Macro

Σ' αυτήν, ο πρόεδρος της Αρχής, αφού διευκρινίζει ότι κάνει απλώς κάποιες βασικές παρατηρήσεις για μικρό μόνο μέρος του νόμου όπως κατατέθηκε για διαβούλευση, διαπιστώνει ότι εγείρονται σοβαρά ζητήματα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων: ότι ο νόμος δεν διευκρινίζει ποια στοιχεία και για ποιο σκοπό θα υποβάλλονται σε επεξεργασία, ότι στηρίζεται στο προεδρικό χουντο-διάταγμα Χρυσοχοΐδη 75/2020 (για απαγόρευση διαδηλώσεων) που δεν αφορά τα πανεπιστήμια, ότι δεν πρέπει να έχει καμία σχέση ο υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων με την πανεπιστημιακή αστυνομία (αντίθετα με τα προβλεπόμενα από το νόμο) και τελικώς ζητάει σημαντικές διορθώσεις. Να το πω απλά: Μπουρλότο βάζει στο σχέδιο νόμου. Στον αέρα είναι η οργουελιανή τους νομοθέτηση. Και δεν είναι το «οργουελιανή» σχήμα λόγου, δυστυχώς. Προβλέπουν κάμερες στα Αμφιθέατρα, που θα λειτουργούν όταν… τελειώνει το μάθημα. Κάμερες στο διάλειμμα λοιπόν, κάμερες όταν γίνονται συνελεύσεις, συγκεντρώσεις και άλλες εκδηλώσεις των φοιτητών ή του προσωπικού. Συγκέντρωση και επεξεργασία εικόνας και ήχου, με προφανείς σκοπούς. Αποθήκευσή τους, άγνωστο για ποιο διάστημα. Άλλα συστήματα επιτήρησης, που περιλαμβάνουν κάθε είδους μηχάνημα και τεχνολογία, αναλογική ή ψηφιακή, μηνύματα, τηλέφωνα, email… Τίποτα δεν έχουν αφήσει έξω από την οργουελική τους φαντασίωση. Μόνο κάμερα στον ώμο κάθε φοιτητή δεν τόλμησαν να προβλέψουν. Για την ώρα.

Η Επανάσταση του 1821 αποτέλεσε ένα κορυφαίο εθνικό και κοινωνικό γεγονός, μια αλληλουχία γεγονότων καλύτερα, που οδήγησαν στη δημιουργία του πρώτου εθνικού κράτους στην νοτιοανατολική Ευρώπη, εκεί όπου κυριαρχούσαν οι πολυεθνικές αυτοκρατορίες. Ο Αγώνας συνέβαλε καθοριστικά στην αλλαγή όχι μόνο κρατικών συνόρων αλλά και ιδεολογιών, νοοτροπιών και αντιλήψεων. Οι υπήκοοι μιας αυτοκρατορίας, μέσα από τον δικό τους αγώνα, μεταβλήθηκαν σε πολίτες ενός εθνικού κράτους. Ενός κράτους για το οποίο διεκδίκησαν φιλελεύθερους δημοκρατικούς θεσμούς. Οι επαναστάτες εμπνεύστηκαν από τα ιδανικά της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης, ενώ, την ίδια ώρα, ο αγώνας τους ενέπνευσε χιλιάδες άλλους πολίτες σε όλο τον κόσμο, που έσπευσαν να συμπαρασταθούν με πολλαπλούς τρόπους στην ελληνική εμπειρία. Τα αιτούμενα της Ελληνικής Επανάστασης, μιας νικηφόρας επανάστασης, δεν εγγράφονται απλώς σε σελίδες σκονισμένων βιβλίων Ιστορίας. Ενέπνευσαν και εμπνέουν, ιδιαίτερα σε μια κρίσιμη στιγμή ταλάντωσης ανάμεσα στο εθνικό και στο παγκόσμιο, σε μια περίοδο έντονων μετασχηματισμών και μεταβολών. Τα ιδανικά του Αγώνα, η ελευθερία, η συνταγματική νομιμότητα, η κρατική ανεξαρτησία, η δημοκρατία, η ισότητα, αποτέλεσαν και αποτελούν μείζονα αιτήματα για οποιαδήποτε πολιτική δύναμη διεκδικεί την αλλαγή του κόσμου, την τομή με το παρελθόν. Είναι δυνατόν τα αιτήματα αυτά να μην αφορούν τη σημερινή Αριστερά, είναι δυνατόν να μην εγγράφονται στις κληρονομιές ενός πολιτικού σχηματισμού που επαγγέλλεται μια δικαιότερη και δημοκρατικότερη κοινωνία; Με μια προϋπόθεση: να αναγνωρίζει τη συνθετότητα των ιστορικών γεγονότων και να μην καταφεύγει σε εύκολες «μυθοποιήσεις» και ανιστορικές αναλογίες και ηρωοποιήσεις.

Η Ν. Κεραμέως φρόντισε ήδη να εξομοιώσει τα πτυχία των τριετών κολεγίων χωρίς Πανελλαδικές εξετάσεις με τα τετραετή και πενταετή πτυχία πανεπιστημίων και πολυτεχνείων. Δεν έφτανε όμως αυτό, δηλαδή η νομική αναβάθμιση των κολεγίων. Χρειάζεται και η πελατεία για την εξασφάλιση της οποίας χρειάζονται δύο πράγματα τα οποία η κυβέρνηση δίνει στους σχολάρχες με το νομοσχέδιο Κεραμέως. Πρώτον, να υποβαθμιστούν και να ελεεινολογηθούν τα δημόσια ΑΕΙ. Για να γίνει αυτό σε ιδρύματα που κατέχουν επίζηλες θέσεις στις διεθνείς κατατάξεις -το ΕΚΠΑ, π.χ., είναι στα 50 πρώτα από τα πάνω από 3.000 πανεπιστήμια της Ευρώπης-, η κυβέρνηση δουλεύει τη θεωρία της ανομίας. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η παραβατικότητα στα πανεπιστήμια δεν είναι παρά το 0,1% ή ένα τοις χιλίοις αν προτιμάτε, της συνολικής εγκληματικότητας στη χώρα. Ας είναι καλά τα στερεότυπα και η προπαγάνδα δεκαετιών. Το δεύτερο που χρειάζονται, περισσότερο ίσως από οτιδήποτε άλλο, οι μεγαλοκαρχαρίες της ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι έτοιμη πελατεία. Με το νομοσχέδιο Κεραμέως θα κλείσουν δεκάδες πανεπιστημιακά τμήματα, πιθανόν και ολόκληρα πανεπιστήμια. Υπολογίζεται ότι φέτος θα βρουν θέση με Πανελλαδικές στα δημόσια ΑΕΙ 24.000 λιγότεροι απόφοιτοι Λυκείου σε σχέση με πέρυσι και η κατάσταση, αν περάσει το νομοσχέδιο Κεραμέως, θα επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια. Πολλές φορές πολλές κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει να βάλουν στο χέρι το δημόσιο πανεπιστήμιο και να προωθήσουν αντιμεταρρυθμίσεις στον χώρο της Παιδείας. Από τον αλήστου μνήμης Ν. 815 που καταργήθηκε ψηφισμένος μέχρι τους διάφορους Νόμους Κοντογιαννόπουλου, Γιαννάκου, Διαμαντοπούλου που αναπαύονται στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας. Εκεί θα καταλήξει και το νομοσχέδιο Κεραμέως.

Δημιουργείται έλλειμμα δημοκρατίας στο βαθμό που υποχωρεί και αποτρέπεται η ανεκτικότητα, ο σεβασμός και η διάδραση μεταξύ των πολιτισμικών στοιχείων. Στο βαθμό που όχι απλά αγνοούνται αλλά και αποκλείονται από τη συνδιαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Το κράτος ποτέ δεν συνέδραμε για τη στήριξη οποιασδήποτε μορφής ανάπτυξης και διάσωσης των αλλόγλωσσων μορφών του ελληνικού χώρου, που συναποτελούν όψεις του ελληνικού πολιτισμού πολιτισμού. Η αδράνεια αυτή συνεπικουρείται σιωπηλά από την αξιωματική παραδοχή που υποβάλει ο εθνικισμός ότι ο μη ελληνόφωνος γλωσσικός πολιτισμός είναι ξένο σώμα στην πολιτισμική «ελληνικότητα» της Ελλάδας. Από την άλλη πλευρά, η πραγματικότητα αναπτύσσεται δυναμικά:  νέες μορφές ετερότητας, που έχουν επικαθήσει στο τοπίο που περιγράψαμε μέσα από την παρουσία των προσφύγων και των μεταναστών δίνουν μια νέα ώθηση και ενδιαφέρουσα διάσταση στη πολιτισμική σύνθεση που εξελίσσεται. Ήδη τα αλβανικά, τα ρωσικά, αλλά και τα αραβικά ή τα φαρσί, αποτελούν γλώσσες της Ελλάδας, και άρα συνδιαμορφώνουν ένα νέο πολιτισμικό κεφάλαιο. Μια ακόμα, δηλαδή, πτυχή του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.  Την έκφραση των παραδοχών αυτών όχι απλά αρνούνται ο εθνικιστικός λόγος και η  ακροδεξιά, αλλά επιδιώκουν με κάθε μέσο, απειλές και τρομοκρατία, να φιμώσουν και να διαστρεβλώσουν ως επικίνδυνη και βλαβερή. Η ευθεία αντιπαράθεση στον λόγο αυτό αποτελεί πολιτειακό καθήκον κάθε ενεργού πολίτη με στόχο την προάσπιση του πολιτισμικού πλουραλισμού, ο οποίος παραδειγματικά αποτελεί χαρακτηριστικό της ίδιας της δημοκρατίας μας.

Σήμερα οι περισσότερες χώρες της Δύσης, δέσμιες των επιλογών τους να μην έχουν ανθεκτικά συστήματα υγείας, βιώνουν τον κορονοϊό ως μια απειλή η οποία μπορεί να πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και σε άλλους τομείς της κοινωνίας, ιδίως σε όσους δεν έχουν ανθεκτικότητα. Στη δε χώρα μας η συντριπτική μερίδα των οικονομικά ενεργών πολιτών μπαίνουμε σε αυτήν την κρίση –πριν προλάβουμε να βγούμε από την άλλη– χωρίς καμία προετοιμασία (χτίσιμο ανθεκτικότητας) για τα ενδεχόμενα, ενώ η παρούσα κυβέρνηση με τον Νέο Πτωχευτικό έδειξε τις προθέσεις της, ιδίως για τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Σύμφωνα με το εννοιολογικό πλαίσιο της ανθεκτικότητας οι διάφοροι τομείς μέσα σε μια κοινωνία οφείλουν να επιβιώνουν και να αναπτύσσονται ανεξαρτήτως χρόνιων πιέσεων ή απότομων οχλήσεων, ώστε να μην επηρεάζονται από καταρρεύσεις, αποτυχίες, αφού κάποιες διαχύσεις εκλαμβάνονται ως μολυσματικές. Απέναντι δε σε αυτές τις διαχύσεις, το μόνο όπλο είναι ο έλεγχος των διασυνδέσεων ή και η κατάργησή τους· αποκοπή όπως οι ακρωτηριασμοί που επιβάλλονται ιατρικά. Και εδώ η κυβερνητική πολιτική μάς αναγκάζει να θέσουμε το εξής ερώτημα: την επόμενη μέρα, στην ανάκαμψη και στην προσπάθεια χτισίματος ανθεκτικότητας, θα είμαστε όλοι οι οικονομικά ενεργοί παρόντες, ή θα ακρωτηριαστεί, αποκλειστεί κάποιο τμήμα, ενοχοποιούμενο ταυτόχρονα ότι... δεν άντεξε. Ιδίως για τους μικρομεσαίους επαγγελματίες το ερώτημα είναι κρίσιμο.

Ας δούμε μερικές θέσεις και καταστάσεις που αντιστρατεύονται την επίτευξη λύσεων με διάλογο: «Κρατάμε μικρό καλάθι»: Εδώ ο επίσημος λόγος συγκλίνει με όσους θέλουν το καλάθι όχι μικρό, αλλά άδειο. (...) «Ένα και μοναδικό θέμα» προς συζήτηση (ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα): Έχει γίνει σχεδόν ιερή γραφή, ενώ οι πάντες γνωρίζουν πως ούτε μία είναι η διαφορά μας με την Τουρκία, ούτε μόνο ένα ζήτημα συζητήσαμε στο παρελθόν ή συζητάμε σήμερα. (...) «Ο χρόνος είναι με το μέρος μας» (οπότε ας μη βιαζόμαστε): Αρκεί μια ματιά στο γράφημα για να κατανοήσουμε πόσο ανόητη είναι αυτή η άποψη που ακούγεται εδώ και δεκαετίες. (...) «Η Ελλάδα μεγαλώνει» (με τα 12 μίλια): Από πότε έγινε στόχος μας η γεωγραφική επέκταση και όχι η ολόπλευρη ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός της χώρας; (...) «Υπεροπλία στο Αιγαίο»: Όλοι (ή σχεδόν) συμφωνούμε πως η ισχυρή άμυνα είναι αναγκαία στο σημερινό δύσκολο και ασταθές περιβάλλον μας. Από πότε όμως επιδιώκουμε την «υπεροπλία» και όχι την «επαρκή άμυνα» (κατά τη διατύπωση Γκορμπατσόφ); (...) «Οι κυρώσεις, το κύριο όπλο κατά της Τουρκίας»: Παρά την παταγώδη αποτυχία των προσπαθειών για ευρωπαϊκές κυρώσεις, ο κυρίαρχος λόγος επιμένει πως αυτή η στρατηγική έφερε τους Τούρκους στο τραπέζι του διαλόγου. (...) Τα τριτοκοσμικά ΜΜΕ, κίνδυνος για τη δημοκρατία: Δεν αναφέρομαι εδώ στην κομματική μονοπώληση των κρατικών και ιδιωτικών καναλιών από τη ΝΔ, αλλά στο πώς παρουσιάζονται τα «εθνικά» θέματα. Πρώτον, στο σχολιασμό από λίγους τουρκοφάγους διεθνολόγους (κατά σύμπτωση οι περισσότεροι στελέχη της ΝΔ), με αποκλεισμό κάθε αποκλίνουσας φωνής. Δεύτερον, στη μετατροπή των εκφωνητών και σχολιαστών των ειδήσεων από δημοσιογράφοι σε φερέφωνα των υπουργείων εξωτερικών και άμυνας ή του Μαξίμου. (...)

Θα μπορούσε η ΕΕ να ζητήσει την άρση της προστασίας της πατέντας για τα εμβόλια και να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες παραγωγής τους και από άλλα εργοστάσια. Την πρόταση αυτή ποτέ δεν την πήραν σοβαρά στις Βρυξέλλες, παρά το γεγονός ότι και στη Γερμανία αρκετοί πολιτικοί παραδέχτηκαν ότι δεν γίνεται η πρώτη δύναμη πανευρωπαϊκά στο χώρο του φαρμάκου να μην είναι σε θέση να επιταχύνει την παραγωγή. Κάποιοι άλλοι προσπάθησαν να δικαιολογήσουν τις εταιρίες, λέγοντας ότι η διαδικασία παραγωγής εμβολίων είναι μια περίπλοκη υπόθεση και δεν γίνεται αυτά να παραχθούν παντού τόσο απλά. Τώρα η Pfizer ανακοίνωσε ότι συμφώνησε με τη γαλλική Sanofi για την παραγωγή άλλων 125 εκατ. δόσεων στα δικά της εργοστάσια. Προφανώς, λοιπόν, όταν υπάρχει η «αλληλεγγύη» μεταξύ των πολυεθνικών, όλα γίνονται. Αυτό που ξεσκεπάστηκε με την ιστορία του εμβολίου είναι ότι η ΕΕ για μια ακόμα φορά δεν ήταν σε θέση να ιεραρχήσει την υγεία των πολλών, των εκατομμυρίων πολιτών της, πάνω από τα συμφέροντα των εταιριών. Υπέκυψε στις πιέσεις και τις απαιτήσεις τους και ανέχτηκε τις παρεκκλίσεις τους. Υπάρχει, όμως, και μια άλλη πτυχή του προβλήματος, που είναι πολύ βαθύτερη. Τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη είχε υποχωρήσει σημαντικά στις έρευνες για τη δημιουργία και παραγωγή εμβολίων γενικώς. Στις αρχές της χιλιετίας, συγκεκριμένα το 2002, οι δημόσιες επενδύσεις και επιδοτήσεις στον τομέα αυτό έφταναν τα 23,3 εκατομμύρια και το 2008 είχαν μειωθεί στα 1,9 εκατομμύρια, δείγμα της αδιαφορίας για το ζήτημα. Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι ΗΠΑ είχαν τριπλασιάσει τα κονδύλια για αυτές τις έρευνες, ξεπερνώντας τα 40 δισ. ευρώ.

Εκείνο που περισσότερο εννοούν όσοι θεωρούν το ζήτημα της πολιτικής βίας μείζον στην ελληνική κοινωνία, είναι πως η Αριστερά συχνά υπερασπίζεται στα δικαστήρια τα δημοκρατικά δικαιώματα αντιεξουσιαστών και μελών ένοπλων οργανώσεων. Πράγματι αυτό συμβαίνει, ωστόσο από τη σκοπιά του κράτους δικαίου και από καμία άλλη και τούτη τη φιλελεύθερη -στην ουσία- σημαία θα έπρεπε να την κρατάνε αυτοί που σήμερα εκτοξεύουν την κατηγορία. Κι είναι και ένα ακόμα. Όταν οι ενάντιοι στην πολιτική βία δεν βρίσκουν κουβέντα να πουν για την αστυνομική βία που πλειοψηφικά στρέφεται εναντίον των πολιτικών αντιπάλων της Δεξιάς, των μεταναστών, των νέων κ.ο.κ., τότε η ισχύς του λόγου τους ή, εν πάσει περιπτώσει, η ειλικρίνειά τους μειώνεται. Πράγματι λοιπόν, ας ξεκινήσει μια ειλικρινής συζήτηση για τη βία. Χρειάζονται εκατέρωθεν παραδοχές, με το βάρος, όμως, να πέφτει καταρχάς και καταρχήν σε εκείνους που το θέτουν, αλλά και κυριαρχούν στη δημόσια σφαίρα.

Τα εμβόλια, όμως, έφεραν στο προσκήνιο και άλλα πολλά και σοβαρότερα θέματα: τη λειτουργία της ΕΕ και την αποτελεσματικότητά της ως ενιαίας οντότητας, το ρόλο της φαρμακοβιομηχανίας, το ρόλο της πατέντας σε σχέση με την κυκλοφορία των φαρμάκων, τις πρωτοβουλίες –που δεν πήρε– της κυβέρνησης για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που ανέκυψαν. Ο πρωθυπουργός διέπραξε δυο, τουλάχιστον, λάθη και κάποιες παραλείψεις. Πρώτον λοιδόρησε την πρωτοβουλία του Αλέξη Τσίπρα να τεθεί ζήτημα πατέντων. Σήμερα, το θέτουν οι πάντες, σχεδόν. Ο Κ. Μητσοτάκης αφού είπε ότι είναι ικανοποιημένος από τις 220.000 εμβολιασμούς αρκέστηκε να πει «χαίρομαι διότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισάκουσε τις παροτρύνσεις πολλών αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων και διαπραγματεύεται πια πιο αποφασιστικά, πιο αυστηρά, πιο σκληρά, με τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής εμβολίων». Αντίθετα, ο Αλέξης Τσίπρας με άρθρο του στο Politico σημειώνει ότι «η ΕΕ πρέπει επειγόντως να επανεξετάσει την προσέγγισή της. Ήδη, ορισμένες χώρες της ΕΕ προσπαθούν να αποκτήσουν εμβόλια σε εθνικό επίπεδο, παραβιάζοντας τις δεσμεύσεις τους. Βρισκόμαστε, σε ένα σημείο όπου το πιο αναγκαίο και πολύτιμο προϊόν στον κόσμο –του οποίου η έρευνα και ανάπτυξη χρηματοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους– δεν μπορεί να διανεμηθεί όσο το δυνατόν ευρύτερα λόγω των εταιρικών προτεραιοτήτων».

Το τι θα πει ο κ. Μητσοτάκης έχει πολύ μικρή σημασία. Τόσος ήταν, τόσος είναι. Νεοφιλελεύθερα πίτουρα έχει φάει ως πολιτικός και ως τρόφιμος του Χάρβαρντ, νεοφιλελεύθερα πίτουρα μολογάει. Σημασία μεγάλη έχει να μην τον αφήνουμε να μας ταΐζει με τα ληγμένα τρόφιμα του αποδεδειγμένα πια ανίκανου να προστατέψει τα δημόσια αγαθά νεοφιλελευθερισμού. Παρωχημένη πια αναδεικνύεται η δική του, των δασκάλων του δηλαδή, ιδεοληψία, ενώ εντελώς σύγχρονη και στο διηνεκές ισχυρή αποδεικνύεται η θέση πως τα δημόσια αγαθά απαιτούν δημόσια κατοχύρωση και διαχείριση, από τη σκοπιά του κοινού συμφέροντος, του συμφέροντος της τεράστιας πλειονότητας. Κι αυτό δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με οποιουδήποτε τύπου κρατισμό. Δεν θα πρέπει να περιμένουμε από έναν πολιτικό της ποιότητάς του να ηγηθεί εκστρατείας στο πλαίσιο της ΕΕ για την αλλαγή αντιλήψεων και, κυρίως, πολιτικών, παρόλο που η συγκυρία είναι ευνοϊκή, όπως έδειξε και η απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτή την πρωτοβουλία από την ευρωπαϊκή αριστερά οφείλουμε να την απαιτήσουμε, μαζί με όσες σύμμαχες δυνάμεις μπορεί να συναγείρει. Και φαίνεται ότι μπορεί, ιδίως τη στιγμή αυτή, μια τέτοια κίνησή της να έχει σημαντική ανταπόκριση. Άλλωστε, σ’ αυτές τις κρίσιμες για την υγεία και τη ζωή όλων μας στιγμές, ο κ. Μητσοτάκης έδειξε για τι είναι ικανός. Η μεγάλη ευρωπαϊκής κλίμακας πρωτοβουλία που διαφημίστηκε ότι αναλαμβάνει, δηλαδή το ευρωπαϊκό πιστοποιητικό εμβολιασμού ως διαβατήριο τουριστικών μετακινήσεων, όχι μόνο επιστημονικά ατεκμηρίωτο αποδεικνύεται, αλλά και πολιτικά και ηθικά προβληματικό, καθώς ανοίγει το δρόμο για διακρίσεις αθέμιτες και υγειονομικά άχρηστες. Γι’ αυτό, άλλωστε, απορρίφθηκε ως ιδέα μετά πολλών επαίνων και από το Συμβούλιο της Ευρώπης, με την ίδια απόφαση που έγινε δεκτή η ελληνική πρόταση του προέδρου τού ΣΥΡΙΖΑ, για την άρση των περιορισμών της πατέντας, όταν πρόκειται για δημόσια αγαθά. Είναι καιρός να υποχρεώσουμε, όσους ακόμα επιμένουν στην αναχρονιστική αντίληψη ότι το εμβόλιο μπορεί να είναι ένα εμπόρευμα, να αναδιπλωθούν και να αλλάξουν έστω και τη ρητορική τους. Όπως προσπαθούν να την αλλάξουν και ως προς το δημόσιο χαρακτήρα και την ενίσχυση του ΕΣΥ, έστω κι αν στην πράξη τα λόγια τους δεν ταιριάζουν με τα έργα τους. Κι αυτό ακόμα είναι μια πρώτη ήττα γι’ αυτούς.