Macro

Δεν αρκεί η γενική πρόσκληση «όσοι πιστοί προσέλθετε». Ούτε είναι συνετή η αδιαφορία για την τροπή των πραγμάτων στο χώρο του κέντρου. Και οπωσδήποτε δεν συνιστά στρατηγική σύλληψη η υποκατάσταση μιας αναγκαίας και μελετημένης πολιτικής συμμαχιών με προοπτική, από μια ευκαιριακή, ίσως και αναγκαία προσωρινά, τακτική (προ)εκλογικών συνεργασιών. Αν εξετάσουμε από μια συγκεκριμένη σκοπιά τη μεταπολεμική ελληνική πολιτική ιστορία, θα δούμε ότι εκείνο που είχε καταστήσει για μεγάλο διάστημα ηγέτιδα δύναμη την πολιτική δεξιά, είναι η δυνατότητά της να ασκεί με σταθερότητα μια πολιτική συσπείρωσης ευρύτερων συντηρητικών δυνάμεων. Πολιτική που το κάθε φορά αντίπαλό της στρατόπεδο, Ένωση Κέντρου ή ΠΑΣΟΚ, δεν ήταν σε θέση να συλλάβει και να εφαρμόσει: τη μία με τη στρατηγική τού διμέτωπου έναντι της ΕΔΑ (προδικτατορικά), την άλλη με τη στρατηγική της λεηλασίας ή αφομοίωσης της αριστεράς (μεταδικτατορικά). Θα ήταν τραγική ειρωνεία να συμπεριφερθεί σήμερα η ισχυρή, χάρη στη λαϊκή ψήφο, ριζοσπαστική και ανανεωτική αριστερά με ανάλογο επιπόλαιο τρόπο. Όσοι θίγονται από τις ανακατατάξεις αυτές, τις περιγράφουν αποκλειστικά με ηθικολογικούς όρους και τις καταγγέλλουν, γιατί θέλουν να αποτρέψουν μια συσπείρωση στον πόλο της αριστεράς ή, τουλάχιστον, να τη δυσφημίσουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να τις ερμηνεύσει σωστά και να παρέμβει δημιουργικά στην εξέλιξή τους.

Οι χειμερινές προβλέψεις της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία επιβεβαιώνουν ότι βαθμιαία σταθεροποιείται η πορεία ανάκαμψής της. Το γεγονός, όμως, ότι στην Ευρωζώνη κατέφθασε ήδη η σαφής συγκράτηση και η αβεβαιότητα για το μέλλον, μπορεί να τονίζει την αντοχή της ελληνικής οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα προκαλεί και ανησυχία. Το σημαντικό είναι ότι η άνοδος του ελληνικού ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στην άνοδο της εγχώριας ζήτησης, σε μεγάλο βαθμό λόγω αύξησης της απασχόλησης, αλλά και στις εξαγωγές. Πράγματι, οι εξαγωγές το 2018 αυξήθηκαν κατά 15,7% ενώ και τον Νοέμβριο –έναν πολύ δύσκολο μήνα για την απασχόληση- συνεχίστηκε η μείωση της ανεργίας στο 18,5% από 18,6% τον Οκτώβριο και 21,1% τον Νοέμβρη του 2017.

«Οι δύο εμβληματικές παρεμβάσεις που υλοποιήσαμε το τελευταίο εξάμηνο ήταν η επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων από τον Αύγουστο του 2018 και η αύξηση του κατώτατου μισθού με την ταυτόχρονη κατάργηση του υποκατώτατου μισθού για τους νέους έως 25 ετών, από την 1η Φεβρουαρίου 2019» σημείωσε η υπουργός Εργασίας, υπενθυμίζοντας τα εξής: «- Από τον περασμένο Αύγουστο έχουμε επεκτείνει και καταστήσει γενικώς υποχρεωτικές 11 κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, που καλύπτουν συνολικά πάνω από 200.000 εργαζόμενους και σημαίνουν αυξήσεις μισθών για δεκάδες χιλιάδες μισθωτούς. - Επίσης, από την 1η Φεβρουαρίου 2019 ισχύει ο νέος αυξημένος κατώτατος μισθός, χωρίς ηλικιακές διακρίσεις. Ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε κατά 11%, από τα 586 στα 650 ευρώ και για τους νέους κατά 27%, από τα 510 στα 650 ευρώ. - Βελτίωση του εισοδήματός τους από την αύξηση του κατώτατου μισθού έχουν συνολικά 600.000 εργαζόμενοι και άλλοι 280.000 συμπολίτες μας που λαμβάνουν επιδόματα, τα οποία συνδέονται με τον κατώτατο μισθό, όπως το επίδομα ανεργίας και η ειδική παροχή μητρότητας. - Για πρώτη φορά, μετά από σχεδόν μία δεκαετία, έχουμε αύξηση μισθών στη χώρα και αυτό είναι και ουσιαστικά και συμβολικά πολύ σημαντικό βήμα για τον κόσμο της εργασίας».

- Η ταπεινωτική ήττα το 1897 από του Τούρκους, οι οποίοι έφτασαν έως τη Μελούνα της Θεσσαλίας μέχρι να τους σταματήσουν οι Μεγάλες Δυνάμεις. - Ο Εθνικός Διχασμός, 1916-1917, που ήταν ουσιαστικά ένας εμφύλιος πόλεμος με θύματα και από τις δύο πλευρές, με ουσιαστικούς υπεύθυνους τον βασιλέα Κωνσταντίνο και την Εκκλησία. - Η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 που οφείλεται στην υπερπατριωτική αβελτηρία του Κωνσταντίνου, στην ανικανότητα των κυβερνώντων πολιτικών και στην ευλογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτές οι καταστροφές προήλθαν από την περιβόητη Μεγάλη Ιδέα. - Η φασιστική δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά (1936-1944), με τη συμβολή των Ανακτόρων και την υποστήριξη της Εκκλησίας, με βασανιστήρια, εξορίες, φυλακίσεις των αντιφρονούντων. - Ο εμφύλιος πόλεμος (1944-1949), που κατέστρεψε χιλιάδες άτομα, με αγριότητες και τρομοκρατίες, με εκτελέσεις, φυλακίσεις, ξερονήσια, την εφιαλτική Μακρόνησο και χιλιάδες πρόσφυγες στις ανατολικές χώρες. Και εδώ υπήρξε επίσης η συναίνεση της Εκκλησίας. - Η στρατιωτική δικτατορία (1967-1974), πάλι με την ευλογία της Εκκλησίας, που ανέστειλε τη μετριοπαθή πορεία φιλελευθερισμού η οποία είχε ξεκινήσει από το 1963. - Το αδιέξοδο στο Κυπριακό από τη δεκαετία του 1960 με τελική μορφή το πραξικόπημα του 1974 και την κατάληψη του 38% της Κύπρου από την Τουρκία. Το αδιέξοδο βεβαίως συνεχίζεται.

Η συζήτηση για τις συνεργασίες, ιδιαίτερα μετά την καλοδεχούμενη αποχώρηση των ΑΝ.ΕΛΛ., άρχισε, αν και όχι με οργανωμένο, όπως θα έπρεπε, τρόπο. Οι λέξεις «πόλος» «προοδευτική συμμαχία», «παράταξη» εισχωρούν βίαια στην καθημερινότητά μας ως απάντηση (;) στην κρίση πολιτικής εκπροσώπησης και τη νέα πραγματικότητα που τείνει να διαμορφωθεί στον λεγόμενο κεντρώο χώρο. (...) Οι συμμαχίες δεν αποτελούν απλή τακτική, μια δήθεν έξυπνη κίνηση στη σκακιέρα. Η πολιτική συμμαχιών με προοπτική, σε προγραμματική βάση, πρέπει να είναι αποτέλεσμα μιας ουσιαστικής συζήτησης, χωρίς φοβικά σύνδρομα, αλλά και χωρίς βιαστικές και επιπόλαιες κινήσεις. (...) Το κοινωνικό κράτος έναντι της αγοράς, η ταξική μεροληψία, οι ελευθερίες, η οικολογική εγρήγορση, η αλληλεγγύη ως απάντηση στον ρατσισμό και στην ξενοφοβία, η υπεράσπιση των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, των αναπήρων και των Ρομά, ο φεμινισμός ως λογική που πρέπει να διαπερνά τη δημόσια ζωή, ο πολιτισμός απέναντι στη βαρβαρότητα, ο διαχωρισμός κράτους - Εκκλησίας συγκροτούν το αναγκαίο αυτό μανιφέστο που μπορεί να απελευθερώσει συνειδήσεις, να συσπειρώσει, να ενθαρρύνει ένα υπαρκτό, ισχυρό ρεύμα στην κοινωνία να βγει στο προσκήνιο. Η συζήτηση, λοιπόν, για τις συμμαχίες είναι πολυσύνθετη και αφορά, επίσης, κόσμο της ευρύτερης Αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων, που τη νέα περίοδο αντιλαμβάνεται ότι κάτι σημαντικό αλλάζει. Συνεπώς, αν θέλουμε να κάνουμε το επόμενο ουσιαστικό βήμα, θα χρειαστεί, σεβόμενος ο ένας την αυτονομία του άλλου, να διεξάγουμε έναν διάλογο με πρόσωπα και πολιτικές κινήσεις που, παρά τις υπαρκτές διαφορές, έχουν τη διάθεση να σταθούν στην από 'δω πλευρά της όχθης.

Σήμερα, τώρα, οφείλουμε να κινητοποιηθούμε, ώστε να αποτρέψουμε την ολική τους επαναφορά. Οφείλουμε να ορθώσουμε ένα αμυντικό τείχος δημοκρατίας, αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης απέναντι στην ακροδεξιά, τον φανατισμό, τον σκοταδισμό, τον εθνικισμό. Οφείλουμε, όμως, να περάσουμε και στην αντεπίθεση. Να ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο τη δημοκρατία, τη συμμετοχή, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν αυτά ισχύουν για την Ευρώπη, να είμαστε σίγουροι ότι ισχύουν και για τη χώρα μας. Αποκτά άλλη διάσταση, αν τη δούμε υπό αυτό το πρίσμα, η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης. Είναι το πιο ισχυρό θεσμικά μήνυμα που μπορεί να δώσει η Βουλή των Ελλήνων: ένα μήνυμα ότι η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα όχι μόνο δεν βρίσκονται σε υποχώρηση, αλλά διεκδικούν μαχητικά την εμπέδωση, την εξάπλωση και την εμβάθυνσή τους. Ότι όχι μόνο δεν είμαστε διατεθειμένοι να επιτρέψουμε την παραμικρή οπισθοδρόμηση, αλλά επιδιώκουμε και πετυχαίνουμε τολμηρά βήματα προς τα εμπρός.

Η Ν.Δ. βλέπει ότι δεν μπορεί να εξασφαλίσει την πολιτική ηγεμονία σε αυτό τον λαό. Και, όπως θα έλεγε και ο Μπρεχτ, υπάρχει πάντα η δυνατότητα, αντί να αλλάξει η ίδια, να αλλάξει τον λαό. Με λίγη παρωχημένη εθνικοφροσύνη και κλασική πατριδοκαπηλία, με ελιτίστικη αντιμετώπιση του υπαρκτού λαού και την υπαγωγή του στο φαντασιακό Έθνος, θα προσπαθήσει να στριμώξει τον ΣΥΡΙΖΑ και να υπηρετήσει το μικροκομματικό της συμφέρον. Το ζήτημα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ τι θα κάνει: Θα δώσει ιδεολογικό αγώνα ενάντια στα αντιδημοκρατικά όνειρα της Ν.Δ. ή θα μιλήσει για «δίκαιο αίτημα των ομογενών που έχουν προσφέρει τόσα και τόσα στη μητέρα Πατρίδα»;

Η ιστορική εμπειρία των μετώπων δεν είναι πολύ ενθαρρυντική. Η συμμαχία ως «πόλος», δηλαδή ως διπλή ένταξη στη συγκυρία και στη στρατηγική προοπτική των αντικαπιταλιστικών μετασχηματισμών; Υπάρχουν εν δυνάμει σύμμαχοι που να θέτουν αυτό το πρόταγμα; Ποιος είναι ο προγραμματικός ορίζοντας και τα όρια συμμετοχής στο εγχείρημα; Η αντιμετώπιση «των πιο ακραίων εκδοχών του νεοφιλελευθερισμού»; Ποιες είναι οι λιγότερο ακραίες; Στις προϋποθέσεις του εγχειρήματος εντάσσεται και το «mea culpa» του ΣΥΡΙΖΑ για την προκυβερνητική του περίοδο; Σε ποιο «προοδευτικό» υπόδειγμα ανήκει η εναντίωση στον λαϊκισμό του Σαλβίνι με την ταυτόχρονη αποσιώπηση των αδιεξόδων του Συμφώνου Σταθερότητας; Το εύρος της συμμαχίας, για παράδειγμα, θα εκτείνεται «από τον Τσίπρα έως τον Βενιζέλο»; Ανεξαρτήτως της πρόθεσης του ΣΥΡΙΖΑ να εμμείνει στη ριζοσπαστική του ταυτότητα, η διεύρυνση της πολιτικής του εμβέλειας με προσλήψεις εποχικού πολιτικού προσωπικού είναι πιθανό να οδηγήσει στη μεταμόρφωσή του σε κόμμα ενός ασπόνδυλου προγραμματικά πολυσυλλεκτισμού, εγκλωβισμένου αποκλειστικά στο πεδίο του κράτους. Η επιλογή να κινηθεί στο πλαίσιο μιας πολύ έντονης αντίφασης, ανάμεσα στην αποδοχή να υλοποιήσει ένα μεταμνημονιακό, νεοφιλελεύθερο εν πολλοίς πρόγραμμα και στη στρατηγική δέσμευσή του για μια κοινωνία της ισότητας και της δημοκρατίας, έχει αναγκαστικά ημερομηνία λήξης. Οι αντιφάσεις κάποια στιγμή λύνονται μέσω ανέλεγκτων ιστορικών αυτοματισμών, οι οποίοι κατά κανόνα ευνοούν την ισχυρότερη πλευρά της αντίφασης. Και όλοι καταλαβαίνουμε ποια είναι αυτή. Η αποδοχή από την Αριστερά ότι το μέγιστο που μπορούμε να πετύχουμε είναι η επιστροφή σε μια σοσιαλδημοκρατική διαχείριση της «χρυσής εποχής», δεν μπορεί να ηγεμονεύσει στις κοινωνικές συνειδήσεις, έναντι του επιθετικού ακροδεξιού λαϊκισμού. Και ταυτόχρονα είναι ιστορικά ανέφικτη.