Κύρκος Δοξιάδης

01
03

Κύρκος Δοξιάδης: Αρχηγισμός, η παιδική αρρώστια του ΣΥΡΙΖΑ

Ο όρος «πασοκοποίηση» είναι κάτι σαν τον όρο «νεοφιλελευθερισμός» - πολλοί την θέλουν αλλά οι περισσότεροι εξ αυτών αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τον όρο. Εκτός του ότι είναι και κακόηχος νεολογισμός, η αποφυγή ίσως οφείλεται και στο ότι είναι γνωστό πως στο εξωτερικό τουλάχιστον ο όρος «pasokification» (υπάρχει και ως λήμμα στην αγγλική Wikipedia) έχει ένα πασιφανώς αρνητικό πρόσημο: σηματοδοτεί τη ραγδαία –εκλογική και όχι μόνο- παρακμή των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων που παρασύρθηκαν από νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Αν όμως κοιτάξει κανείς την –όποια– επιχειρηματολογία πολλών σχολιογράφων από τον χώρο της πολιτικής, της δημοσιογραφίας ή ευρύτερα της διανόησης, είναι σαφές ότι αυτό ακριβώς θέλουν: τη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα της Κεντροαριστεράς που θα αντικαταστήσει το χρεοκοπημένο και ανύπαρκτο πλέον ΠΑΣΟΚ. Οσο και αν αυτό δεν αρέσει, «πασοκοποίηση» είναι ο όρος – δεν υπάρχει καλύτερος. Και επί της ουσίας, όσο και αν διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι δεν επιθυμούν τη νεοφιλελευθεροποίηση του ΣΥΡΙΖΑ, οι υπέρμαχοι της μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ σε νέο ΠΑΣΟΚ αυτό επιδιώκουν. Στη σημερινή εποχή, η ειδοποιός διαφορά της ριζοσπαστικής Αριστεράς από την όποια «Κεντροαριστερά» ή «σοσιαλδημοκρατία» δεν είναι παρά η σταθερή, έμπρακτη και ταυτόχρονα ρεαλιστική εναντίωση στον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό. Αριστερές μεταρρυθμίσεις σημαίνει πρώτα και κύρια αντι-νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις.
Περισσότερα »
27
02

Κύρκος Δοξιάδης: Η διατύπωση του απευκταίου

Ο σκοπίμως ασαφής όρος «προοδευτική μετα-Αριστερά» αντιδιαστέλλεται με την Αριστερά του ρεαλισμού και της κοινωνικής γείωσης. Το πρόθημα «μετα-» δεν παραπέμπει κατ’ ανάγκην στο «μεταμοντέρνο» – θα ήταν κατά μία έννοια και αντιφατικό, δεδομένου ότι η «μεταμοντέρνα» θεωρία αμφισβητεί μεταξύ άλλων και την έννοια της «προόδου». Ο όρος «προοδευτική μετα-Αριστερά» εκφράζει μια ανησυχία – είναι η διατύπωση του απευκταίου. Είναι αυτό που θα «απομείνει» από την Αριστερά αν ο ΣΥΡΙΖΑ μετατραπεί σε «ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία» και κατόπιν σε «Προοδευτική Συμμαχία» (σκέτα). Και προφανώς εδώ δεν αναφέρομαι μόνο στο ζήτημα του τίτλου.
Περισσότερα »
11
02

Κύρκος Δοξιάδης: Ο ΣΥΡΙΖΑ και η σύγχρονη μιντιοκρατία

Δεν είναι τυχαίο βέβαια ότι στη νεοφιλελεύθερη εποχή μας κρίνονται ιδιαίτερα ευκολοχώνευτα τα προπαγανδιστικά σχήματα που στηρίζονται στην προσωποποίηση. Η παρουσίαση του όποιου εσωκομματικού διαλόγου ως διαμάχης μεταξύ προσωπικοτήτων ταιριάζει γάντι στη νεοφιλελεύθερη κοσμοαντίληψη που βλέπει τα πάντα με όρους ατομοκεντρικού ανταγωνισμού. Η ερμηνεία των διαφορετικών τάσεων ως «καπετανάτων» που «ελέγχονται» από ισχυρούς κομματάρχες και των διαφοροποιήσεων μεταξύ απόψεων ή πολιτικών θέσεων ως προσωπικών ανταγωνισμών μεταξύ «αρχηγού» και «δελφίνων» δεν είναι παρά η εφαρμογή της εν λόγω κοσμοαντίληψης στην «ανάλυση» ενός κόμματος της Αριστεράς. Οταν η «ανάλυση» προέρχεται από δεδηλωμένους δεξιούς και νεοφιλελεύθερους αντιπάλους της Αριστεράς, ουδέν πρόβλημα. Οταν όμως συγκροτεί την προσέγγιση κάποιων «φίλων» της Αριστεράς, απλώς αποκαλύπτεται σε τι είδους «Κεντροαριστερά» θέλουν να μετατραπεί ο ΣΥΡΙΖΑ.
Περισσότερα »
30
01

Κύρκος Δοξιάδης: Η αληθινή εσωστρέφεια

Δεν υπάρχει τίποτε πιο εσωστρεφές –στην κυριολεξία κιόλας– από το να αποφασίζεται η τύχη του κόμματος και η μετάλλαξή του πίσω από κλειστές πόρτες – είτε από μη εκλεγμένα όργανα είτε σε «πρωινούς (ή απογευματινούς) καφέδες» με «προσωπικότητες» και «ειδικούς συμβούλους». Δεν υπάρχει πιο άγονη ομφαλοσκόπηση από τη μάταιη προσπάθεια εξεύρεσης λύσης στο άλυτο πρόβλημα διοργάνωσης συνεδρίου ενός φορέα που δεν θα είναι ούτε κόμμα ούτε συμμαχία, αλλά κάποιο απίθανο «υβρίδιο» μεταξύ των δύο. Δεν υπάρχει πιο μίζερη εσωκομματική «φαγωμάρα» από το να αναλώνονται Νομαρχιακές Επιτροπές στο πώς θα «διευρυνθούν» κατά τρόπο ούτως ή άλλως αυθαίρετο, ώστε να συμπεριλάβουν άτομα τα οποία θα συναποτελούν μη εκλεγμένα όργανα του κόμματος, που θα υποκαθιστούν στην πράξη τα ήδη υπάρχοντα εκλεγμένα. Το αντίθετο της εσωστρέφειας είναι η επικέντρωση όλων των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ στα επίμαχα πολιτικά ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία σε παγκόσμιο επίπεδο και που ήδη έχουν εντοπιστεί ως τέτοια: κοινωνικές ανισότητες, κλιματική κρίση, προσφυγικό ζήτημα, άνοδος της Ακροδεξιάς – και πιο συγκεκριμένα όσον αφορά την Ελλάδα, στη νεοφιλελεύθερη και αυταρχική ολομέτωπη επίθεση που έχει εξαπολύσει εναντίον της ελληνικής κοινωνίας η κυβερνώσα Δεξιά. Ολα αυτά βέβαια όχι ανεξάρτητα από το συνέδριο αλλά σε άμεση συνάφεια με αυτό. Το άνοιγμα στην κοινωνία εν προκειμένω συνίσταται στη συνεργασία με τους κοινωνικούς φορείς κατά τη διαδικασία της κατάρτισης του προγράμματος που θα παρουσιαστεί και θα συζητηθεί στο συνέδριο.
Περισσότερα »
02
01

Κύρκος Δοξιάδης: Γιατρέ μου, γιατί θα ξαναχάσω στις εκλογές;

Ο «κυνικός ρεαλισμός» επιβάλλει μια «διεύρυνση» με συνοπτικές διαδικασίες σε επίπεδο κορυφής, από προσωπικότητες που με το κύρος τους θα εξασφαλίσουν την εισροή των μαζών που αναμένεται πως θα ακολουθήσουν, είτε εντασσόμενες στο ίδιο το κόμμα είτε ως μελλοντικοί ψηφοφόροι. Το ότι τούτη η εκτίμηση στηρίζεται σε μια ελιτίστικη σύλληψη της πολιτικής που ουδεμία σχέση έχει με αριστερή ανάλυση και στρατηγική είναι το λιγότερο σημαντικό. Πιο πρακτικά και συγκεκριμένα, η άποψη που βλέπει τις «προσωπικότητες» να ακολουθούνται από μάζες οπαδών που θα προσχωρούν στον «ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία» θυμίζει την κλασική σκηνή με τον Ντόναλντ Ντακ που βαδίζει στο κενό και το συνειδητοποιεί με καθυστέρηση. Οι «οπαδοί» των πρώην στελεχών του ΠΑΣΟΚ έχουν ήδη φύγει – είτε έχουν ήδη έρθει στον ΣΥΡΙΖΑ είτε ψήφισαν άλλα κόμματα ή απείχαν. Κι αν έχει κάποια επίπτωση στους δεύτερους η στελέχωση του «ανασυγκροτημένου» ΣΥΡΙΖΑ με πρώην πασόκους, αυτή σίγουρα θα είναι αρνητική. Γιατί να εισρεύσουν στον ΣΥΡΙΖΑ που θα τους θυμίζει το κόμμα που εγκατέλειψαν; Στην ανάμνηση ποιανού παλιού αγαπημένου ΠΑΣΟΚ; Του ανδρεο-παπανδρεϊκού της διαφθοράς και του σκανδάλου Κοσκωτά; Του σημιτικού της νεοφιλελευθεροποίησης και της πάση θυσία ένταξης στην ευρωζώνη; Του ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου που μας έφερε το ΔΝΤ και τα μνημόνια; Ή μήπως του βενιζελικού που δεν ήταν παρά το δεκανίκι της κυβέρνησης Σαμαρά; Για πόσους πια μετράει εκείνη η υπερβολικά εξιδανικευμένη στα μυαλά μερικών τετραετία 1981-1985; Είναι πολύ περισσότεροι απ’ όσους γεμίζουν το σαλόνι ενός κεντρικού ξενοδοχείου; Το θλιβερό λοιπόν δεν είναι μόνον η απο-ριζοσπαστικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ που επιχειρείται με αδιαφανείς διαδικασίες. Είναι και το ότι οδηγεί σε αποτέλεσμα μάλλον αντίθετο προς το επιδιωκόμενο.
Περισσότερα »
18
12

Κύρκος Δοξιάδης: Γιατρέ μου, γιατί έχασα στις εκλογές;

Το ζήτημα της «αξιακής ουδετερότητας» στις κοινωνικές επιστήμες, ιδωμένο αφαιρετικά και μέσα στη «γυάλα» της «καθαρής ακαδημαϊκής εργασίας», είναι κάτι πολύ συζητήσιμο ούτως ή άλλως. Οταν όμως οι κοινωνικές επιστήμες χρησιμοποιούνται για να καθορίζουν πολιτικές αποφάσεις, η «αξιακή ουδετερότητα» είναι απλώς το –συχνά άρρητο- άλλοθι των «ειδικών συμβούλων» για να κάνουν ό,τι τους καπνίσει. Απολύτως ιδεολογικοί και πολιτικοί στις επιλογές τους, οχυρώνονται πίσω από τις περγαμηνές του «ειδικού», άρα του «αξιακά ουδέτερου», ήτοι του «αμόλυντου» από ιδεολογικές θέσεις και πολιτικές επιρροές. Οταν οι «ειδικοί» προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε νεοφιλελεύθερα ή νεοφιλελευθεροποιημένα κόμματα, ουδέν πρόβλημα. Εκεί το ιδεολόγημα της «αξιακής ουδετερότητας» συμβαδίζει αρμονικά με την ιδεολογία και την οργάνωση του κόμματος που εξυπηρετούν. Η ηγεσία του κόμματος τους χρησιμοποιεί όπως ο μάνατζερ τους τεχνικούς συμβούλους της επιχείρησής του. Το νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα της αδιαμφισβήτητης -καθ’ ότι ακριβώς «ιδεολογικά ουδέτερης»- ευθυκρισίας των «ειδικών» είναι τόσο διάχυτο και επιδραστικό που φαίνεται πως συμπαρασύρει και αριστερές ηγεσίες. Και εκεί τα πράγματα είναι λιγάκι πιο προβληματικά.
Περισσότερα »
03
12

Κύρκος Δοξιάδης: Ρεαλισμός και οπορτουνισμός

Παρά την κατάρρευση της επικρατειακής διπολικότητας του Ψυχρού Πολέμου, με την παγκόσμια επικράτηση του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, η λειτουργική διπολικότητα που κυριαρχεί στον εικοστό πρώτο αιώνα είναι πιο απόλυτη, καθότι παρέχει λιγότερες «ευκαιρίες» εναντίωσης στο σύστημα. Αφήνοντας απ’ έξω τις διαφορετικές παραλλαγές της Ακροδεξιάς και τον ισλαμικό εξτρεμισμό, η επιλογή τώρα είναι μία: υπέρ ή κατά του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Η «προοδευτική» ιδεολογική πολυσυλλεκτικότητα είναι πλέον ανέφικτη. Η μία μετά την άλλη, οι οπορτουνιστικές ηγεσίες της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, προσπαθώντας να αυτοπροβάλλονται ως πιο «λάιτ» εκδοχές του νεοφιλελευθερισμού, έπεσαν στην παγίδα και απορροφήθηκαν από το σύστημα. Ο πιο αποτυχημένος οπορτουνισμός αυτού του είδους υπήρξε η περίπτωση του ΠΑΣΟΚ από το 2012. Η «πασοκοποίηση» είναι το κραυγαλέο παράδειγμα προς αποφυγήν σε διεθνές επίπεδο. Θα ήταν τραγωδία με ανυπολόγιστες συνέπειες αν το ισχυρότερο κόμμα της ευρωπαϊκής ριζοσπαστικής Αριστεράς ακολουθούσε αυτή την αυτοκαταστροφική πορεία.
Περισσότερα »
21
11

Κύρκος Δοξιάδης: Από τον αντιιμπεριαλισμό στον αντινεοφιλελευθερισμό

Μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, και από την εποχή του Εμφυλίου, η ντόπια άρχουσα τάξη και οι πολιτικές δυνάμεις που συντάσσονταν με δαύτην είχαν ως διεθνές στήριγμα την άμεση απειλή της ιμπεριαλιστικής επέμβασης είτε με στρατό είτε με οργάνωση στρατιωτικού πραξικοπήματος. Γενικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού στη νεοφιλελεύθερη φάση του είναι πως τείνει να αντικαθιστά τα πολιτικά εργαλεία άσκησης της εξουσίας του με οικονομικά. Τώρα το διεθνές στήριγμα των εγχώριων αστικών δυνάμεων είναι οι «θεσμοί». Αν καθιερώναμε ένα σύγχρονο «Πολυτεχνείο» -π.χ. το «πραξικόπημα» στη σύνοδο κορυφής τη νύχτα 12 προς 13 Ιουλίου 2015-, η διαδήλωση που θα το διατηρούσε στη λαϊκή μνήμη δεν θα μπορούσε να κατευθύνεται στην πρεσβεία κάποιας χώρας, π.χ. της Γερμανίας, ούτε στα γραφεία της Ε.Ε. – ούτε το γερμανικό κράτος ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε το τρίτο μνημόνιο. Θα έπρεπε να κατευθύνεται στα γραφεία κάποιας μεγάλης ξένης τράπεζας – σε ποιας απ’ όλες όμως; Η άσκηση της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής εξουσίας είναι διάχυτη, που σημαίνει όχι εύκολα εντοπίσιμη με επικρατειακούς ή ευρύτερα χωρικούς όρους. Αυτό το χαρακτηριστικό εξηγεί και την αποτελεσματικότητά της. Δεν μπορείς εύκολα να στρέφεσαι «εναντίον» πιστωτικών ιδρυμάτων όπου έχουν καταθέσει τα λεφτά τους ή από όπου παίρνουν δάνεια πολίτες των κατώτερων και μεσαίων τάξεων. Η αντινεοφιλελεύθερη πρακτική της Αριστεράς επομένως δεν μπορεί παρά να είναι και πάλι πρώτιστα πολιτική – με άλλους όρους όμως από εκείνους της αντιιμπεριαλιστικής περιόδου. Η έμφαση δεν μπορεί παρά να είναι στο «πεζό» πεδίο της οικονομικής πολιτικής. Οχι και τόσο «πεζό» βέβαια αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι σήμερα η «οικονομική πολιτική» περιλαμβάνει και νομικές ρυθμίσεις που επιτρέπουν σε μεγαλοεπιχειρηματίες και τραπεζίτες το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.
Περισσότερα »
19
11

Κύρκος Δοξιάδης: Η στρατηγική της καταστολής

Όταν δεν είναι εφικτή η συναίνεση, ο τρόπος επίτευξης της κοινωνικής πειθάρχησης είναι η καταστολή. Όσο όμως ακόμη έχουμε κοινοβουλευτισμό, η σκέτη καταστολή δεν αρκεί. Ο κόσμος θα αρχίσει να εξεγείρεται και η καταστολή θα αποβεί «μπούμερανγκ». Μεθοδεύεται επομένως ένας «ιδεολογικός εξωραϊσμός» της καταστολής. Το δόγμα «νόμος και τάξη» επιτελεί κομβικό ρόλο ως προς αυτή την πλευρά της στρατηγικής της καταστολής. Η καταστολή καταξιώνεται ως επιβολή του νόμου και της τάξης, η οποία με τη σειρά της προστατεύει τους πολίτες από τα φαινόμενα «βίας απ’ όπου κι αν προέρχονται» -εκτός αν προέρχονται από τους ίδιους τους μηχανισμούς καταστολής που μας προστατεύουν. Με άλλα λόγια, στην προκειμένη περίπτωση, η ίδια η καταστολή λειτουργεί ως ιδεολογία -το οποίο σημαίνει δύο πράγματα. Αφ’ ενός, η κατασταλτική πρακτική απευθύνεται στην υποκειμενικότητα των πολιτών, με στόχο τη δική της αποδεκτότητα. Οι πολίτες πρέπει να συνηθίσουν να ζουν με την καταστολή και να την αποδέχονται ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς τους. Και αφ’ ετέρου, ως καθημερινή πρακτική, η καταστολή συγκροτεί τη δική της αναπαράσταση. Στα ίδια δελτία ειδήσεων, παρουσιάζονται «συνέχειες»: από τη γιάφκα της «Επαναστατικής Αυτοάμυνας», έως τη «γιάφκα» του υπογείου στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, και από τις απολογίες των κατηγορούμενων ως μελών της τρομοκρατικής οργάνωσης, μέχρι τις αγορεύσεις βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που «υπερασπίζονται τους μπαχαλάκηδες».
Περισσότερα »
25
10

Κύρκος Δοξιάδης: Περί αριστερής ιδεολογικής ταυτότητας

Αντί να αποδεχόμαστε ενοχικά την εξ «αριστερο-δεξιών» προερχόμενη προπαγάνδα πως ο ΣΥΡΙΖΑ πρόδωσε το τεράστιο ποσοστό που στο δημοψήφισμα του 2015 ψήφισε «Οχι» (προπαγάνδα που αγνοεί επιδεικτικά τη «λεπτομέρεια» των εκλογών του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους), θα έπρεπε αντιθέτως να αναγνωρίσουμε ότι το κοινό στο οποίο εξακολουθεί να απευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτό ακριβώς – ο κόσμος που αντιστάθηκε στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές με την ψήφο του εκείνον τον Ιούλη. Η ιδεολογική ταυτότητα της Αριστεράς συγκροτείται από την πρακτική των εκάστοτε πολιτικών της φορέων. Μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», ο οποίος παρείχε τη δυνατότητα ακόμη και στην ανανεωτική Αριστερά να προσδιορίζει την ταυτότητά της ασκώντας έμπρακτη κριτική σε αυτόν, δεν θα ήταν υπερβολικά άδικο να πούμε ότι η αδυναμία συγκρότησης αριστερής ιδεολογικής ταυτότητας αντανακλούσε τη σχεδόν απραγία των φορέων της αριστερής πολιτικής. Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα από το 2012 κι έπειτα σήμανε την ανάδυση μιας αντινεοφιλελεύθερης πολιτικής πρακτικής που σηματοδότησε ως τέτοια μια νέα αριστερή ιδεολογική ταυτότητα. Αυτήν αναζητούν τα νέα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ. Το θετικό της περιεχόμενο ορίζεται από τις πρακτικές που συστηματικά υπονομεύει ο νεοφιλελευθερισμός: αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατία. Πρόκειται για τις πρακτικές εκείνες που με τους δικούς της, «ωμότερους» τρόπους υπονομεύει και η Ακροδεξιά.
Περισσότερα »