Macro

Οι συμπατριώτες μας που έχουν οργανώσει αλλού τη ζωή τους δεν «καίγονται» να ψηφίσουν για τα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Ενώ εκείνοι που πράγματι διατηρούν δεσμούς ή και οικονομικά συμφέροντα στη χώρα, πιθανόν θα επιλέξουν να ταξιδέψουν στην Ελλάδα, ώστε να συνδυάσουν την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος και με τη διεκπεραίωση άλλων υποθέσεών τους, τη συνάντηση με τους οικείους τους και ούτω καθεξής. Όλη λοιπόν η πρόσφατη πρωτοβουλία, δεν είναι παρά ένας τακτικισμός. Που έχει στόχο να προστατέψει επικοινωνιακά την κυβέρνηση – που τόσο είχε επενδύσει στο θέμα αυτό – από τον κίνδυνο ενός φιάσκου. Γι’ αυτό εξάλλου και ο αρμόδιος υπουργός δεν συγκάλεσε τη Διακομματική Επιτροπή που προβλέπει ο νόμος, για να ενημερώσει τα κόμματα για την πορεία των αιτήσεων – και ενδεχομένως να θέσει υπόψη τους τον προβληματισμό του – αλλά επιχείρησε έναν επικοινωνιακό αιφνιδιασμό, σε αντίθεση με ό,τι έχει συμβεί μέχρι σήμερα. Μέχρι σήμερα η σχετική συζήτηση είχε πραγματοποιηθεί οργανωμένα και θεσμικά, ιδίως επί της προηγούμενης κυβέρνησης, και μάλιστα σε δύο επίπεδα. Πρώτον, στο πλαίσιο ειδικής επιτροπής που συστήθηκε με νόμο, με τη συμμετοχή επιστημόνων, στελεχών της διοίκησης, εκπροσώπων της Γ.Γ. Απόδημου Ελληνισμού, της Ε.Γ. Ιθαγένειας και του Συνηγόρου του Πολίτη, προερχόμενων από όλο το πολιτικό φάσμα, η οποία κατέληξε σε συγκεκριμένο και τεκμηριωμένο πόρισμα. Και δεύτερον, στο πλαίσιο της διαδικασίας συνταγματικής αναθεώρησης, σε δύο κοινοβουλευτικές θητείες και υπό διαφορετικές κυβερνήσεις. Συνεχίστηκε επίσης και πριν την ψήφιση του ισχύοντος ν. 4648/2019, ο οποίος αποτέλεσε προϊόν συζήτησης και αμοιβαίων συμβιβασμών στο πλαίσιο επάλληλων διακομματικών συναντήσεων και υπερψηφίστηκε από εντυπωσιακά ευρεία πλειοψηφία – σχεδόν ομοφωνία στη Βουλή. Η τελευταία αυτή πρωτοβουλία, λοιπόν, όχι μόνο αδικεί τους συμπατριώτες μας στο εξωτερικό, τους οποίους εργαλειοποιεί με επικοινωνιακούς σκοπούς. Αλλά αναιρεί το προηγούμενο κεκτημένο συναίνεσης στο θέμα αυτό και δυναμιτίζει τη θεσμική και πολιτική εμπιστοσύνη. Κυρίως, όμως, υπονομεύει τις προϋποθέσεις και τις βάσεις ενός ουσιαστικού διαλόγου που θα έπρεπε να κάνουμε ως κοινωνία – και μάλιστα στο ορόσημο των 200 χρόνων από την επανάσταση που αποτέλεσε την απαρχή της δημιουργίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Ενός διαλόγου που θα έπρεπε να συμπεριλάβει και ζητήματα γρήγορης και εύκολης απόδοσης ιθαγένειας στους ανθρώπους που ζουν στη χώρα μας και μοιράζονται τις τύχες μας, αλλά και άλλων τρόπων ουσιαστικής συμμετοχής των μεταναστών στην κοινωνική και πολιτική ζωή και πριν την απόδοση ιθαγένειας. Και φυσικά, το θέμα της διαμόρφωσης μιας σοβαρής πολιτικής για τη διασπορά και ουσιαστικών σχέσεων με αυτή. Ένας τέτοιος διάλογος θα έπρεπε, παραφράζοντας το προοίμιο του αμερικανικού συντάγματος, να ξεκινήσει ως εξής : «Εμείς ο λαός». Αλλά ποιοι είμαστε «εμείς»;

Η επιβάρυνση των εργασιακών συνθηκών από τα συνεχή 10ωρα σε μια χώρα με υψηλό δείκτη εργατικών ατυχημάτων και με υψηλές τις θερινές θερμοκρασίες ενισχύει την πρόκληση επαγγελματικών κινδύνων. Η συνεχής αυξομείωση των ωραρίων αποδιαρθρώνει την κοινωνική και οικογενειακή ζωή των εργαζομένων εντείνοντας τους κινδύνους διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής. Και αυτό σε μια χώρα με σοβαρές ελλείψεις υποδομών στήριξης των παιδιών, με μόνη την περίοδο των θερινών διακοπών, χωρίς την εναλλακτική των χειμερινών, και με εύλογες τις δυσκολίες συνδυασμού των ελαστικών ωραρίων των εργαζόμενων μελών των νοικοκυριών για τον οικογενειακό προγραμματισμό, όταν αυτά θα διαμορφώνονται με βάση τις ανάγκες του εργοδότη. Αν επίσης συνυπολογιστεί η προβλεπόμενη αύξηση των κανονικών ετήσιων υπερωριών στις 150 ώρες (από τις 96 στη βιομηχανία) ανά εργαζόμενο και με το ισχύον 13ωρο ως ανώτατο ημερήσιο ωράριο, δημιουργείται μια εκρηκτική κοινωνική κατάσταση από την υπερφόρτωση ωραρίων και τον χρόνο των μετακινήσεων. Προκειμένου, λοιπόν, να αποφευχθεί το κόστος των «αναγκαίων» αυξημένων αμειβόμενων υπερωριών, τίθεται εναλλακτικά η «ελεύθερη» ατομική διαπραγμάτευση των ελαστικών τους διευθετήσεων. Και αυτά σε μια χώρα με τα υψηλότερα πραγματικά ωράρια εργασίας συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών, εντός Ε.Ε., ενώ επίσης κατέχει τη δεύτερη θέση, μετά την Εσθονία, καταγράφοντας τις περισσότερες κανονικές ετήσιες ώρες εργασίας (κατά 40 περισσότερες από την Ε13 της ΚΑ Ευρώπης, κατά 130 από την Ε27 και κατά 155 από την παλαιά Ε15). Πρόκειται για εικόνα ενταγμένη στη γενικότερη πορεία σταθερής σύγκλισης με τις χώρες της τρίτης ευρωπαϊκής ταχύτητας και συνεχούς απόκλισής της από τον αναπτυγμένο πυρήνα της Ευρώπης, παρά το γεγονός ότι και αυτός βιώνει την απορρύθμιση και την υποβάθμιση της εργασίας.

Αν και ο αριθμός των κλινών εντατικής θεραπείας διπλασιάστηκε από τις 600 στις 1.200, οι 579 από αυτές έχουν δεσμευθεί για περιστατικά Covid (βάσει διεθνών προδιαγραφών οι κλίνες εντατικής στην Ελλάδα χωρίς πανδημία θα έπρεπε να είναι 3.500). Δεν δημιουργήθηκαν όμως νέες κλίνες, απλώς αναβαθμίστηκε ένας αριθμός από τις ήδη υφιστάμενες άλλου τύπου, με αποτέλεσμα την αδυναμία κάλυψης άλλων αναγκών. Και παρατηρείται το ίδιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει και η Γερμανία, ότι δηλαδή δεν είναι από μόνος του ο αριθμός των κλινών καθοριστικός, πρέπει να υπάρχει και το αντίστοιχο προσωπικό. Η ελληνική κυβέρνηση μιλάει για 2.000 νέες προσλήψεις. Αποσιωπά όμως το γεγονός ότι ως επί το πλείστον πρόκειται για ήδη εργαζόμενους/ες που υπέγραψαν νέες συμβάσεις εργασίες ή που οι υφιστάμενες συμβάσεις τους παρατάθηκαν, καθώς επίσης για περιπτώσεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Ταυτόχρονα οι πολιτικές διεκδικήσεις με σκοπό το δικαίωμα όλων σε υγειονομική περίθαλψη αντιμετωπίζονται με αστυνομικές μεθόδους. Είναι ενδεικτικό ότι ο νέος νόμος για τις συναθροίσεις εφαρμόστηκε πρώτη φορά με την άσκηση δίωξης εναντίον του προέδρου της ΠΟΕΔΗΝ Μιχάλη Γιαννάκου εξαιτίας της συγκέντρωσης των εργαζόμενων στα δημόσια νοσοκομεία για την ενίσχυση του συστήματος υγείας έξω από το υπουργείο Υγείας τον περασμένο Σεπτέμβριο. Οσο χειρότερη είναι η κατάσταση του συστήματος υγείας τόσο πιο σκληρά μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας και των κοινωνικών επαφών πρέπει να λαμβάνονται. Αυτό που παρακολουθούμε τώρα είναι μια κορύφωση του νεοφιλελεύθερου μετασχηματισμού που προωθείται εδώ και χρόνια: η μετακύλιση της ευθύνης στο άτομο και η ενίσχυση της αστυνομικής τάξης έρχονται να υποκαταστήσουν τη δημόσια ευθύνη. Τα άτομα δεν έχουν το δικαίωμα να προστατευθούν (για παράδειγμα το δικαίωμα να μην πηγαίνουν στο τόπο εργασίας), καλούνται όμως με πολιτικά μέτρα να φέρουν εκείνα την ευθύνη, πρακτικά και ηθικά, για το κοινωνικό καλό (χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι όλα τα μέτρα είναι λάθος). Το δικαίωμα στη δημόσια υγεία αντικαθίσταται σταδιακά από την ατομική υποχρέωση για πρόληψη κάτω από αστυνομική επιτήρηση. Ειδικά σε περιόδους υγειονομικής κρίσης επιβάλλεται η αύξηση των επενδύσεων στο σύστημα υγείας. Ομως η πρόσθετη κατά κεφαλήν δαπάνη για την υγεία λόγω της πανδημίας φτάνει στην Ελλάδα τα 30 ευρώ, κατατάσσοντάς την στην προτελευταία θέση στην Ε.Ε. Ο δε προϋπολογισμός για το 2021 προβλέπει μείωση των δαπανών υγείας κατα 572 εκατομμύρια. Αντί να ενισχυθεί το σύστημα υγείας, εξοπλίζονται ακόμα περισσότερο οι αστυνομικές δυνάμεις και αυξάνονται οι στρατιωτικές δαπάνες. Ηδη έχουν εξαγγελθεί χιλιάδες νέες προσλήψεις αστυνομικών και ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα εξοπλισμού στην ιστορία της ελληνικής αστυνομίας. Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι και πριν από αυτά τα μέτρα ενίσχυσης, η Ελλάδα βρισκόταν στη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. ως προς τον αριθμό αστυνομικών ανά 100.000 κατοίκους. Ως προς το νοσηλευτικό προσωπικό, βρίσκεται στην τελευταία θέση. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η απουσία του κράτους από συγκεκριμένους κοινωνικούς τομείς αντισταθμίζεται από την υπερπαρουσία του σε κάποιους άλλους. «Το κράτος θέλει να περιοριστεί, ώστε να ενισχυθεί [...] και δεν θα μπορέσει να υλοποιήσει αυτόν τον ακρωτηριασμό αν προηγουμένως δεν ενισχυθεί πολιτικά και αστυνομικά», γράφει ο Γάλλος πολιτικός επιστήμονας Grégoire Chamayou. Αυτό ακριβώς πρεσβεύει ο αυταρχικός νεοφιλελευθερισμός, όχι την απόλυτη απουσία του κράτους, αλλά την οικειοθελή αποδυνάμωσή του στην κοινωνική πολιτική και την ενίσχυσή του στις πολιτικές ασφάλειας. Και ο Νίκος Πουλαντζάς είχε μιλήσει για την «ταυτόχρονη ενίσχυση και αποδυνάμωση του κράτους». Είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η εμφάνιση του κράτους-τιμωρού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αυξανόμενη κοινωνική αβεβαιότητα και την περιστολή των δικαιωμάτων και όχι τάχα με την αύξηση της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας. Ηδη εδώ και πάνω από δέκα χρόνια ο Γάλλος κοινωνιολόγος Λοΐκ Βακάντ (Loïc Wacquant) απέδειξε αυτό τον συσχετισμό για τις ΗΠΑ. Βλέπουμε ότι και στην εδώ πλευρά του Ατλαντικού υπάρχουν πολλές περισσότερες ομοιότητες με τις ΗΠΑ από όσο πολλοί θα ήθελαν να πιστέψουν. Σε όλες τις πολιτικές που επιβλήθηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα από την Ευρώπη διακρίνει κανείς την ωμή βία της κατάργησης των κοινωνικών δικαιωμάτων που ασκείται εναντίον κάθε διεκδίκησης για τη διαφύλαξη έστω ενός ελάχιστου από αυτά και εντέλει για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Το σύστημα υγείας ήταν ένα καίριο πεδίο αντιπαράθεσης και θα παραμείνει ως τέτοιο. Μετά την απαξίωσή του το πολιτικό βάρος πέφτει τώρα στην ενίσχυση της αστυνόμευσης – στη «μάχη» κατά του κορονοϊού. Μια μάχη που έχει μετατεθεί από το πεδίο των δικαιωμάτων στο πεδίο της ασφάλειας.

τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) αποτελούν μέρος του δημόσιου χώρου. Η σχετική βιβλιογραφία είναι τεράστια. Μάλιστα διαβάζω στο Forbes ότι αμερικάνικα δικαστήρια έχουν νομολογήσει ότι τα ΜΚΔ αποτελούν επί της ουσίας δημόσιο χώρο. Και μάλιστα από αυτό προκύπτει ότι ακόμα και το μπλοκάρισμα χρηστών από δημόσιες σελίδες πολιτικών είναι παράνομο καθώς είναι αντίθετο στην συνταγματικά – με την πρώτη τροπολογία στις ΗΠΑ – κατοχυρωμένη ελευθερία λόγου. Το ότι οι πλατφόρμες ανήκουν σε ιδιώτες δεν αναιρεί καθόλου τον δημόσιο χαρακτήρα του χώρου τους. Εφόσον όμως τα ΜΚΔ αποτελούν δημόσιο χώρο, τότε αποτελούν και αντικείμενο ρύθμισης από το δημόσιο. Το ότι αποτελούν αντικείμενο ρύθμισης δεν είναι κάποια ριζοσπαστική θέση, είναι η θέση που έχει εκφράσει στο κογκρέσο των ΗΠΑ ο ιδρυτής  και ιδιοκτήτης του Fb Mark Zuckerberg: «Η θέση μου δεν είναι ότι δεν πρέπει να υπάρχει ρύθμιση. Πιστεύω ότι το πραγματικό ερώτημα, καθώς το διαδίκτυο γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό για τις ζωές των ανθρώπων, είναι ποιος είναι ο σωστός τρόπος ρύθμισης, και όχι αν είναι απαραίτητο να υπάρχει ρύθμιση». (...) τα ερωτήματα είναι δύο: Μπορεί μια ιδιωτική εταιρία να βάζει μόνη της όρους σε ζητήματα που αφορούν την κοινωνία; Ακόμη και αν έχουμε συμφωνημένους κανόνες, ποιος ελέγχει την παραβίαση τους; Η προφανής απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι όχι γιατί παράγονται εξωτερικότητες. Δεν θα επιτρέπαμε ποτέ σε μια εταιρία να μολύνει ένα χωράφι της αν αυτό οδηγούσε στο να μολυνθεί όλο το Αιγαίο (αν και για την ΝΔ δεν είμαι και τόσο σίγουρος ότι δεν θα το επέτρεπε αν κρίνουμε τους νόμους που έχει φέρει). Έτσι δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε κανέναν να μολύνει τη δημοκρατία μας επιλέγοντας ποιες απόψεις θα ακούγονται και ποιες όχι. Για το δεύτερο ερώτημα η απάντηση είναι πιο δύσκολη. Χρειάζεται τουλάχιστον όμως ρυθμιστικό πλαίσιο που θα περιλαμβάνει και τους εγχώριους υπεργολάβους που αναλαμβάνουν την εφαρμογή των όρων κοινότητας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης οι οποίοι μπορεί και αυτοί να έχουν πολιτικές και οικονομικές εξαρτήσεις. (...) Ο Τόμσεν αποδεικνύει μια πολύ περιορισμένη αυτογνωσία. Θεωρεί ότι εντίμως πίεζε την Ελλάδα για περισσότερες μεταρρυθμίσεις και τους Ευρωπαίους για περισσότερη αναδιάρθρωση του χρέους. Αλλά ποτέ η πίεση του δεν ήταν συμμετρική. Στο τρίτο μνημόνιο εκμεταλλεύτηκε τη θέση, ιδιαίτερα της Γερμανίας και της Ολλανδίας, ότι «χωρίς τη συμμετοχή του Δ.Ν.Τ δεν υπάρχει ελληνικό πρόγραμμα». Έτσι μπόρεσε το Δ.Ν.Τ να επιβάλει τα μέτρα-αντίμετρα στη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2017, που τόσο μας κόστισαν πολιτικά, παρόλο που τελικά εφαρμόστηκαν μόνο τα αντίμετρα και όχι τα μέτρα καθώς καταφέραμε να αποφύγουμε μια παραπέρα μείωση των συντάξεων το Γενάρη του 2018 και ψηφίσαμε την μη μείωση του αφορολογήτου. Στην ουσία όμως με τη θέση των Γερμανών και των Ολλανδών, ο Τόμσεν είχε λευκή επιταγή να επιβάλει επιπλέον μέτρα που δεν ήταν στον «συμβιβασμό» του τρίτου μνημονίου. Και ο Τόμσεν δεν είναι άνθρωπος να αφήσει μια τέτοια ευκαιρία να πάει χαμένη. Και να ήταν μόνο αυτό. Για να δικαιολογήσει την επιπλέον μείωση των συντάξεων, και του αφορολόγητου, η ομάδα του έκανε συνεχώς ασκήσεις «backward engineering». Για αυτό ακόμα και στις αρχές του 2018 τα νούμερα του Δ.Ν.Τ – σε τεράστια απόκλιση από τα δικά μας αλλά και των ευρωπαϊκών θεσμών - έδειχναν ότι δε θα φτάναμε στο στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα στο τέλος του προγράμματος, ενώ το είχαμε φτάσει δυο χρόνια νωρίτερα!* Με λίγα λόγια εγώ ως Πουλ Τόμσεν: θέλω επιπλέον 1% του ΑΕΠ μείωση των συντάξεων, και αντίστοιχο κέρδος από το αφορολόγητο, όποτε αντί να λέω ότι θα φτάσετε στο στόχο, ισχυρίζομαι ότι θα υπάρχει απόκλιση 2% από το στόχο. Απλά μαθηματικά. Όμως είναι ένα πράγμα να είσαι νεοφιλελεύθερος, και κάτι τελείως διαφορετικό να κανείς μασάζ στα στοιχεία μέχρι να είναι συμβατά με τις πολιτικές σου προτάσεις. (...) Τα Παραπολιτικά προχώρησαν στην αποκάλυψη ότι η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» δημιουργήθηκε στο γραφείο το Κ. Μητσοτάκη με στόχο να αποτελεί το «ευαγγέλιο» του τελευταίου. (...) Διαβάζω στο άρθρο 9 της σύμβασης δωρεάς που κατέθεσε η κ. Μενδώνη στη βουλή και φέρει την υπογραφή της ότι: «Το Δημόσιο συμφωνεί ότι στην αρχή και την απόληξη της πλατφόρμας του Ανελκυστήρα Πλαγιάς και στην είσοδο των Προπυλαίων της Ακρόπολης δίπλα από την σχετική επιγραφή που αφορά την χορηγία της Ε.Ε και του Ινστιτούτου Θερβάντες, θα μπει ειδική μαρμάρινη επιγραφή διαστάσεων ίσων προς τις δύο προαναφερόμενες (άλλως τουλάχιστον 70x40 εκ.) που θα αναφέρει: Ο Ανελκυστήρας Πλαγιάς και ο Φωτισμός της Ακροπόλεως πραγματοποιήθηκαν με αποκλειστική χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση επί υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη (Ιούνιος 2020)» Διαβάζω μετά την διάψευση της Υπουργού όπου κάνει λόγο για fake news και δολοφονία χαρακτήρα.

Το διαρκές ξήλωμα του παραδοσιακού εργατικού δικαίου, που αναγνώριζε την ασυμμετρία ισχύος ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο, επομένως την ανάγκη προστασίας του τελευταίου, είναι η πραγματικότητα μέσα στην οποία ζουν εκατομμύρια εργαζόμενοι. Σε αυτή τη συγκύρια η προσπάθεια να μιλήσουμε πέρα από αυτό το μοντέλο, συναντά δύο βασικά εμπόδια, πάνω στα οποία πρέπει να προβληματιστούμε. Το πρώτο είναι ότι η έκταση και το βάθος των ανατροπών στα εργασιακά καθιστούν αδύνατη την επιστροφή στο παρελθόν. Δεν αρκεί, για παράδειγμα, να ακυρωθούν οι θεσμικές παρεμβάσεις της Νέας Δημοκρατίας στο ζήτημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων, για να έχουμε ξανά ένα ικανοποιητικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού κάτω από συλλογικές συμβάσεις. Χρειάζεται μια άλλη λογική που να ξεκινά από τον ορισμό του στόχου -την εξασφάλιση αξιοπρεπών συλλογικών όρων δουλειάς- και να προσεγγίζει τις προϋποθέσεις και τα μέσα για να τον πετύχει στο σημερινό τοπίο. Το δεύτερο είναι η διαμόρφωση για πάνω από μια δεκαετία μιας νέα γενιάς εργαζόμενων, με μοναδικό βίωμα ένα τοπίο εργασιακής επισφάλειας με ελάχιστα δικαιώματα. Η «φυσικοποίηση» της σημερινής κατάστασης στην αγορά εργασίας σαν κάτι που συμβαίνει, βρίσκεται εκτός πολιτικής σφαίρας και δεν επιδέχεται αμφισβήτησης, και αυτό είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός κίνδυνος. Για την αντιμετώπιση του δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, η συνέπεια και η δημιουργία υποδειγμάτων αλλαγής και νίκης είναι κρίσιμες όσο και δύσκολες παράμετροι. Καθοριστική, όμως, για τη συνολική έκβαση μιας τέτοιας αντιπαράθεσης θα είναι η ικανότητα να μιλήσουμε για το ρόλο του κόσμου της εργασίας στην κοινωνία και την οικονομία.

SUE DONALDSON, WILL KYMLICKA, Ζωόπολις. Μια πολιτική θεωρία για τα δικαιώματα των ζώων, μετάφραση: Γρηγόρης Μολύβας, εκδόσεις Πόλις, σελ. 512 Ας ξεκινήσουμε από την πιο γνωστή θέση περί της ηθικής υποχρέωσης, την οποία υπέχουμε απέναντι στα ζώα. Ξεκινώντας από τις κύριες παραδοχές που συγκροτούν την εν λόγω θέση, διαπιστώνουμε ότι αυτές συνίστανται στο ότι αυτές οι υποχρεώσεις ισοδυναμούν με καθήκοντα έναντι του εαυτού μας. Εμείς, ως άνθρωποι, είμαστε φορείς ηθικής συνείδησης, καθώς και υποκείμενα δικαιωμάτων, οπότε έχουμε δυνατότητα καταλογισμού για οτιδήποτε είναι ανήθικο, όπως η βάναυση συμπεριφορά έναντι των ζώων. Συνεπώς, το καθήκον για σωστή μεταχείριση των ζώων είναι καθήκον και προς εμάς τους ίδιους και την ανθρώπινη αξιοπρέπειά μας. Βεβαίως, είναι προφανής η σχετική επιταγή ως προς τη συμμόρφωση προς τον νομικό κανόνα. Αυτή δεν αφορά την εσωτερική ηθική μας νομοθεσία, αλλά την εξωτερική συμπεριφορά μας, καθώς και τις συνέπειές της προς τους άλλους, δηλαδή και τα ζώα. Η εν λόγω προβληματική απολήγει ότι πρέπει να φερόμαστε στα ζώα, οδηγούμενοι από το ίδιο καθήκον που έχουμε απέναντι στην ανθρωπότητα. Είναι σαφές ότι πρόκειται για μια ανθρωποκεντρική θεώρηση, οπότε το ερώτημα είναι αν μας είναι αρκετή αυτή η θεώρηση. Στο κέντρο των δικαιωμάτων βρίσκεται πάντοτε ο άνθρωπος ως πρόσωπο εγγενούς αξίας. Η αξία του ανθρώπου είναι ο πυρήνας των δικαιωμάτων. Ως τέτοιος ο άνθρωπος οφείλει να συνυπάρχει και να μοιράζεται τις πόλεις και τα χωριά στα οποία ζει με τα ήμερα ζώα, όπως επίσης οφείλει να προστατεύει και το σπίτι των άγριων ζώων από κάθε ανθρώπινη επέμβαση. Όμως, μετά τα ατομικά, τα πολιτικά και τα κοινωνικά δικαιώματα, βαθμηδόν εντάσσονται στο πλαίσιο των δικαιωμάτων και τα δικαιώματα των ζώων. Αυτή η ένταξη θα αποτυπωθεί και στη συνταγματική τους κατοχύρωση.

Αφού μείωσαν, κάπως, να καταγγέλλουν τον ΣΥΡΙΖΑ ότι «αυξάνει τα κρούσματα με τις διαδηλώσεις και την ανευθυνότητά του», η κυβέρνηση αναζητά τρόπους να αλλάξει την ατζέντα. Αλλά κι αυτό δεν είναι εύκολο. Καταρχάς όλο και προστίθενται νέα γεγονότα που την εκθέτουν όπως η περίπτωση Φουρθιώτη ή η πρόθεση της κ. Μενδώνη για αναμνηστική πλάκα στην Ακρόπολη, ως η πιο γνήσια εκδήλωση αλαζονείας αυτής της κυβερνητικής περιόδου. Αλλά και διότι είναι εμφανώς κατασκευασμένα ή διαστρεβλωμένα. Η περίπτωση της Προανακριτικής για τον Νίκο Παππά, δηλαδή μια ευκαιρία, μέσω πολιτικής δίωξης αντιπάλου, για προπαγάνδα εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, είναι χαρακτηριστική. Φάνηκε με την πρώτη συνεδρίαση όπου θέλησαν να ελέγξουν τον κατάλογο των μαρτύρων για να περιφρουρήσουν την κατασκευή τους. Η άλλη περίπτωση είναι η τραγική υπόθεση της Marfin που ξανάρχεται στην επικαιρότητα. Άραγε αναλογίστηκαν το ψυχολογικό κόστος των συγγενών των τραγικών θυμάτων με τη συνεχή πολιτική εκμετάλλευση και όχι διαλεύκανση της υπόθεσης; Ασφαλώς όχι, και προχωρούν στο ακατανόητο να προαναγγέλλουν νέες αποκαλύψεις για την ημέρα της επετείου του τραγικού συμβάντος! Το άγχος ωστόσο και η αβεβαιότητα που αρχίζει να αισθάνεται η κυβέρνηση για τις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις την οδηγεί σε πρωτοβουλίες επίσπευσης των νεοφιλελεύθερων αναδιαρθρώσεών της. Μετά το σχέδιό της για το Ταμείο Ανάκαμψης –αναλύεται σε άλλες σελίδες– που προετοιμάζεται για τους λίγους και πλούσιους, εναντίον των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων και της απασχόλησης, ακολουθεί το ν/σ του υπουργείου Εργασίας που ανατρέπει ό,τι θετικό έχει απομείνει στον τομέα της εργασίας και τον συνδικαλισμό. Η σύγκρουση που αναμένεται θα είναι οξεία και σκληρή επομένως και η μάχη, που σωστά την ονόμασε ο Αλέξης Τσίπρας «μητέρα των μαχών». Αναμένεται να έχει μεγάλο εύρος ο αγώνας αυτός καθώς όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα εναντιωθούν αλλά και τα συνδικάτα μη εξαιρουμένης της ΓΣΕΕ.

Αυτή τη στιγμή, τα όπλα που διαθέτει η αξιωματική αντιπολίτευση, είναι ένα σχέδιο προγράμματος διαμορφωμένο για τις ανάγκες ενός συνεδριακού σώματος. Με την αναγκαστική γενικότητα των διατυπώσεών του δεν είναι το κατάλληλο μέσο για τη στήριξη μιας εκλογικής μάχης. Δεν ευνοεί την πειστικότητα, τη δεσμευτικότητα των προτάσεων. Αφήστε που μπορεί να προσβληθεί σαν σκόπιμη, για να μην υπάρχει συγκεκριμένη δέσμευση. Στη διάρκεια της πανδημίας, για την κάλυψη των αναγκών που αυτή δημιούργησε, υπήρξαν επεξεργασίες, όπως αυτή για το Νέο ΕΣΥ, ή για τις κατευθύνσεις μιας οικονομικής πολιτικής εξόδου από την κρίση. Σε αυτά τα πρότυπα χρειάζεται να υπάρξουν ανάλογες επεξεργασίες σε βασικούς τομείς, όπως είναι η περιβαλλοντική πολιτική και η πολιτική αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, η εκπαίδευση και η έρευνα, η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών προς όφελος των λαϊκών τάξεων, η προστασία της εργασίας και του εργατικού εισοδήματος, η ομαλή, παραγωγική και με αξιοπρέπεια ένταξη της νέας γενιάς και του ριζοσπαστικού δυναμικού της στην αναγεννητική προσπάθεια… Η δέσμευση απέναντι στα λαϊκά στρώματα χρειάζεται να είναι συγκεκριμένη και να εμπνέει εμπιστοσύνη. Η εμπέδωση αυτής της εμπιστοσύνης έχει και μια ακόμα προϋπόθεση: την τόνωση των οραματικών στοιχείων της πολιτικής. Όχι για να καλλιεργείται ο μαξιμαλισμός, αλλά για να εξασφαλίζεται η προοπτική ενός μακροπρόθεσμου πολιτικού σχεδίου, στο οποίο μπορούν να συντίθενται διαφορετικές αλλά συγκλίνουσες επιδιώξεις. Το επιβάλλει η καταγωγή του δυναμικού που μπορεί να συσπειρωθεί, η οποία ανάγεται στη στρατηγική του δημοκρατικού δρόμου για τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Μόνο σε μια τέτοια προοπτική μπορεί να συνειδητοποιηθεί ευρύτερα η ανάγκη για μια νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία, στο πλαίσιο της οποίας υπαρκτές αντιθέσεις μπορούν να δώσουν τη θέση τους σε προωθητικές συγκλίσεις. Και, συνεπώς, να καταστεί δυνατή και σχετικά σταθερή η συνάντηση σε έναν κοινό τόπο, και στην ίδια κάλπη, ψηφοφόρων από διαφορετικές αφετηρίες.

Η επιλεκτικότητα δεν είναι δείγμα ελιτισμού αλλά συνέπειας. Και η προνοητικότητα και η αποφυγή παγίδων, δείγμα ωριμότητας και πολιτικής υπευθυνότητας. Και ναι μεν η υπόθεση Φουρθιώτη είναι μια ακραία περίπτωση, με αφορμή όμως αυτή (ξανα)μπαίνει στο τραπέζι το πλαίσιο στο οποίο διεξάγεται ο πολιτικός διάλογος, το πώς η τηλεοπτική πραγματικότητα τείνει να αντικαταστήσει τη ζώσα πολιτική, το γιατί εκπρόσωποι όλου του πολιτικού φάσματος (μηδέ της Αριστεράς εξαιρουμένης) αρκούνται –και ανέχονται– να γίνονται «ντεκόρ» στην παράσταση του κάθε παρουσιαστή μόνο και μόνο για να συμμετέχουν σε εκπομπές υψηλής τηλεθέασης.

Από ΜΕΘ είμαστε κομπλέ, το είπε και ο πρωθυπουργός στη Μάρα Ζαχαρέα. Δεν καταλαβαίνουμε γιατί σας φαίνεται τόσο περίπλοκο το σελφ τετστ. Απλώς χώνετε την μπατονέτα στο ρουθούνι του παιδιού σας μέχρι να βρείτε αντίσταση. Δύο φορές τη βδομάδα. Αν δεν κάνει μαθήματα αυτοάμυνας, είναι πολύ ασφαλές. Αν κάνει κραβ μαγκά όμως, μπορεί να βρεθείτε με κανένα γόνατο σπασμένο. Απλώς διαβάστε τις οδηγίες πριν, γιατί μπορεί να παραλάει το απόκλιντρο στον αυτοέλεγχο του τενεκένε. Τι να σας κάνουμε; Όταν προσπαθούσε πέρσι ο Βρούτσης να σας μάθει να μιλάτε σκόιλ, κοροϊδεύατε. Υπήρξαν ισχυρές διαφωνίες στους λοιμωξιολόγους για το άνοιγμα των σχολείων, αλλά δεν πειράζει. Στην επιστήμη οι διαφορετικές απόψεις είναι πλούτος. Όπως άλλωστε εξήγησε φιλικά η Ιερά Εξέταση στον Γαλιλαίο. Βασικά διαφώνησαν οι Ομπρέλες λοιμωξιολόγων γιατί δεν ενσωματώθηκαν οι παρατηρήσεις της στο τελικό κείμενο. Και η Ρενέ λοιμωξιολόγων, ό,τι νόημα κι αν βγάζει αυτό. Είναι μια τάση που θέλει να γεφυρωθεί το ιστορικό χάσμα λοιμωξιολόγων και σοσιαλδημοκρατίας. Το οποίο προέκυψε στην ισπανική γρίπη του 1919. Μην ανησυχείτε, δεν μασάμε, τους έχουμε, έγραψε ο Τσίοδρας με κεφαλαία στο φέισμπουκ με μια μαντινάδα από κάτω. Και μια φωτογραφία του με έναν ροφό 35 κιλών.