Ευκλείδης Τσακαλώτος

Διαβάζω στο CBSNews την εξής είδηση: «50 χρόνια φοροαπαλλαγές για τους πλουσίους δεν έχουν βοηθήσει στην διάχυση του πλούτου στα υπόλοιπα στρώματα». Κοίτα να δεις. Το πόσο καλό θα κάνουν στην οικονομία οι φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους αποτελεί τον κορμό του αφηγήματος κάθε δεξιάς παράταξης σε όλη την οικουμένη, της ΝΔ προφανώς συμπεριλαμβανομένης. Όμως σύμφωνα με μια νέα μελέτη του LSE (δεν το λες και κομμουνιστικό δάκτυλο) καταλήγει στο ότι 50 χρόνια τέτοιων φορολογικών περικοπών έχουν βοηθήσει μόνο μία ομάδα – τους πλούσιους. Οι ερευνητές David Hope (London School of Economics) και Julian Limberg (King's College του Λονδίνου), εξέτασαν 18 ανεπτυγμένες χώρες για 50 έτη συγκρίνοντας χώρες που πέρασαν φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους σε ένα συγκεκριμένο έτος, όπως οι ΗΠΑ το 1982, επί Ρίγκαν, με εκείνες που δεν το έκαναν, και στη συνέχεια εξέτασε τα οικονομικά τους αποτελέσματα.  Διαπίστωσαν λοιπόν ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και τα ποσοστά ανεργίας ήταν σχεδόν πανομοιότυπα μετά από πέντε χρόνια σε χώρες που περιόρισαν τους φόρους στους πλούσιους και σε εκείνες που δεν το έκαναν. Και θα μου πείτε καλά, τόσα δημόσια έσοδα χαμένα για το τίποτα; Τόσες δυνατότητες ενίσχυσης της υγείας και της παιδείας χάθηκαν χωρίς κανένα λόγο; Ε όχι δα. Τα εισοδήματα των πλουσίων αυξήθηκαν πολύ ταχύτερα σε χώρες όπου μειώθηκαν οι φόροι για αυτούς. Αντί τα χρήματα να διαχυθούν στην μεσαία τάξη  αυτές οι φοροαπαλλαγές απλώς επιδείνωσαν τις ανισότητες. Μάλιστα ο ένας συγγραφέας ανέφερε σε ένα email προς το CBS MoneyWatch ότι  "Στην πραγματικότητα, αν κοιτάξουμε πίσω στην ιστορία, η περίοδος με τους υψηλότερους φόρους για τους πλούσιους - η μεταπολεμική περίοδος - ήταν επίσης μια περίοδος με υψηλή οικονομική ανάπτυξη και χαμηλή ανεργία." Θα ήθελα να το συζητήσω αυτό με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, αλλά μετά θυμήθηκα ότι έχουν μια σχετική δυσανεξία στα επιχειρήματα. (...) Δεν μπορώ να ξεκολλήσω από το θέμα των ανισοτήτων. Αντί για επιχειρήματα έχουμε την ιδεολογία της αριστείας και της αξιοκρατίας. Την ίδια στιγμή που αποδομούνται τα οικονομικά του trickle down, o Michael Sandel του Harvard βγάζει το νέο του βιβλίο με τίτλο The Tyranny of Merit. Δεν αποτελεί σύμπτωση. Σε ελληνικά αυτιά ακόμα και ο τίτλος μπορεί με ξενίζει: πως μπορεί η αξία και η αξιοκρατία να αποτελέσουν μια μορφή τυραννίας, δεν είναι η έλλειψη αξιοκρατίας το μεγάλο ζήτημα στη δίκη μας κοινωνία; Ο Sandel προφανώς δεν λέει ότι το κατάλληλο πρόσωπο πρέπει να πάρει τη κατάλληλη θέση αξιολογικά και όχι λόγω μέσων ή άλλες διαστρεβλωτικές διαδικασίες που μπορεί να εφεύρουν τα επιτελικά κράτη. Αλλά, όπως μας λέει και ο Piketty στο νέο δικό του βιβλίο Capital and Ideology, όλες οι κοινωνίες χρειάζονται να δικαιολογήσουν τις ανισότητες. Ο Sandel αναδεικνύει πως η αξιοκρατία αποτελεί ακριβώς μια τέτοια δικαιολογία στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού. Και αποτελεί τυραννία γιατί η συγκεκριμένη ιδεολογία αποενοχοποιεί τους πλούσιους  - ότι καταφέρανε, το καταφέρανε με το σπαθί τους, χωρίς να συνυπολογιστούν τα οικογενειακά προνόμια που κληρονόμησαν και οι ευνοϊκές συγκυρίες. Αυτό ευνοεί και την αλαζονεία τους και τη μη κατανόηση της ζωής των άλλων. Και την ίδια στιγμή ενοχοποιεί τους από κάτω. Δεν είναι αρκετά άξιοι να πετύχουν, δεν το πάλεψαν αρκετά, δεν επένδυσαν αρκετά στην εκπαίδευση τους, είναι άξιοι μόνο της μοίρας τους. Για τον Sandel το θέμα δεν είναι ότι δεν υπάρχουν ίσες ευκαιρίες, που δεν υπάρχουν αφού η κοινωνική κινητικότητα έχει μειωθεί στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού. Είναι ότι η ιδεολογία της αξιοκρατίας είναι θεμελιακά προβληματική. Στιγματίζει τους ανθρώπους και υπονομεύει άλλες αξίες, τη σημασία των πραγμάτων που έχουμε όλοι και όλες μαζί ως κοινά, την αλληλεγγύη. Για τη δίκη μας Αριστερά η οικονομική έρευνα για το trickle down και η αποδόμηση των ιδεολογιών που δικαιολογούν τις επακόλουθες ανισότητες θα πρέπει να είναι στο κορμό της ιδεολογικής μας αντεπίθεσης για το 2021.

Το Bloomberg ανανέωσε χθες την κατάταξη για τον βαθμό επιτυχίας των χωρών στην διαχείριση της πανδημίας. Με βάση τον μέσο όρο των 10 δεικτών η χώρα μας είναι 50η στις 53 και η χειρότερη στην Ευρώπη. Από τον προηγούμενο μήνα πέσαμε 19 θέσεις που είναι η μεγαλύτερη πτώση από όλες τις χώρες. Ενδεικτικά, στους θανάτους ως ποσοστό των κρουσμάτων τον τελευταίο μήνα είμαστε στην τελευταία θέση της κατάταξης. Και αυτό παρότι έχουμε το πιο σκληρό lockdown από όλες τις χώρες. Ίσως θα αυτό θα έπρεπε να χτυπήσει ένα καμπανάκι στους κυβερνώντες ότι χρειάζονται και άλλα μέτρα πέραν των περιοριστικών. Σαν αυτά που φώναζε η αντιπολίτευση για παράδειγμα, όπως την μείωση του συνωστισμού στα ΜΜΜ και τους χώρους δουλειάς, την καθολική πρόσβαση σε τέστ κλπ. Στην πρόβλεψη για την ύφεση του 2020 είμαστε στην θέση 44, δηλαδή από τις 53 χώρες 43 αναμένεται να τα πάνε καλύτερα από εμάς οικονομικά και μόλις 9 χειρότερα. Και αυτό με εκτίμηση ύφεσης πιο αισιόδοξη από αυτή που αναμένει η κυβέρνηση. Υπάρχουν καλά δεδομένα; Ευτυχώς ναι. Οι δύο καλύτεροι δείκτες για την χώρα μας είναι αυτός την καθολικής υγειονομικής κάλυψης του πληθυσμού όπου έχουμε 80/100 και αυτός της ανθρώπινης ανάπτυξης που έχουμε 89/100. (Ο οποίος βασίζεται στο εισόδημα, στο προσδόκιμο ζωής και στην πρόσβαση στην εκπαίδευση.) Και οι δύο δείκτες έχουν άμεση σχέση με το κοινωνικό κράτος και βελτιώθηκαν επί ΣΥΡΙΖΑ παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς. Αντίθετα η ΝΔ από την μέρα που ανέλαβε μέχρι την έναρξη της πανδημίας δεν θεώρησε χρήσιμο να φτιάξει ούτε μία ΜΕΘ. Το συμπέρασμα που βγάζω εγώ είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός κοστίζει ζωές και το κοινωνικό κράτος τις σώζει. Ταυτόχρονα καταλαβαίνω ότι ο νεοφιλελευθερισμός αποτυγχάνει ακόμη και στην μία υπόσχεση που δίνει, αυτή της ανάπτυξης. Πολύ θα ήθελα να ξέρω τα συμπεράσματα που βγάζουν στην ΝΔ, και το πως δικαιολογούν τις πολιτικές τους.

• Τι έχει γίνει με την προεκλογική υπόσχεση της Νέας Δημοκρατίας για αποσυμφόρηση των νησιών; Η κατάσταση στο Καρά Τεπέ θεωρεί ότι είναι σύμφωνη με αυτή την υπόσχεση; Αυτό είχε υποσχεθεί στα νησιά η ΝΔ; • Τι άποψη έχει για την ευρωπαϊκή πολιτική για το μεταναστευτικό και το πώς μας επηρεάζει; Είναι σύμφωνοι με τις εξελίξεις στο μεταναστευτικό και με το ότι έχει σχεδόν αποδεχθεί η Κομισιόν ότι οι χώρες του Βίσεγκραντ και άλλοι να μην παίρνουν μετανάστες, απλώς να δίνουν χρήματα για επαναπατρισμό; Αυτή είναι η Ευρώπη που οραματίζεται η ΝΔ; • Ποια είναι η θέση της ΝΔ απέναντι σε δημοσιεύματα στο Guardian, και στους New York Times, σε ανακοινώσεις από ΜΚΟ, στις συζητήσεις στην Ευρωβουλή όπου γίνονται παρεμβάσεις για το μεταναστευτικό, και από σοσιαλιστές που είναι στην αρμόδια επιτροπή στο Ευρωκοινοβούλιο, και καταγγέλλουν ότι η πολιτική της κυβέρνησης είναι πολύ μακριά από το διεθνές δίκαιο; Βλέπουμε και εικόνες πώς αντιμετωπίζονται οι μετανάστες και τα pushbacks που είναι πολύ μακριά και από το διεθνές δίκαιο και από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. • Η ΝΔ είναι πιο κοντά στη μεγάλη φιλελεύθερη παράταξη ή στην ΕΡΕ του 1950; Γιατί πως αλλιώς ερμηνεύεται το γεγονός ότι όταν οι άνθρωποι αναδεικνύουν την βαρβαρότητα που βλέπουμε στα νησιά και το πώς αντιμετωπίζονται οι μετανάστες από κάποιους αστυνομικούς, η κυβέρνηση τους αποκαλεί προδότες και τους κατηγορεί ότι μιλάνε υπέρ της Τουρκίας; Όπως ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, ο Κώστας Αρβανίτης, που έχει προσπαθήσει να αναδείξει το θέμα και έχει δεχθεί τέτοιες καταγγελίες ως εσωτερικός. Τελικά η ΝΔ τι θέλει; Μια χώρα που τα κρύβει όλα αυτά και τα βάζει κάτω από το χαλί; Ο κ. Τσακαλώτος κατέληξε ότι ο κ. Μηταράκης έκανε μια ομιλία η οποία δεν έχει καμία σχέση με ό,τι συζητιέται εκτός Ελλάδας για το μεταναστευτικό χωρίς κάποια αίσθηση κριτικής που γίνεται στην κυβέρνηση. Σε κάθε περίπτωση είναι δύσκολο η ΝΔ να διεκδικεί τον τίτλο της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης. Στο μεταναστευτικό θυμίζει την ΕΡΕ του 1950: Αφού έχει κάνει την κουτσουκέλα, μετά ψάχνει και βρίσκει εσωτερικούς εχθρούς σε αυτούς που αναδεικνύουν τις πράξεις σας.

Είχαμε 100 θανάτους κάθε μέρα και ήμασταν στην 13η χειρότερη θέση στον κόσμο σε θανάτους από COVID τις τελευταίες 7 μέρες. Δεν δίναμε στη δημοσιότητα τα πρακτικά της επιτροπής. Αλλάζαμε τις ανακοινώσεις για το lockdown κάθε δεύτερη μέρα. Ο Φλαμπουράρης είχε κάνει την δήλωση Γεραπετρίτη ότι αν είχαμε  5.000 ΜΕΘ, θα είχαμε και μεγαλύτερο αριθμό νεκρών. Είχα προβλέψει ύφεση 0% τον Μάρτιο όπως ο κ. Σταϊκούρας και μετά άλλαζα συνεχώς την πρόβλεψη ακόμα και από το προσχέδιο του προϋπολογισμού μέχρι τον προϋπολογισμό όπου θα έφτανα στο 10.5%. Είχαμε την μεγαλύτερη ύφεση στην Ευρώπη το 3ο τρίμηνο του έτους. Είχαμε την  δεύτερη μεγαλύτερη μείωση εισοδήματος στην Ευρώπη. Ήμασταν προτελευταίοι σε δαπάνες για τον COVID στην Ευρώπη. Είχε πλημμυρίσει η Ακρόπολη. Δανείζαμε τις αρχαιότητες για 50 χρόνια σε άλλες χώρες. Είχε καεί «το πούσι» στις Μυκήνες. Ο Δραγασάκης είχε πει ότι δεν δίνουμε παραπάνω ρευστότητα στον κόσμο γιατί θα γίνουν 300 κιλά όπως είχε δηλώσει ο Α. Γεωργιάδης. Ο Τζανακόπουλος είχε δηλώσει ότι «Ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα φύγει από τις Βρυξέλλες αν δεν πάρει κάτι» όπως είχε δηλώσει ο Σ. Πέτσας για τον Κ. Μητσοτάκη. Ο Αλέξης Τσίπρας δήλωνε μετά την Ευρωπαϊκή σύνοδο ότι «οι κυρώσεις δεν είναι αυτοσκοπός» όπως δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Είχαμε κάνει οτιδήποτε που να προσομοιάζει σε λίστα Πέτσα. Είχε καταρρεύσει η τηλεκπαίδευση. Είχαμε κάνει το Σκόιλ Ελικικού. Είχαμε δώσει μάσκες αλεξίπτωτα στα σχολεία. Ο Αλέξης Τσίπρας έκανε «ανέμελες βόλτες» στην Πάρνηθα. Είχαμε τον Βασίλη Κικίλια (δεν μπορώ να διαλέξω την καλύτερη στιγμή του). Συμπληρώστε ελεύθερα… Τι θα γινόταν αν είχαμε κάνει έστω ένα (1) από αυτά; Τι πιστεύετε ότι θα λέγανε τα κανάλια πανελλαδικής εμβέλειας; Τι θα γράφανε οι εφημερίδες; Τα site;

Βήμα 1ο: Αν γίνεις Υπουργός Οικονομικών το β’ εξάμηνο ενός έτους και η ανάπτυξη μειωθεί επί των ημερών σου κανένα πρόβλημα. Μπορείς να γράφεις για την φοβερή ανάπτυξη που είχε ολόκληρο το έτος. Βήμα 2ο: Φροντίζεις να υπάρχει κάποιος σαν τον κ. Πέτσα ώστε μην παίξει στα κανάλια η σχετική απάντηση της αντιπολίτευσης. Βήμα 3ο: Να μετατρέπεις το 7,5 σε 22. Αν τα μέτρα που έχεις πάρει για την στήριξη της οικονομίας είναι απόλυτα ανεπαρκή μπορείς να αρχίσεις να προσθέτεις μόχλευση, δάνεια, και αναβολές ώστε να μπορείς να ισχυρίζεσαι ότι είναι πολύ περισσότερα. Το ψέμα θα φανεί γρήγορα αλλά θα έχεις πει μια ωραία ιστορία. Επιστρέφεις στο βήμα 2. Βήμα 4ο: Αν η χώρα σου είναι προτελευταία σε δαπάνες για τον κορωνοϊό, αμφισβήτησε τον ΟΟΣΑ. Πες ότι τα στοιχεία είναι παλιά, (ακόμη και αν είναι περίπου την ίδια περίοδο για όλες της χώρες) και μετά πες πόσα πολλά έχεις δώσει από τότε. Η αντιπολίτευση θα σου απαντήσει βέβαια ότι αυτό που λες αποδεικνύει ότι έχουμε ξοδέψει σήμερα λιγότερα (κατά κεφαλήν) από όσα οι περισσότερες χώρες είχαν ξοδέψει ως το καλοκαίρι και φυσικά όλες οι χώρες συνέχισαν να ξοδεύουν από τότε. Αλλά δεν χρειάζεται να ανησυχείς. Επιστρέφεις στο βήμα 2. Βήμα 5ο: Μην παρουσιάζεις άσχημους αριθμούς. Αν η χώρα σου καταγράψει την μεγαλύτερη ύφεση στην Ευρωζώνη το 3ο τρίμηνο πάλι δεν χρειάζεται να ανησυχείς. Φροντίζεις να γράψεις γρήγορα μια ανακοίνωση που θα πανηγυρίζεις γιατί «Η ελληνική οικονομία, όμως, δείχνει και αντοχές, όπως αυτές αποτυπώνονται στα στοιχεία για το 2ο και το 3ο τρίμηνο του έτους.» Το ότι η ύφεση ήταν 14,2% και 11,7% αντίστοιχα εννοείται ότι δεν το γράφεις στην ανακοίνωση. Επιστρέφεις στο βήμα 2. Βήμα 6ο: Whataboutism. Αν σε κατηγορούν ότι έχεις πέσει έξω στις προβλέψεις σου περίπου 10% πες ότι και οι άλλοι είχαν πέσει έξω στις προβλέψεις τους. Το ότι στη μία περίπτωση η απόκλιση ήταν της τάξης του 0,2%-0,3% ενώ τώρα είναι της τάξης του 10% δεν χρειάζεται να σε ανησυχεί. Επιστρέφεις στο βήμα 2.

Διαβάζω ότι συνεχίζεται η συζήτηση στο ΣΤΕ για το μετρό της Θεσσαλονίκης. Η ΝΔ διατείνεται ότι είναι, μεταξύ άλλων, ένα κόμμα πατριωτικό. Όμως δεν μπορείς να είσαι υπέρ της πατρίδας και να αποκόπτεις τα αρχαία ευρήματα από τον τόπο τους, όπως συμβαίνει στο σταθμό Βενιζέλου. Ο δικός τους πατριωτισμός δεν υποστηρίζει την ιστορική συνέχεια και τον πολιτισμό της πόλης και η επίκληση στον τελευταίο γίνεται μόνο για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων. (...) Ένα παραδοσιακό επιχείρημα της αριστεράς είναι η δημόσια χρηματοδότηση των κομμάτων είναι απαραίτητη για να αποφεύγουμε περιπτώσεις που οι πλούσιοι χρηματοδοτούν τα κόμματα με αντάλλαγμα μελλοντικές ευνοϊκές ρυθμίσεις. Δυστυχώς όμως τα πράγματα είναι πάντα χειρότερα από αυτό που σκεφτόμαστε. Διαβάζοντας τα άρθρα του Monbiot συνειδητοποιώ ότι η παραπάνω προσέγγιση περιγράφει μόνο ένα κομμάτι της πραγματικότητας. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι υπάρχουν επιχειρηματίες που χρηματοδοτούν κόμματα προσβλέποντας σε χαμηλότερη φορολογία ή σε ευνοϊκή μεταχείριση, για παράδειγμα, σε σχέση τους ανταγωνιστές τους. Είναι και ότι αυτού του είδους την εύνοια την επιδιώκουν σε μεγαλύτερο βαθμό επιχειρηματίες οι δραστηριότητες των οποίων έχουν το χειρότερο οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα. (...) Παγκόσμια ημέρα κατά της βίας σε βάρος των γυναικών. Μία ήσυχη ειρηνική διαδήλωση στο Σύνταγμα κατεστάλη για ακόμα μια φορά από τις δυνάμεις επιβολής της τάξης. Με πρόφαση τον κορονοϊό παραβιάστηκε το δικαίωμα των ανθρώπων να διαμαρτύρονται και να διεκδικούν, τη στιγμή μάλιστα που οι κακοποιήσεις και  δολοφονίες γυναικών λόγω του φύλου τους σε όλη την υφήλιο αποτελούν δυστυχώς καθημερινότητα. Τίποτα από ότι έχει κατακτηθεί δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο και υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν – οι αγώνες είναι απαραίτητοι. (...) Πρόσφατα ο κ. Σημίτης, ο πολιτικός που θεωρεί τον εαυτό του νόμιμο ιδιοκτήτη της χώρας, έχει προσφέρει δυο ακόμα στηρίγματα στην κυβέρνηση της ΝΔ. Στην πρώτη συνέντευξη ισχυρίστηκε ότι ούτε το ΚΙΝΑΛ ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχουν κάνει προτάσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ένας πολιτικός που – κατά τα άλλα – το σύστημα τον αποκαλεί  τον κατά εξοχήν εκσυγχρονιστή και σοβαρό πολιτικό, και ο ίδιος δεν μπαίνει καν στο κόπο να διαβάσει τα κείμενα και τις προτάσεις των αντιπάλων του.  Στην άλλη συνέντευξη υποστήριξε τις προτάσεις της επιτροπής Πισσαρίδη. Ευτυχώς ο βασικός κορμός της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, με διαφορετικούς ρυθμούς βέβαια, αποδεσμεύεται από τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό που αδιαφορεί για τις ανισότητες και τη σημασία του δημοσίου συστήματος υγείας, που στηρίζει την ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού και την περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων. Στα Όσκαρ, εκτός από βραβεία που συνδέονται με συγκεκριμένες ταινίες της χρονιάς, υπάρχει και το τιμητικό Όσκαρ συνολικής προσφοράς στον κινηματογράφο. Αν οι ελίτ, που δυστυχώς είναι κάπως επιρρεπείς στην αμαρτία της αχαριστίας, κάποτε εισαγάγουν ένα παρόμοιο τιμητικό βραβείο συνολικής συνεισφοράς στην προαγωγή των συμφερόντων τους, τότε ο Κώστας Σημίτης θα ήταν αδιαμφισβήτητο φαβορί για την πρώτη απονομή. (...) Αν η αριστερά έχει σαφή στρατηγική, δώσει μάχες για αυτή, και έχει τα μάτια της στον στόχο θα αποκαλύψει γρήγορα την ένδεια του αντιπάλου. Ακόμη και αν αυτό στην αρχή σημαίνει ότι απαιτείται να κοπιάσουμε παραπάνω για να κάνουμε ηγεμονικές τις θέσεις μας σε ζητήματα όπως αυτά της φορολογίας, της αξίας του δημοσίου, ή των δικαιωμάτων. Αυτός ο κόπος στην αρχή θα φαίνεται σαν χαμένος, σαν θυσία αλλά πιο σύντομα από ότι πιστεύει κανείς θα μας φέρει σε πλεονεκτική θέση. Το ζήτημα, και στην πολιτική και στο σκάκι, είναι να αποκτήσεις την πρωτοβουλία των κινήσεων και να μην δίνεις στον αντίπαλο την ευκαιρία να σε εκπλήξει. Αυτό όμως χρειάζεται θεωρία, δουλειά και υπομονή.

Κατά την περίοδο του νεοφιλελευθερισμού, όπως υποστηρίζει ο Πολ Μέησον, κεντρικό ιδεολογικό δόγμα της Δεξιάς έχει γίνει μια μορφή μοιρολατρίας, μια μικρο-απεικόνιση του πιο μακρο-σκοπικού «τέλους της ιστορίας». Το βασικό μήνυμα είναι: μην αγωνίζεστε για κάτι ριζικά διαφορετικό. Θα κάνει τα πράγματα χειρότερα για εσάς και την οικογένειά σας. Είναι πολύ καλύτερο να μείνετε με αυτό που ξέρετε, μέχρι τελικά η καπιταλιστική ανάπτυξη να φτάσει κάποτε και σε εσάς, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό. Αυτό που απορρίπτεται εδώ είναι μια «στρατηγική αντίστασης» - η οποία έχει στηρίξει τους αντικαπιταλιστικούς αγώνες από τον 19ο αιώνα - υπέρ μιας «στρατηγικής της επιβίωσης». Έτσι κεντρικό στοιχείο της ιδεολογίας του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου είναι η απονομιμοποίηση ολόκληρης της προηγούμενης δεκαετίας, καθώς και της αναβίωσης των στρατηγικών αντίστασης: του φαινομένου των πλατειών, των αντισυστημικών κινημάτων, του δημοψηφίσματος, και φυσικά του πιο βασικού από όλα: της εμπειρίας της πρώτης κυβέρνησης της Αριστεράς. Η επικράτηση της «στρατηγικής της επιβίωσης» είναι το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της ιδεολογικής ηγεμονίας της Δεξιάς. (...) Η ιδεολογία της Αριστεράς δεν μπορεί να βασίζεται στον οικονομισμό, και μάλιστα κατ’ αποκλειστικότητα. Η εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης θα αποτελεί πάντα κεντρικό μέλημα, αλλά αυτή συνοδεύεται από την άνοδο και άλλων μορφών εκμετάλλευσης και κυριαρχίας. Μερικές από τις σημαντικότερες είναι εκείνες που απορρέουν από τη μακρά περίοδο «απελευθέρωσης» της εποχής του νεοφιλελευθερισμού και της εμπορευματοποίησης τόσο των δημόσιων αγαθών, όσο και εκείνων που ο Πολάνυι αποκαλεί πλασματικά εμπορεύματα: την εργασία, το χρήμα, τη γη, και πιο πρόσφατα, την ίδια τη γνώση. Αυτό έχει δημιουργήσει πολλά κινήματα, συνήθως ανόμοια μεταξύ τους. Ο Κιρ Μίλμπερν, για παράδειγμα, υποστηρίζει ότι μια νεότερη γενιά έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο, και αυτός πρέπει να οικοδομηθεί, γύρω από τρεις βασικούς τομείς: τη στέγαση, τη δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο και την οικονομία της φροντίδας. Πλέον, με την κρίση της πανδημίας, έχουμε επανεκτιμήσει τι είναι σημαντικό και τι όχι στη ζωή. Για παράδειγμα, όπως λέει η Ματσουκάτο, αξιολογούμε πολύ περισσότερο θετικά την υγεία και την κοινωνική φροντίδα από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Και άρα αυξάνεται η εκτίμησή μας ως κοινωνία για τους ανθρώπους που προσφέρουν στην φροντίδα, στην καθαριότητα, στην εκπαίδευση. Τους ανθρώπους, δηλαδή, που σε μεγάλο βαθμό προέρχονται από τμήματα της κοινωνίας που υφίστανται ταυτόχρονα πολλά ήδη εκμετάλλευσης, όπως είναι οι γυναίκες και οι μετανάστες/τριες. Ενσωματώνοντας τις αξίες της υγείας και τις φροντίδας, η Αριστερά μπορεί να έρθει σε επαφή με ένα ευρύ φάσμα της κοινωνίας. Η ανταπόκριση στις ανάγκες αυτών των ανθρώπων, που σήμερα είναι ακόμα πιο σημαντική, απαιτεί να προχωρήσουμε πολύ πέρα από μια οικονομίστικη ατζέντα. (...) Η ιδεολογική ηγεμονία είναι μια δύσκολη διαδικασία. Δεν αποτελεί προϋπόθεση για μια κυβέρνηση της Αριστεράς – όμως, μια κυβέρνηση της Αριστεράς μπορεί να εδραιώσει το όποιο επίπεδο ηγεμονίας που κατείχε συνέβαλε στην επιτυχία της, και ταυτόχρονα να το ενισχύσει με τις παρεμβάσεις της. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε καιρούς που η πολιτική πτέρυγα της Αριστεράς είναι ισχυρότερη από την κοινωνική της πτέρυγα. Στην αντιπολίτευση, ο πόλεμος θέσεων του Γκράμσι είναι θεμελιώδους σημασίας, αν μη τι άλλο επειδή προετοιμάζει το έδαφος για έναν πόλεμο ελιγμών. Μόνο ένας πόλεμος θέσεων μπορεί να ενώσει, και να δώσει κατεύθυνση σε ανόμοιους κοινωνικούς αγώνες και πολιτικές παρεμβάσεις. Αυτό συνεπάγεται έναν εκπαιδευτικό ρόλο του κόμματος, τόσο σε σχέση με τα μέλη του όσο και με τους φίλους και οπαδούς του. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει κατανοήσει πλήρως τη σημασία του πολέμου θέσεων. Η πανδημία του COVID-19 είναι μια ευκαιρία να την κατανοήσει, όμως αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εάν, για παράδειγμα, μπορέσει να συνδέσει αυτά που λέει για τη σημασία των επενδύσεων στο δημόσιο σύστημα υγείας με την ανάγκη προστασίας της πρώτης κατοικίας, της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της παραγωγικής αναδιάρθρωσης της οικονομίας. Ή εάν φροντίσει αυτά που λέει για τις ανισότητες και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν το φύλο, και την ανάγκη να δοθεί ελπίδα στις νεότερες γενιές να είναι συμβατά με τις προσδοκίες τουλάχιστον ορισμένων μεγαλύτερης ηλικίας κοινωνικών ομάδων. Οι συνδέσεις υπάρχουν, αλλά δεν είναι αυτονόητες ούτε καν μεταξύ των ψηφοφόρων του ΣΎΡΙΖΑ, αν πιστέψουμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ορισμένων δημοσκοπήσεων. (...)

Ο κ. Πέτσας κατηγόρησε χθες τον Αλέξη Τσίπρα επειδή είπε ότι η χώρα μας είναι δεύτερη από το τέλος στην Ε.Ε. σε επιπρόσθετες δαπάνες υγείας για την πανδημία. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ισχυρίστηκε ότι τα στοιχεία για την Ελλάδα είναι προγενέστερα των άλλων χωρών και ότι από τότε έχουν γίνει πολύ περισσότερες δαπάνες. Μόνο που για τις περισσότερες χώρες τα στοιχεία είχαν ληφθεί την ίδια περίοδο (Απρίλιος -Ιούνιος). Για αρκετές μάλιστα τα στοιχεία έχουν ληφθεί πριν από τα δικά μας όπως για παράδειγμα τα στοιχεία για το Βέλγιο που παρότι είναι προγενέστερα αποτυπώνουν υπερδιπλάσιες κατά κεφαλήν δαπάνες από αυτές της Ελλάδας. Άρα η σύγκριση δεν απέχει από την πραγματικότητα. Αυτό όμως δεν είναι το χειρότερο με την απάντηση του κ. Πέτσα. Γιατί ακόμη και αν δεχθούμε το σύνολο των δαπανών που ο ίδιος ισχυρίζεται ότι έχουν γίνει για την Υγεία, η χώρα μας θα ανέβαινε μόλις 8 θέσεις και θα εξακολουθούσε να βρίσκεται χαμηλά, στην 15η θέση των κατά κεφαλήν δαπανών για την υγεία στην αντιμετώπιση του COVID. Και αυτό αν υποθέσουμε ότι όλες αυτές χώρες που "προσπερνάμε" δεν έκαναν απολύτως τίποτα την αντίστοιχη περίοδο. Με απλά λόγια ο κύριος Πέτσας παραδέχτηκε ότι έχουμε ξοδέψει σήμερα για την υγεία (κατά κεφαλήν) λιγότερα από όσα 14 χώρες της Ευρώπης είχαν ξοδέψει μέχρι το καλοκαίρι. Ένα πλήρες επικαιροποιημένο διάγραμμα θα είχε δυστυχώς την χώρα μας πάλι στον πάτο. Ούτε αυτό όμως είναι το χειρότερο. Το χειρότερο είναι ότι η ΝΔ αντί να παραδεχτεί έστω και τώρα την ανεπάρκεια της, αντί να ενισχύσει την δημόσια Υγεία, προσπαθεί να μας πείσει ότι τα έκανε όλα καλά, τη στιγμή που η κατάσταση είναι αυτή που είναι. Το χειρότερο είναι ότι η πανδημία μας βρήκε με μια ανεύθυνη, νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση που απεχθάνεται τον δημόσιο τομέα.

Η κριτική που έχουμε κάνει στην κυβέρνηση για τις διαρκείς αναπροσαρμογές των προβλέψεών της από την αρχή της πανδημίας είναι γνωστή. Και το πρόβλημα με τις λάθος προβλέψεις είναι ότι οδηγούν σε ανεπαρκή μέτρα. Πλέον έχουμε και μια νέα προσθήκη. Πριν από ένα μήνα μας ενημέρωναν ότι κακώς θεωρούμε ανεδαφικές και υπεραισιόδοξες τις προβλέψεις που είχαν ενσωματώσει στον προϋπολογισμό. Μας κατηγορούσαν που ζητούσαμε να υπάρχει και σενάριο που ενσωματώνει την περίπτωση 2ου κύματος. Μας κατηγορούσαν που μιλούσαμε για διψήφια ύφεση. Μόλις δύο βδομάδες μετά από αυτές τις δηλώσεις ξεκίνησε νέος κύκλος περιοριστικών μέτρων πρώτα στη Θεσσαλονίκη και μετά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Βέβαια όταν δεν είχαν κάνει τίποτα για να θωρακίσουν την δημόσια υγεία, να μειώσουν τον συνωστισμό στα ΜΜΜ, τα σχολεία και τους χώρους δουλειάς ήταν δυστυχώς αναμενόμενο να έχουμε ένα ισχυρό δεύτερο κύμα. Έτσι σήμερα, μόλις ένα μήνα αργότερα αναθεωρούν και πάλι τις προβλέψεις. Τώρα προβλέπουν και εκείνοι ύφεση με διψήφιο αριθμό πάνω από 10%, αυξάνοντας την πρόβλεψη κατά 2,3 ποσοστιαίες μονάδες, και μειώνοντας την πρόβλεψη για ανάκαμψη το 2021 κατά 2,7 ποσοστιαίες μονάδες, κάτω δηλαδή από το 5%. Θυμόμαστε τον Πρωθυπουργό τον Απρίλιο να δηλώνει ότι "η ανάκαμψη το 2021 θα είναι μεγαλύτερη για την Ελλάδα από όση θα είναι η ύφεση του 2020». Τώρα προβλέπουν υπερδιπλάσια ύφεση από την ανάπτυξη. Ελπίζουμε πραγματικά να είναι η τελευταία αναθεώρηση επι τα χείρω. Αν όμως δεν αλλάξουν οπτική φοβάμαι πως θα διαψευστούν ξανά. Και αυτό δεν θα είναι καταστροφικό μόνο για το πολιτικό μέλλον του κ. Μητσοτάκη και του κ. Σταϊκούρα (που με αφήνουν παγερά αδιάφορο) αλλά κυρίως για τον Ελληνικό λαό που θα βιώσει τις συνέπειες της πολιτικής τους.

Συνεχίζονται οι ανταλλαγές με τον κ. Σταϊκούρα για τις επιδόσεις της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: η κυβέρνησή μας επέστρεψε την οικονομία στην ανάπτυξη, βελτίωσε σημαντικούς κοινωνικούς δείκτες, όπως της ανισότητας και της φτώχειας, ρύθμισε το χρέος για τα επόμενα χρόνια. Όπως αμείλικτη είναι και η σύγκριση των πλαισίων άσκησης πολιτικής. Η κυβέρνηση του του κ. Σαμαρά μας άφησε με άδεια ταμεία, μη ρυθμισμένο χρέος, και ένα πρόγραμμα που έληγε, ενώ εμείς αφήσαμε στην επόμενη κυβέρνηση το μαξιλάρι, μια χώρα με πρόσβαση στις αγορές και άρα, όχι μόνο εκτός μνημονίων, αλλά χωρίς την ανάγκη για νέα μνημόνια. Ωστόσο καταλαβαίνω την ανάγκη της τωρινής κυβέρνησης να επιμένει, ακόμα και κόντρα στα αντικειμενικά στοιχεία, για τη συνολική απόδοση της κυβέρνησης μας, αλλά ιδιαίτερα για τους πρώτους μήνες πριν από το δημοψήφισμα. Γιατί είναι σημαντικό για αυτή, όπως εύστοχα έχει επισημάνει ο Νίκος Βούτσης, να βάλει ένα Χ σε όλη την προηγούμενη δεκαετία: στις πλατείες, στο δημοψήφισμα, στις αντισυστημικές κινητοποιήσεις, στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι καταλαβαίνει την επιστροφή στην κανονικότητα, ως επιστροφή σε ένα πλαίσιο που προσπαθεί να πείσει τον κόσμο ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, ως επιστροφή δηλαδή στο δόγμα του TINA (There is no alternative), που για λίγα χρόνια, και όχι μόνο στην Ελλάδα, είχε υποχωρήσει. Όπως γράφει και ο Paul Mason, το βασικό αφήγημα των νεοφιλελεύθερων, παρά τις πενιχρές οικονομικές αποδόσεις και τις συνεχείς κρίσεις του συστήματος που έχουν οικοδομήσει, παραμένει πειστικό για σημαντικές μερίδες του πληθυσμού: κάποια στιγμή τα πράγματα θα πάνε καλύτερα, αν όχι για όλους, τουλάχιστον για εσένα και την οικογένεια σου, όποτε μη ρισκάρεις τη δουλειά σου, την οικονομία, το στάτους σου, ψηφίζοντας κάτι ριζοσπαστικά διαφορετικό. Η «στρατηγική της επιβίωσης» που προκύπτει αποτελεί μια ατομική βερσιόν του τέλους της ιστορίας που θέλει να ξεμπερδέψει, μια και καλή, με τη «στρατηγική της αντίστασης», όπου για όλη τη προηγούμενη περίοδο του καπιταλισμού τα άτομα πάλευαν, όχι μόνο για τη βελτίωση τη δίκη τους ζωής, αλλά για να αλλάξει το σύστημα που τους κρατούσε τους ίδιους, αλλά και τη συλλογικότητα στην οποία αισθανόταν ότι ανήκαν, χωρίς προοπτική. Και ένα τελευταίο. Ακριβώς επειδή η στρατηγική της επιβίωσης δε βασίζεται πια μόνο στην εργασία, λόγω της κατάρρευσης του φορντικού μοντέλου παραγωγής, οι στρατηγικές των ανθρώπων οικοδομούνται και γύρω από την ταυτότητά τους, και τις αξίες της ευρύτερης κοινότητας μέσα από την οποία έχουν καθημερινή επαφή ή δράση. Αυτό αποτελεί την αντικειμενική βάση πάνω στην οποία η Νέα Δεξιά παγκοσμίως επιδιώκει να χτίσει την ηγεμονία της, σε μια πολιτισμική ατζέντα, στο πεδίο των αξιών και την αίσθηση του ανήκειν. Είναι καιρό που πιστεύω ότι η Αριστερά δεν μπορεί να περιοριστεί στη δημιουργία ενός ρεαλιστικού ριζοσπαστικού οικονομικού και κοινωνικού προγράμματος. Πρέπει να εμπλακεί και σε αυτό το επίπεδο των αξιών, αν είναι να ξανακερδίσει την ηγεμονία. Με προτεραιότητες βέβαια, και επιλογή των μαχών που θα δώσουμε σε κάθε δεδομένη στιγμή, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε κο-κο-κο, όπως θα έλεγε ο Αντώνης Καρπετόπουλος, στα θέματα του εθνικισμού, του προσφυγικού ή του ρόλου της εκκλησίας.