Macro

Το Περού και το Μεξικό επιβεβαιώνουν ότι νέοι άνεμοι πνέουν, ολοένα και πιο ισχυροί στη Λατινική Αμερική. Την τριετία 2015- 2018, η Δεξιά κέρδισε κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις σε μεγάλες χώρες της περιοχής: οι ακραιφνώς νεοφιλελεύθεροι Μαουρίσιο Μάκρι και Σεμπαστιάν Πινιέρα αναδείχθηκαν πρόεδροι της Αργεντινής και της Χιλής αντίστοιχα, ενώ ο πρώην στρατιωτικός και υμνητής της χούντας Ζαϊρ Μπολσονάρο ανέλαβε την εξουσία στη Βραζιλία. Η πραξικοπηματική ανατροπή του αριστερού προέδρου της Βολιβίας Έβο Μοράλες θεωρήθηκε η χαριστική βολή στη δεκαπενταετή ηγεμονία της Αριστεράς, είτε στη σοσιαλδημοκρατική, είτε στη ριζοσπαστική εκδοχή της, σ’ αυτό το ανήσυχο κομμάτι του κόσμου. Ωστόσο, η εικασία ότι το πολιτικό εκκρεμές μπορεί να αλλάξει και πάλι φορά επανήλθε στο προσκήνιο με την εκλογή του Ομπραδόρ στο Μεξικό, του περονιστή Αλμπέρτο Φερνάντες στην Αργεντινή και του Λουίς Άρσε, από το κόμμα MAS του Μοράλες, στη Βολιβία. Οι καταιγιστικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών ενισχύουν αυτή την αίσθηση. Από το προπερασμένο Σαββατοκύριακο, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κατεβαίνουν στους δρόμους 200 και πλέον πόλεων της Βραζιλίας με κεντρικό σύνθημα “Fora Bolsonaro”, δηλαδή Έξω ο Μπολσονάρο, ενώ στο Κογκρέσο έχουν κατατεθεί 120 προτάσεις καθαίρεσης του ακροδεξιού πολιτικού και καλού φίλου του Ντόναλντ Τραμπ- κάτι που υποστηρίζει, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το 57% των ψηφοφόρων. Αρνητής της πανδημίας, ο Μπολσονάρο χρεώθηκε την ολέθρια διαχείρισή της, με τη χώρα του να θρηνεί 460.000 νεκρούς και τους διαδοχικούς υπουργούς Υγείας που εκδίωξε να δίνουν καταθέσεις- φωτιά για τις προσωπικές του ευθύνες. Η δημοτικότητά του έπεσε το προηγούμενο δίμηνο από 30% σε 24% και οι δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα στον προοδευτικό πρώην πρόεδρο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα- ο οποίος απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες που τον είχαν οδηγήσει στη φυλακή- ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2022, αν βέβαια ο σημερινός πρόεδρος αντέξει μέχρι τότε. Η δυναμική των εξελίξεων έχει εξαγριώσει το σκληρό πυρήνα των οπαδών του Μπολσονάρο, στον οποίο συγκαταλέγεται η μαφία των καταπατητών της Αμαζονίας (παράνομα ορυχεία και υλοτομία), με αποτέλεσμα να πυκνώνουν οι δολοφονίες ιθαγενών από μπράβους των εν λόγω “επιχειρηματιών”. ‘Ηδη το Ανώτατο Δικαστήριο άνοιξε έρευνα για τον υπουργό Περιβάλλοντος, ο οποίος κατηγορείται ότι κάνει πλάτες στους μαφιόζους. Ένας άλλος ηγέτης της σκληροπυρηνικής Δεξιάς που δοκιμάζεται σκληρά αυτές τις μέρες είναι ο πρόεδρος της Κολομβίας Ιβάν Ντούκε, θερμός υποστηρικτής του Τραμπ στις περσινές εκλογές και πολιορκητικός κριός του στην προσπάθεια ανατροπής του Μαδούρο, στη Βενεζουέλα, μέσω παραστρατιωτικών ομάδων, με αποκορύφωμα το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2019. Εδώ και πέντε εβδομάδες, η Κολομβία ζει τη μεγαλύτερη κοινωνική εξέγερση των τελευταίων 70 χρόνων, με γενικές απεργίες, ογκώδεις διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία, στο Κάλι, την Μπογκοτά και άλλες πόλεις. Αφορμή στάθηκε νομοσχέδιο της κυβέρνησης Ντούκε για την επιβολή πρόσθετων φόρων με στόχο την αντιμετώπιση των βαρύτατων οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Παρότι ο Ντούκε απέσυρε, υπό το κράτος της λαϊκής κατακραυγής, το νομοσχέδιο, η εξέγερση συνεχίστηκε, με πρωταγωνιστική την παρουσία της νεολαίας, των εκπαιδευτικών και των υγειονομικών, παρά των ωμή καταστολή του καθεστώτος. Σύμφωνα με το Human Rights Watch, οι νεκροί έχουν φτάσει τους 63, ενώ εκατοντάδες παραμένουν αγνοούμενοι, αναβιώνοντας τη μακάβρια παράδοση των desaparecidos, στις χούντες του Πινοτσέτ, στη Χιλή και του Βιντέλα, στην Αργεντινή. Η πρώην πρόεδρος της Χιλής και νυν ύπατη αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα Μισέλ Μπατσελέτ άνοιξε έρευνα εναντίον της κυβέρνησης Ντούκε, ενώ και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν επέκρινε έμμεσα στον στενό σύμμαχο των ΗΠΑ, ζητώντας να εξασφαλιστεί το δικαίωμα στην ειρηνική διαμαρτυρία. Ισχυροί άνεμοι αλλαγής πνέουν και στη Χιλή, ύστερα από τη μεγάλη ήττα της κυβερνώσας Δεξιάς στις εκλογές για τη Συντακτική Συνέλευση, που έγιναν στις 16 Μαϊου. Η κυβέρνηση Πινιέρο αναγκάστηκε να δεσμευτεί για συνταγματική αναθεώρηση μέσω Συντακτικής Συνέλευσης ύστερα από τη μεγάλη εξέγερση του Δεκεμβρίου του 2019 εναντίον των προκλητικών κοινωνικών ανισοτήτων, που κατέβασε 1,2 εκατομμύριο ανθρώπους στο κέντρο του Σαντιάγο και κόστισε τη ζωή 28 ανθρώπων. Οι πρόσφατες εκλογές ανέδειξαν μια Συντακτική όπου πλειοψηφούν οι αριστεροί και οι ανεξάρτητοι προοδευτικοί, δίνοντας μια πρόγευση για το σύνταγμα που θα προκύψει. Την ίδια μέρα, δήμαρχος Σαντιάγο εξελέγη η 31χρονη Ιρασί Άσλερ, μορφή του μεγάλου φοιτητικού κινήματος του 2011 και στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου, προηγείται ένας άλλος κομμουνιστής, ο παλαιστινιακής καταγωγής δήμαρχος Ρεκολέτα, Ντανιέλ Χάουδε, με ποσοστό 19,2%, ποσοστό που δεν έπαιρνε το ΚΚ ούτε επί της Λαϊκής Ενότητας με τον σοσιαλιστή Σαλβαδόρ Αλιέντε, μετέπειτα πρόεδρο και μάρτυρα της Δημοκρατίας.

Είναι πια φανερό ότι βρισκόμαστε μπροστά στην ανάπτυξη μιας γενικευμένης επίθεσης για την επιβολή τής λογικής του αυταρχισμού σε κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής. Ενός αυταρχισμού που υπηρετείται με μέσο τη νομοθετική κατοχύρωση της δυνατότητας μια σχετική πλειοψηφία να μεταμφιέζεται σε απόλυτη και κυρίαρχη, καθιστώντας αδύνατη την έκφραση της πραγματικής πλειοψηφίας και την πιθανότητα να διεκδικήσει το δικαίωμά της να επικρατήσει όχι μόνο αριθμητικά, αλλά και πολιτικά. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για επί μέρους περιστατικά, που εξηγούνται δήθεν από την ανάγκη της περίφημης κυβερνησιμότητας ή από τον τεχνητά διογκούμενο κίνδυνο της ακυβερνησίας. Είναι επιχείρηση αντιδραστικής δομικής αλλαγής. Αν έχει κάποια βάση αυτή η εκτίμηση, τότε όσοι αξιακά, ιδεολογικά και πολιτικά έχουν ταχθεί υπέρ της απλής αναλογικής και πολύ περισσότερο όσοι στην πράξη την έχουν καταστήσει νόμο της πολιτείας, δεν πρέπει απλώς να ανησυχήσουν ή να καταγγείλουν την επίθεση αυτή. Οφείλουν να οργανώσουν την άμυνα και την αντεπίθεση για την απόκρουσή της και την ανακατάληψη του χαμένου εδάφους. Πρόκειται για μέγιστο πολιτικό θέμα δημοκρατίας και όχι για ένα ασήμαντο επεισόδιο στο θέατρο της πολιτικής αντιπαράθεσης. (...) Ειδικότερα για τον ΣΥΡΙΖΑ, που είχε την πρωτοβουλία να νομοθετήσει την απλή αναλογική και συνδέει την επιλογή του αυτή – όπως επανέλαβε στην πρόσφατη συνέντευξή του ο Αλ. Τσίπρας– με τη μεσο-μακροπρόθεσμη στόχευση για προγραμματικές συγκλίσεις και προοδευτικές κυβερνήσεις συνεργασίας, το μερίδιο της ευθύνης είναι πολύ μεγαλύτερο σ’ αυτή τη μάχη. Από αυτόν περιμένει ο κόσμος να κινήσει την όλη υπόθεση. Από αυτόν περιμένει τις συστηματικές πολιτικές πρωτοβουλίες για την παρακίνηση των δυνάμεων και των προσωπικοτήτων τόσο της αριστεράς και των κινημάτων όσο και του δημοκρατικού κέντρου. Πρωτοβουλίες που δεν πρέπει να έχουν ευκαιριακό χαρακτήρα, αλλά να αποτελούν σταθερή επιδίωξη στο πλαίσιο ενός πολύ συγκεκριμένου πολιτικού σχεδίου με αρχή, μέση και τέλος. Ενός σχεδίου που θα συζητηθεί με τον κόσμο και θα επιδιώξει να τον πείσει τόσο για τη χρησιμότητά του όσο και για την αποτελεσματικότητά του. Η επιδίωξη της καλλιέργειας πολιτικής κουλτούρας συνεργασιών, για την απουσία της οποίας υποκριτικά πικραίνονται οι διώκτες της, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Έχει όμως στρατηγική σημασία, γι’ αυτό και αξίζει τον κόπο. Δεν αποδίδει, ίσως, άμεσα καρπούς, αλλά, όταν καρπίσει, η συγκομιδή είναι τεράστια και διατηρεί την αξία της για πολύ. Φανταστείτε πόσο μεγαλύτερη απήχηση, μονιμότερη επίδραση και πολλαπλασιαστική επιρροή θα είχε η αξιοποίηση προσωπικοτήτων και στελεχών από τον χώρο του προοδευτικού και δημοκρατικού κέντρου σε μια τέτοια ευρύτατη πολιτική πρωτοβουλία, από τη συνήθη ανακοίνωση προσχώρησης στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, που δεν είναι και πάντοτε ακριβώς προσχώρηση σ’ αυτόν, αλλά στην «προοδευτική παράταξη». Πόσο ψηλά θα μπορούσε να αποτιμηθεί η πολιτική της αξία, αντί να υπονομευτεί σαν μια απλή πρόσθεση, και πόσο θα μπορούσε να χρησιμεύσει στην ενίσχυση της ιδέας της προγραμματικής συνεργασίας, αντί να προκαλεί αμυντικά αντανακλαστικά. Πράγματα χιλιοειπωμένα…Θα γίνουν πράξη; Θα διατυπωθούν δημόσια σε ένα μεγαλεπήβολο πολιτικό σχέδιο ως σαφής και ηγεμονική επιδίωξη της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς, όχι σαν αναγκαίο κακό, ή θα αναμασώνται στο διηνεκές σε μίζερες αντιπαραθέσεις για τα αυτονόητα, που μόνο αυτονόητα δεν φαίνεται να είναι; Στη δεύτερη περίπτωση, η νεοφιλελεύθερη δεξιά μάλλον δεν θα έχει λόγο να αισθανθεί ιδιαίτερη ανησυχία.

Την επιστροφή στο ΠΑΣΟΚ έχει σαλπίσει ο υποψήφιος πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛΛ. Ανδρέας Λοβέρδος: «Διεκδικώ την ηγεσία της παράταξης για να γίνει το ΠΑΣΟΚ μεγάλο ξανά» είπε. Επιστροφή και στον τίτλο και στο περιεχόμενο των πολιτικών. Γεννιούνται πάντως ορισμένα ερωτήματα. Ποιο ΠΑΣΟΚ έχει στο μυαλό του ο κ. Λοβέρδος; Δεν υπάρχει ένα ΠΑΣΟΚ. Πάντα ήταν πολλά και συνυπήρχαν, άλλοτε ειρηνικά, άλλοτε μαχητικά. Κάποιες φορές η μάχη για την επικράτηση του ενός ή του άλλου έφερνε τον εξοβελισμό από το κόμμα του ηττημένου. Φαντάζομαι ότι δεν οραματίζεται το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου της ριζοσπαστικής φάσης του. Το ΠΑΣΟΚ δηλαδή που υποσχόταν κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, αυτοδιαχείριση, αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, συνεταιρισμούς στη βιομηχανία και στον αγροτικό τομέα, ανειρήνευτη σύγκρουση με την ολιγαρχία, τους κομπραδόρους, το ΝΑΤΟ, την ΕΟΚ και είχε εξορίσει από τη ρητορική και τις θέσεις του κάθε τι που παρέπεμπε στη Σοσιαλδημοκρατία. Αυτό το ΠΑΣΟΚ, το οποίο ο πάπας του εγχώριου αστισμού Κωνσταντίνος Καραμανλής αποκαλούσε χλευαστικά, αλλά τρομαγμένος, «Αριστερά της Αριστεράς», έζησε για λίγα χρόνια -μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού- και έδωσε τη θέση του στο… σοβαρό ΠΑΣΟΚ, αυτό που σεβόταν τους κανόνες της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και είχε εγκαταλείψει (πριν από τον εκλογικό θρίαμβό του το 1981) κάθε σκέψη για ανατροπή του κατεστημένου, όλους τους πειρασμούς περί σοσιαλιστικού μετασχηματισμού και τις ιδέες για έξοδο από το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ. Αλλά κι αυτό το ΠΑΣΟΚ, παρά τις μεγάλες εκπτώσεις στο ιδεολογικό πεδίο και την πολιτική γραμμή, παρά τη μετεξέλιξή του σε συστημικό κόμμα, είχε μια σταθερή στάση απέναντι στη Δεξιά, την οποία ο ιδρυτής του χαρακτήριζε ιστορικό αντίπαλο, την πολεμούσε με όλα τα μέσα και σε μια έξαρση αλαζονείας πίστεψε ότι την είχε βάλει στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Ούτε αυτό το ΠΑΣΟΚ υποθέτω πως φαντασιώνεται ο Ανδ. Λοβέρδος. Αλλωστε για τον πρώην υπουργό, με τη Δεξιά μπορείς να συνομιλήσεις, ακόμη και να συγκυβερνήσεις. Ο υπαρξιακός αντίπαλος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως δήλωσε προσφάτως, και μ’ αυτόν δεν υπάρχει κανένα περιθώριο συνεννόησης. Μήπως το μοντέλο που ταιριάζει στην αντίληψη του κ. Λοβέρδου είναι το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη; Αυτό το ΠΑΣΟΚ υπηρέτησε από κορυφαίες θέσεις, αυτό το ΠΑΣΟΚ υπερασπίζεται μέχρι σήμερα. Ομως το πάλαι ποτέ ισχυρό εκσυγχρονιστικό ρεύμα έχει διασπαστεί. Ενα κομμάτι του έχει μετακομίσει στη Δεξιά και παράγοντές του βρίσκονται σε νευραλγικά πόστα της κυβέρνησης και του κρατικού μηχανισμού και ένα άλλο, σαφώς μικρότερο, έχει εγκατασταθεί στον ΣΥΡΙΖΑ.

Την απόσταση που χώριζε την «ιδιοσυγκρασία» των ανθρώπων της Δύσης από εκείνους της Ανατολής ήθελε να αναδείξει ο Νικολάι Λεσκόφ με αυτή τη νουβέλα, που εκτυλίσσεται σε μια δύσκολη εποχή για τη Ρωσία, «αμέσως μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο». Ρίχνει λοιπόν τη σατιρική ματιά του σε δύο ιδεότυπους που ενσαρκώνουν με τον σχηματικό τους τρόπο τον «γερμανικό» ορθολογισμό και τη «ρωσική» ψυχή: τον Γερμανό μηχανικό Ούγκο Πεκτοράλις και τον Ρώσο εργάτη Σαφρόνιτς. Ο πρώτος καυχιέται διαρκώς για τη «σιδερένια θέληση» που έχει (άλλωστε όλοι «οι Γερμανοί διαθέτουν σιδερένια θέληση»), και ο Λεσκόφ θέλει να περιγράψει τι συμβαίνει «όταν συναντιούνται το γερμανικό σίδερο με τη ρωσική ζύμη». Γιατί ο Πεκτοράλις δεν διανοείται ποτέ να υποχωρήσει, «θα είναι ντροπή απέναντι στο ίδιο του το έθνος. Σ’ αυτούς ισχύει τέτοιος όρος: ό,τι είπες αυτό οπωσδήποτε και θα κάνεις», ενώ οι Ρώσοι τα βλέπουν με φρίκη όλα αυτά: «να μη δώσει ο Θεός τέτοια θέληση, ιδίως σε μας τους Ρώσους· θα μας συνθλίψει». Συνάμα όμως, σκιαγραφώντας τον Πεκτοράλις και τη μανία του με τον κανόνα της σιδερένιας θέλησης, ο Λεσκόφ, με την υπερβολή της σάτιρας, φτιάχνει έναν χαρακτήρα που υπερβαίνει ακόμα και τα όρια του ιδεότυπου, έναν άνθρωπο εμμονικό μέχρι αυτοκαταστροφής, που κάθεται και υπομένει βουβός τσιμπήματα από εκατοντάδες σφήκες και όσο κι αν πονάει δεν βγάζει «ούτε ένα βογκητό ούτε έναν ήχο», που όταν τον εξαπατούν και του πουλούν ένα τυφλό άλογο δεν λέει κουβέντα για να μην παραδεχθεί ότι πιάστηκε κορόιδο, που θέλει διαρκώς να πετυχαίνει «σημαντικές νίκες επί του εαυτού του», ανεξαρτήτως κόστους για τον εαυτό του και για τους γύρω του. Ζώντας, έτσι, στο όριο άλλοτε της φάρσας και άλλοτε της τραγωδίας, είναι αναμενόμενο πως κάποιες στιγμές θα κάνει το βήμα που ξεπερνάει αυτό το όριο. Η νουβέλα αυτή δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1876 και κατόπιν ξαναήρθε στην επιφάνεια, για εύλογους ίσως λόγους, το 1942, την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Νικολάι Λεσκόφ ήταν μια ιδιαίτερη, ιδιόμορφη περίπτωση στη ρωσική λογοτεχνία, ένας κλασικός σταθερά παραγνωρισμένος, που στην εποχή του είχε προκαλέσει έντονες συζητήσεις, είτε για τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε (τη λαϊκή, προφορική, ιδιωματική πολλές φορές γλώσσα των χωρικών), είτε για το περιεχόμενο των έργων του, είτε ακόμα και για την πολιτική του στάση.

Μην γίνεστε γελοίοι, ρε. Είπε ποτέ ο Χατζηδάκης ότι θα δουλεύετε υπερωρίες και θα πληρώνεστε με ρεπό; Αυτό που είπε ο άνθρωπος είναι ότι θα δουλεύετε δεκάωρο και θα ανταμείβεστε με ελεύθερο χρόνο. Κάτι που είναι εντελώς διαφορετικό, όπως καταλαβαίνετε. Τις υπερωρίες θα τις δουλεύετε στον ελεύθερο χρόνο σας και δεν θα τις πληρώνεστε καθόλου. Όπως γίνεται μέχρι σήμερα άλλωστε. Άμα δεν σας αρέσει, να πάτε στην Επιθεώρηση Εργασίας. Αν καταφέρετε να την βρείτε εκεί που την έχουνε χώσει. Με τον νόμο Χατζηδάκη μετατρέπεται σε κάποια υποδιεύθυνση του Οργανισμού Σκανδαλώδους Μεροληψίας Υπέρ των Εργοδοτών. Και θα στελεχωθεί με ΔΑΠίτες χαμηλών προσδοκιών, ειδικευμένων στην πασιέντζα και τον ναρκαλιευτή. Το χειρότερο όμως είναι ότι αμφισβητείτε τον υπουργό όταν προσπαθεί να σας εξηγήσει πως όλα θα γίνονται με συναίνεση του εργαζόμενου. Πράγμα πολύ λογικό άλλωστε. Και όταν πάνε τον εργαζόμενο στο ΑΤΜ και του παίρνουν πίσω το δώρο, με τη συναίνεσή του γίνεται. Πληγωμένος από τη βιομηχανία fake news ο Χατζηδάκης, πήγε σε ένα συνέδριο για την Υγεία και είπε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ παρέδωσε 1 εκατομμύριο εκκρεμείς συντάξεις. Με βάση την Επιτροπή Προϋπολογισμού της Βουλής, έπεσε μόλις 900% έξω. Εντάξει, ανθρώπινο λάθος είναι. Τον συγχωρούμε, γιατί δίνει ασυμβίβαστη μάχη εναντίον του λαϊκισμού και των fake news.

Κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς, ακόμα κι εκείνα που δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως τέτοιο, διασυνδέει την κυριαρχία του με τον έλεγχο της διάχυσης των ιδεών: οπότε λογοκρίνει. Εξ ου και η προσφιλής μέθοδος της δημόσιας καύσης των “επικίνδυνων” βιβλίων, πράξη με ιδιαίτερο περιεχόμενο, αφού το κοινωνούσαν στον λαό, να παραδειγματιστεί. Στους καπιταλιστικούς, δημοκρατικούς καιρούς μας, η συνειδησιακή αλλοτρίωση έχει χίλιους δυο τρόπους να συντελεστεί, οπότε η πυρά εξέλιψε, αφού οι μέθοδοι εκσυγχρονίστηκαν. Η πολτοποίηση, ας πούμε, ταιριάζει μια χαρά στα ευαγή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα οποία, επιπλέον, διαθέτουν “μορφωτικά” ιδρύματα, εκδόσεις κ.ο.κ. Οι τράπεζες, που διαφεντεύουν ως μηχανισμοί του κεφαλαίου την παγκόσμια κοινότητα, δεν είναι βέβαια μηχανισμοί λογοκρισίας -όχι τουλάχιστον ευθέως-, μπορούν όμως κάλλιστα, και για ένα σωρό λόγους, να θεωρηθούν μηχανισμοί εκπτώχευσης των λαών. Δεν έχουν, λοιπόν, κανένα λόγο να νοιάζονται για οτιδήποτε άλλο, πλην της αναπαραγωγής της κυριαρχίας τους. Οπότε θα ήταν αστειότητα να πίστευε κανείς πως οι πολιτιστικές τους δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν κάτι άλλο πέραν της μόστρας και της επίδειξης της εξουσίας τους σε κάθε τομέα του κοινωνικού χώρου. Δεν είναι που τα βιβλία του Γαβριηλίδη κρίθηκαν επικίνδυνα. Το πράγμα είναι πολύ χειρότερο: στον μεταδημοκρατικού τύπου ολοκληρωτισμό, όλα τα παραπάνω τα περί της ανάγνωσης, όλα τα περί των φετιχιστών με την οσμή του μελανιού, όλα τα περί της τέχνης ως κοινού αγαθού, είναι ψιλά, πολύ ψιλά γράμματα. Οι δε από κάτω είναι πιο πολύ κι από αθέατοι. Απλώς δεν υπάρχουν. Ανύπαρκτα τα σχολεία, επικίνδυνες οι φυλακές, αστειότητες οι δημόσιες βιβλιοθήκες. Δωρεά δίχως διάφορο δεν υφίσταται. Uber alles, η κουλτούρα του κέρδους. Οι ποιητικές συλλογές, τα μυθιστορήματα, ο δοκιμιακός λόγος των εκδόσεων Γαβριηλίδη δεν ήταν επικίνδυνα. Ήταν ένα τίποτα. Και ως τίποτα αντιμετωπίστηκαν. Πολτός, στον πολτό του νου των ιθυνόντων που λαμβάνουν τέτοιες αποφάσεις.

Η κοινωνία της Τήλου διεκδικεί να ανήκει σε εκείνους τους πολίτες του κόσμου, που σκοπός της ζωής τους είναι η κατοχύρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Διεκδικούμε επίσης να κατατασσόμαστε στην ομάδα εκείνη των ανθρώπων, που χαίρεται μόνο όταν συμβάλει στην ευτυχία των άλλων. Η ευτυχία και η ευημερία του ανθρώπου δεν μπορεί παρά να είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με ένα υγιές φυσικό περιβάλλον γιατί το υγιές φυσικό περιβάλλον είναι θεμελιακό ανθρώπινο δικαίωμα!

Την ίδια ώρα, όσο και αν αυτό επιμελώς αποκρύπτεται, το εσωκομματικό τοπίο της ΝΔ θυμίζει καζάνι που βράζει. Δεν είναι μόνο η ξεκάθαρη διαχωριστική γραμμή μεταξύ των τεχνοκρατών του Μαξίμου και των βουλευτών (ενδεικτική η οργή που προκάλεσε στο κυβερνών κόμμα η δήλωση Πατέλη για τα «τεμπέλικα» διδακτορικά). Είναι και η καταψήφιση του νομοσχεδίου για τη συνεπιμέλεια από την Μαριέττα Γιαννάκου και την Όλγα Κεφαλογιάννη. Ή η δημόσια οργή του Κώστα Τζαβάρα (με αφορμή την κατάργηση πανεπιστημιακών τμημάτων στην Ηλεία), η προειδοποίησή του ότι δεν θα είναι εκ νέου υποψήφιος, αλλά και οι απαξιωτικές, φωτογραφικές προς το πρόσωπο του πρωθυπουργού, εκφράσεις («Τι να το κάνω το πτυχίο από το Χάρβαρντ, όταν το αντίστοιχο μορφωτικό επίπεδο είναι μηδέν;», διερωτήθηκε σκωπτικά). Είναι η σαφής, με αφορμή την έξαρση της εγκληματικότητας, δημόσια δυσφορία προς το πρόσωπο του Μιχάλη Χρυσοχοϊδη, στελεχών όπως οι Γιώργος Κουμουτσάκος και Γιώργος Κύρτσος (με τον τελευταίο να ασκεί συχνότατα σκληρή κριτική στη διαχείριση της πανδημίας). Είναι οι σοβαρές, δημόσιες ενστάσεις για το εργασιακό νομοσχέδιο όπως αυτές της εργατολόγου, βουλεύτριας της ΝΔ, Άννας Ευθυμίου. Και φυσικά, είναι το εσωκομματικό «αγκάθι» που ακούει στο όνομα Βόρεια Μακεδονία. Με τον Αντώνη Σαμαρά να καραδοκεί. Ήταν ενδεικτικό το, προ ημερών, πρωτοσέλιδο της «καραμανλικής» «Εστίας» που μιλούσε για απειλή περιθωριοποίησης όποιων βουλευτών διαφοροποιηθούν στην ψηφοφορία για τα μνημόνια που συνδέονται με τη συμφωνία των Πρεσπών. Σε αυτό, λοιπόν, το περιβάλλον, εμφανίστηκε ένα τραγούδι που τάραξε τα νερά. Και υπενθύμισε πως παρά τις φτιασιδωμένες εικόνες, η πραγματικότητα είναι αμείλικτη και δεν μπορεί να κρυφτεί για πολύ. Θα ήταν, ωστόσο, ολέθριο σφάλμα να υποθέσει κανείς πως η έντονη δυσαρέσκεια απέναντι στη ΝΔ, νομοτελειακά ευνοεί τον ΣΥΡΙΖΑ. Θα είναι λάθος να επιχειρηθεί μια ερμηνεία που βλέπει αυτόματη πριμοδότηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης από τη διαφαινόμενη πια φθορά της κυβέρνησης. Οι όροι του παλιού δικομματισμού δεν υφίστανται πλέον και η απόσταση που πρέπει να διανυθεί μέχρι την επανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών, περνά αναμφίβολα μέσα από διαδικασίες που ουδόλως απαιτούν συνταγές άλλων εποχών. Η ασάφεια ως προς το εκπεμπόμενο στίγμα, η ανακύκλωση φθαρμένων προσώπων (φορέων μιας καταδικασμένης στη συνείδηση των πολιτών πολιτικής), η έλλειψη εμπιστοσύνης σε εκείνα τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά που εκτόξευσαν τη δυναμική του κόμματος, ο δισταγμός στην αναθεώρηση υποχρεωτικών –λόγω της μνημονιακής συγκυρίας– αποφάσεων την εποχή της διακυβέρνησης, η συνεχής υποτίμηση του αντιπάλου, στέλνουν το λάθος μήνυμα. Ναι, η πολιτική της ΝΔ είναι καταστροφική. Μόνο που η αναγκαία ανατροπή της δεν θα έρθει μέσα από τη λογική του «ώριμου φρούτου» ή ομνύοντας στο «μη χείρον βέλτιστον». Το 2021 δεν είναι 1981 και το «ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά», δεν αρκεί…