Κώστας Αργυρός

Κεντρικός άξονας του επικοινωνιακού αφηγήματος Μητσοτάκη ήταν ότι θα κυβερνήσει ως «μάνατζερ», αφήνοντας στην άκρη…

Στα χρόνια της θητείας του αποψιλώθηκαν περίπου 2 δισεκατομμύρια δέντρα στον Αμαζόνιο. Στα χέρια πολιτών,…

Αν δεν ήταν τόσο χαρακτηριστικό το τοπίο των βαυαρικών Άλπεων, γύρω από το Παλάτι Έλμαου…

Με την επιλογή του να χαρακτηρίσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν ως «εγκληματία πολέμου» ο Τζο Μπάιντεν…

Έχουμε πάλι πόλεμο στην Ευρώπη. Αυτό που συνέβη την Πέμπτη στην Ουκρανία ήταν κάτι που…

Θα μπορούσε να είναι απλώς ένα κακόγουστο ανέκδοτο, ενδεικτικό της φαιδρότητας του ατόμου, αν δεν…

Ο κ. Μούστερμαν έχει αρχίσει να αναρωτιέται σοβαρά αν τελικά η ατομική ευθύνη είναι η λύση για όλα τα προβλήματα. Μήπως απλώς αποτελεί το άλλοθι μιας εξουσίας που ανακαλύπτει κάθε φορά τρόπους να απαλλαγεί από τις δικές της ευθύνες; Αλλά πάλι γίνεται να είναι όλοι οι πολιτικοί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης συνεννοημένοι να ακολουθούν το ίδιο μοτίβο; Όχι δεν μπορεί. Δεν είναι και όλοι από τα ίδια κόμματα, άλλωστε. Για όλα φταίνε οι ανεύθυνοι ανεμβολίαστοι. Η «πανδημία των ανεμβολίαστων» είναι το σύνθημα της εποχής. Η απάντηση, όποιο και αν είναι το ερώτημα. Σε στιγμές αδυναμίας ο κ. Μούστερμαν αναρωτιέται, αν η ανευθυνότητα αυτή συμπεριλαμβάνει και τους ανεμβολίαστους στις πιο φτωχές γωνιές του πλανήτη. Για τους οποίους ο ΠΟΥ εδώ και δύο χρόνια προειδοποιεί ότι αν δεν μπορέσουν και αυτοί να εμβολιαστούν, τότε τείχος ανοσίας δεν πρόκειται να χτιστεί ποτέ. Αλλά αυτή η έκκληση δεν ταιριάζει με το αφήγημα, που εδώ και μερικές δεκαετίες έχει μετατρέψει τον ατομικισμό στο καλύτερο και φθηνότερο καύσιμο του νεοφιλελευθερισμού. Και έχει οδηγήσει την ΕΕ σε ένα «σερί» επιτυχημένων διαχειρίσεων κρίσεων. Χάρη στη χρυσή συνταγή επιτυχίας, πού τώρα απλώς ανέβηκε επίπεδο. Πίσω της ξεπροβάλει η γεμάτη αυτοπεποίθηση μορφή της κ. Θάτσερ, να μας θυμίζει ότι «δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα που να λέγεται κοινωνία». Είμαστε όλοι «άτομα» και κύριοι του εαυτού μας. Υπεύθυνοι και ενίοτε και ένοχοι. Το κράτος είναι εδώ για να μας υπαγορεύει ή και να μας απαγορεύει. Να μας ελέγχει. Και σαν καλός δάσκαλος να μας τιμωρεί. Για το καλό μας.

Τα εμβολιαστικά προγράμματα δεν βασίστηκαν πάνω στις υγειονομικές ανάγκες των χωρών, αλλά πάνω στις δυνατότητες παραγωγής των φαρμακευτικών. Το «αντίδοτο στην πανδημία» πουλιόταν σε ένα ιδιότυπο πλειστηριασμό, όπου ο πλειοδότης παραλάμβανε πρώτος. Σε τιμές αγοράς. Οι προειδοποιήσεις του ΠΟΥ, ότι ανοσία δε μπορεί να υπάρξει αν δεν εμβολιαστεί ολόκληρος ο πλανήτης, αγνοήθηκαν. Οι συζητήσεις για απελευθέρωση των πατεντών, που ξεκίνησαν εδώ και πάνω από ένα χρόνο, έχουν βαλτώσει. Ακόμα και σήμερα, με εξασφαλισμένες πωλήσεις και συμβόλαια πολλών δισεκατομμυρίων, οι εταιρείες αρνούνται να κάνουν πίσω. Κανένας πολιτικός δεν τόλμησε να αντικρούσει το επιχείρημά τους ότι μόνο η ελεύθερη αγορά, ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός, μπορεί να προάγει την έρευνα και την επιστήμη. Και ο πλανήτης αγκομαχά απέναντι στα «κύματα» της πανδημίας, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει πότε θα περάσει οριστικά αυτή η «φουρτούνα». «Εθελοντές» αιχμάλωτοι της αγοράς παραμένουν οι πολιτικοί και στο θέμα της ενέργειας. Ειδικά για την Ευρώπη, μια ήπειρο που δεν μπορεί να καλύψει μόνη της τις σχετικές της ανάγκες, αυτό αρχίζει πια να μοιάζει με μαζοχισμό. Πρώτη και καλύτερη η «απερχόμενη», αλλά πάντα ενεργή κυρία Μέρκελ, ως μετεμψύχωση της Θάτσερ, μας σέρβιρε τη θεωρία ότι η τωρινή κρίση θα είναι παροδική. Η αγορά λειτουργεί, θα ξαναβρεί τα πατήματά της. Οι ομόλογοι της δεν μπορούν να καταλήξουν σε συλλογική απάντηση στο πρόβλημα. Αρκούνται να παρέχουν ασπιρίνες σε βαριά ασθενείς. Γιατί βεβαίως δεν γίνεται να παραδεχτούν ότι η στρατηγική τους επιλογή για πλήρη απελευθέρωση του τομέα όχι μόνο δεν έφερε βελτίωση και «καλύτερες τιμές» για τους πολίτες, αλλά έχει ρίξει σε μια ενεργειακή επισφάλεια, ακόμα και σε πενία εκατομμύρια νοικοκυριά. Γιατί όποιος είναι φτωχός είναι και φταίχτης. Αυτό πρέπει να αποδεχτούν οι πολίτες. Για τα άτομα, αλλά και για τα κράτη. Το σίριαλ με τους «σπάταλους Έλληνες» της εποχής των μνημονίων δεν τελείωσε. Στις Βρυξέλλες γράφονται τα σενάρια για τα επόμενα επεισόδια. Η σεζόν που έρχεται θα μας εκπλήξει, με καινούρια «σπαρταριστά» επεισόδια.

Ο Μοραβιέτσκι έδειξε να μιλά εξ ονόματος πολλών, όταν υποστήριξε ότι η ΕΕ ξεπερνά πλέον το όριο αρμοδιοτήτων, που είναι διατεθειμένο να παραχωρήσει ένα εθνικό κράτος. Ή όταν κατηγόρησε τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι «σφετερίζονται εξουσίες, που δεν διαθέτουν βάσει των συνθηκών και επιβάλλουν τη θέλησή τους στα κράτη μέλη». Όπως εύστοχα παρατήρησαν κάποιοι στις Βρυξέλλες η στάση του πρέπει να προκάλεσε ρίγη, ανάλογα εκείνων που είχε προκαλέσει το «Όχι» των Γάλλων και Ολλανδών στο ξεχασμένο πια ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Τότε που αποδείχτηκε ότι η εθνική κυριαρχία ήταν ένα κεκτημένο, από το οποίο δεν ήθελαν να παραιτηθούν ολοκληρωτικά ορισμένες κοινωνίες. Αυτή την «κυριαρχία» επικαλείται τώρα και η πολωνική κυβέρνηση (και δικαιοσύνη) και πίσω της κρύβονται μια σειρά ακόμα χώρες. Η στάση της κυβέρνησης της Βαρσοβίας δείχνει καλά μελετημένη. Πατάει σε νομικές ασάφειες, αλλά και σε μια ευρέως διαδεδομένη δυσαρέσκεια σε μεγάλα τμήματα αρκετών κοινωνιών για τον τρόπο που λειτουργεί η Ένωση. Και οι πολωνοί λαϊκιστές, όπως και πολλοί ομοϊδεάτες τους σε άλλες πρωτεύουσες δεν αισθάνονται κανένα φόβο από τις απειλές της «διορισμένης» και εξαιρετικά φτωχού πολιτικού διαμετρήματος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η τελευταία προειδοποιεί ότι «αυτά που συμβαίνουν στην Πολωνία απειλούν τα ίδια τα θεμέλια της ΕΕ». Εν μέρει έχει δίκιο. Αλλά δεν συμβαίνουν μόνο εκεί και δεν ξεκίνησαν τώρα. Πηγάζουν από αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, που οι όψιμοι οραματιστές του πίστεψαν ότι μπορεί να στηθεί αποκλειστικά πάνω στο ελεύθερο εμπόριο, σε ανταλλαγές φοιτητών και... φτηνότερο roaming. Οι Ευρωπαίοι επιμένουν να συγκαλύπτουν ένα βαθιά πολιτικό πρόβλημα, πίσω από νομικίστικες αντιδικίες και αόριστες «αξιακές» επικλήσεις. Όσο δεν παραδέχονται ότι μόνο η «οικονομική» ενοποίηση είναι αυτή που έχει ουσιαστικά προχωρήσει, κι αυτή μάλιστα ημιτελώς, τόσο θα συνεχίζουν να ονειρεύονται σταθερότητα πάνω σε ένα οικοδόμημα με ασταθή θεμέλια. Και θα γίνονται ολοένα και πιο ευάλωτοι σε εκβιασμούς λαϊκιστών, που γνωρίζουν πολύ καλύτερα από τις Βρυξέλλες τι ακριβώς επιθυμεί να ακούσει η εγχώρια τους εκλογική πελατεία.

Σε αυτές τις εκλογές αν και οι δημοσκοπήσεις τη δίνουν πεσμένη, τα συντηρητικά κόμματα ασχολούνται ιδιαίτερα μαζί της. Ο λόγος είναι απλός. Τα ξημερώματα της 27ης Σεπτεμβρίου είναι πολύ πιθανό να εξαρτάται από τις δικές της έδρες στη Βουλή αν θα υπάρξει μια κυβέρνηση με προοδευτικό πρόσημο. Αν δηλαδή Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι δεν καταφέρνουν να συγκεντρώσουν μαζί την απαραίτητη πλειοψηφία για να κυβερνήσουν, το ερώτημα είναι αν θα στραφούν προς αυτήν για ένα τρικομματικό συνασπισμό ή αν θα κοιτάξουν δεξιότερά τους. Ούτε ο Ολαφ Σολτς, ούτε η Αναλένα Μπέρμποκ δείχνουν διάθεση να υποκύψουν προς το παρόν στις πιέσεις και να δώσουν μια δεσμευτική αρνητική απάντηση στο ερώτημα που επίμονα τους θέτουν δεξιοί πολιτικοί και δημοσιογράφοι. Η προοπτική αυτή φαίνεται να τρομάζει τους Χριστιανοδημοκράτες, οι οποίοι μετά από τα χρόνια των άνετων επικρατήσεων της Ανγκέλα Μέρκελ βλέπουν τώρα τις δημοσκοπήσεις να επιβεβαιώνουν την αυγκράτητη καθίζησή τους και την προοπτική να περάσουν στα αντιπολιτευτικά έδρανα να καθίσταται ολοένα και πιο ρεαλιστική. Ετσι η «θεωρία της κόκκινης κάλτσας» ανασύρεται και πάλι από το χρονοντούλαπο. Αποκορύφωμα η συζήτηση της περασμένης Τρίτης στη Βουλή, όπου η ίδια η Ανγκέλα Μέρκελ, σε μια αποχαιρετιστήρια ομιλία της στο σώμα ως καγκελάριος αναλώθηκε σε κινδυνολογία σε υψηλούς τόνους, στην οποία δε μας είχε συνηθίσει τους τελευταίους μήνες. Σε μελοδραματικό ύφος προειδοποίησε για τους κινδύνους που περιμένουν τη χώρα αν η κυβερνητική εξουσία παραδοθεί σε ένα κοκκινοπράσινο συνασπισμό με τη συμμετοχή ή την ανοχή της Αριστεράς. Το «τροπάριο» αυτό έχει υιοθετηθεί εδώ και καιρό από στελέχη της Κεντροδεξιάς, αλλά και από τους Φιλελεύθερους που ονειρεύονται και αυτοί να εξαργυρώσουν τα καλά τους δημοσκοπικά ποσοστά με υπουργεία για την επόμενη τετραετία. Αλλά η επιστράτευση της Μέρκελ που ως τώρα μάλλον αμέτοχα παρακολουθούσε τον προεκλογικό αγώνα δείχνει ότι έχει σημάνει συναγερμός στην κεντροδεξιά παράταξη. Στην κυριολεξία «κόκκινος συναγερμός».