Macro

Θα συμβιβαστούμε με την ιδέα πως φέτος δεν υπάρχει περίπτωση τα φαντάσματα περασμένων και μελλοντικών Χριστουγέννων να διαταράξουν την ησυχία κανενός Σκρουτζ. Οχι γιατί ο Μωυσής του Μαξίμου έχει φροντίσει να τα εξευμενίσει. Ούτε γιατί ο Πραίτορας Προστασίας του Κράτους από τον Πολίτη τους έχει απαγορεύσει την έξοδο από το Υπερπέραν, ούτε γιατί ο Νικ Χαρντ επέβαλε ακόμη και στα εκτοπλάσματα κυκλοφορία μόνο με SMS στους εφιάλτες και στα όνειρά μας. Αλλά γιατί όλος ο κόσμος έχει γίνει ένα φάντασμα του εαυτού του. Ο οικουμενικός καπιταλισμός Ανατολής και Δύσης, Βορρά και Νότου, μεταλλάσσεται σε ένα ασαφές απείκασμα του μέλλοντός του, που δεν ξέρουμε αν θα αφήνει τον παραμικρό χώρο για παραμύθι και ελπίδα σε ένα Κοριτσάκι με τα Σπίρτα ή σε έναν γενναιόδωρο Ευτυχισμένο Πρίγκιπα. Το επίτευγμα του Ντίκενς ήταν ότι συμφιλίωσε τον άγριο καπιταλισμό της βιομηχανικής βικτωριανής Αγγλίας, που είχε κατατρομάξει και τον ίδιο, με ένα πρωτόκολλο ελάχιστου ανθρωπισμού, έστω και αμπαλαρισμένου στη συσκευασία της φιλανθρωπίας, της χορηγίας και της εμπορευματικής προσφοράς. Επιβίωσε επιτυχώς σχεδόν 200 χρόνια τώρα και η επίδρασή του στον καπιταλισμό των προσχημάτων και των εξαγορασμένων αισθημάτων ήταν τεράστια. Ομως, το μοντέλο του φιλανθρωπικού καπιταλισμού μάλλον κλείνει τον κύκλο του, τα φαντάσματα των Χριστουγέννων τρόμαξαν κι αυτά, κι ένα νέο φάντασμα πλανιέται πάνω από την ανθρωπότητα. Το φάντασμα του ζοφερού, κυνικού κι ασπόνδυλου καπιταλισμού.

Η υποβάθμιση του Σώματος από αυτόνομο Οργανισμό σε Γενική Διεύθυνση του υπουργείου Εργασίας το άφησε ουσιαστικά ακέφαλο και επέφερε πλήγμα στην αποτελεσματικότητά του. Το πόσο σημαντικοί είναι οι εργασιακοί χώροι στη διασπορά του κορονοϊού δυστυχώς έχει γίνει εμφανές με δραματικό τρόπο τις τελευταίες ημέρες. (...) Το να μη χαθεί άλλος χρόνος και να γίνουν όλα όσα θα έπρεπε από την πρώτη ημέρα να είναι προτεραιότητα είναι πλέον ζήτημα ζωής ή θανάτου. Επιπλέον είναι αναγκαίο αμέσως να γίνουν τα εξής: 1. Δημιουργία ειδικής γραμμής καταγγελιών για τη μη τήρηση μέτρων στους εργασιακούς χώρους. 2. Απόσυρση της διάταξη-ντροπή για την αντιστάθμιση της απουσίας από την εργασία λόγω ιατρικής σύστασης με απλήρωτες υπερωρίες και νομοθέτηση στη θέση της κάλυψης των αποδοχών από το κράτος και προστασίας της θέσης εργασίας σε τέτοιες περιπτώσεις. 3. Αξιοποίηση του ΣΕΠΕ, βάσει συγκεκριμένου επιχειρησιακού σχεδιασμού με το εργαλείο risk analysis, για τον εντοπισμό των χώρων εργασίας με τον μεγαλύτερο κίνδυνο διασποράς.

Το ΙΝΕ επικρίνει την έκθεση Πισσαρίδη για τον βασικό στόχο που θέτει, την αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, μια πρόταση την οποία χαρακτηρίζει κοινότοπη, μη υλοποιήσιμη εξαιτίας των μέσων που επιστρατεύει (οι φορολογικές ελαφρύνσεις δεν απέδωσαν με βάση τη διεθνή εμπειρία) και πιθανότατα επιζήμια στην ανάπτυξη, καθότι η πρόταξη της αύξησης των κερδών οδηγεί στην περαιτέρω αύξηση των ανισοτήτων. Κατά το ΙΝΕ, η έκθεση Πισσαρίδη αγνοεί τη δομική αδυναμία της ελληνικής οικονομίας και συσχετίζει εσφαλμένα το έλλειμμα παραγωγικών επενδύσεων με θεσμικές ελλείψεις και αποτυχίες της αγοράς, όπως η κακή λειτουργία του δικαστικού συστήματος, η κρατική γραφειοκρατία, η έλλειψη κινήτρων, το υψηλό μη μισθολογικό κόστος και η ανεπαρκής εκπαίδευση-κατάρτιση. Δεν αντιλαμβάνεται έτσι πως για τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο υπόδειγμα ανάπτυξης χρειάζεται: 1. Να συμμετέχει και η κοινωνία. Αυτό σημαίνει το υπόδειγμα να είναι και δίκαιο ώστε να εξασφαλίζονται συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης. Προϋπόθεση, δε, γι’ αυτό είναι μια πολιτική δέσμευση για αύξηση της εργασίας και των μισθών παράλληλα με την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και των δημόσιων επενδύσεων. 2. Επειδή υπάρχει διαχρονικά μεγάλο έλλειμμα επιχειρηματικότητας και επενδύσεων, με την οικονομία μετά την 10ετή ύφεση να έχει περιπέσει σε παγίδα ρευστότητας, η επανεκκίνηση και ανάκαμψή της οφείλει να προέλθει από την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. 3. Η πολιτική ενίσχυσης του διαθέσιμου εισοδήματος πρέπει να εντάσσεται σε μια ολιστική αναπτυξιακή στρατηγική για τον διαρθρωτικό μετασχηματισμό του παραγωγικού συστήματος, ο οποίος να περιλαμβάνει την ποιοτική αναβάθμιση του τριτογενούς τομέα με δραστηριότητες έντασης γνώσης, τον τεχνολογικό μετασχηματισμό με άξονα τους κλάδους της μεταποίησης που χαρακτηρίζονται από μεσαία προς υψηλή τεχνολογία και, τέλος, τον σχεδιασμό μιας βιομηχανικής πολιτικής που θα στηρίζεται στη δημιουργία του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου για μόνιμη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε θέματα επενδύσεων (ειδικά πράσινων) και για καλύτερη ισορροπία μεταξύ αυτάρκειας και εξωστρέφειας. 4. Το ΙΝΕ τονίζει πως θεμελιακή αρχή βιωσιμότητας μιας χρεωμένης οικονομίας όπως η ελληνική είναι η διατηρήσιμη ροή εισοδήματος για τη στήριξη της ζήτησης και την ικανοποίηση των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας. Ομως αυτό συνεπάγεται πως η δημοσιονομική πολιτική οφείλει να υπηρετεί την εργασία αντί για τα επιχειρηματικά κέρδη. Στις δε τρέχουσες αντίξοες συνθήκες της πανδημίας αυτό σημαίνει πως είναι επιτακτική η ανάγκη μιας συμφωνίας με την Ε.Ε. για τη μείωση του στόχου πρωτογενών πλεονασμάτων. 5. Τέλος, στο καθαυτό μέτωπο της εργασίας, το ΙΝΕ προτείνει: (α) τον επαναπροσδιορισμό του τρόπου αξιολόγησης της κατάστασης της αγοράς εργασίας, όπου εκτός της ανεργίας να λαμβάνεται υπόψη η μεταβολή του όγκου, της κλαδικής διάρθρωσης και της ποιότητας της απασχόλησης, (β) τον επαναπροσδιορισμό του τρόπου άσκησης της δημοσιονομικής πολιτικής με στόχο την αύξηση της εργασίας, ειδικά των χαμηλότερα αμειβόμενων εργαζόμενων και των αποκλεισμένων από την αγορά εργασίας μέσω προγραμμάτων εγγυημένης εργασίας και (γ) τον επαναπροσδιορισμό και αύξηση του κατώτατου μισθού με βάση το όριο της σχετικής φτώχειας (60% του διάμεσου μισθού).

Μόνο ένας στους πέντε πήρε δώρο Χριστουγέννων. Θα πνιγεί στο χρήμα η χριστουγεννιάτικη αγορά. Ειδικά τώρα με το κλικ εγουέι που ψωνίζουνε ήδη με το τσιγκέλι. Δεν πειράζει, παιδιά, μετά τις γιορτές η κυβέρνηση έχει προγραμματίσει τσουνάμι ανάπτυξης. Και θα ενεργοποιηθεί και ο Πτωχευτικός Κώδικας, που προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες στους χρεοκοπημένους. Προς το παρόν πάντως είπαν να τον παγώσουν, μην καταλάβει ο κόσμος ότι τον περιμένουν όπως ο νεκροθάφτης στο Λούκι Λουκ. Εξαιρετική η απόφαση της Κεραμέως να δώσει πλήρη επαγγελματικά δικαιώματα στους αποφοίτους των κολεγίων. Έτσι δεν θα χάνουν οι άριστοι τον χρόνο τους σπουδάζοντας. Και είναι και μια δίκαιη απόφαση για τους πλούσιους που δεν μπορούν να περάσουν τη βάση του 10.

Οταν ο Μπίλι Γουάιλντερ επέστρεψε στη Γερμανία το 1945 για να γυρίσει το «Death Mills», το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους που έκανε για τις θηριωδίες των ναζί, φαίνεται πως τον εντυπωσίασε, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, το γεγονός πως κανένας από τους μέσους Γερμανούς πολίτες που συνάντησε, δεν παραδεχόταν ότι είχε υποστηρίξει τον Χίτλερ ούτε ότι γνώριζε τι πραγματικά έκαναν οι ναζί. Κι όμως, εννοείται ότι οι φασίστες δεν θα μπορούσαν να πάρουν την εξουσία χωρίς την υποστήριξη του κόσμου. Αυτή ακριβώς η συνενοχή και η άρνηση να την παραδεχτούν, συντάραξαν τον Γουάιλντερ και προκάλεσαν την τόσο αμφίθυμη στάση που κράτησε απέναντι στη Γερμανία, στα μεταπολεμικά πλέον χρόνια. Πρόκειται για μια σημαντική πτυχή της ιστορίας του και ήμουν από την αρχή αποφασισμένος να την αποτυπώσω στο μυθιστόρημά μου. Και για έναν ακόμη λόγο φυσικά. Διότι είναι αποκαλυπτική για το τι συμβαίνει σήμερα παντού στην υφήλιο. Είναι ένα κλασικό παράδειγμα γι’ αυτό που η Χάνα Αρεντ αποκάλεσε «κοινοτοπία του κακού». (...) Με ανησυχεί το πνεύμα του κυνισμού και της αδιαφορίας που βλέπω να κυριαρχεί και που σημαίνει ότι ο κόσμος θα σηκώσει τους ώμους του και θα αποδεχτεί οτιδήποτε, επειδή «όλοι οι πολιτικοί είναι το ίδιο» και «ο ένας είναι χειρότερος από τον άλλο». Ομως οι πολιτικοί δεν είναι χειρότεροι ο ένας από τον άλλο. Χρειάζεται να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη μας στο ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που είναι ικανοί να κυβερνήσουν καλύτερα από άλλους, με την απαραίτητη επάρκεια και εντιμότητα. Τα τελευταία χρόνια την έχουμε χάσει στη Βρετανία αυτή την πίστη.

Στη Γαλλία οι λαϊκές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, όπως και η αστυνομική βία για την καταστολή τους από το καθεστώς του Μακρόν. Ένα καθεστώς που ολισθαίνει όλο και περισσότερο στον αυταρχισμό, για να διασωθεί και να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές την άνοιξη του 2022. Με την πολιτική, όμως, αυτή και τις ιδεολογικές εμμονές «της ασφάλειας, της ταυτότητας και του αυταρχισμού» στρώνει το χαλί για την Μαρί Λεπέν, η οποία «τρίβει τα χέρια της», αφού έτσι εμφανίζεται και νομιμοποιείται χωρίς να αναφερθεί στην οικονομική κρίση, την ανεργία και τη φτώχεια που καλπάζει. Η γαλλική κοινωνία μετά την πανδημία θα βρεθεί σε μια νέα κοινωνική πραγματικότητα. Ο πρόεδρος Μακρόν για να προλάβει τις εξελίξεις, εκτός των άλλων, προσφεύγει σε τεχνάσματα. Τελευταία, για να αντιμετωπίσει την κριτική για την ανυπαρξία περιβαλλοντικής πολιτικής, υποσχέθηκε ότι θα προχωρήσει σε δημοψήφισμα για να αλλάξει το πρώτο άρθρο του συντάγματος, με την ψήφιση ενός άλλου για την προστασία του περιβάλλοντος. Η πρόθεση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, γιατί πρόκειται για μια ολοφάνερη προσπάθεια να μετατρέψει ένα θετικό αποτέλεσμα σε ψήφο εμπιστοσύνης προς την προεδρία του, σε μια περίοδο έντονης αμφισβήτησής της.

Η Ελλάδα μετά την περιπέτεια των μνημονίων ζει μια νέα πρωτόγνωρη κρίση. Έχει ανάγκη από πρωτοβουλίες ρύθμισης του δημόσιου χρέους που εκτοξεύτηκε στο 207% του ΑΕΠ, κάτι που πρέπει να τεθεί μαζί με άλλες χώρες ως ευρωπαϊκή διεκδίκηση. Έχει ανάγκη από ένα μεγάλο πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, που μαζί με την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάπτυξης και του ΕΣΠΑ, δηλαδή, δηλαδή ποσά πάνω από 70 δισ. ευρώ, θα αποτελέσουν τις κινητήριες δυνάμεις της αναπτυξης. Κι εκεί επάνω μπορούν να προστεθούν, με όρους κοινωνικής και περιβαλλοντικής προστασίας, ιδιωτικές επενδύσεις.  Το ερώτημα «ποια ανάπτυξη;» τίθεται επιτακτικά, καθώς δεν θα επιστρέψουμε ως κοινωνία και ως οικονομία εκεί που βρισκόμασταν πριν την πανδημία και πριν τα μνημόνια. Οι προτεραιότητες πρέπει να λάβουν υπόψη τη νέα διεθνή κινητικότητα. Πράσινη ανάπτυξη και αλλαγή του ενεργειακού προτύπου, απομάκρυνση δηλαδή από τις φαραωνικές εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου και υιοθέτηση ενός διαφορετικού ενεργειακού σχεδιασμού: που θα αξιοποιεί τις ενεργειακές κοινότητες σε αντίθεση με την επέλαση μεγάλων επενδύσεων που καταστρέφουν το περιβάλλον και το τοπίο. Ψηφιακό κράτος, που θα φέρει το κράτος πιο κοντά στον πολίτη και μακριά από πρακτικές που το καθιστούσαν θεραπαινίδα του μεγάλου κεφαλαίου και των πελατειακών δικτύων. Προτεραιότητα στο κοινωνικό κράτος, δημόσια υγεία με έμφαση στο πρωτοβάθμιο πεδίο. Δημόσια παιδεία ισότητας και ποιότητας, μακριά από τα αγοραία πρότυπα που οδηγούν στον εξανδραποδισμό της νεολαίας. Κοινωνική ασφάλιση και φροντίδα. Όλα αυτά σημαίνουν ένα φορολογικό σύστημα στη βάση της κοινωνικής αναδιανομής υπέρ των αδυνάτων και των λιγότερο ισχυρών. Μια αναλογική φορολογία από την οποία δεν θα εξαιρούνται οι μεγάλες παγκόσμιες πλατφόρμες, όπως η Google,η Apple, η Αmazon, η Facebook κλπ.

Είναι γνωστό ότι η ατίθαση, η άβολη ματιά του Μπόλντουιν τον είχε φέρει αρκετές φορές σε αντίθεση με συγκαιρινούς του, κάτι ίσως αναμενόμενο για έναν συγγραφέα που διαρκώς υπονομεύει τις παγιωμένες και διλημματικές ταυτότητες, που συνεχώς αποφεύγει τις ευκολίες της μανιχαϊστικής σχηματικότητας και των απλουστευτικών κατατάξεων, που πάντα ρίσκαρε σε δύσκολα μονοπάτια, λογοτεχνικά και πολιτικά. Ο Μπόλντουιν, πάντα πολιτικός με τον δικό του βαθύ και έκκεντρο τρόπο, δεν ήθελε να είναι μονοσήμαντος, δεν ήθελε να γράφει απλοϊκά μυθιστορήματα «διαμαρτυρίας» – στην κλασική του συλλογή δοκιμίων Notes of a native son (στο πρώτο-πρώτο κεφάλαιο, με τίτλο «Everybody’s Protest Novel») μιλάει γι’ αυτό το θέμα. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που το έργο του αντιστέκεται στις απλουστευτικές αναγνώσεις, που συχνά στέκονται αμήχανες στο πώς πραγματεύεται είτε το θέμα της φυλής είτε εκείνο της ομοφυλοφιλίας, για την οποία ο Μπόλντουιν έγραφε πολλά χρόνια προτού κορυφωθεί το κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, και μάλιστα με μια οπτική που δικαίως πολλοί την χαρακτηρίζουν κουήρ. Ο Κέλι επιλέγει ένα δύσκολο, παρακινδυνευμένο σχεδόν, εγχείρημα: αυτός, ένας Μαύρος συγγραφέας, λέει την ιστορία των Μαύρων μέσα από τα μάτια των Λευκών κατοίκων της πόλης που παρακολουθούν το μεγάλο φευγιό: ποτέ δεν μαθαίνουμε ρητά από τα χείλια των ίδιων των Μαύρων την αιτία της εξόδου, δεν μαθαίνουμε τίποτα για το γιατί, το πώς, το γιατί τότε, το πού, κάτι που δημιουργεί ένα κλίμα αμφιβολίας σχετικά με την έξοδο που δίνει ιδιαίτερη δύναμη στο βιβλίο. Ο Κέλι παίρνει το ρίσκο να αποτυπώσει αφηγηματικά την ψυχολογία και τη νοοτροπία των Λευκών μέσα από το πρίσμα ενός Μαύρου συγγραφέα (ας σκεφτούμε πόσο συχνά έχουμε Λευκούς συγγραφείς να μιλούν για τις σκέψεις των Μαύρων χαρακτήρων τους) και, μιλώντας για τους Λευκούς και μέσα από το βλέμμα των Λευκών, ο Κέλι αποφεύγει τον σκόπελο ενός χοντροκομμένου μανιχαϊσμού, καθώς αποτυπώνει διάφορες αποχρώσεις στις στάσεις και στις συμπεριφορές, που όμως όλες, τελικά, ανήκουν με τον τρόπο τους στο ίδιο γενικό πλαίσιο του «λευκού βλέμματος», της οπτικής του προνομιούχου, του «από πάνω», του κυρίαρχου. Από τις συνομιλίες των Λευκών αναδύεται όλη η προκατάληψη, η βία, η αίσθηση ανωτερότητας, ο βαθύς ρατσισμός: οι Λευκοί απλώς δεν καταλαβαίνουν, οι Μαύροι στα μάτια τους είναι ουσιαστικά αόρατοι. Συνάμα, η «αποσιώπηση» της φωνής των Μαύρων είναι τόσο εύγλωττη, σχεδόν κραυγάζει στ’ αυτιά μας.

«Και οι ζωές των κρατουμένων μετράνε», φώναξαν μέλη του τομέα Δικαιωμάτων του κόμματος και της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ έξω από διάφορες φυλακές της χώρας. Μετράνε όπως κάθε ανθρώπου, αλλά το υπουργείο ΠΡΟ.ΠΟ. σφυρίζει αδιάφορα και υποχρεώνει χιλιάδες ανθρώπους να ζουν στοιβαγμένοι, ο ένας πάνω στον άλλο, με τα κρούσματα του covid 19 να σαρώνουν. Οι φυλακές μετράνε ήδη νεκρούς και εκατοντάδες νοσούντες, αρκετοί από αυτούς βαριά. Ως φαίνεται, για τους κυβερνώντες οι ζωές των κρατουμένων μετράνε λιγότερο ή καθόλου, όπως και οι ζωές των φτωχών, των άστεγων, των κοινωνικά αποκλεισμένων, των «αόρατων» για τη σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική. Στις φυλακές Κορυδαλλού, οι φωνές των διαδηλωτών έφτασαν μέχρι τα κελιά. Οι κρατούμενοι απάντησαν με τα γνωστά σφυρίγματα επικοινωνίας και χαιρετισμούς. «Οι κρατούμενοι δεν είναι μόνοι, η αλληλεγγύη μας ενώνει». Σήματα νίκης από την άλλη πλευρά. Η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά, τα δικαιώματα θα νικήσουν, μετράει η ζωή, μετράνε οι ζωές όλων των ανθρώπων. Ο Τομέας Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ και η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσουν τις δράσεις τους και τις επόμενες ημέρες, έξω από κάθε φυλακή, έξω από κάθε ξεχασμένο ή αόρατο χώρο.