Macro

Η κυνική αποδοχή της στρατηγικής της ακινησίας έχει κυρίως εσωτερικά αίτια, την ομηρία της κυβέρνησης στους εθνικιστές της και τον λαϊκισμό της αντιπολίτευσης. Ο κίνδυνος με αυτήν δεν είναι η ακινησία, αλλά η διολίσθηση προς τη σύγκρουση. Είναι βέβαιο πως οι δυνάμεις της λογικής στη χώρα μας δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μια τέτοια προοπτική και θα συνεχίσουν να απαιτούν και να αγωνίζονται για λύσεις. Αφελείς ή επικίνδυνοι είναι όσοι νομίζουν ότι μπορούμε να σχοινοβατούμε επ’ άπειρον μεταξύ ειρήνης και πολέμου.

Στην καθημερινή ζωή, οι άνθρωποι είναι μόνοι τους. Δεν έχουν ούτε συνδικάτα ούτε πολιτικές και κοινωνικές συλλογικότητες στις οποίες θεωρούν ότι αξίζει να συμμετέχουν με την καρδιά τους. Αυτό συμβαίνει, όχι γιατί οι συλλογικότητες αυτές δεν υπάρχουν, αλλά γιατί υπόσχονται να τους λύσουν πρακτικά ζητήματα. Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι, στο πλαίσιο ενός συσχετισμού δυνάμεων που είναι τόσο δυσμενής εις βάρος των πολλών, η επίλυση πρακτικών προβλημάτων λίγα πράγματα μπορεί να αντιμετωπίσει. Γι’ αυτό βλέπουν όλο και λιγότερο νόημα στις συλλογικότητες. Οι συλλογικότητες, από την πλευρά τους, αποδυναμώνονται και εκφυλλίζονται. Και αυτό απωθεί ακόμα περισσότερο τον κόσμο και τον βυθίζει στην απάθεια. Πρόκειται λοιπόν για έναν φαύλο κύκλο. Κι όμως, οι άνθρωποι που δεν βρίσκουν νόημα στο να υπερασπιστούν μαχητικά τη δουλειά τους, τη γειτονιά τους ή την πρόσβασή τους στο κοινωνικό κράτος, βρίσκουν τη δύναμη και τον τρόπο να το κάνουν σε διεθνές επίπεδο για την Μπαρτσελόνα. Και πετυχαίνουν και νίκες. Γιατί άραγε; Ας αφήσουμε τους κοινωνιολόγους να ερευνήσουν το θέμα και ας δώσουμε εδώ μια απάντηση οπαδική: οι άνθρωποι ενθουσιάζονται όταν βλέπουν να παίζεται καλή μπάλα. Όταν βλέπουν νίκες και αξιοπρεπείς ήττες, σχέδιο και πείσμα, ικανότητα και συλλογικότητα, μαχητικότητα, φαντασία και ήθος. Θέλουν κάτι το οποίο τους δίνει τη δυνατότητα να χαρούν και το δικαίωμα να υπερηφανευθούν. Μόνο έτσι βγαίνουν από την απάθεια. Γι’ αυτό, πρώτιστο καθήκον κάθε ομάδας είναι να παίζει καλή μπάλα και όχι να προσπαθεί να συνηθίσει τους θεατές στη μέτρια. Να δίνει μάχες και όχι να προβάλλει τις παλιές της νίκες και να υπόσχεται αόριστα μελλοντικές. Να ανεβάζει το επίπεδο του παιχνιδιού και όχι να το ρίχνει εκεί που θέλει ο αντίπαλος. Έτσι κερδίζεται η αγάπη και ο ενθουσιασμός του κόσμου. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για το ποδόσφαιρο. Ισχύει και γενικώς.

Το αδιέξοδο είναι σαφές και για την ελληνική και την κυπριακή κυβέρνηση και θα μεγαλώνει όσο η ευρωπαϊκή ιδιότητα αξιοποιείται αποκλειστικά για κομπασμούς και καταγγελτική διπλωματία έναντι της Τουρκίας και όχι για ουσιαστικές πρωτοβουλίες. Η Τουρκία, αντίθετα, είναι πιο προσεκτική. Ακόμη και την επαύριο της αντιπαράθεσης στην Άγκυρα σχολίασαν τη στάση Δένδια έξυπνα. Ο κ. Ερντογάν αναφέρθηκε στο «καλό κλίμα» που είχαν στη συνάντησή τους «εκτός πρωτοκόλλου», ενώ ο κ. Τσαβούσογλου ανέφερε «ο κ. Δένδιας είχε ζητήσει να αποφύγουμε τις επιθετικές δηλώσεις. Και εγώ αυτό έκανα». Και στραμμένος προς το διεθνές ακροατήριο πρόσθεσε: «Δεν υπάρχει άλλη χώρα που να απαιτεί δέκα μίλια εναέριο χώρο και έξι μίλια χωρικά ύδατα. Μόνο η Ελλάδα μιλά για παραβιάσεις όταν τα αεροσκάφη μας πετούν εκεί».  Η ελληνική πλευρά έτσι ωθείται στην αγνόηση της θετικής ατζέντας της ΕΕ έναντι της Τουρκίας και αρνείται να την αξιοποιήσει, όπως όφειλε, ως διαπραγματευτικό χαρτί, πετυχαίνοντας συγκεκριμένες δεσμεύσεις από την πλευρά της γείτονος, στην κατεύθυνση της εμπέδωσης ενός κλίματος υπέρβασης της κρίσης στην προοπτική ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Είναι ανοικτό κατά πόσο η αντιπαράθεση της Άγκυρας θα αποτελέσει οιωνό -όχι άριστο- για την πενταμερή της Γενεύης. Προκαλεί εντύπωση, επομένως, η στάση του Ν. Δένδια με δεδομένο, ότι θα συναντηθεί με τον ΥΠΕΞ της Τουρκίας, στις 27/4 στο πλαίσιο μιας οριακής διαπραγμάτευσης, όταν επικρέμεται ο φόβος ενός οριστικού αδιεξόδου, το οποίο μπορεί να οδηγήσει την Κύπρο στη διχοτόμηση. Δυστυχώς και σε αυτό το πεδίο, η επιθετική πολιτική της Τουρκίας αντιμετωπίσθηκε με αναβλητικότητα και υπεκφυγές. Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ακολουθώντας  παρελκυστική πολιτική και σνομπάροντας, το προηγούμενο διάστημα τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ακιντζί, πιστό στην λογική της επίλυσης του Κυπριακού στο πλαίσιο διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Καλείται τώρα να αποδείξει ότι εννοεί πραγματικά αυτά που δηλώνει, ότι είναι προσηλωμένος στην επίλυση του Κυπριακού. Είμαστε ανοιχτοί σε κάθε θετική έκπληξη, αν και κρατάμε μικρό καλάθι.

Γιατί όμως προχωρεί η ΝΔ σε μια τροπολογία που κατεδαφίζει με θόρυβο ό,τι φιλοτεχνούσε έως τώρα για το “άριστο της διαχείρισης της πανδημίας” από την κυβέρνησή της; Διότι τώρα αρχίζει να αποκαλύπτεται, σιγά – σιγά, η πραγματικότητα που απέκρυβε. H πιο σπουδαία πτυχή της είναι ότι παρακάμπτει και φαλκιδεύει τη γνώμη των επιστημόνων, με τις παρεμβάσεις της, για να προχωρεί σε αποφάσεις με προβάδισμα την οικονομία και το πολιτικό κόστος και όχι την υγεία των πολιτών. Είναι μια ανεύθυνη και μυωπική, συνάμα, στάση που εγείρει βαρύτατες πολιτικές ευθύνες για την κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό. Μια δεύτερη πτυχή είναι η “σύγκρουση καθηκόντων” που μπορεί να υποκρύπτεται σε διάφορες αναθέσεις–αποφάσεις που μερικές, μάλιστα, ακυρώνονται  από την ίδια την κυβέρνηση. Υπάρχει, όμως, και η στιγμή όπου ήλθε η τροπολογία. Ο κόσμος ανησυχεί, αντιδρά και διαμαρτύρεται γιατί έχει χάσει την εμπιστοσύνη στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής που ακολουθεί η κυβέρνηση. Συνεχώς, παίρνει αποφάσεις που αναιρούνται αμέσως. Όλες οι πράξεις της, λοιπόν, έπρεπε να στοχεύουν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης όχι στην υπονόμευσή της. Αντίθετα τώρα πρώτον, υπονομεύει το κύρος των επιστημόνων, διότι αποκαλύπτεται ότι δεν τους ακούει και διότι τους προστατεύει με νόμο, άρα μειώνει και εξ αυτού το κύρος τους. Δεύτερον, κατεδαφίζει τα δικά της ιδεολογήματα περί “ατομικής ευθύνης”, σπεύδοντας να καλύψει την “ατομική ευθύνη” των στελεχών της.  Σωστά η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ επισημαίνει ότι “η διάταξη αυτή προσβάλλει το κύρος της επιτροπής στην κοινή γνώμη και δίνει στρεβλή εντύπωση για τα μέλη της”. Όπως και ότι η διάταξη εμποδίζοντας τους ειδικούς να “κληθούν να καταθέσουν στις δικαστικές αρχές για τη διαχείριση της πανδημίας, μην τυχόν και αποκαλυφθούν οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης, εξηγεί για ποιο λόγο εδώ και ένα χρόνο η κυβέρνηση αρνείται να δημοσιοποιήσει τα πρακτικά των συνεδριάσεων”.

Άκουγα τον κύριο Καπραβέλο να διηγείται με ταραχή τον θάνατο ενός μόνο ανθρώπου που μόλις είχε συμβεί και που κάθε φορά είναι όλοι οι θάνατοι και κυρίως εκείνων που θα μπορούσαν να έχουν σωθεί. Το άκουγα και πάλι σκεφτόμουν τα λόγια του Γιώργου Σεφέρη: «Είναι πολλών ανθρώπων τα λόγια μας»... Δεν ήταν η διήγηση ενός περιστατικού. Ήταν η βοή του πένθους και του θρήνου, ήταν η ορμητική λύπη που σκέπασε ένα ολόκληρο χωριό για τον θάνατο μιας γυναίκας 44 χρόνων, με έντονη κοινωνική παρουσία και προσφορά. Άκουγα τον λόγο του, τον πυκνοκατοικημένο από τους άλλους, από τα πάθη και τα πένθη κι από τον απόηχο μιας χαράς που πέρασε σαν να μην ήρθε και ήταν ακριβώς παρηγοριά και ακριβώς κουράγιο και ακριβώς επίγνωση από τον Πίνδαρο μέχρι τον (Σύρο) Ιωάννη τον Δαμασκηνό: «Σκιάς όναρ άνθρωπος» λέει ο πρώτος στον 8ο Πυθιόνικο, «ως άνθος μαραίνεται, ως όναρ παρέρχεται» λέει ο δεύτερος, αιώνες μετά, στα Ιδιόμελα της νεκρώσιμης ακολουθίας. Γι’ αυτή τη σκιά του ονείρου, γι’ αυτό το τρέμισμα μέσα στο χάος, γι’ αυτό το άνθος που μαραίνεται μέσα στον ασύλληπτο χρόνο, αξίζουν οι μάχες και αξίζουν όλα τα λόγια. Λείπουν οι δειλοί, λείπουν οι ριψάσπιδες, λείπουν οι τιποτένιοι της απάνθρωπης μοναχικότητας. Αλλά και πότε δεν έλειπαν;

Η ευτυχία είναι υποκειμενική, ενώ η ελευθερία, η δημοκρατία και η υλική ευημερία, κριτήρια με τα οποία κρίνουμε μέχρι σήμερα την επιτυχία των πολιτικών και τη νομιμοποίηση των καθεστώτων, προσφέρονται πιο πολύ για μετρήσεις και συγκρίσεις. Αντιθέτως, η ευτυχία ως έννοια είναι εύκολα χειραγωγήσιμη. Τι ακριβώς θα μετράμε και ποιους πολιτικούς στόχους θα βάζουμε (ειδικά αν η ευτυχία συνδεθεί με τις ατομικές επιλογές); Αν μετράγαμε, θα μας έλεγε η κυβέρνηση τι μας κάνει ευτυχισμένους; Οι μετρήσεις της θα αποφάσιζαν αν είμαστε ευτυχισμένοι; Αν δεν ήμασταν, ποιος θα έφταιγε; Αν από την άλλη δηλώναμε ευτυχισμένοι, η κυβέρνηση δεν θα χρειαζόταν να κάνει τίποτα πλέον; Και θα χρειαζόταν ή όχι να ανησυχούμε για τους άλλους που θα δήλωναν δυστυχισμένοι; Θα ασχολούμασταν με τα κοινά, αν στόχος ήταν η υποκειμενική ευτυχία; Κι έπειτα, με αυτές τις μετρήσεις, δεν θα περιοριζόταν το κοινωνικό φαντασιακό σχετικά με το ευ ζην; Δεν χρειάζεται πάντως να πολλαπλασιάζουμε τα ερωτήματα για να γίνει κατανοητό ότι η ευτυχία δεν μπορεί να αποτελέσει στόχο εθνικής πολιτικής, όχι μόνο γιατί πάντα θα είναι σε κρίσιμο βαθμό ατομική υπόθεση, αλλά γιατί αναπόφευκτα οδηγεί στην άρση των υποχρεώσεων της Πολιτείας ως προς την ανθρώπινη ευτυχία, δηλαδή την εξασφάλιση όλων των προϋποθέσεων ώστε όλοι οι άνθρωποι να έχουν τη δυνατότητα να ευτυχήσουν. Αυτό ακριβώς επιδιώκει η Δεξιά άλλωστε: να νομιμοποιηθεί η απουσία δημόσιας αρωγής στους πολίτες και να ενοχοποιηθούν όσοι και όσες τη ζητούν ως αποτυχημένοι και δυστυχείς.

Μια μικρή, δειγματοληπτική περιήγηση στον κόσμο των «εθνοσωτήριων» οικονομικών σκανδάλων

Η εμφάνιση του πρωθυπουργού την περασμένη Τετάρτη ήταν η απτή απόδειξη πως περνάμε πια από τη λογική «πρώτα η υγεία» στη λογική «πρώτα η οικονομία». Και πάλι όμως χωρίς ένα σαφές, συνεκτικό σχέδιο. Με τους νεκρούς να φτάνουν από την αρχή της πανδημίας τους 9.713, σε μια μέρα που οι διασωληνώσεις άγγιξαν τις 831 και με 3015 νέα κρούσματα, ο Κ. Μητσοτάκης ανακοίνωσε πως η κατάσταση είναι μεν κρίσιμη αλλά… ανοίγουν όλα μετά το Πάσχα! Είναι σαφές πως η κυβέρνηση της ΝΔ βρίσκεται πια αντιμέτωπη με τις ίδιες της τις παλινωδίες. «Θύμα» των αντιφατικών μηνυμάτων που η ίδια εξέπεμπε, δέσμια της εικόνας που δημιούργησαν οι αλληλοσυγκρουόμενες δηλώσεις στελεχών της (π.χ. Πελώνη vs Χρυσοχοΐδη για το ρόλο της αστυνομίας στις πλατείες και στις διαδηλώσεις, Ρουσόπουλος vs Βούλτεψη για το άνοιγμα της εστίασης, Θεοχάρης για το εμβόλιο Σπούτνικ κοκ), φαίνεται να μην μπορεί να εμποδίσει το κύμα αμφισβήτησης που άρχισε ήδη να εκδηλώνεται τόσο εσωκομματικά όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον της δεξιάς παράταξης. Οι συνεχείς κριτικές αναρτήσεις του ευρωβουλευτή Γιώργου Κύρτσου είναι χαρακτηριστικές ενώ το ιδιαιτέρως σκληρό άρθρο του Στέφανου Μάνου στην εφημερίδα «Τα Νέα» εναντίον του επιτελικού κράτους Μητσοτάκη, ενδεικτικό της ευθείας αμφισβήτησης των κυβερνητικών χειρισμών. Η χρήση, δε, προστακτικής ενικού –απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό– ενδεικτικότατη των αισθημάτων του: «Πες μας την αλήθεια. Όχι μια φορά, αλλά κάθε μέρα. Γιατί πεθαίνουν 15 φορές περισσότεροι εδώ από ό,τι στην Αγγλία και τη Δανία και τι πρόκειται να κάνεις για να περιορίσεις το κακό!», αναφέρει χαρακτηριστικά ο επί σειρά ετών, βουλευτής και υπουργός της ΝΔ βάζοντας στο κάδρο και τα ΜΜΕ τα οποία φέρουν –όπως λέει– μετά την κυβέρνηση, το δικό τους μερίδιο ευθύνης για το γεγονός ότι οι πολίτες έχουν άγνοια κινδύνου και δεν είναι σωστά ενημερωμένοι για την πορεία της πανδημίας στη χώρα. Όσο και να το ξορκίζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, η δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης έχει ήδη αρχίσει να καταγράφεται. Και όσο κι αν η κυβέρνησή του απολαμβάνει μιας προκλητικής ασυλίας από τα ΜΜΕ, η απώλεια της αξιοπιστίας της αργά αλλά σταθερά συντελείται. Επικοινωνιακοί αντιπερισπασμοί όπως η υπερπροβολή του νέου αδέσποτου ενοίκου του Μεγάρου Μαξίμου, σε συνδυασμό με εξωφρενικές αναρτήσεις υπουργών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης –όπως αυτή του Κ. Χατζηδάκη ο οποίος ανήμερα των γενεθλίων του σβήνει κεράκια σε τούρτα διακοσμημένη με τα λογότυπα εμβληματικών εταιρειών του δημόσιου τομέα που ιδιωτικοποιήθηκαν επί θητείας του– δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να επιβεβαιώνουν το μέγεθος της αλαζονείας.

Στα τέλη Νοεμβρίου ξεκίνησε στη Θεσσαλονίκη εισαγγελική έρευνα για το δεύτερο κύμα της πανδημίας που χτύπησε την πόλη στα τέλη του φθινοπώρου με εκατόμβη νεκρών. Την παρέμβαση του εισαγγελέα προκάλεσε η καταγγελία του διευθυντή της Β' ΜΕΘ του νοσοκομείου "Παπανικολάου" Νίκου Καπραβέλου. Η έρευνα αφορά τον ρόλο της επιτροπής των λοιμωξιολόγων και η υπόθεση διαβιβάστηκε στην Αθήνα, όπου και η έδρα της επιτροπής. Το ίδιο διάστημα είχε ξεσπάσει και σύγκρουση μεταξύ της κυβέρνησης και των τοπικών αρχών για το ποιος ευθύνεται για το μη έγκαιρο λοκντάουν και η συζήτηση είχε επικεντρωθεί στην εορτή του Αγ. Δημητρίου και τις εορταστικές εκδηλώσεις. Δήμος και περιφερειάρχης, αμφότεροι Ν.Δ., επέρριπταν την ευθύνη στην κυβέρνηση και διέψευδαν τις δικαιολογίες της κυβέρνησης ότι δεν είχε εισηγήσεις για τη λήψη μέτρων. Η υπόθεση αυτή είναι ένα παράδειγμα του τι θέλει να αποφύγει η κυβέρνηση και γιατί νομοθέτησε. Ο μη καταλογισμός ευθύνης, άρα και το ακαταδίωκτο για τα μέλη μιας επιστημονικής επιτροπής γνωμοδοτικού χαρακτήρα, δεν χρειαζόταν επιβεβαίωση. Η Δικαιοσύνη θα κατέληγε σε αυτό το συμπέρασμα χωρίς καθυστέρηση και θα έπρεπε να στραφεί σε αυτούς που αποφάσισαν, δηλαδή στην κυβέρνηση, στον Χαρδαλιά, στον Κικίλια, στους αρμόδιους γ.γ. που είναι μέλη των επιτροπών. Η κυβέρνηση δεν θέλει να τεθεί υπό διερεύνηση. Οπότε, αυτό που έκανε είναι να νομοθετήσει ασυλία για να μην ανησυχούν οι επιστήμονες και ταυτόχρονα να τους απαγορεύσει διά νόμου να καταθέσουν στη Δικαιοσύνη για το τι γινόταν στην επιτροπή. Μετά θα τους τα φορτώσει όλα. Ανησυχεί η κυβέρνηση; Μια κυβέρνηση που απαγορεύει διά νόμου στη Δικαιοσύνη να ερευνήσει μια υπόθεση, ανησυχεί.

Τεσσεράμισι χρόνια μείνανε εκτός παιχνιδιού. Από υδροηλεκτρικά φράγματα μέχρι σώβρακα θα φάνε. Την τούρτα του Χατζηδάκη δεν την είδατε; Το σημαντικό είναι ότι στις μικρές ιδιωτικές στιγμές με τους συνεργάτες του ο υπουργός γράφει τη ΔΕΗ πάνω σε τούρτες και μετά τις τρώει. Όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν έκανε κωλιές με την υδρόγειο ας πούμε. Το να απεικονίζεται στην τούρτα ως Σούπερμαν πρέπει να το έχει απωθημένο από τη Γ΄ Δημοτικού. Συνήθως του κάνανε τούρτα Μίλτον Φρίντμαν. Ή Ντόρα Μπακογιάννη. Ήταν τεράστια επιτυχία του Χατζηδάκη αυτή η τούρτα. Με άλλο κύρος θα εισηγηθεί τώρα την κατάργηση του οκταώρου. Γιατί μέχρι τώρα τα μάσαγε λίγο. Πρώτον, είναι fake news του ΣΥΡΙΖΑ. Δεύτερον, θα ωφελήσει πολύ την ανάπτυξη. Και, τρίτον, κοιτάξτε εκεί, ένας ροζ ελέφαντας που πετάει. Και φέρνουμε και την κάρτα τηλεργασίας, που είναι επανάσταση στις εργασιακές σχέσεις. Ενώ τώρα θα βαρέσει το χέρι στο τραπέζι. «Είμαι αυτός με την τούρτα» θα πει και όλοι θα κατεβάσουν τα βλέμματα.