Macro

Μετά την κατάρρευση των συνομιλιών υπό τον ΟΗΕ, η στροφή της Τουρκίας αλλάζει ραγδαία και ανέκκλητα τα διχοτομικά τετελεσμένα. Στο εσωτερικό μέτωπο, για ημέρες τώρα, ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης κάνει εκστρατεία απέναντι σε όσους εντός Κύπρου τον αμφισβητούν για τη στάση του στο Κραν Μοντανά το 2017 και τους μετέπειτα χειρισμούς του. Ολα μεθοδεύονται επικοινωνιακά για να ταιριάξουν στο αφήγημα Αναστασιάδη που βολεύει τη διαιώνιση της εξουσίας του και μετά το 2023. Μια νέα «περιρρέουσα» βρίσκεται σε εξέλιξη με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον Ν. Αναστασιάδη: Επιθέσεις εναντίον «κάποιων» δημοσιογράφων, υπαινιγμοί για τον Γκουτέρες που του επέρριψε ευθύνες. Ασχέτως αν κανείς δεν τον πιστεύει διεθνώς, ο Ν. Αναστασιάδης ενδιαφέρεται μόνο να γίνει πιστευτός στο πιο συντηρητικό και το εθνικιστικό ακροατήριό του. Ο Κύπριος πρόεδρος θα δυσκολευτεί πολύ να διαγράψει τη δημόσια άρνησή του στην έκκληση Μ. Ακιντζί (4/5/2018) να συνυπογράψουν το Πλαίσιο Γκουτέρες ως στρατηγική συμφωνία. Μια πράξη που ερμηνεύει τις ακριβείς προθέσεις του και την κρίσιμη ιστορική στιγμή, αλλά και την τακτική του να ροκανίζει τον χρόνο στη συνέχεια. Αν προσέξει κανείς τις δηλώσεις Ν. Αναστασιάδη, δεν θα εντοπίσει ιδιαίτερη αγωνία για το σήμερα, μόνο άγχος για το χθες. Στο συνέδριο του «Economist» στη Λευκωσία, η Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, αντιπρόσωπος του ΟΗΕ σημειώνει (16/11): «Διανύουμε εξαιρετικά δύσκολες στιγμές για την ειρηνευτική διαδικασία. Εμείς, ως ΟΗΕ, θεωρούμε ότι η μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ένα βιώσιμο και ασφαλές μέλλον στην Κύπρο καθώς και στην περιοχή, συνδέονται άρρηκτα με την επίλυση του Κυπριακού». Η εκπρόσωπος του ΟΗΕ υπενθυμίζει στο ακροατήριο του «Economist» ότι οι συνομιλίες για το Κυπριακό βρίσκονται στο απόλυτο μηδέν από τον Ιούλιο του 2017. Στις Βρυξέλλες, ο ύπατος εκπρόσωπος Ζ. Μπορέλ έγινε ξανά δέκτης των «παραπόνων» της Κύπρου γιατί δεν ετοίμασε ακόμα τη λίστα των επιλογών για κυρώσεις. Κι αυτός –όπως ο ΟΗΕ– βλέπει την κλιμάκωση της αντιπαράθεσης, τη συγκρουσιακή πορεία και τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης. Ο Μπορέλ δεν φαίνεται να μπορεί να σηκώσει μόνος του το βάρος ενός προβλήματος στο Συμβούλιο. Οι Χριστοδουλίδης και Δένδιας ζητούν «κυρώσεις», αλλά δεν ανοίγουν τα χαρτιά τους για το πώς θα λυθούν τα προβλήματα με την Τουρκία (Κυπριακό, Ελληνοτουρκικά). Για ορισμένους Ευρωπαίους εταίρους, ανάμεσά τους και οι πιο ισχυροί, το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να τροφοδοτούν και να περιπλέκουν την κατάσταση. Από τον Μάρτιο του 2018, η Λευκωσία ζητά μέτρα αντίδρασης χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το Βαρώσι μπήκε στην ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου, τέσσερις μήνες μετά το άνοιγμά του, στην κατηγορία «διάφορα». Ο Μπορέλ απέκρουσε με υπομονετικότητα τις διαμαρτυρίες της Λευκωσίας και της Αθήνας και έκανε μια σιβυλλική τοποθέτηση γύρω από τις «απτές επιλογές» που θα εξεταστούν τον Δεκέμβριο: Θα συνεχίσουμε την ευθυγράμμιση με τον ΟΗΕ, θα έχουμε τις κατευθύνσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου», αλλά χρειαζόμαστε και μια ομόφωνη τοποθέτηση για μέτρα: «δεν θα ήθελα (να προτείνω κάτι) που να έχει την άρνηση κρατών-μελών. Οι μονομερείς ενέργειες είναι απαράδεκτες αλλά η αντίδραση πρέπει να συμβάλει στη συνολική επίλυση του Κυπριακού».

Μακράν του να αποτελεί εξαίρεση η Πολωνία για συγκεκριμένους ιστορικούς λόγους θέτει χωρίς προσχήματα ένα ερώτημα που όλοι το σκέπτονται αλλά κανείς δεν το θέτει ευθέως. Ποιο κράτος-μέλος της Ε.Ε. είναι σήμερα έτοιμο να θυσιάσει με μη αντιστρέψιμη, αμετάκλητη επιλογή την εθνική του κυριαρχία; Το ερώτημα της εθνικής κυριαρχίας με αφορμή την πολωνική ανταρσία αναμένεται να κυριαρχήσει στη Γαλλία στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας με ορίζοντα την προεδρική εκλογή και τις βουλευτικές εκλογές της προσεχούς άνοιξης, μια εξέλιξη που σύμφωνα με προχθεσινή ανάλυση του Politico είναι κατά κύριο λόγο παρενέργεια ή παράπλευρη ζημιά της πολωνικής ανταρσίας. Ομως, παρά τις ψευδαισθήσεις που μπορεί να προκαλέσει μια ματιά στον χάρτη της Ευρώπης, η Βαρσοβία, όπου εδρεύει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας, δεν είναι και τόσο μακριά από την Καρλσρούη όπου εδρεύει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας σε όλη τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης μετά την άνοιξη του 2010 είτε απέρριπτε είτε κήρυσσε εαυτόν αναρμόδιο για τις προσφυγές των ανησυχούντων ότι η ίδρυση του μηχανισμού EFSF, που μετεξελίχτηκε σε ESM στη συνέχεια, μέχρι και η ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ που προαναγγέλθηκε από τον Ντράγκι στα μέσα του 2012 και άρχισε να υλοποιείται στις αρχές του 2015 συνιστούν παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας της Γερμανίας.

Το βιβλίο της Μαρίας Καραμεσίνη "Γυναίκες, φύλο και εργασία στην Ελλάδα" παρουσίασε σε ειδική εκδήλωση…

Τώρα, τρεις επείγουσες προτεραιότητες: #1. Όπως δείχνει η εικόνα που παραθέτω (από το δελτίο ΕΟΔΥ), η πλειοψηφία των σοβαρά ασθενών σε ΜΕΘ και οι θάνατοι συγκεντρώνονται στις μεγάλες ηλικίες. Τι κάνουμε γι’ αυτό; Η κυβέρνηση απέτυχε στην εκστρατεία εμβολιασμού -και τώρα πια δεν έχουν αποτέλεσμα ούτε τα σποτάκια, ούτε οι καταχωρήσεις, ούτε βέβαια τα «δωρεάν ΜΒ» στους νέους. Στη μάχη πόρτα πόρτα να μπουν γιατροί, φαρμακοποιοί και άλλοι επαγγελματίες της Υγείας, για να πείσουν τους άνω των 65 ετών για τον εμβολιασμό τους. Και η εκκλησία να βοηθήσει: αντί για γραφειοκρατικές εγκυκλίους, να μπει από τον άμβωνα στη μάχη του εμβολίου. Ας εξετάσει η Πολιτεία κάθε κίνητρο, ακόμα και οικονομικό. Σημασία έχει να απελευθερωθούν ΜΕΘ και υγειονομικοί πόροι, να σωθούν ζωές. #2. Η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει την ιχνηλάτηση. Όπως προκύπτει από το ίδιο το ημερήσιο δελτίο του ΕΟΔΥ, η συντριπτική πλειοψηφία των κρουσμάτων είναι πλέον «ορφανά» και δεν ιχνηλατούνται. Από 30-50% το 2020, 70-95% (!) το 2021. Αλλά τα ορφανά κρούσματα σημαίνουν καθημερινή μετάδοση από άγνωστους φορείς. Τώρα (αύριο!) προσωπικό και πρόσθετοι πόροι για ιχνηλάτηση, για να περιοριστεί ξανά το ποσοστό ορφανών κάτω από το 50%. Έμφαση στα σχολεία, όπου η ανευθυνότητα του υπουργείου Παιδείας έχει επιβάλει τον κανόνα «50%+1» κρούσματα για να κλείνει το τμήμα! #3. Διεύρυνση, με αυστηρά επιστημονικά και επιδημιολογικά κριτήρια, των επαγγελματικών ομάδων που οφείλουν να είναι εμβολιασμένοι. Να εξεταστεί αν σε αυτές υπάγονται, για παράδειγμα, οδηγοί ΜΜΕ και ταξί, εργαζόμενοι σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και άλλοι που έρχονται σε συνεχή επαφή με το κοινό. Χωρίς φυσικά να πετιούνται στο δρόμο με μηδενικό εισόδημα όσοι δεν εμβολιάζονται, όπως έγινε με τους υγειονομικούς.

Τα δέντρα κόβονται για να φτιαχτούν τα εργοτάξια του μετρό, όπως δείχνει η σημερινή φωτογραφία από την πλατεία στο Κολωνάκι. 2500 δέντρα θα χαθούν και δεκάδες πλατείες και πάρκα της Αθήνας θα παραμείνουν κλειστά για χρόνια. Κι αυτά την ώρα που η Αθήνα είναι στη κορυφή της λίστας, 1η μεταξύ των 31 ευρωπαϊκών πρωτευουσών, με υψηλότερη θνησιμότητα λόγω έλλειψης πρασίνου. Καλά, ο άνθρωπος που κυβερνάει την πόλη μαζί με τον θείο του που κυβερνάει τη χώρα δεν ενδιαφέρονται για αυτά. Στολίζουν ψεύτικα δέντρα και μοιράζουν απευθείας αναθέσεις. Το πρόβλημα είναι ότι δεν αναλαμβάνει δράση εναντίωσης η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας που φυσικά και δε θέλει να κοπεί κανένα δέντρο. Όλη η αδράνεια, η κοινωνική ακηδία συμπυκνώνεται σε αυτήν την μη ανάληψη δράσης. Ο Ηλίας Νικολακόπουλος στη συνέντευξή του στην εφημερίδα Η εποχή σημείωνε στην πρώτη του απάντηση: «Έχει διαρραγεί ο κοινωνικός ιστός. Είμαστε σε μία φάση που η κοινωνία νιώθει φοβισμένη. Από την άνοιξη του 2020, όταν έπεσε ο πανικός της πανδημίας και κλειστήκαμε σε λοκντάουν, οι συλλογικότητες και οι κοινωνικές δράσεις υποβαθμίστηκαν πάρα πολύ. Είναι φανερό ότι τείνει να διαμορφωθεί μια άλλου τύπου κοινωνία, την οποία προς το παρόν ψηλαφούμε. Φαίνεται ότι κυριαρχεί ο ατομισμός, και ο καθένας ασχολείται με την επιβίωσή του, ενώ εξασθενούν οι συλλογικότητες». ΥΓ Η θέα όμως ενός δέντρου που κόβεται θα έπρεπε να μας βγάζει από τα ρούχα μας όπως αν θα βλέπαμε να κακομεταχειρίζονται ή να σκοτώνουν ένα σκυλί. Δεν ξέρω γιατί δεν μας προκύπτει συναισθηματικά.

Έχουν επισημανθεί ομοιότητες στη θεματική του «Παιχνίδι του Καλαμαριού» με ταινίες όπως το “Βattle Royale” ή τα “Hunger Games”. Θα ρίξω μερικά πολύ πιο βαριά ονόματα στο τραπέζι, χωρίς να προβαίνω σε άλλου τύπου συγκρίσεις, χωρίς να παραγνωρίζω ότι στο «Καλαμάρι» και σεναριακά απιθανότητες που είναι πολύ δύσκολο να τις χωνέψεις υπάρχουν και χαρακτήρες που λειτουργούν σαν ενοχλητικές καρικατούρες υπάρχουν και γενικότερα δεν μπορείς να το πεις διακριτικό και υπαινικτικό, αλλά αβανταδόρικα εντυπωσιακό. Ε και; Έχει ταυτόχρονα και μια πρωτογενή θα έλεγε κανείς δύναμη, αναντίρρητα σαρωτική, χωρίς την οποία δεν θα είχε κάνει το μπαμ που έκανε. Και κυρίως, όλη η σαρωτική του δύναμη, στοχεύει κάπου, δείχνει κάπου και δεν ξέρω σε τι εξυπηρετεί να το προσπερνάμε αυτο με σηκωμένο φρύδι, επειδή η στόχευση γίνεται με όρους ποπ κουλτούρας. Για να έρθουμε λοιπόν στα πιο βαριά ονόματα, η επιστροφή στην παιδική ηλικία, την ανεμελιά της και την αθωότητά της ως ανάμνηση και κεντρί που μένει πιο ζωντανό απ’ όλα, φέρνει στο μυαλό το Rosebud του «Πολίτη Κέιν», όσο κι αν εδώ έχουμε να κάνουμε με τη διαστροφή της μετατροπής των παιδικών αθώων μνημών σε αιματοβαμμένα πεδία. Μάλλον δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η πιο αιχμηρή κριτική στον υπαρκτό καπιταλισμό τα τελευταία χρόνια ήρθε πάλι απ’ τη Νότια Κορέα και τα αριστουργηματικά «Παράσιτα», ενώ το επίσης σπουδαίο «Σκοτώνουν τα Άλογα Όταν Γεράσουν» που μιλούσε για παλιότερες εποχές του υπαρκτού καπιταλισμού έχει πολλές αναλογίες με την κεντρική ιδέα του «Καλαμαριού». Και για να πω και κάτι πολύ πιο ακραίο -και τηρουμένων πάντα όλων των αισθητικών και καλλιτεχνικών αναλογιών- όπως το “Salo” μιλά για τον φασισμό εικονοποιώντας την απανθρωποποίηση που επιβάλλει, έτσι και το «Παιχνίδι του Καλαμαριού», μιλά για τον υπαρκτό καπιταλισμό εικονοποιώντας την απανθρωποποίηση που επιβάλλει. Κι αν στο “Salo” το σώμα ήταν πεδίο εξουσίας και διαστροφής, εδώ το σώμα είναι εμπορεύσιμο προϊόν και κιβωτός οργάνων. Αν για τον φασισμό το σώμα σου και η ψυχή σου έπρεπε να τσακιστούν για να επιβάλει πάνω τους την εξουσία ο φασίστας, για τον υπαρκτό καπιταλισμό το σώμα σου έχει την αξία που έχει ανάλογα με το που βρίσκεσαι στην τροφική αλυσίδα, ανάλογα με το ποια είναι η οικονομική σου δύναμη: όσο πιο μικρή είναι, τόσο περισσότερο φτηναίνει η αξία της ζωής σου. Και πέραν του καπιταλισμού ως συστήματος, πέραν της κοινωνικής, κρατικής και οικονομικής οργάνωσης που είναι σαφώς πρωταρχικής σημασίας, θα υπάρχει πάντα και το ζήτημα της προσωπικής στάσης του καθενός μας απέναντι στην αδυναμία του άλλου, το πώς παίζουμε το παιχνίδι ζωής και θανάτου καθημερινά και χωρίς τύψεις, αποδεχόμενοι ως φυσικές τις ανισότητες και τις βάναυσες συνέπειές τους. Σε καίριο σημείο της σειράς μπαίνει το ερώτημα αν θα ζητήσει κανείς βοήθεια για έναν άνθρωπο που είναι σωριασμένος στον δρόμο. Βγαίνω προχθές από το σούπερ μάρκετ και ένας άλλος άνθρωπος μου ζητάει σχεδόν επιτακτικά να του δώσω βοήθεια. Δεν του δίνω τίποτα. Ασκώ μια εξουσία επάνω του για την οποία δεν μου φταίει εκείνη την ώρα κανένας καπιταλισμός.

Το κακό είναι ότι, καθώς περνάει ο καιρός, τα αρνητικά αποτελέσματα της κυβερνητικής πολιτικής δεν συνεπάγονται μόνο την τραγική στατιστική των νεκρών και του καταρρέοντος ΕΣΥ. Πολλαπλασιάζουν και τα δευτερογενή προβλήματα της πανδημίας. Είναι γνωστό πια ότι από τους εκατοντάδες χιλιάδες νοσήσαντες μεγάλο ποσοστό θα κουβαλούν τις λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές επιπτώσεις της νόσου στην υγεία για άγνωστο χρονικό διάστημα. Κι αυτό δεν θα επιβαρύνει μόνο τους ίδιους, θα επιφέρει συνέπειες οικονομικές και κοινωνικές στο οικογενειακό περιβάλλον τους. Ανάλογες επιπτώσεις, πιθανότατα και πιο βαριές, θα έχουν σε ένα στενότερο περιβάλλον οι δεκάδες χιλιάδες πια θάνατοι. Παιδιά μένουν χωρίς τον ένα ή και τους δύο γονείς. Γονείς σε προχωρημένη ηλικία μένουν χωρίς παιδιά που είχαν για στήριγμα. Οικογένειες, με τη στενή ή την ευρύτερη έννοια, χάνουν μέλη που μέχρι τώρα συνέβαλλαν στην κάλυψη των κοινών οικονομικών και άλλων αναγκών. Αλλά κι αν ακόμα δεν έχει τους έχει συμβεί τόσο μεγάλο κακό, οι περιπέτειες και οι απώλειες που επιφέρουν οι αναγκαίες ενέργειες για την αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων υγείας, έχουν αποδυναμώσει σημαντικό αριθμό πολιτών, ιδίως από τα πιο αδύνατα οικονομικά στρώματα. Διορατικοί και ευαίσθητοι λειτουργοί της υγείας και των υπηρεσιών πρόνοιας ήδη προειδοποιούν για τα σοβαρά και χρόνια προβλήματα, υγειονομικά και οικονομικά, που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ο ίδιος ο χαρακτήρας της νόσου και η εκδοχή της ως «μακράς νόσου», αλλά και η εξάπλωσή της σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Και προτείνουν τη δημιουργία ειδικού δημόσιου φορέα για την παροχή κάθε είδους υποστηρικτικής βοήθειας –υγειονομικής, κοινωνικής, οικονομικής– που θα χρειαστούν μεγάλες ομάδες του πληθυσμού. Για τους δογματικούς του νεοφιλελευθερισμού τέτοιου είδους προβλήματα παραπέμπονται στην περιβόητη αυτορρύθμιση. Δεν είναι δουλειά του δημοσίου να καταπιάνεται μ’ αυτά, λένε. Για τους φωστήρες αυτούς, το εμβόλιο αρκεί σαν λύση για πάσα νόσο. Για όσους, όμως, τα αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους, και θα τα αντιμετωπίσουν εντονότερα στο εγγύς μέλλον, η ανάγκη της άμεσης εκδήλωσης της κοινωνικής αλληλεγγύης είναι ζωτική. Το ίδιο και η διατύπωσή της σαν επείγον αίτημα και η δυναμική διεκδίκησή του. Δεν υπάρχει λόγος να βρεθούμε και σ’ αυτό το πεδίο ένα βήμα πίσω από τις απαιτήσεις των καιρών. Αν δεν νιώθει αυτή την ανάγκη η κυβέρνηση, δουλειά της αντιπολίτευσης είναι να την υποχρεώσει.

Μια ασυνήθιστη εικόνα αντίκρισαν όσοι βγήκαν για καφέ ή φαγητό την Τρίτη. Τα αγαπημένα τους…

Ο κ. Μούστερμαν έχει αρχίσει να αναρωτιέται σοβαρά αν τελικά η ατομική ευθύνη είναι η λύση για όλα τα προβλήματα. Μήπως απλώς αποτελεί το άλλοθι μιας εξουσίας που ανακαλύπτει κάθε φορά τρόπους να απαλλαγεί από τις δικές της ευθύνες; Αλλά πάλι γίνεται να είναι όλοι οι πολιτικοί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης συνεννοημένοι να ακολουθούν το ίδιο μοτίβο; Όχι δεν μπορεί. Δεν είναι και όλοι από τα ίδια κόμματα, άλλωστε. Για όλα φταίνε οι ανεύθυνοι ανεμβολίαστοι. Η «πανδημία των ανεμβολίαστων» είναι το σύνθημα της εποχής. Η απάντηση, όποιο και αν είναι το ερώτημα. Σε στιγμές αδυναμίας ο κ. Μούστερμαν αναρωτιέται, αν η ανευθυνότητα αυτή συμπεριλαμβάνει και τους ανεμβολίαστους στις πιο φτωχές γωνιές του πλανήτη. Για τους οποίους ο ΠΟΥ εδώ και δύο χρόνια προειδοποιεί ότι αν δεν μπορέσουν και αυτοί να εμβολιαστούν, τότε τείχος ανοσίας δεν πρόκειται να χτιστεί ποτέ. Αλλά αυτή η έκκληση δεν ταιριάζει με το αφήγημα, που εδώ και μερικές δεκαετίες έχει μετατρέψει τον ατομικισμό στο καλύτερο και φθηνότερο καύσιμο του νεοφιλελευθερισμού. Και έχει οδηγήσει την ΕΕ σε ένα «σερί» επιτυχημένων διαχειρίσεων κρίσεων. Χάρη στη χρυσή συνταγή επιτυχίας, πού τώρα απλώς ανέβηκε επίπεδο. Πίσω της ξεπροβάλει η γεμάτη αυτοπεποίθηση μορφή της κ. Θάτσερ, να μας θυμίζει ότι «δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα που να λέγεται κοινωνία». Είμαστε όλοι «άτομα» και κύριοι του εαυτού μας. Υπεύθυνοι και ενίοτε και ένοχοι. Το κράτος είναι εδώ για να μας υπαγορεύει ή και να μας απαγορεύει. Να μας ελέγχει. Και σαν καλός δάσκαλος να μας τιμωρεί. Για το καλό μας.

Η ακρίβεια, μετά τις συνέπειες της πανδημίας, έρχεται να καταφέρει ένα ακόμα πλήγμα στο πραγματικό…