Macro

Η αντίληψη ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι η μόνη δύναμη παραγωγής καινοτομίας και αποτελεσματικότητας, ενώ το κράτος συνιστά δύναμη αδράνειας και αναποτελεσματικότητας, βραδυκίνητο και συχνά διεφθαρμένο, αναδείχτηκε (ιδιαίτερα μέσα στην πανδημία) σαν ένας σύγχρονος μύθος. Σήμερα, δύο αντιλήψεις συγκρούονται για την μετα-πανδημική εποχή: από την μια μεριά το μοντέλο της ιδιωτικής επιχείρησης που οδηγείται αποκλειστικά από την επιδίωξη του κέρδους και του εισοδήματος και, από την άλλη, ένα μοντέλο ανάκαμψης βασισμένο στην επιδίωξη ικανοποίησης των συμφερόντων της Εργασίας και της κοινωνίας (Τ.Mencioni, Il Manifesto). . H σύγκρουση για το ποιο μοντέλο θα υιοθετηθεί θα είναι σφοδρή και θα σημαδεύει τις εξελίξεις για πολλά χρόνια. Τα δυο αντιθετικά μοντέλα ανασυγκρότησης κινούνται σε παράλληλους άξονες και στηρίζονται σε διαφορετικές κοινωνικές στοχεύσεις. Το ιδιωτικό μοντέλο είναι γνωστό και διαθέτει την απαραίτητη ισχύ επιβολής στη μισθολογική πολιτική, την απασχόληση και τις αναπτυξιακές προτεραιότητες, διαθέτοντας αποτελεσματικά εργαλεία, όπως οι φορολογικές ελαφρύνσεις, οι απο-ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, η περιβαλλοντική νομοθεσία κλπ. Το γεγονός ότι το ίδιο αυτό μοντέλο οδηγησε στη σημερινή κρίση, που επιδεινώθηκε από την πανδημία, δεν φαίνεται να επαρκεί για να αναδειχτεί ο αποτυχημένος του ρόλος. Το εναλλακτικό μοντέλο βασίζεται στην αντιστροφή αυτής της πορείας και βρίσκει έκφραση στην ανάδειξη του κράτους σε ρόλο «επιχειρηματία» στους κλάδους βασικών κοινωνικών αγαθών και υπηρεσιών και λειτουργεί σαν μοχλός τεχνολογικής καινοτομίας και στρατηγικός επενδυτής στην οικολογική μεταστροφή της οικονομίας. Το νέο παραγωγικό μοντέλο θα πρέπει να βασιζεται στην καινοτομία, στην κυκλική οικονομία και να στηρίζεται στην εσωτερική ζήτηση, αντί στην συνεχή απομείωση των μισθών για την υποβοήθηση των εξαγωγών (που άλλωστε δεν έρχονται), το σχετικο περιορισμό των εισοδημάτων που σε αυτό το περιβαλλον επενδυτικής άπνοιας τροφοδοτεί την κερδοσκοπία κλπ. Το κράτος πρέπει να αναλάβει άμεσα το βάρος των επενδύσεων, προσφέροντας αξιοπρεπείς μισθούς και ρυθμίζοντας με τόλμη την μείωση των ωρών εργασίας. Σε ένα τόσο απαιτητικό σενάριο αλλαγών, η Αριστερά εμφανίζεται ανέτοιμη και αμήχανη. Η σύγκρουση μεταξυ των δυο ασύμβατων μεταξυ τους προοπτικών δεν θα επιλυθεί με τεχνικούς όρους, παρά μόνο με την επιστροφή της Πολιτικής.

Αν επιμείνουμε στον παλιό μας τρόπο ζωής, μετά βεβαιότητας θα καταλήξουμε σε μία νέα βαρβαρότητα. Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, οι νέοι βάρβαροι είναι ακριβώς αυτοί που βίαια διαμαρτύρονται ενάντια στα μέτρα κατά της πανδημίας εν ονόματι της προσωπικής ελευθερίας και αξιοπρέπειας – αυτοί σαν τον γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ, τον Τζάρεντ Κούσνερ, που, τον Απρίλιο, καμάρωνε ότι ο Τραμπ «απελευθερώνει τη χώρα από τους γιατρούς»- δηλαδή τους μόνους που μπορούν να μας βοηθήσουν.  Όμως, αξίζει να σημειωθεί ότι στην τελευταία παράγραφο του κειμένου του, ο Αγκάμπεν αφήνει ανοικτή την πιθανότητα μια νέα μετα-ανθρώπινη πνευματικότητα να αναδυθεί. «Σήμερα, το ανθρώπινο είδος εξαφανίζεται, σαν ένα πρόσωπο ζωγραφισμένο στην άμμο που το σβήνουν τα κύματα. Όμως, αυτό που παίρνει τη θέση του δεν έχει πια έναν κόσμο, είναι με το ζόρι μια γυμνή και άλαλη ζωή χωρίς ιστορία, στο έλεος των υπολογισμών της εξουσίας και της επιστήμης. Ίσως, πάλι, μόνο μέσα από αυτό το επερχόμενο ναυάγιο να μπορεί να εμφανιστεί κάτι άλλο, είτε αργόσυρτα είτε αιφνίδια – σίγουρα όχι θεός αλλά ούτε κι ένας άλλος; άνθρωπος- ένα άλλο ζώο ίσως, μια ψυχή που ζει με κάποιον άλλο τρόπο…»

Η παρούσα κυβέρνηση, με το νομοσχέδιο Πέτσα για τα ΜΜΕ, καταργεί την προηγούμενη νομοθετική πρόβλεψη σε κάθε κανάλι οι 400 εργαζόμενοι να είναι μισθωτοί, δίνοντας τη δυνατότητα το 30% από αυτούς να είναι εργαζόμενοι άλλων εταιρειών. Και ταυτόχρονα, στα δημόσια ΜΜΕ, απελευθερώνει τις αμοιβές για τα μεγαλοστελέχη στην ΕΡΤ και στο ΑΠΕ. Το ζητούμενο σε τούτα δεν είναι μοναχά μία από τα πάνω αντίδραση των συνδικάτων. Είναι κυρίως η αφύπνιση όλως εκείνων των εργατών της φαντασιακής πραγματικότητας, που αντιλαμβάνονται τις αλυσίδες τους ωσάν μεταξωτές κορδέλες, στρεφόμενοι εναντίον του εαυτού τους και, εκ της θέσεώς τους, εναντίον της κοινωνίας. Το πρόβλημα με το ν/σ Πέτσα δεν είναι, φυσικά, μια “κατάσταση εξαίρεσης” (Αγκάμπεν). Ακόμα κι αν δεν ισχύσει ως έχει, θα το βρίσκουμε διαρκώς μπροστά μας, μέχρι οι είλωτες της δημοσιογραφίας ν’ αποφασίσουν να διαχωρίσουν τη θέση τους από τη θέση των εκδοτών–αφεντικών. Που, όμως, είναι μια πολυσύνθετη και μάλλον μακρόχρονη διαδικασία, υπόθεση όλων των προλετάριων.

Η σιγή ασυρμάτου που ακολούθησε τη λακωνική και ελάχιστα πειστική διαβεβαίωση ότι όλα βαίνουν καλώς στην καταγραφή των κρουσμάτων, βλάπτει σοβαρά την υπόθεση της καταπολέμησης του κορονοϊού. Για τον απλούστατο λόγο ότι εμποδίζει τον εντοπισμό και τη διόρθωση πιθανών λαθών ή κενών στην παρακολούθηση της εξέλιξης της πανδημίας και, συνεπώς, στην αποτελεσματική αντιμετώπισή της. Δεν είναι τα πάντα όλα επικοινωνία. Δεν πρόκειται κατά κανένα τρόπο για θέμα κυβερνητικού γοήτρου ή προστασίας μας από τον ιό της αμφιβολίας. Μπροστά στην καλύτερη δυνατή οργάνωση της άμυνας του πληθυσμού στην πανδημία, γιατί περί αυτού πρόκειται, το γόητρο της κυβέρνησης μοιάζει αστείο μέγεθος. Όσο για τον ιό της αμφιβολίας, που συνδέεται άμεσα με το βαθμό πειστικότητας των περιοριστικών μέτρων και, συνεπώς, της αποδοχής τους από τον πληθυσμό, είναι προφανές ότι κάνει πάρτι ακριβώς σε συνθήκες επιβεβλημένης σιωπής.

Το αν θα σταθεροποιηθεί η κυβερνητική επιρροή σ’ ένα επίπεδο επιρροής που θα πείθει για τη νίκη της θα εξαρτηθεί από σειρά λόγων. Πρώτο, την εξέλιξη της πανδημίας που δεν φαίνεται άμεσα αισιόδοξη. Ακόμη και απ’ την αρχή του χρόνου να υπάρξει το εμβόλιο αυτό δεν αρκεί, μέτρα για την υγεία θα είναι αναγκαία. Δεύτερο, είναι η εξέλιξη της οικονομίας. Τα τελευταία στοιχεία του ΟΟΣΑ είναι τρομοκρατικά, όχι αποκαρδιωτικά. Προβλέπει ύφεση για το 2020 10,1% έναντι 8% τον Ιούλιο. Ανάκαμψη για το 2021 0,9% από 4,5%. Ανάπτυξη 6,4% το 2022, αλλά πώς διασχίζεται το 2021 με ανεργία 17,8%; Τρίτο, είναι η ποιότητα του αυτοθαυμαζόμενου, ακόμη, επιτελικού κράτους. Οι έντονες αρρυθμίες τελευταία λογικά απελευθερώνουν τις «πειθαρχημένες» έως τώρα δυνάμεις της κομματικής δεξιάς που είναι παραγκωνισμένη. Ο τέταρτος λόγος και σπουδαιότερος είναι η πολιτική και η επιτυχής ή όχι διαδρομή του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Οπωσδήποτε προκαλεί προβληματισμούς το ότι κερδίζει πολύ λίγο από τη φθορά της ΝΔ προς το παρόν ή και μένει στάσιμος. Αυτό ως φαινόμενο στην πολιτική είναι συνηθισμένο όμως δεν πρέπει και να αργήσει η αντιστροφή του.

Ομάδες μελών που συγκροτούν μια πλατφόρμα κοινών πολιτικών απόψεων/προτάσεων (επιτέλους, φτάσαμε στην τάση) και την υποβάλουν ανοικτά στο σύνολο του κόμματος εν όψει ενός συνεδρίου είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για αποφευχθεί ο κατακερματισμός απόψεων. Εξίσου καλό θα ήταν, εφόσον δεν υπάρξει σύγκλιση, η κάθε πλατφόρμα που θα τεθεί προς ψήφιση από τους/τις συνέδρους να εκλέξει αναλογικά με τις ψήφους της έναν αριθμό μελών στο ανώτερο όργανο. Ιδανικότερο θα ήταν η τάση να αυτοδιαλυθεί αμέσως μετά το τέλος του συνεδρίου και οι εκλεγέντες βάσει της πλατφόρμας της τάσης να συνεισφέρουν συνθετικά στην υλοποίηση των αποφάσεων της πλειοψηφίας η οποία συνηθέστατα συναποτελείται από διάφορες τάσεις. Υπάρχει κίνδυνος "σκλήρυνσης" των τάσεων και πολέμου μεταξύ τους; Φυσικά υπάρχει και διευκολύνεται πολύ από την ύπαρξη επαγγελματικών κομματικών στελεχών (και όχι μόνο τέτοιων -αλλά είναι ευρύτερη συζήτηση) που επιθυμούν τη διατήρηση του στάτους κβο εφόσον τους/τις περιλαμβάνει. Υπάρχει κίνδυνος μια τάση να επιλέξει την για κάποιο διάστημα δημόσια παρουσία ή και τη διαρκή δημόσια παρουσία (φτάσαμε και στις φράξιες), δημιουργώντας σύγχυση για τη "γραμμή του κόμματος"; Φυσικά υπάρχει. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι πως οι, για οποιοδήποτε λόγο, αποφασισμένοι/ες θα κάνουν ό,τι θεωρούν σωστό, είτε κρυφά είτε φανερά. Εναπόκειται στον πολιτικό οργανισμό να αποφασίσει αν προτιμάει έναν ανοιχτό διάλογο με κανόνες επί των διαφορών ή τη δηλητηριώδη ατμόσφαιρα των φημών, των συσκοτίσεων και των αποκλεισμών. Πρόκειται ξανά για θέμα αποτελεσματικότητας.

Θα ένιωθα πολύ άσχημα αν ήμουν η μητέρα του Αλέξη Γρηγορόπουλου και έβλεπα ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ζητά έκτακτη οικονομική ενίσχυση για τους αστυνομικούς επειδή επιτελούν δύσκολο κοινωνικό έργο ενώ στην επέτειο της δολοφονίας του παιδιού μου ένας εξ αυτών διέλυσε ακόμα και τα λουλούδια που άφησαν στο σημείο της δολοφονίας. Θα ένιωθα πολύ άσχημα αν ήμουν ο Καμπαγιάννης, ο Παπαδάκης και οι υπόλοιποι αδίκως προσαχθέντες, θα ένιωθα πολύ άσχημα αν ήμουν γιατρός ή νοσηλευτής που παίζω κάθε μέρα το κεφάλι μου κορώνα γράμματα κι έχω πάθει burn out και δεν πληρώνομαι υπερωρίες, θα ένιωθα πολύ άσχημα αν ήμουν ο μέσος δημοκρατικός πολίτης που έχω πάρει είδηση ότι η ΝΔ και η κυβέρνηση έχουν μετατρέψει την υγειονομική έκτακτη ανάγκη σε ευκαιρία για να κάνουν ασκήσεις επί των δημοκρατικών ανακλαστικών μας, για να δουν πόσο πίσω θα πάμε και πόσο έδαφος θα τους αφήσουμε για να συρρικνώσουν όσο μπορούν κεκτημένα δεκαετιών, σαφώς κατοχυρωμένων στο Σύνταγμα. Παίζουν το παιχνίδι της γάτας και του ποντικού κι εμείς αντί να κρεμάσουμε το κουδούνι στη γάτα για να την ακούσουν όλοι και να μην τους φάει, κυνηγάμε ένα τυρί. Σε μια χώρα που η ύφεση τρέχει με διψήφιο νούμερο, από το υστέρημά της δικαιούνται να πάρουν μόνο οι υγειονομικοί και οι πληττόμενοι οικονομικά συμπολίτες μας. Κανείς άλλος. Κι αν κάπου σε δεύτερο χρόνο έδινα χρήματα θα ήταν για να ξηλώσω και να αναμορφώσω εκ βάθρων το σύστημα εκπαίδευσης όλων των σωμάτων ασφαλείας όπου ενδημεί η ακροδεξιά και φασίζουσα νοοτροπία κατι που φαίνεται άλλωστε και στην κάλπη.

Το «πνεύμα της εξέγερσης» παίρνει κάποτε το λόγο χωρίς να το καλέσεις. Απαγορεύοντάς μας την ενεργοποίηση της μνήμης του Νοέμβρη «στο σύνολο της Επικράτειας» (ακόμα και με μάσκες, ακόμα και με τήρηση αποστάσεων), η Δεξιά έφερε άθελά της πιο κοντά το ’73 στον Δεκέμβρη του 2008. Το δεκεμβριανό σκάνδαλο (πού ακούστηκε να εξεγείρεσαι απέναντι σε μια δημοκρατία;) σήμερα ξαναφαίνεται λιγότερο σκανδαλώδες: η δημοκρατία που εγκαθιδρύθηκε με καταλύτη το Πολυτεχνείο δεν είναι ο καλύτερος δυνατός κόσμος. Η δημοκρατία αυτή –καπιταλιστική και «κυβερνώμενη», όπως την ήθελε ο «Εθνάρχης» Καραμανλής– δεν είναι απλά «κράτος δικαίου», ελευθερία του Τύπου (και σήμερα των κοινωνικών δικτύων), απρόσκοπτες εκλογές, ειρηνική εναλλαγή κομμάτων στην εξουσία, κοινοβουλευτική λειτουργία. Η δημοκρατία αυτή –καπιταλιστική και «κυβερνώμενη»– είναι, επίσης, καθεστώς κυριαρχίας: μέχρι το 2008 (που σήμερα μας φαίνεται παραδείσιο), το είχαν βιώσει οι μετανάστες στα χρυσαυγίτικα πογκρόμ του 2004, οι φοιτητές στο όργιο αστυνομικής βίας του 2007, οι απεργοί πείνας στις φυλακές, όσες και όσοι ένιωσαν να προκαλούνται από τον κυνισμό του Βουλγαράκη, το αυταρχικό ντελίριο του Πολύδωρα, την ύβρη του «πακέτου Αλογοσκούφη». Η ύβρις έφτασε σήμερα σε δυσθεώρητα επίπεδα. Ευτυχώς, τη φετινή 17 Νοέμβρη το νιώσαμε ξανά, πολλές και πολλοί μαζί.

Με πρόσχημα την πανδημία, η κυβέρνηση επαναλαμβάνει ένα βαθιά αντιδημοκρατικό θεσμικό ατόπημα, απαγορεύοντας τις συναθροίσεις άνω των τριών ατόμων στις 6 Δεκεμβρίου, σε ολόκληρη τη χώρα! Προτάσσοντας ένα υγειονομικό κριτήριο, λαμβάνει μια καθαρά πολιτική απόφαση ιδεολογικού χαρακτήρα, ενόψει της επετείου της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, θέλοντας να επιβάλει τη δική της άποψη για το αν πρέπει και πως, να θυμόμαστε εκείνη την μέρα. Είναι φανερό ότι η πανδημία χρησιμοποιείται και πάλι, είτε για να προκαλέσει ακραία πάθη μέσω αυτών των απαγορεύσεων, ώστε να μεταθέσει την προσοχή από τα σοβαρά προβλήματα διαχείρισης της πανδημίας, είτε για να δηλώσει την «κυριαρχία» της στη τρέχουσα πολιτική συγκυρία. Ανεξάρτητα από τους ειδικότερους λόγους της, η κυβέρνηση προσπαθεί όχι μόνο να καταπνίξει οδυνηρές μνήμες, αλλά και αντιδράσεις που έχουν άμεση σχέση με το σήμερα και την πολιτική που ασκεί. Με τον αυταρχισμό και την αυθαιρεσία που διακρίνουν την «πρόληψη» και την καταστολή, εκ μέρους της. Με την πλήρη περιφρόνηση των θέσεων του μεγαλύτερου μέρους της αντιπολίτευσης, ως προς τα θέματα των κοινωνικών δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών. Μα ό,τι και να κάνει η κυβέρνηση προς αυτή την κατεύθυνση, να είναι σίγουρη ότι θα αποτύχει. Επειδή η δημοκρατική πλειοψηφία του λαού μας, ανεξάρτητα από τις κομματικές επιλογές της, καταδικάζει αυτές τις αντιδημοκρατικές αποφάσεις. Κι αυτό που έχει να πει, θα βρει τον τρόπο να το πει. Δεν ξεχνάμε τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, του οποίου η δολοφονία λειτούργησε ως «ηλεκτροσόκ» για το σύνολο της κοινωνίας, φέρνοντας στην επιφάνεια με πρωτόγνωρη ένταση τα μεγάλα αδιέξοδα και τα αναπάντητα ερωτήματα της νεολαίας εκείνης της εποχής, που εξακολουθούν και σήμερα να ζητούν απάντηση.

Μεταμεσονύχτια ώρα, κατά το συνήθειο όσων μεθοδεύουν πραξικοπήματα, δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ (τεύχος Β', 5344/4-12-2020) η κυβερνητική απαγόρευση όλων των συναθροίσεων σε ολόκληρη την επικράτεια την 6η Δεκεμβρίου. Η απαγόρευση υπογράφεται από τον Αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας και αποτελεί κατ' ουσία επανάληψη της απαγόρευσης που είχε τεθεί σε ισχύ το τετραήμερο 15-18 Νοεμβρίου. Με την απαγόρευση αυτή, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει συνολικά αναστείλει το άρθρο 11 του Συντάγματος επί 5 ολόκληρες ημέρες τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους: το Σύνταγμα προβλέπει την αναστολή ισχύος άρθρων του κατ' απόλυτη εξαίρεση, για χρονικό διάστημα που δεν ξεπερνά τις 15 ημέρες, μόνον με τη διαδικασία του άρθρου 48 (Κατάσταση πολιορκίας), φυσικά με απόφαση της Βουλής και όχι του Αρχηγού της ΕΛΑΣ (δηλαδή της εκτελεστικής εξουσίας). (...) Το κάλεσμα για μια εκδήλωση που να τιμά τη μνήμη του Αλέξη Γρηγορόπουλου αγκαλιάζεται πλατιά: πάνω από δύο χιλιάδες συμπολίτισσες και συμπολίτες μας έχουν ήδη υπογράψει, ενώ με την υπογραφή της μας τίμησε και η Μάγδα Φύσσα. Οι οικείοι, οι φίλοι και οι καθηγητές του Αλέξη θα στερηθούν φέτος τη δυνατότητα να πάνε στο σημείο της δολοφονίας και να αφήσουν ένα λουλούδι. Η κρατική απαγόρευση προς αυτούς τους ανθρώπους αποτελεί συνέχεια της σφαίρας του Κορκονέα.