Συνεντεύξεις

Αν επικρατήσουν Γερμανοί και Ολλανδοί, η πολιτική κατάσταση στη νότια Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ιταλία δεν θα είναι πολύ φιλοευρωπαϊκή στο μέλλον, δεν έχει βοηθήσει ότι πηγαίνουν οι Κουβανοί να βοηθήσουν, στέλνουν βοήθεια οι Κινέζοι, αλλά όχι Ολλανδοί και Γερμανοί. Τώρα, ο κόσμος καταλαβαίνει τι αξιολογούμε περισσότερο, έχουμε χρέος να επενδύσουμε στη δημόσια Υγεία, να βάλουμε θεμέλια τώρα, να επενδύσουμε στα πράγματα που μας κάνουν κοινωνίες πιο ανθεκτικές, αλληλεγγύης και συμβίωσης.

Ακουσα ένα χειροκρότημα να ηχεί στον αέρα. Ηταν το δικό μου. Στεναχωρήθηκα, όμως ταυτόχρονα αναρωτήθηκα «τι κάνω εγώ τώρα που χειροκροτώ; Τι νομίζω ότι κάνω; Οπως λέγαμε παλιά από την ασφάλεια του καναπέ, τώρα από την ασφάλεια της βεράντας μου εγώ χειροκροτώ ανθρώπους που παλεύουν κάθε μέρα, δίνοντας τον εαυτό τους;». Με ένα χειροκρότημα, πόσο ανέξοδα κατευνάζω την ενοχή μου; Πόσο εύκολη η συναλλαγή. Με ένα χειροκρότημα ξεμπερδεύω. Και νιώθω και «άνθρωπος» Πόσο δυσκολεύει σήμερα η έννοια «άνθρωπος»; Mε πόση ευκολία ταυτόχρονα κατασκευάζεται και κακοποιείται; Μέχρι που είσαι διατεθειμένος να φτάσεις; Oταν απειλείται η επιβίωση σου πρωτόγονα ένστικτα παραμονεύουν να πάρουν το πάνω χέρι. Ποια είναι τα όρια της περίφημης «αλληλεγγύης» και «ατομικής ευθύνης»; Θα μπορούσες να κάνεις κακό στον άλλον, να ασκήσεις τυφλή βία στον άλλον ή ακόμα και στον εαυτό σου όταν νιώθεις ότι απειλείσαι; Και ποιο είναι το κατώφλι της αντοχής σου; Eίπαμε η εποχή αυτή μας αφήνει στο έλεος ανοιχτών ερωτημάτων. Αλλοι, που ανήκουν και αυτοί στο γένος των ανθρώπων, ζουν αγκαλιά με τον θάνατο, πολύ πριν την έλευση του κορωνοϊού. Και θα συνεχίσουν έτσι και μετά. Εστω σαν φευγαλέα σκέψη περνάει αυτό από το μυαλό σου;

Το είδος της οικονομίας που ορίζει πως “θα φροντίσω τον εαυτό μου και τους δικούς μου, μπορούμε να πληρώσουμε την καλύτερη ασφάλεια που υπάρχει και εάν δεν έχεις καλή ασφάλεια μάλλον είναι δικό σου λάθος και δεν είναι δικό μου πρόβλημα…” είναι μία οικονομία που στηρίζεται στην άποψη πως “ο νικητής τα παίρνει όλα”  και διαστρεβλώνει τους εγκεφάλους μας. Εκείνο που αποκαλύπτει μία κρίση όπως αυτή που ζούμε, είναι η άμεση εξάρτηση που έχουμε όλοι μεταξύ μας. Ανακαλύπτουμε σε ρεαλιστικό χρόνο πως είμαστε πολύ περισσότερο διασυνδεδεμένοι ο ένας με τον άλλο, αντίθετα με όσα το βάρβαρο οικονομικό σύστημα επιδιώκει να μας κάνει να πιστεύουμε. Μπορεί να νομίζουμε πως θα είμαστε ασφαλείς εάν έχουμε καλή ιδιωτική υγειονομική περίθαλψη, αλλά αν το άτομο που ετοιμάζει το φαγητό μας ή που πακετάρει τις συσκευασίες δεν έχει υγειονομική περίθαλψη ικανή και δεν μπορεί να πληρώσει για τις εξετάσεις – για να μην αναφέρουμε την ανάγκη να καθίσει σπίτι του επειδή δεν προβλέπεται αμειβόμενη άδεια ασθενείας – τότε δεν θα είμαστε ποτέ ασφαλείς. Εάν δεν φροντίσουμε ο ένας τον άλλο, κανείς μας δεν θα βρει φροντίδα. Είμαστε όλοι μας αλληλο-συνδεδεμένοι. Διαφορετικοί τρόποι να οργανώσουμε την κοινωνία προβάλλουν διαφορετικά κομμάτια του εαυτού μας. Αν συμμετέχεις σε ένα σύστημα που γνωρίζεις πως δεν φροντίζει τους ανθρώπους και δεν διαμοιράζει ισότιμα τα αγαθά, τότε, το άπληστο, αρπακτικό κομμάτι του εαυτού σου θα προβληθεί. Οπότε πρέπει να έχεις επίγνωση και να σκεφτείς, αντί να αποθησαυρίσεις, να λεηλατήσεις και να αρπάξεις για να φροντίσεις μόνο εσένα και τους δικούς σου, πως θα αντιστρέψεις τη σχέση ώστε να μοιραστείς με τους γείτονες σου και να φροντίσεις εκείνους που είναι περισσότερο ευάλωτοι.

Ο κορονοϊός σκοτώνει αδιακρίτως και αριστερούς και δεξιούς και πιστούς και μη πιστούς. Ελπίζω ότι θα αισθάνονται τώρα κάποια ντροπή όσοι λέγανε ότι θα μας φέρνουνε τον ιό οι πρόσφυγες και να τους κλείσουμε σε κλειστά κέντρα γι’ αυτό. Στον κ. Σταϊκούρα, αφενός, θα έλεγα ότι χρειάζεται μια πιο έντονη ανακατανομή πόρων προς τη δημόσια υγεία. Σε τέτοιες κρίσεις καταλαβαίνει κανείς την αναγκαιότητα του Δημοσίου. Αφετέρου, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ο κορονοϊός χτύπησε μια παγκόσμια οικονομία ήδη ασθενική. Αυτό το είδαμε και στην Ελλάδα πολύ πιο εμφατικά, με την ανάπτυξη να είναι σχεδόν στο 1/3 από αυτήν που παρέλαβε η Ν.Δ. Τώρα, λοιπόν, είναι η στιγμή για επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, μια και οι βασικές οικονομίες έχουν εξαντλήσει τα οικονομικά τους όπλα, με τα επιτόκια στο μηδέν, και στην Ελλάδα αλλά και συντονισμένα στην Ευρώπη. 

Η κυβέρνηση ξεκίνησε, με βάση τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις της, χωρίς ικανή γνώση της πραγματικότητας. Θεωρούσε ότι θα επιλύσει πολύ εύκολα τα προβλήματα μέσω μιας, ας την ονομάσουμε έτσι, τεχνικής αντιμετώπισής τους. Δεν αντιλαμβανόταν ότι τα υπάρχοντα προβλήματα δεν είναι απλά τεχνικής φύσεως, αλλά προβλήματα που έχουν έντονα πολιτικό και συγκρουσιακό χαρακτήρα. Για παράδειγμα, το μεταναστευτικό – προσφυγικό, αλλά και γενικότερα τα προβλήματα εξωτερικής πολιτικής, όπως οι σχέσεις με την Τουρκία. Επίσης, δεν αντιλήφθηκε ότι η οικονομία, ενώ έχει ανάγκη από παραγωγικές επενδύσεις, δεν έρχονται επειδή, πχ, ο πρωθυπουργός ή άλλοι αρμόδιοι επισκέπτονται διάφορες χώρες και καλούν τους επιχειρηματίες να επενδύσουν. Ο επενδυτής για να επενδύσει, αφενός θέλει να εξασφαλίσει ότι υπάρχει ζήτηση, υποδομή και, συγχρόνως, να μπορέσει να έχει ανταπόδοση. Επομένως, βλέπουμε ότι εκεί όπου γίνονται και οι άμεσες ξένες επενδύσεις και οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, είναι κυρίως τα ακίνητα και ο τουρισμός. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να δημιουργήσει ένα ρυθμό σταθερής μεγέθυνσης του ΑΕΠ, που να πατά σε στέρεες βάσεις. Οι επενδύσεις τα δύο εξάμηνα είναι ποσοτικά του ίδιου μεγέθους, με αποτέλεσμα να μην έχουμε καμία βελτίωση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας, ούτε διεύρυνση των εξαγώγιμων προϊόντων, αλλά και νέων προϊόντων που ενσωματώνουν καινοτομική τεχνολογία κ.τ.λ.

Τέτοιου είδους παγκόσμια φαινόμενα διαλύουν τις ιδεοληψίες και τα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού, σχολίασε εξάλλου για την βίαιη επαναφορά της ΝΔ και της κυβέρνησης Μητσοτάκη στην πραγματικότητα και την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός ισχυρού δημόσιου συστήματος Υγείας. «Δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις τέτοιου είδους μεγάλα θέματα χωρίς δημόσιο σύστημα Υγείας που να στέκεται στα πόδια του. Χωρίς συλλογικότητα, συνεργασία, αλληλεγγύη, απέναντι στον ατομικισμό, στο ιδιοτελές, στο ρατσισμό, στον εθνικισμό. Τέτοια ζητήματα θέτουν αυτά τα μεγάλα ερωτήματα. Από ποια πλευρά είσαι, πώς τα αντιμετωπίζεις σαν κοινωνία» τόνισε ο κ. Μαντάς.

Υπάρχουν τρία πράγματα που μπορούμε να μάθουμε από τον κοροναϊό. Το πρώτο: θα συνειδητοποιήσουμε πόσο είμαστε διασυνδεδεμένοι σε παγκόσμιο επίπεδο, πολύ περισσότερο από ό, τι πιστεύαμε. Δίνω το παράδειγμα της κλιματικής αλλαγής: όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ρυπαίνουν, ο υπόλοιπος κόσμος υποφέρει. Ή: εάν η Κίνα δεν διαθέτει καλό σύστημα δημόσιας υγείας, ο ιός μπορεί να καταστρέψει τον υπόλοιπο κόσμο. Πρέπει να συνεργαστούμε για την παγκόσμια υγεία, το παγκόσμιο περιβάλλον, τις παγκόσμιες γνώσεις και έρευνες. Ζούμε σε έναν μικρό πλανήτη, αυτό που συμβαίνει σε μια περιοχή έχει επιπτώσεις στις υπόλοιπες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο λέω ότι ο κοροναϊός υπαγορεύει την διεθνή συνεργασία που ο Trump προσπάθησε να καταστρέψει τα τελευταία 4 χρόνια. Το δεύτερο: θα μπορούσαμε να μάθουμε ότι η επιστήμη είναι πολύ σημαντική. Ένας πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών που αρνείται την επιστήμη είναι πραγματικά επικίνδυνος. Απλά σκεφτείτε πόσο σημαντική είναι η επιστήμη για να βελτιωθεί η ζωή όλων! Το τρίτο είναι η συλλογική δράση. Θα συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να δράσουμε από κοινού, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε μόνοι μας, αλλιώς θα έχουμε και πάλι τη μαύρη πανούκλα. Η φιλελεύθερη δεξιά ιδεολογία της «αφήστε να τα ρυθμίσει η αγορά » θα αποδειχθεί ανεπαρκής για την πρόκληση.

Σχετικά με την οικονομία ο κ. Φίλης υποστήριξε: Οι εξελίξεις είναι πολύ αρνητικές. Οι δικαιολογίες που διακινούν τα φιλικά στην κυβέρνηση ΜΜΕ «περί κορονοϊού», είναι βέβαια αστείες. Η παράμετρος κορονοϊός εμφανίστηκε τον Ιανουάριο. Ολόκληρο το δεύτερο εξάμηνο του 2019 η οικονομία έριχνε ταχύτητα και το τελευταίο τρίμηνο είχαμε αναιμική ανάπτυξη, μόλις 1% σε σχέση με το ίδιο τρίμηνο του 2018. Συγκριτικά, από ανάπτυξη του ΑΕΠ 2,2% το Α’ εξάμηνο του 2019, είχαμε στο Β’ εξάμηνο, το εξάμηνο δηλ. της νέας κυβέρνησης, επιβράδυνση στο 1,6%.  Η κυβέρνηση οφείλει να δώσει κάποιες εξηγήσεις για αυτό. Να πει στους ψηφοφόρους, αν όχι γιατί τους κορόιδεψε, τουλάχιστον γιατί έπεσε έξω στις προβλέψεις της. Γιατί από «4% ανάπτυξη» που υποσχόταν βλέπουμε επιβράδυνση. Να πει γιατί δεν κατόρθωσε να αξιοποιήσει το θετικό «μομέντουμ» της εξόδου από τα μνημόνια.  Απάντηση υπάρχει. Πρώτον, δημιούργησε προσδοκίες ότι έρχονται μαζικές επενδύσεις και όταν αυτό διαψεύστηκε κυριάρχησε η απογοήτευση. Κάτι που -φυσικά- λειτουργεί αρνητικά. Πέρα από την οικονομία, η κυβέρνηση έδωσε βάρος και έμφαση σε ζητήματα που δεν είχαν να κάνουν με την ανάπτυξη. Όλη η ιστορία περί «νόμου και τάξης», στην πραγματικότητα διασπείρει την ανασφάλεια και την τρομοκρατία και έχει αρνητική επίδραση και στην οικονομία. Το κλίμα μιας κλειστοφοβικής κοινωνίας δεν ευνοεί την ανάπτυξη της οικονομίας.

Δεν υπάρχει πολιτική της κυβέρνησης στο Μεταναστευτικό. Οταν ήμασταν εμείς στην κυβέρνηση, ο Μητσοτάκης έλεγε πως αν εκλεγεί θα φέρει τους μετανάστες στην ενδοχώρα. Εξελέγη και φάνηκε από την πρώτη στιγμή πως το σχέδιό του ήταν να τους κρατήσει στα νησιά. Γι' αυτό ψήφισε τον νόμο για τις ευάλωτες ομάδες όπου μεταξύ άλλων κατέβασε το όριο της ανηλικότητας στα 15 χρόνια και στα κλειστά κέντρα. Εφερε δυο καραβιές με πραγματικά ευάλωτους και τώρα κάνει το κορόιδο. Δεν μπορείς να ζητάς από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες να αναλάβουν μέρος της ευθύνης και από την άλλη να μη διαπαιδαγωγείς τους δικούς σου πολίτες. Δεν μπορεί να λιώσουν οι νησιώτες.

τα ζητήματα που με απασχολούν είναι πάντα τα ίδια, κομμάτι της ζωής μου, η Ελλάδα, ο Έλληνας, η μαυρίλα, όλα αυτά που με θυμώνουν, με πληγώνουν, με στεναχωρούν, με εξοργίζουν, με θλίβουν, όλα αυτά που ενδεχομένως αγαπώ. Αυτά είναι που μπαίνουν στο σενάριο, στο βλέμμα και στο υπόστρωμα της ταινίας. Είναι όλα όσα ερευνώ τόσα χρόνια. Από το ‘Σπιρτόκουτο’ και μετά τα ίδια πράγματα κυνηγώ, ψάχνω και διερευνώ. Τώρα συνειδητοποιώ και εγώ λίγο την πεμπτουσία της δουλειάς μου. Θα έλεγα ότι είναι μια σπουδή πάνω στο greek trash. Κι όλο αυτό το πεδίο έχει βάθος απροσμέτρητο από τη Μεταπολίτευση και μετά. Με τον νεοπλουτισμό, την ιδιωτική τηλεόραση, το ΠΑΣΟΚ.