Αναδημοσιεύσεις

Από την οπτική γωνία που βλέπει τα πράγματα ο πρωθυπουργός, μπορεί να διακρίνει την ανάγκη μέτρων για την αντιμετώπιση των άμεσων συνεπειών της πανδημίας τώρα, σ’ αυτή τη φάση. Δεν μπορεί, όμως, να δεχτεί την ανάγκη για μέτρα ενίσχυσης της ζήτησης και της προσφοράς μεσο-μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, που θέτουν υπό αμφισβήτηση το νεοφιλελεύθερο αφήγημα, σύμφωνα με το οποίο απάντηση στην ύφεση είναι η ικανοποίηση των οικονομικών απαιτήσεων των δυνητικών επενδυτών, συνεπώς η μετάθεση των βαρών στους μισθωτούς και τους μικρομεσαίους, αλλά και η διαμόρφωση ανεξέλεγκτου επιχειρηματικού εδάφους σε βάρος του περιβάλλοντος. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς την πρεμούρα να φέρει στη Βουλή το αντιπεριβαλλοντικό νομοσχέδιο εν μέσω κορονοϊού και να το προφυλάξει από οποιαδήποτε αντίδραση θα μπορούσε να εκδηλωθεί χωρίς καραντίνα; Αλλά και τα άλλα 26(!) νομοσχέδια μέχρι τον Ιούλιο, που ετοιμάζει να καταθέσει με ρυθμό ταχύτερο και από την παραγωγή ΠΝΠ. Με τον κόσμο πίσω από τις μάσκες …

Είναι μια άλλη κολοσσιαία αποτυχία της νεοφιλελεύθερης εκδοχής του καπιταλισμού. Μαζική αποτυχία. Εάν δεν μάθουμε αυτό το μάθημα, θα επαναληφθεί χειρότερα την επόμενη φορά. Είναι πολύ προφανές τι συνέβη. Μετά την επιδημία SARS το 2003, οι επιστήμονες γνώριζαν πολύ καλά ότι υπήρχαν και άλλες πανδημίες που θα προέρχονταν, πιθανώς από την οικογένεια των κοροναϊών. Θα ήταν δυνατόν να έχουμε προετοιμαστεί σε αυτό το σημείο. Σχεδόν με τον τρόπο που γίνεται με τη γρίπη. Έρχεται ένα νέο εμβόλιο γρίπης κάθε χρόνο, επειδή υπάρχουν μικρές παραλλαγές, αλλά είναι έτοιμοι για αυτό και παράγεται γρήγορα. Υπάρχουν δύο δυνατότητες για να γίνει αυτό. [Από τη μία είναι οι] Εταιρείες φαρμάκων: έχουν τους πόρους, είναι εξαιρετικά πλούσιες λόγω των δώρων που τους προσφέρουμε. Δεν θα το κάνουν. Παρατηρούν τα σήματα της αγοράς. Τα σήματα της αγοράς λένε ότι "δεν υπάρχει κέρδος για να προετοιμαστείτε για την καταστροφή που έρχεται παρακάτω". [Από την άλλη είναι το κράτος, οπότε] έρχεται το νεοφιλελεύθερο σφυρί: ότι οι κυβερνήσεις δεν επιτρέπεται να κάνουν τίποτα, ότι οι κυβερνήσεις είναι το πρόβλημα και όχι η λύση. [Δεν γνωρίζουμε αν η πανδημία θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σχετίζονται με τη φύση] Δεν υπάρχει τρόπος πρόβλεψης. Εξαρτάται από το πώς θα αντιδράσει ο παγκόσμιος πληθυσμός σε αυτό που συμβαίνει. Θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξαιρετικά αυταρχικά, κατασταλτικά κράτη που επεκτείνουν τη νεοφιλελεύθερη πανούκλα ακόμη περισσότερο από ό, τι συνέβη. Στην πραγματικότητα, το επεξεργάζονται τώρα. Θυμηθείτε, η καπιταλιστική τάξη δεν σταματά ποτέ, πάντα διεκδικούν. Ακριβώς στη μέση αυτού, ζητούν περισσότερη χρηματοδότηση για τα ορυκτά καύσιμα. Διαγράφοντας κανονισμούς που προσφέρουν κάποια προστασία. Η Γερμανία τα πάει πολύ καλά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Είχε πολύ σημαντικές νοσοκομειακές δυνατότητες, περίσσεια διαγνωστικής ικανότητας παρόλο που με κάτι τέτοιο δεν τηρούν αυστηρά τους νεοφιλελεύθερους κανόνες. Η Ιταλία έχει μια αρκετά σοβαρή επιδημία. Λαμβάνουν βοήθεια από τη Γερμανία; Λοιπόν, παίρνουν βοήθεια, ευτυχώς, από τη «υπερδύναμη» πέρα από τον Ατλαντικό: την Kούβα. Η Κούβα στέλνει γιατρούς, υλικά στέλνει η Κίνα, οπότε τουλάχιστον λαμβάνουν βοήθεια. Όχι από τις πλούσιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό είναι κάτι που αξίζει να σκεφτείς περισσότερο. Στην πραγματικότητα, η μόνη χώρα που δείχνει πραγματικό διεθνισμό - και αυτό δεν είναι για πρώτη φορά - είναι η Κούβα. Αυτό πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε. Η Κούβα δέχεται επίθεση από τις ΗΠΑ εδώ και 60 χρόνια, οικονομικός στραγγαλισμός, μεγάλης κλίμακας τρομοκρατία, και από κάποιο θαύμα, επέζησαν και συνέχισαν να δείχνουν στον κόσμο τι είναι ο διεθνισμός.

Ο κ. Σταϊκούρας, αφού απέστειλε κείμενο με τα επιτεύγματα του ΣΥΡΙΖΑ βασανίζει ξανά τα δεδομένα προσπαθώντας να τα κάνει να ομολογήσουν ότι τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τα έκανε τόσο καλά. Μας λέει μάλιστα ότι «Μεταξύ 2015 και 2018, η Ελλάδα ήταν η χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρουσίασε τη μικρότερη αύξηση του κατά κεφαλήν πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος». Ξεχνάει μάλλον ότι μεταξύ 2010-2014 η φράση «αύξηση εισοδήματος» ήταν άγνωστη στην Ελλάδα. Με προβληματίζει πολύ η φράση «τα κέρδη που απέφερε η πολιτική αυτή στον τομέα των ανισοτήτων είναι πολύ μικρά σε σχέση με το κόστος που προκάλεσε τόσο στη βραχυχρόνια όσο και την μακροχρόνια οικονομική ανάπτυξη.» Δείχνει ότι για τον κ. Σταϊκούρα η ανάπτυξη έχει ως προϋπόθεση την αύξηση των ανισοτήτων. Ή τουλάχιστον ότι είναι θιασώτης της αντίληψης ότι πρέπει πρώτα να μεγαλώσει η πίτα, και μετά βλέπουμε τι θα γίνει με την κοινωνική δικαιοσύνη. Μόνο που για ένα περίεργο λόγο, για τους θιασώτες αυτής της προσέγγισης τα ζητήματα της κοινωνικής δικαιοσύνης ποτέ δεν είναι επίκαιρα ανεξάρτητα από το μέγεθος της πίτας.

Οι Έλληνες είναι γενναίοι, παίρνουν το ρίσκο και βγαίνουν νικητές. Πάνω απ’ όλα η εθνική υπερηφάνεια. Με αυτό το σκεπτικό πάρθηκε και η απόφαση να επαναλειτουργήσουν τα σχολεία  μόνο για 10 μέρες (!). Με ευθύνη του πολυχρονεμένου πρωθυπουργού και της υπουργού Κατηχητικού, Νίκης (το λέει και τ’ όνομά της) Κεραμέως, αποφασίσαμε να ρισκάρουμε όσα πετύχαμε ως κοινωνία τους τελευταίους δύο μήνες, μένοντας σπίτι και επιδιδόμενοι στο επικίνδυνο σπορ να παρακολουθούμε ειδήσεις στα κανάλια.

Είναι κάπως τσιμπημένες οι μάσκες, αλλά μην ανησυχείτε. Θα τα λύσουν όλα η αυτορρυθμιζόμενη αγορά και ο ελεύθερος ανταγωνισμός. Κι εσείς μην βοηθήσετε έναν άνθρωπο να δουλέψει με 5.000% κέρδος σε μια ώρα ανάγκης, αμέσως να πέσετε να του βγάλετε τα μάτια. Το ίδιο κάνατε και με τους λαδέμπορες στην Κατοχή και τρομάξαμε μετά να τους αποκαταστήσουμε. Και δεν εκτιμήσατε και τον υπουργό Ανάπτυξης που είχαμε τότε, άνθρωπο ρεαλιστή, να τα λέει έξω από τα δόντια, και ταυτόχρονα φλογερό πατριώτη με μεγάλο θαυμασμό στην Αρχαία Ελλάδα. Βασικά δεν ξέρουμε καν ποιος ήταν, αλλά σίγουρα αυτά τα χαρακτηριστικά θα είχε. Ορθώς βέβαια επισημαίνουν κάποιοι ότι και σώβρακα είμαστε υποχρεωμένοι να φοράμε στον δρόμο, αλλά δεν απαιτούμε να μας τα χορηγεί το κράτος. Σωστό. Αλλά τα σώβρακα δεν μας υποχρεώνουν να τα αγοράζουμε από έναν φίλο του Μητσοτάκη προς 100 ευρώ το ένα.

Η συζήτηση στη Βουλή, την προηγούμενη Πέμπτη για την οικονομία, τελικά, ήταν εισαγωγή στη συνειδητοποίηση ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια, ξανά, εξαιρετικά δύσκολη περίοδο, η οποία έχει ήδη αρχίσει. Δεν χρειάστηκε να υπερβάλει κανένας, ούτε να κινδυνολογήσει. Προέκυπτε, εμμέσως πλην σαφώς, από τις παρεμβάσεις του πρωθυπουργού που για δεύτερη φορά, μετά το τελευταίο διάγγελμα, υπήρξε συγκρατημένος σε προβλέψεις και τόνους, αμήχανος και ασαφής όταν κλήθηκε να περιγράψει τα επόμενα βήματα που σχεδιάζει η κυβέρνηση για την οικονομία. Μια δημοσκόπηση, το ίδιο βράδυ, στο MEGA της Metron Analysis αποκάλυπτε, συγχρόνως, ότι στην αξιολόγηση των πολιτών η οικονομία αποκτά ξανά δεσπόζουσα θέση, ενώ η θετική γνώμη για την κυβέρνηση άρχισε να κάμπτεται. Αυτό αναμένεται να είναι το πεδίο όπου θα δοκιμαστεί η κυβέρνηση την επόμενη μακρά περίοδο. Σ΄ αυτό θα γίνεται η πολιτική και η κοινωνική αντιπαράθεση καθώς η κοινωνική κρίση, μετά τα δέκα χρόνια μνημονιακών πολιτικών, θα είναι οξύτατη. Η υγειονομική πτυχή της κρίσης δεν θα χαθεί, κάθε άλλο. Αλλά οι δυσκολίες της μετάβασης στη δεύτερη φάση, που θα εμποδίζουν, με τις αβεβαιότητες και τα ενδεχόμενα πισωγυρίσματα – γι’ αυτό ανέκυψαν και διαφωνίες, ιδίως για το άνοιγμα των σχολείων ή το κόστος και τη χρήση της μάσκας – θα συνιστούν ευνοϊκό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα δοκιμάζεται η οικονομική πολιτική.

Στην ιδιότυπη κατάσταση πολιορκίας στην οποία βρέθηκε η κοινωνία τα καθεστωτικά ΜΜΕ μπουκώθηκαν περισσότερα χρήματα απ’ όσα διατέθηκαν για το ίδιο το ΕΣΥ για να εξυμνούν την κυβέρνηση και να κάνουν τα στραβά μάτια στις διάφορες αρπαχτές που διαπιστώνονται καθημερινά και που οι περισσότερες είναι απροκάλυπτες. Τα ΜΜΕ ανέλαβαν επίσης να εξαφανίσουν την αντιπολίτευση από τις ειδήσεις. Δύσκολα θα βρεθεί άλλη ευρωπαϊκή χώρα της οποίας τα ΜΜΕ δεν θα είχαν κρίνει χρήσιμο να παρουσιάσουν την οικονομική πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης μπροστά σε αυτό που η ίδια κυβέρνηση προβλέπει ως βαριά ύφεση. Η κυβέρνηση και τα κανάλια της παρεξήγησαν ως ένδειξη αδυναμίας και όχι ως πολιτική υπευθυνότητα τη θετική στάση του ΣΥΡΙΖΑ στην αντιμετώπιση της πρωτόγνωρης υγειονομικής συνθήκης. Είναι σαφές ότι πλησιάζουμε στο τέλος της ανοχής. Αν η υγειονομική συνθήκη λήγει, η ταξική παραμένει, όπως δείχνουν οι επιλογές της κυβέρνησης, επιλογές καταστροφικές για τις εργαζόμενες τάξεις, την εργατική και τη μεσαία τάξη, αυτούς δηλαδή που αποκοιμίζουν και παραπλανούν τα κανάλια.

«Μια κοινωνία», έγραφε ο Ντοστογιέφσκι, «κρίνεται από το πώς φέρεται στους εγκληματίες». Συνεπώς κρινόμαστε όλοι από τη στάση μας απέναντι στην περίπτωση του Βασίλη Δημάκη. Ενός ανθρώπου που βρέθηκε στη φυλακή για σοβαρά ποινικά αδικήματα, υποτροπίασε, κι όμως κάτω από τις απίστευτα σκληρές συνθήκες του ποινικού εγκλεισμού στάθηκε όρθιος απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό και τα κατάφερε. Πρόκειται για νίκη ενάντια σε θεούς και δαίμονες, ενάντια στον σκληρότατο «θεό» ενός ποινικού συστήματος για το οποίο κάποτε η κοινωνία θα ντρέπεται, ενάντια στον χειρότερο -γιατί είναι ανίκητος σχεδόν πάντα- εχθρό που είναι ο εαυτός μας. Γι’ αυτό το «σχεδόν» που καταφέρνουν οι μεγαλειώδεις νίκες, ώστε να μην μας πνίξει η απελπισία του συμπαγούς «πάντα», αξίζει τον έπαινο ο Βασίλης Δημάκης. Αντ’ αυτού βρίσκεται αντιμέτωπος με μια άτυπη καταδίκη σε θάνατο, διεκδικώντας με το κορμί του τα αυτονόητα: το δικαίωμα στη ζωή του, που την έβαλε σε κίνηση με απίστευτο κόπο. Ηθικό, πνευματικό και σωματικό, καταφέρνοντας να γίνει ο ίδιος η υπεραξία του εαυτού του. Μια υπεραξία που κινδυνεύει να κατασπαραχτεί από τον θάνατο, γιατί ο Βασίλης Δημάκης δεν έχει άλλο «χρήμα» γα να μετρήσει τη συμμετοχή του στον κόσμο, παρά μονάχα με το κορμί του.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων 2020 που κατέθεσε η κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ένα ενδιαφέρον κείμενο. Προκύπτουν δε εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα, τόσο για τις προβλέψεις της κυβέρνησης για την οικονομία, όσο και για τις δεκάδες ανακρίβειες που η ΝΔ παραδέχεται ότι έχει πει. Τα βασικότερα είναι η παραδοχή της ότι έχει λάβει μέτρα που δεν ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ αλλά και η παραδοχή ότι οι πολιτικές του ΣΥΡΙΖΑ βελτίωσαν την οικονομία της χώρας αλλά και την ποιότητα ζωής της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών. Ακόμη εντυπωσιακό είναι ότι σε ένα κείμενο που στον πυρήνα του έχει τις προβλέψεις για την οικονομία η τεκμηρίωση των προβλέψεων αυτών είναι κάπως ελλειμματική. Οι -ανεδαφικές- όμως προβλέψεις της κυβέρνησης είναι η βάση στην οποία θα κριθεί. 1.Στο κείμενο αυτό υπάρχει μία πανηγυρική κατάρρευση των όσων έλεγε η ΝΔ για την διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Τόσο καλή παρουσίαση των επιτευγμάτων μας παραδέχομαι ότι εμείς δεν είχαμε κάνει. 2.Οι προβλέψεις της κυβέρνησης για ύφεση 4.7% το 2020 και για ανάκαμψη 5.1% το 2021 είναι ανεδαφικές. Για παράδειγμα, δεν παρουσιάζουν καν ένα δυσμενές σενάριο ούτε βέβαια κάποια νύξη για την ύπαρξη σχεδίου αντιμετώπισής του. Θεωρώ ότι δεν έχουν πάρει τα απαιτούμενα μέτρα για να περιορίσουν την ύφεση -πόσο μάλλον αν υπάρξει ένα δυσμενές σενάριο. Ο δε σχεδιασμός για την ανάκαμψη δεν είναι καθόλου σαφής. Αν μάλιστα παρουσίαζαν το 2019 σε εξάμηνα θα πρόκυπτε ότι η καθοδική πορεία της οικονομίας άρχισε τον Ιούλιο του 2019 πολύ πριν τον ιό. 3.Η κυβέρνηση σημειώνει ότι "Το συνολικό δημοσιονομικό́ κόστος των μέτρων για το 2020 ανέρχεται σε 9,5 δισ. ευρώ́, από́ τα οποία 1,56 δις ευρώ́ αντιστοιχεί́ σε αναβαλλόμενα έσοδα." Που είναι τα 12 και 14 δις που έλεγαν; Στην καλύτερη περίπτωση τα μέτρα είναι κάτω από 8 δις (9,5-1,5=8) (δηλαδή 4% του ΑΕΠ). Όμως με μια προσεκτική ματιά βλέπει κανείς ότι στα 8 δις έχουν συνυπολογίσει και την επιστρεπτέα προκαταβολή των 2 δις. Που είναι ακριβώς αυτό που λέει η λέξη. Επιστρεπτέα. 4.Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η αναφορά στις ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου προς τους ιδιώτες. Είναι δε τόσο αφαιρετική, που δεν προκύπτει κανένα συμπέρασμα. Αλήθεια, πως πάει η μείωση αυτών; Υπάρχει; Ή τώρα που κυβέρνηση είναι η ΝΔ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές δεν είναι τροχοπέδη για την οικονομία; 5.Ακόμη και σε αυτά τα πενιχρά μέτρα, είναι χαρακτηριστικό το πως έχει επιλέξει η κυβέρνηση να διαθέσει τα χρήματα. Για παράδειγμα, τα χρήματα που υπολογίζονται για τους ανθρώπους του πολιτισμού είναι μόλις 10 εκ. και το συνολικό κόστος της άδειας ειδικού σκοπού για τους εργαζόμενους είναι μόλις 15 εκ. 6.Το κείμενο παρουσιάζει ορισμένες εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λεκτικές ακροβασίες. Παρουσιάζει δε και την πολιτική της ΝΔ για την επόμενη μέρα όσο και αν προσπαθεί να την κρύψει. Η επί της ουσίας κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας που η ΝΔ νομοθέτησε αναφέρεται ως «εμπλουτισμός του περιεχομένου τους» ενώ γίνεται αναφορά σε ένα « αποδεκτό χαμηλό επίπεδο υγειονομικού ρίσκου» που θέλει να εξασφαλίσει η κυβέρνηση χωρίς όμως να διευκρινίζεται τι σημαίνει αυτό. 7.Η κυβέρνηση σημειώνει ότι θα αναβάλει την αύξηση του κατώτατου μισθού αρνούμενη να καταλάβει την αναπτυξιακή σημασία των μισθών. Κάτι που φαίνεται ότι είναι μέγιστη προτεραιότητα της αφού έσπευσε να φέρει ήδη ΠΝΠ. Τουλάχιστον για τους χαμηλούς και μεσαίους μισθούς, γιατί στους εξαιρετικά υψηλούς μισθούς στελεχών δε φείδεται χρημάτων.