐδη, που θα έχει την ίδια τύχη. Αποτελεί κανόνα κάθε μέτρο κοινωνικού αυτοματισμού, όπως τώρα κατά των νέων, να μετατρέπεται αργά ή γρήγορα σε όχημα αυταρχισμού συνολικά κατά των πολιτών.

Ήδη, οι νέοι διαδηλώνουν: «το πρόβλημα είναι το σύστημα, όχι το κλίμα». Η κλιματική αλλαγή που θα οδηγήσει σε φτώχεια, πείνα, ξεριζωμούς, δεν είναι ούτε ουδέτερη, ούτε αναπόφευκτη. Έχει φταίχτη, έχει κινητήριο δύναμη: λέγεται καπιταλισμός και νεοφιλελευθερισμός. Το κέρδος πάνω από τον άνθρωπο και τη φύση. Μόνος «σχεδιασμός», η αύξηση του ποσοστού κέρδους και η απόδοση των επενδύσεων. Διαρκής αύξηση της κατανάλωσης, πρωτίστως στις πλούσιες χώρες. Διαρκής αύξηση των στερεών και μη ανανεώσιμων καυσίμων που καίγονται, δάση που συρρικνώνονται, σκουπίδια που πρωτίστως δεν έπρεπε να έχουν δημιουργηθεί, αλλά επιπλέον δεν ανακυκλώνονται. (...) Δεν θέλουμε λοιπόν λύσεις που καταδικάζουν οικισμούς και κοινωνίες, αλλά λύσεις που φέρνουν θετικές αλλαγές προστατεύοντας αυτούς που θίγονται. Και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο με σχεδιασμό, όταν η παραγωγή περάσει στα χέρια των πολλών. Ξέρω ότι κάθε νεοφιλελεύθερος θα ανατριχιάσει και μόνο στο διάβασμα αυτών των γραμμών, αλλά η αλήθεια είναι ότι τον 21ο αιώνα ο σοσιαλισμός θα γίνει πιο επίκαιρος από οποτεδήποτε στην ιστορία, πιο επίκαιρος από το 1917 ή το 1944.

Όλη η νομοθετική σας προσπάθεια, επικεντρώνεται στην προσπάθεια να επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο το καθεστώς των σχολείων πολλαπλών ταχυτήτων στην Ελλάδα. Τα πολλά σχολεία τ' αφήνετε να βουλιάζουν. Και την ίδια στιγμή φτιάχνετε σχολεία mall, σχολεία all-inclusive, φροντιστήρια και κέντρα ξένων σπουδών μαζί, με αποτέλεσμα να προκαλείτε αντιδράσεις σε όλο το χώρο της εκπαίδευσης. Κι ας πούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει απλώς αντιπολίτευση… Η ΔΑΚΕ ιδιωτικών εκπαιδευτικών που έβγαλε ανακοίνωση με τίτλο «νόμος πονηρός ανομίαν παρεισφέρει», κάνει κι αυτή τυφλή αντιπολίτευση; Μόνοι είστε σε αυτό το νομοσχέδιο! Ούτε οι γονείς είναι μαζί σας! Μόνο οι σχολάρχες… Υπάρχει συνταγματικό κεκτημένο για την εκπαίδευση στη χώρα μας και μάλιστα οι προσπάθειες των κυβερνήσεων ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ ήταν «ομότροπες», προς την ίδια κατεύθυνση κινούμενες: την αναγνώριση ότι οι εκπαιδευτικοί στα ιδιωτικά σχολεία δεν είναι -φυσικά- απλοί ιδιωτικοί υπάλληλοι αλλά λειτουργοί. Δεν πρόκειται απλώς για μια φράση «τιμητικής αναγνώρισης»... Αντιθέτως, το γεγονός ότι κρατική εποπτεία υπάρχει και στη δημόσια αλλά και στην ιδιωτική εκπαίδευση, αποτελεί το στοιχείο εκείνο που κατοχυρώνει την ισοτιμία των τίτλων σπουδών ιδιωτικών και δημόσιων εκπαιδευτηρίων. Αυτό ακριβώς κλονίζεται με τη νομοθέτηση Κεραμέως. Δεν φτάσαμε όμως ως εδώ τυχαία. Ο πρώτος που αμφισβήτησε αυτή την αρχή και ονόμασε «πελάτες» τους μαθητές των ιδιωτικών σχολείων, ήταν ο κ. Μητσοτάκης, όταν το έθεσε έτσι ακριβώς, με έμφαση μάλιστα, στο πρώτο συνέδριο της ΝΔ μετά την εκλογή του…

Mε το νομοθέτημα Μενδώνη προδίδεται η μακρά θετική παράδοση της ελληνικής αρχαιολογικής νομοθεσίας. Αποδυναμώνονται οι διατάξεις που θέτουν όρια στη χρήση της εικόνας των μνημείων και γεννούν εξ αυτής πόρους, προς όφελος του Δημοσίου. Με μια «πονηρή» διάταξη, που μάλλον στα ψιλά πέρασε, η πρόβλεψη του ισχύοντος αρχαιολογικού νόμου ότι τέλη καταβάλλουν, αφού απαραίτητα αιτηθούν και τη σχετική άδεια, όσοι αξιοποιήσουν την εικόνα ενός μνημείου έχοντας «άμεσο ή έμμεσο εμπορικό ή οικονομικό σκοπό» αντικαθίσταται με τη φράση όταν έχουν «σκοπό το κέρδος». Όταν όμως αφαιρείται ο άμεσος ή έμμεσος εμπορικός ή οικονομικός σκοπός, αφαιρείται και η πλειονότητα των περιπτώσεων χρήσης της εικόνας από επιχειρήσεις και συνακόλουθα μειώνονται οι περιπτώσεις που αυτές θα καταβάλουν χρήματα στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων. Αυτή την πονηρή τροποποίηση, η υπουργός επιχείρησε να δικαιολογήσει στη Βουλή με ανήκουστες απλοποιήσεις. Μια επιχείρηση όμως δεν ωφελείται μόνο όταν πουλάει μπλουζάκια και καπέλα με κάποιο μνημείο πάνω τους - αυτό ανέφερε ως παράδειγμα η κα Μενδώνη στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων. Μπορεί να ωφεληθεί με πολλούς έμμεσους τρόπους: μπορεί να προάγει και να αναβαθμίζει την «εικόνα» της στο κοινό κάνοντας χρήση της εικόνας ενός μνημείου, χωρίς εκείνη τη στιγμή να πουλάει ένα προϊόν και να εισπράττει χρήματα από τους πελάτες της. Είναι κάτι που πλέον, με τη νομοθέτηση της Ν.Δ., είτε επιτρέπεται χωρίς κώλυμα είτε εξαναγκάζει τα ολιγάριθμα στελέχη της αρχαιολογικής υπηρεσίας να εξετάζουν αν προκύπτει άμεσο κέρδος και να «τσακώνονται» με τους απεσταλμένους των μεγάλων εταιρειών, που εύλογα θα ισχυρίζονται ότι η χρήση που κάνουν δεν ήταν τέτοια: «Δεν έχει σκοπό το κέρδος», θα λένε. Και φυσικά αφήνει απ' έξω όλες τις μη κερδοσκοπικές εταιρείες, δίνοντάς τους πλέον πάτημα να ισχυριστούν ότι «εγώ καταστατικά δεν έχω σκοπό το κέρδος», άρα κάθε ενέργεια που κάνουν (ακόμα και η πώληση ενός t-shirt) είναι μη κερδοσκοπική και δεν οφείλουν τίποτα στο ΤΑΠ.

Μπροστά σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα, η κυβέρνηση καταφεύγει στην πολιτική των «υποκλοπών» και τις συζητήσεις περί σκανδάλων, θωρακίζει τον αυταρχισμό της με νομοσχέδια, όπως αυτά για τις διαδηλώσεις και την κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και σύρει βαθιές γραμμές διχασμού, καταφεύγοντας στην «ποδοσφαιροποίηση της πολιτικής ζωής» για να θυμηθώ την πρόσφατη προειδοποίηση της κυρίας Μπακογιάννη. Καθώς η κυβέρνηση ζει μέρες αλαζονείας είναι χρέος του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία να οργανώσει τον ΔΙΚΟ ΤΟΥ Ιούλιο, με έμφαση στη σκληρή προγραμματική αντιπαράθεση, που σημαίνει εναντίωση στα κυβερνητικά πεπραγμένα, αλλά και επεξεργασία και προβολή θετικών προτάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, της κλιματικής αλλαγής, την αξιοποίηση υπέρ των εργαζομένων των εξελίξεων της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και την κατανίκηση των ανισοτήτων που παίρνουν πρωτόγνωρες διαστάσεις στις συνθήκες του ψηφιακού καπιταλισμού. Σε μια περίοδο που έχει καταρρεύσει η «συναίνεση στο Κέντρο» σχηματοποιούνται τα μέτωπα της αντιπαράθεσης της νέου τύπου ριζοσπαστικής συντηρητικής δεξιάς και της ριζοσπαστικής δημοκρατικής Αριστεράς, όχι ως «ριμέικ» κυβερνητικών αυτοδυναμιών του παρελθόντος, αλλά ως αντίπαλα μπλοκ κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων.