Αναδημοσιεύσεις

Όταν κατηγορούν όσους κάνουν οποιαδήποτε αναφορά στη «λιτή αφθονία» ως προάγγελους ενός χειρότερου μέλλοντος, με λιγότερα αγαθά και φτωχότερους ανθρώπους, δεν κάνουν απλώς φθηνή αντιπολίτευση, υπερασπίζονται με σθένος τα ιδιοτελή συμφέροντα που εκπροσωπούν, παρότι η εξυπηρέτησή τους οδηγεί και σε ένταση των ανισοτήτων και σε υφεσιακές τάσεις, που πλήττουν πρώτα απ΄ όλα τους πιο αδύναμους ανάμεσα στους λαούς και ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Οποιαδήποτε αναφορά σε έναν διαφορετικό τρόπο οργάνωσης της παραγωγής των αγαθών και της κατανομής τους στους παραγωγούς θεωρείται ύβρις, η οποία, υποτίθεται, θα τιμωρηθεί από τους νόμους της αγοράς με πρόσθετη δυστυχία για τους ήδη αδικημένους. Όταν ακούν για τη «λιτή αφθονία», αντιδρούν όπως ο Τραμπ, όταν περιγελά την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη και τους κινδύνους από την ορατή ήδη κλιματική αλλαγή.

Η δυσκολία στις σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών ανέκυψε κατά τη διαβούλευση για την έκθεση της πορείας της οικονομίας. Οι μικρές καθυστερήσεις στα προαπαιτούμενα δεν δικαιολογούσαν τη στάση των δανειστών και τώρα πλέον τα προαπαιτούμενα έχουν όλα εκπληρωθεί. Μένει μόνο ο νέος νόμος για τα δάνεια, που σύμφωνα με έγκυρους αξιωματούχους της κυβέρνησης, είχαν φθάσει σε τέτοιο σημείο προσέγγισης, που δεν μπορούσαν να ερμηνεύσουν τη στάση των δανειστών. Μια πολιτική ερμηνεία της παρελκυστικής στάσης της Κομισιόν, αλλά και της ΕΚΤ, δεν ήταν καθόλου παρακινδυνευμένη.

Δεν θα επιχειρηματολογήσω για το εάν η συμφωνία που επιτύχαμε μετά το καλοκαίρι του 2015 ήταν χειρότερη ή καλύτερη. Ήταν πολύ καλύτερη. Αλλά θα ήθελα να επικεντρωθώ περισσότερο στο αν άξιζε τον κόπο. Και η απάντηση είναι ναι, πήγε καλύτερα απ’ όσο πίστευα. Αν με ρωτούσατε πριν 3,5 χρόνια αν θα είχαμε βγει από το πρόγραμμα, αν θα είχαμε βγει στις αγορές, αν θα είχαμε ανάπτυξη, δεν νομίζω ότι θα ήμουν τόσο σίγουρος. Θα είχα αρκεστεί και με πολύ λιγότερα, για να το πω διαφορετικά. Από αυτή την άποψη λοιπόν, ήταν επιτυχία. Αυτό που προσπαθήσαμε να επιτύχουμε, εντός των περιορισμών και της επιβολής ενός προγράμματος διαρθρωτικής προσαρμογής, ήταν να υπάρχουν δομές προοδευτικές, που είτε θα ενίσχυαν τα εισοδήματα των ανθρώπων της εργατικής και της μεσαίας τάξης, είτε θα ενδυνάμωναν τους ίδιους τους εργαζόμενους, ώστε να είναι σε θέση, όταν θα βγαίναμε από το πρόγραμμα, να παλέψουν για μια πιο δίκαιη κοινωνία. Αυτός ήταν ο σκοπός μας. Σε κάποιες περιπτώσεις πετύχαμε, σε κάποιες αποτύχαμε, γιατί η πίεση και η ισορροπία δυνάμεων ήταν πολύ μεγάλη και αναγκαστήκαμε να συμβιβαστούμε.

Για να δείτε ότι είστε κακόπιστοι, η Novartis, λέει, έκανε επισταμένο εσωτερικό έλεγχο και διαπίστωσε ότι δεν έχει λαδώσει κανέναν. Η Ν.Δ. έβγαλε και ανακοίνωση ότι αισθάνεται δικαιωμένη. Μία καταχώρηση υπήρχε στις λογιστικές καταστάσεις τής εταιρείας για λάδωμα και αφορούσε το ποδήλατο του διευθύνοντος συμβούλου. Τέτοιο θρίαμβο της διαφάνειας είχαμε να δούμε από τότε που το ΠΑΣΟΚ έψαξε τα βιβλία του και διαπίστωσε ότι δεν τα έχει πάρει από τη Siemens. Είχε δώσει μάλιστα στη δημοσιότητα και κάτι χειρόγραφες καταστάσεις με τα βερεσέδια στο καφενείο, γιατί ήταν οι μόνες που δεν είχανε κάψει. Απεναντίας, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων στον δικό του εσωτερικό έλεγχο διαπίστωσε ότι το Άγιον Φως το ανάβει με αναπτήρα. Πέσαμε από τα σύννεφα. Τώρα θα βγει και το Ροβανιέμι και θα ανακοινώσει ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης. Δεν το περιμέναμε αυτό από το Άγιο Φως. Έναν αρχηγό κράτους είχαμε και μεις σε υπόληψη και μας βγήκε μούφα. Να δούμε φέτος με τι μούτρα θα αντιμετωπίσει το άγημα που θα του αποδίδει τιμές και την μπάντα της Αεροπορίας.

Σε ένα ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον όπου τα δικαιώματα διαρκώς συρρικνώνονται και οι κοινωνίες των πολιτών φιμώνονται, την ώρα που οι γυναίκες, σε πολλές περιπτώσεις, ωθούνται να γυρίσουν στο «φυσικό τους ρόλο», στο σπίτι και στο μεγάλωμα των παιδιών (το μήνυμα για την ημέρα της γυναίκας του φασιστικού κόμματος της Λίγκας στην Ιταλία), έχει σημασία να παραμείνουμε ως Πολιτεία στο δρόμο του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, στο δρόμο που έδειξαν οι γυναίκες με αγώνες στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Με την υποχρέωση να παραδώσουμε μια δημοκρατικότερη και πιο δίκαιη κοινωνία στις γενιές που θα έρθουν, και όχι το αντίθετο, υποχρέωση που όντως υπηρετείται από το προς ψήφιση νομοσχέδιο, καθώς με αυτό αντιμετωπίζονται εγνωσμένα προβλήματα του συστήματος, ενώ δίνονται ακόμη περισσότερες ισότιμες δυνατότητες για διάκριση και πρόοδο σε γυναίκες και άνδρες.

Όσο περισσότερο προχωράμε σε μειώσεις μισθών, σε απορρύθμιση αγοράς εργασίας, στο ξήλωμα των δικαιωμάτων που έχουν θεσπίσει οι εργαζόμενοι, τόσο περισσότερο θα γυρνούν την πλάτη στην ΕΕ. Η λύση σε αυτό το ζήτημα είναι να δούμε το πρόβλημα και να αρχίσουμε να μιλάμε πια για μία προς τα επάνω εναρμόνιση των συστημάτων εργατικής προστασίας μεταξύ των κρατών, προκειμένου να δώσουμε κοινωνική υποστήριξη στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Όπως οι πολιτικές που γίνονται στην Ελλάδα στα εργασιακά το τελευταίο διάστημα.

«…Ο φασισμός είναι η αλήθεια της σύγχρονης κοινωνίας που η θεωρία είχε εξαρχής συνειδητοποιήσει: ο φασισμός στερεοποιεί τις ακραίες ταξικές διακρίσεις που παράγει αναπότρεπτα ο νόμος της υπεραξίας…»: η αστική τάξη χρησιμοποιεί το έθνος, και τον εθνικισμό, για ίδιον συμφέρον. Μπορεί να τοποθετείται υπέρ της αυτοδιάθεσης των λαών, μοναχά όμως όταν οι ανατροπές που προηγούνται ευνοούν, ή, έστω, δεν θίγουν τα συμφέροντά της. Αλλιώς, ο ολοκληρωτισμός αποτελεί, πάντοτε, μια κάποια λύση, τελευταίο κρυφό άσο στο μανίκι. Από τον Ναπολέοντα ως τον Μουσολίνι και τον Χίτλερ, ποιος νοιάζεται για τα υπόλοιπα, όταν κινδυνεύει η κυριαρχία του κεφαλαίου;

Η Κίνα προωθεί το renminbi (επίσημη ονομασία του κινέζικου γουάν) ως παγκόσμιο νόμισμα, με απώτερο στόχο να αμφισβητήσει το μονοπώλιο του δολαρίου στις αγορές εμπορευμάτων. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν είναι συνηθισμένοι σε αυτόν τον τρόπο σκέψης για την πολιτική. Ειδικά οι Γερμανοί, δεν ήθελαν ποτέ η Ευρωζώνη να προωθήσει το ευρώ ως παγκόσμιο νόμισμα. Κατά το παρελθόν, η γερμανική υπερσυντηρητική μακροοικονομική σχολή σκέψης ήταν λιγότερο ή περισσότερο σε ευθυγράμμιση με τα βιομηχανικά της συμφέροντα. Αυτό πλέον δεν ισχύει. Η Ε.Ε. συνθλίβεται μεταξύ δυο αντίπαλων οικονομικών δυνάμεων και έχει ένα νομισματικό καθεστώς ευάλωτο σε κρίσεις. Η μείωση του δημόσιου χρέους ήταν πολιτική επιλογή. Εάν, αντιθέτως, η Γερμανία είχε επενδύσει στην άμυνα και το μελλοντικό βιομηχανικό πλεονέκτημα, αφήνοντας τα δημοσιονομικά να τραβήξουν τον δρόμο τους, θα βρισκόμασταν σε διαφορετικό σημείο σήμερα. Κάτι τέτοιο όμως θα απαιτούσε ένα επίπεδο γεωστρατηγικής σκέψης που απουσιάζει από τον πολιτικό διάλογο εντός της Ε.Ε.