ανισότητα

25
06

Το ημερολόγιο του Ευκλείδη Τσακαλώτου: Άκου να δεις κάτι πράγματα…

Οι ελίτ στη χώρα μας δεν έχουν μόνο απομακρυνθεί από τα προβλήματα του κόσμου, αλλά και από οποιαδήποτε σύνδεση με παγκόσμιους προβληματισμούς. Οι ανισότητες όλων των εκδοχών είναι στο κέντρο αυτών των προβληματισμών εδώ και παρά, μα παρά, πολύ καιρό. Το να αγνοείς αυτό, ασχέτως των ιδεών σου ή των συμφερόντων σου, είναι κάπως… μυωπικό για να είμαι ευγενής. (...) Μου έρχεται στο νου η απόφαση του Αρείου Πάγου των ΗΠΑ του 1954 (Brown v. Board of Education) που επιτέλους έβαλε φρένο στο διαχωρισμό ανάμεσα σε μαύρους και λευκούς μαθητές στα αμερικανικά σχολεία. Η απόφαση ήταν ομόφωνη, και την παρουσίασε ο Earl Warren, πρόεδρος του δικαστηρίου. (...) Η απόφαση ερμήνευσε το άρθρο του Συντάγματος (equal protection clause της 14ης τροπολογίας) που επιτάσσει την ίση προστασία των πολιτών ενώπιον του νόμου από τις πολιτείες. Αντέστρεψε μια προηγούμενη απόφαση του δικαστηρίου (Plessy v. Ferguson, 1896), που δικαιολογούσε τα ξεχωριστά σχολεία ως «separate but equal»,  - διαχωρισμένα αλλά ίσα - αναπτύσσοντας όλα τα επιχειρήματα του γιατί ο διαχωρισμός από την φύση του γεννά ανισότητες. Ιδιαίτερα επιχειρηματολόγησε ότι τα φυλετικά διαχωρισμένα σχολεία έχουν δυσμενείς συνέπειες για όλους τους μαθητές - και μαύρους και λευκούς. 66 χρόνια αργότερα είμαστε υποχρεωμένοι ξανά μανά να επαναλάβουμε τα ίδια επιχειρήματα. Όπως έγραφε και η πικέτα μιας ηλικιωμένης κυρίας στις ΗΠΑ “I can’t believe I still have to protest for this shit”. (...) Η άβυσσος που με χωρίζει με την κ. Κεραμέως νομίζω ότι πλέον καταλαβαίνω που οφείλεται. Όταν είχα ακούσει για πρώτη φόρα το “The Wall” των Pink Floyd και είχα δει το σχετικό video είχα ανατριχιάσει από την εικόνα του αυστηρού καθηγητή που καταπίεζε τους μαθητές και φώναζε με μια βέργα στο χέρι ενώ εκείνοι βάδιζαν σε μια γραμμή παραγωγής πριν γίνουν κιμάς. Φοβάμαι ότι η κ. Κεραμέως το είδε ως εγχειρίδιο. (...) Στην ερώτηση αν θα γονατίσει σε ένδειξη αλληλεγγύης με το κίνημα Black Lives Matter, o Dominic Raab, ο υπουργός εξωτερικών της Βρετανίας, απαντάει “I take the knee for two people: the Queen and the missus when I asked her to marry me,”. Γονατίζω μόνο για δύο ανθρώπους: Την Βασίλισσά και την κυρά μου, όταν την ζήτησα σε γάμο».  Αυτός ο κυνισμός της δεξιάς παντού. Ξέρουν τις αντιδράσεις που θα προκαλέσουν αυτές οι προκλητικές δηλώσεις, αλλά επίσης γνωρίζουν, πόσο απήχηση θα έχουν σε ένα δεξιό κοινό που θέλει να λέγονται τα πράγματα με το όνομα τους και να ξεμπερδεύομε με την πολιτική ορθότητα. Το κόστος σε όρους αύξησης του ρατσιστικού φαινομένου ποσώς τους ενδιαφέρει. (...) Η φράση «τα μαγειρέματα του κ Σταϊκούρα» φτάνει στα αφτιά μου. Στην αρχή χαίρομαι γιατί την παίρνω με την κυριολεκτική έννοια και ως λάτρης της μαγειρικής σκέφτομαι μετά από τόσα χρόνια βρήκαμε ένα κοινό με τον νυν Υπουργό των Οικονομικών. Μπορεί να μην εμπλέκεται σε διάλογο για την οικονομία, τα μέτρα, τις προτάσεις μας, λέω, αλλά ίσως ανταλλάξουμε απόψεις για μία μακαρονάδα ή έστω ένα ψητό κατσαρόλας. Καταλαβαίνω όμως γρήγορα ότι στην περίπτωσή του η φράση χρησιμοποιείται μεταφορικά, και αφορά υποψίες ότι «μαγειρεύει» την λίστα Πέτσα με τα χρήματα που πήραν οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ. (...) Από την άλλη, ακόμη και αν ήμουν κακοήθης και πίστευα ότι ο κ. Σταϊκούρας αδιαφορεί για την ποιότητα της δημοκρατίας στην χώρα δεν θα μπορούσα να μην είμαι ορθολογικός. Και ως ορθολογικός γνωρίζω ότι ο Υπουργός γνωρίζει ότι μια τέτοια απόπειρα θα μαθαινόταν άμεσα. Και για αυτό δεν πιστεύω ότι αδιαφορεί. (...)
09
01

Υπάρχει και η εγκληματικότητα των ισχυρών

Τα ατομικά ή συλλογικά αγαθά και ελευθερίες απειλούνται και από την οικονομική και πολιτική εξουσία: «Αν το ποινικό δίκαιο δεν ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση, στην καλύτερη περίπτωση χάνει τα κοινωνικά του ερείσματα και αποκτά στενά ταξικό χαρακτήρα αφού εξακολουθεί -και ορθά- να διώκει τον κλέφτη, τον βιαστή και τον δολοφόνο, ενώ παρέχει πλήρη ασυλία στους οικονομικά ισχυρούς» (Αθανάσιος Χουλιάρας από τον συλλογικό τόμο «Εγκλήματα των ισχυρών», σελ. 85, εκδόσεις ΕΑΠ). Αραγε, ποια γνώμη σχηματίζουν οι πολίτες για το κράτος δικαίου και το πολιτικό σύστημα, βλέποντας να μένουν στο απυρόβλητο μεγαλόσχημοι παράγοντες του δημόσιου βίου; Αλλοτε να πέφτουν στα μαλακά όταν πιάνονται με τη γίδα στην πλάτη (κατά κανόνα οι ποινές έχουν ανασταλτικό χαρακτήρα) και άλλοτε να σέρνονται οι υποθέσεις τους επί χρόνια από τη μια δικαστική αίθουσα στην άλλη και τελικώς να οδηγούνται στην παραγραφή. Επρεπε να περάσουν πολλά χρόνια για να τελεσιδικήσει (;) η ιστορία της Siemens με τους βασικούς κατηγορούμενους να δικάζονται ερήμην και να απολαμβάνουν την ελευθερία τους σε ξένες χώρες - ο Χριστοφοράκος στη Γερμανία, οι υπόλοιποι σε άγνωστα μέρη. Κάτι ανάλογο επιχειρείται και με την υπόθεση της Novartis. Η προσπάθεια να παρουσιαστεί ως σκευωρία ένα βροντώδες σκάνδαλο, με τη συμμετοχή γιατρών, μέσων ενημέρωσης, πολιτικών και κρατικών αξιωματούχων, είναι σε εξέλιξη.
25
11

Δημήτρης Καρέλλας: Η συνταγματοποίηση της ακραίας φτώχειας

Η κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όσα εμπόδια και να συναντούσε για να μπει σε εφαρμογή και όσες αντιφάσεις και να κουβαλούσε, έχει αφήσει ανακουφιστικό αποτύπωμα στους δείκτες φτώχειας της χώρας που πέφτουν κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα: από το 21,4% το 2014 βρέθηκε στο 18,5% το 2017 και η παιδική φτώχεια από το 26,6 στο 22,7, χωρίς να έχουν μετρηθεί ακόμα τα αποτελέσματα από τη συνεχή μείωση της ανεργίας (2018-2019), το επίδομα ενοικίου (2019), τα σχολικά γεύματα (2018-2019), το Κοινωνικό Μέρισμα του 2018. Πράγμα που αποτυπώθηκε και πολιτικά στις εκλογές του Ιουλίου 2019, με την εντυπωσιακή ταύτιση του αριθμού των ανέργων δικαιούχων του ΚΕΑ με τον αριθμό των ανέργων που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Επομένως, θα είναι ένα θέμα για τη ΝΔ να βρει τρόπο διείσδυσης στα κοινωνικά στρώματα που στηρίχθηκαν από την προηγούμενη κοινωνική πολιτική και κρατούν τον ΣΥΡΙΖΑ στο 31,5%. Θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από λόγια και σίγουρα δεν θα την βοηθήσει η καθιέρωση ενός συστήματος αντιμετώπισης της φτώχειας που εγκλωβίζει περισσότερο κόσμο σε αυτήν. Αφήστε που ετοιμάζεται να συνταγματοποιήσει ένα τέτοιο μοντέλο ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ένα από τα χειρότερα δυνατά, την ίδια στιγμή που σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν φουντώσει η συζήτηση και τα πιλοτικά προγράμματα για την καθιέρωση ενός βασικού εισοδήματος για όλους/ες χωρίς προϋποθέσεις, τα οποία πρέπει να αρχίσουμε να διερευνούμε. Κατά τα άλλα, τα αυτάρεσκα συγχαρητήρια μεταξύ των μελών της κυβέρνησης και τα δοξαστικά σχόλια από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα της κυβερνητικής προπαγάνδας είναι αυτά που δε αφήνουν να ακουστούν οι καγχασμοί του ΔΝΤ.
12
11

Μαρία Καραμεσίνη: Ο Πικετί, οι ανισότητες κι εμείς

Η θεωρητική συνεισφορά του Πικετί στα οικονομικά των ανισοτήτων έγκειται στη διατύπωση αυτού που ο ίδιος θεωρεί ως κύρια αντίφαση του καπιταλιστικού συστήματος: Οι ανισότητες και η συγκέντρωση εισοδήματος και πλούτου στα χέρια των κατόχων κεφαλαίου αυξάνονται, όταν το ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου (μερίσματα, τόκοι, ενοίκια, υπεραξίες ακινήτων και χρηματοοικονομικών τίτλων) είναι μεγαλύτερο από τον ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας, από τον οποίο εξαρτάται η εξέλιξη των εισοδημάτων της εργασίας. Το αντίθετο συμβαίνει όταν το ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου είναι μικρότερο του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης. Η τεχνολογική αλλαγή και οι επενδύσεις στη βελτίωση των γνώσεων και δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού αυξάνουν την παραγωγικότητα της εργασίας και την οικονομική μεγέθυνση και μειώνουν τις ανισότητες. Όταν το ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου είναι μεγαλύτερο από τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης, τότε ο συσσωρευμένος πλούτος του παρελθόντος αυξάνεται ταχύτερα από το προϊόν της οικονομίας και τους μισθούς, ο επιχειρηματίας τείνει αναπόφευκτα να μεταβληθεί σε εισοδηματία και το παρελθόν κατασπαράσσει το μέλλον. Ο Πικετί πιστεύει ότι από το 1980 έχουμε επανέλθει στην ιστορική κανονικότητα του καπιταλισμού, δηλαδή σε χαμηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης, από τους οποίους το σύστημα είχε αποκλίνει μόνο κατά τη διάρκεια των τριών δεκαετιών της μεταπολεμικής ανάπτυξης.
18
01

Ακτινογραφώντας την οικονομική ανισότητα

Τις τελευταίες δεκαετίες, η εισοδηματική ανισότητα έχει αυξηθεί σε όλες σχεδόν τις χώρες, αλλά με διαφορετική ταχύτητα. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι οι θεσμοί και οι πολιτικές έχουν σημασία για τη διαμόρφωση της ανισότητας.Το 2016, το 37% του εθνικού εισοδήματος εισπράχθηκε από το 10% του πληθυσμού στην Ευρώπη έναντι 61% στη Μέση Ανατολή. Από το 1980 η εισοδηματική ανισότητα έχει αυξηθεί ραγδαία στη Νότια Αμερική, την Κίνα, την Ινδία και τη Ρωσία. Το ίδιο ισχύει και για την Ευρώπη αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό. Από μια ευρεία ιστορική προοπτική, αυτή η αύξηση δείχνει το τέλος του μεταπολεμικού καθεστώτος ισότητας το οποίο πήρε διαφορετικές μορφές σε αυτές τις περιοχές. Οι αποκλίσεις στα επίπεδα ανισότητας ήταν ιδιαίτερα ακραίες μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης και ΗΠΑ, οι οποίες παρουσίαζαν τα ίδια επίπεδα ανισότητας το 1980 καθώς το 1% του εθνικού εισοδήματος το καρπωνόταν το 10% του πληθυσμού περίπου και στις δύο περιοχές. Το 2016 ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν ριζικά και στην Δ. Ευρώπη το 1% των Ευρωπαίων αύξησε το μερίδιο του στο 12% ενώ στις ΗΠΑ εκτοξεύτηκε στο 20%. Εν τω μεταξύ, στις ΗΠΑ, το κατώτατο 50% του πληθυσμού μείωσε το μερίδιό του στο εθνικό εισόδημα περισσότερο από 20% που ήταν το 1980 σε μόλις 13% πέρυσι. Η παγκόσμια εισοδηματική ανισότητα θα αυξηθεί εάν οι χώρες εξακολουθήσουν να εφαρμόζουν την ίδια συνταγή από το 1980 μέχρι σήμερα. Αυτό θα συμβεί ακόμα και στην περίπτωση που της σχετικής ανόδου του εισοδήματος σε Αφρική, Λατινική Αμερική και Ασία τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Η παγκόσμια εισοδηματική ανισότητα θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο εάν οι χώρες ακολουθήσουν το δρόμο των ΗΠΑ την περίοδο 1980 και 2016. Ωστόσο, θα μειωθεί ελαφρά εάν ακολουθηθεί το μοντέλο της ΕΕ το ίδιο διάστημα 1980-2016. Σύμφωνα με έρευνες έχει καταδειχτεί ότι η προοδευτικότητα του φόρου είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την καταπολέμηση της ανισότητας. Οι προοδευτικοί φορολογικοί συντελεστές μειώνουν τόσο την μετά φόρων όσο και την προ ανισότητα. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι σε αυτούς που κερδίζουν πολλά δίνονται λιγότερα κίνητρα για να καρπωθούν υψηλότερο μερίδιο από την ανάπτυξη μέσω επιθετικών διαπραγματεύσεων για αυξήσεις μισθών και συσσώρευση πλούτου. Η δημοκρατική πρόσβαση στην εκπαίδευση μπορεί να επιτύχει πολλά, αλλά χωρίς μηχανισμούς για να εξασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι του κάτω μέρους της κατανομής του εισοδήματος θα έχουν πρόσβαση σε καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, η εκπαίδευση δεν είναι αρκετή για την αντιμετώπιση της ανισότητας. Καλύτερη εκπροσώπηση των εργαζομένων σε όργανα εταιρικής διακυβέρνησης και αξιοπρεπείς κατώτατοι μισθοί είναι σημαντικά εργαλεία να επιτευχθεί αυτό. Απαιτούνται δημόσιες επενδύσεις στην εκπαίδευση, την υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος τόσο για την αντιμετώπιση της υπάρχουσας ανισότητας όσο και για την αποτρέψουν την αύξησή τους. Αυτό, ωστόσο, είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς οι κυβερνήσεις πλούσιων χωρών έχουν γίνει φτωχές και σε μεγάλο βαθμό χρεωμένες. Η μείωση του δημόσιου χρέους δεν είναι σε καμία περίπτωση εύκολο έργο, αλλά υπάρχουν αρκετές επιλογές για να επιτευχθεί – συμπεριλαμβανομένης της φορολογίας του πλούτου, της ελάφρυνση του χρέους και του πληθωρισμό. Αυτά τα εργαλεία έχουν χρησιμοποιηθεί στην ιστορία από υπερχρεωμένες κυβερνήσεις, για να ενδυναμώσουν τις νεώτερες γενιές.
24
08

Γιούλε Γκοβρίν: Αφουγκρατείτε την Αριστερά αντί να συνομιλείτε με την Ακροδεξιά

Είναι καιρός να χαράξουμε έναν νέο δρόμο, ο οποίος θα καταπολεμά την κρίση στη ρίζα της: την κοινωνική αδικία. Ενώ οι οικονομολόγοι υπολογίζουν πόσο επωφελείται η Γερμανία από το χρέος των φτωχότερων κρατών-μελών, ο ελληνικός λαός συνεχίζει να υποφέρει από την οικονομική καταστροφή που έχουν προκαλέσει εκείνα τα μέτρα λιτότητας που η Ε.Ε. έχει επιβάλει παρά τις προειδοποιήσεις των οικονομολόγων. Εν τω μεταξύ, ένας αριστερός κυβερνητικός συνασπισμός στην Πορτογαλία οδήγησε με επιτυχία τη χώρα εκτός κρίσης και μάλιστα με σοσιαλδημοκρατικά οικονομικά μέτρα, τα οποία καταφανώς έρχονται σε αντίθεση με τα μέτρα λιτότητας της Ε.Ε. Αντί να παραδεχτεί αυτοκριτικά ότι η φιλελεύθερη οικονομική πορεία είναι επιβλαβής για την πλειονότητα των πολιτών στην Ευρώπη, η Ε.Ε. επιμένει σταθερά στο νεοφιλελεύθερο δόγμα της ότι δεν υπάρχει εναλλακτική.
18
11

Μαρία Καραμεσίνη: Η Αριστερά στην Ελλάδα και την Ευρώπη δεν μπορεί να απουσιάζει από τη συζήτηση για τις ανισότητες

Η επαναθεμελίωση της Ευρώπης με όρους δημοκρατίας και αλληλεγγύης προϋποθέτει όχι μόνο αλλαγές στη θεσμική αρχιτεκτονική της Ε.Ε. και ρυθμίσεις των διεθνών αγορών αλλά και την προώθηση ενός εναλλακτικού μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης που θα έλκεται από τη ζήτηση στο εσωτερικό της Ενιαίας Αγοράς και θα βασίζεται στην αύξηση των μισθών, σε επενδύσεις που θα προωθούν τον κοινωνικό και οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας και σε ευρωπαϊκούς μηχανισμούς μεταφοράς πόρων που θα βασίζονται στις αρχές της αλληλεγγύης.
05
10

Η αφοπλιστική ειλικρίνεια του σύγχρονου καπιταλισμού

«Δεν τρέφω αυταπάτες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες, κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση, όσοι το επιχείρησαν καταστρατήγησαν τελικά την ίδια τη δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα», δήλωσε στη ΔΕΘ ο Κυριάκος Μητσοτάκης
19
09

“Κατουρώντας τους φτωχούς”

Ο κ. Μητσοτάκης δεν έχει κανέναν λόγο να βαστάει τον εαυτό του και να καμώνεται τον μετριοπαθή. Έχοντας κάνει πέρα όποιο κεντροδεξιό στοιχείο θα μπορούσε να είναι στην ηγεσία της ΝΔ, είναι ελεύθερος να πει ό,τι θέλει. Είναι τόσο πολύ ελεύθερος που οι για δεκαετίες κυβερνήσεις του κόμματός του έχουν διαγραφεί από τη μνήμη του. Είναι τόσο πολύ ελεύθερος που δεν τον ενδιαφέρουν οι κοινωνικές εκπροσωπήσεις, μόνο οι επενδύσεις, δεν τον ενδιαφέρουν οι πολλοί, μόνο οι άριστοι. Δεν τον ενδιαφέρουν οι νέοι ή οι γέροι, μόνο όσοι μπορούν. Όσοι δε μπορούν είναι φύρα. Για τα trickle-down οικονομικά του απροκάλυπτα νεορηγκανικού κ. Μητσοτάκη ένας βουλευτής του εργατικού κόμματος στη Νέα Ζηλανδία είχε πει κάποτε πως έτσι, με αυτόν τον (οικονομικό) τρόπο, «οι πλούσιοι κατουράνε τους φτωχούς».
  • 1
  • 2