Αναδημοσιεύσεις

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας έκανε τομές στη φαρμακευτική πολιτική της χώρας και «θωράκισε» για πρώτη φορά το Σύστημα Υγείας με ένα αξιόπιστο μηχανισμό κλινικής Αξιολόγησης και Διαπραγμάτευσης της τιμής των νέων φαρμάκων, με γνώμονα τη διαφάνεια, το θεραπευτικό όφελος για τον ασθενή και το δημόσιο συμφέρον. Είναι προφανές ότι κάποιοι ενοχλούνται από αυτήν την προσπάθεια και προσπαθούν να την απαξιώσουν, προωθώντας τη λογική «όλοι τα ίδια είναι». Δεν θα τους διευκολύνουμε».

Όταν οι πρόγονοι του ΣΥΡΙΖΑ μιλούσαν για την ανάγκη ενός συνασπισμού πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, που αποτελεί και τον πυρήνα της λογικής για μια συγκεκριμένη πολιτική συμμαχιών, ήθελαν να τονίσουν δύο τουλάχιστον πράγματα. Πρώτον, ότι δεν αρκούν κάποιες κινήσεις κορυφής, αν θέλουμε να υπάρξουν μονιμότερα αποτελέσματα, γιατί ό,τι συντελείται στο πολιτικό επίπεδο καλό είναι να εκφράζει διεργασίες και στο κοινωνικό. Δεύτερον, ότι οι πολιτικοί οργανισμοί με κάποια ιστορία δεν αποτελούν δημιουργήματα προσωπικών φιλοδοξιών, αλλά εκφράζουν κοινωνικά σύνολα με τις ανάγκες και τα συμφέροντά τους. Συνεπώς, μια πολιτική συμμαχιών χρειάζεται να απευθύνεται και να αναπτύσσεται και στα δύο πεδία, ώστε αδυναμίες που τυχόν εμφανίζονται στο ένα να αναπληρώνονται από τις δυνατότητες που τυχόν εμφανίζονται στο άλλο. Η κατάργηση της πολιτικής συμμαχιών διά της εις άτοπον απαγωγής αποτελεί παράλογη άρνηση της ίδιας της πραγματικότητας, η οποία το πιο πιθανό είναι να οδηγήσει απογοητευμένα εκλογικά μερίδια του κέντρου και κοινωνικές μερίδες των μεσοστρωμάτων στη δεξιά, που λόγω των επιλογών της ηγεσίας του ΚΙΝΑΛ, αλλά και των πολιτικών αναδιατάξεων της τελευταίας δεκαετίας, βρίσκονται πια πλησιέστερα σε μια τέτοια επιλογή. Πώς μπορεί να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη ένα κόμμα της αριστεράς; Ας μιλήσουμε καλύτερα με ένα παράδειγμα. Στην πιο πρόσφατη δημοσκόπηση, αλλά όχι μόνο σ’ αυτή, εκείνοι που θεωρούν πιο αναποτελεσματική και βλαπτική για τους ίδιους την κυβερνητική πολιτική και γι’ αυτό χρωματίζουν με μελανότερα χρώματα την προοπτική τους, είναι τα μεσοστρώματα. Τα στρώματα αυτά εκφράζονται εκλογικά σε σημαντικό βαθμό από το ΚΙΝΑΛ. Η απογοήτευσή τους, όμως, από την κυβερνητική πολιτική μπορεί με ελιγμούς της ΝΔ να αμβλυνθεί, ανοίγοντας διάπλατα τη δίοδο επικοινωνίας με τη δεξιά προς λεηλάτηση του εκλογικού μεριδίου του. Αν όμως κερδηθούν στο πεδίο των κοινωνικών αγώνων σαν σύμμαχοι, θα ριζοσπαστικοποιηθούν και θα αποστασιοποιηθούν από τη ΝΔ προσεγγίζοντας την αριστερά, είτε παραμένοντας στο ΚΙΝΑΛ είτε μέσα από έναν νέο κεντρώο σχηματισμό.

Αυθαίρετα και με χαρακτηριστική ταχύτητα δρομολογήθηκε το συντονισμένο διπλό “τέλος;” της επιχείρησης συγκάλυψης του σκανδάλου Νοβάρτις και της όψιμης κατασκευής της αντεπίθεσης, ώστε οι κατήγοροι να γίνουν κατηγορούμενοι. Ταυτόχρονα, δύο κινήσεις. Από τη μια δρομολογείται πολιτική δίωξη της “σκευωρίας” με την παραπομπή του Δημήτρη Παπαγγελόπουλου που κατηγορείται για ηθική αυτουργία σε σειρά αδικημάτων. Από την άλλη, με τη δίωξη της εισαγγελέως Διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη, “εξασφαλίζεται” ότι και φυσική αυτουργό θα έχει ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης, αλλά και “ξεφορτώνονται” την εισαγγελέα Διαφθοράς! Και τα δύο αυτά ζητήματα είναι κρίσιμα και για τη δικαστική διερεύνηση, αλλά και για τις πολιτικές εξελίξεις. Η κ. Τουλουπάκη, της οποίας η θητεία ανανεώθηκε για δύο χρόνια τον Απρίλιο 2019 με ψήφους 11 υπέρ και 3 κατά, είναι το “ιδανικό θύμα” για να πάρει σάρκα και οστά η μετατροπή του σκανδάλου σε σκευωρία. Εξάλλου, τόσα χρόνια όλοι οι εμπλεκόμενοι την υποδείκνυαν συστηματικά σαν σκευωρό και την απειλούσαν ανοικτά και ανενδοίαστα. (...) Είναι πια απόλυτα αναγκαίο να ξεσηκωθούν και να αντιδράσουν οι δημοκρατικοί πολίτες. Έχουμε χρέος να ακυρώσουμε τη νομιμοφανή κατασκευή εναντίον του Δημήτρη Παπαγγελόπουλου και ταυτόχρονα να υπερασπιστούμε στο πρόσωπο της εισαγγελέως Διαφθοράς, την απαίτηση της ελληνικής κοινωνίας να φθάσει η δικαστική έρευνα για το σκάνδαλο Νοβάρτις μέχρι τέλος. Αντίσταση λοιπόν στις μηχανορραφίες του βαθέως κράτους της ΝΔ και της ηγεσίας του ΚΙΝΑΛ.

Από τα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας και της Χουέλβα, στην Ισπανία, έως τις φάρμες με τα σπαράγγια της Γερμανίας, τα σφαγεία της Ολλανδίας και τις καλλιέργειες με τα βιολογικά καρότα της Γαλλίας, εκατοντάδες χιλιάδες εποχικοί εργάτες γης εργάστηκαν ως σύγχρονοι σκλάβοι, εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, για να γεμίσουν τα ράφια των σουπερμάρκετ με τα αγαπημένα προϊόντα των Ευρωπαίων καταναλωτών. Ρίσκαραν τη ζωή τους, πληρώθηκαν πολύ κάτω από το βασικό μεροκάματο, εργάστηκαν απλήρωτες υπερωρίες, συχνά ανασφάλιστοι, απροστάτευτοι από τις αυθαιρεσίες των εργοδοτών τους, τους οποίους δεν γνώρισαν ποτέ, τις περισσότερες φορές. Τις απάνθρωπες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν και εργάζονται την εποχή του κορονοϊού οι εποχικοί ξένοι εργάτες στις ευρωπαϊκές φάρμες που επιδοτούνται πλουσιοπάροχα από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε. αναδεικνύει πολύμηνη πανευρωπαϊκή κοινή έρευνα του Lighthouse Reports σε συνεργασία με τα Der Spiegel, Mediapart και Euronews. Κοινό συμπέρασμα είναι πως οι εποχικοί εργάτες είναι εξίσου αόρατοι στη νότια όσο και στη βόρεια Ευρώπη. Η εκμετάλλευσή τους είναι συστηματική, οι συνθήκες εργασίας συχνά επικίνδυνες, αν όχι απάνθρωπες, οι συνθήκες ενδιαίτησης προσομοιάζουν συχνά με αυτοσχέδιους οικισμούς τύπου φαβέλα, χωρίς στοιχειώδεις υποδομές υγιεινής, χωρίς πόσιμο νερό, αποχέτευση και ηλεκτρικό. Οι εποχικοί εργάτες τυγχάνουν εκτεταμένης εκμετάλλευσης, με τον εκπρόσωπο της γαλλικής CGT, Μπερνάρ Ντεγκρέ, να κάνει λόγο για «έναν τρόπο επιχειρείν που μπορούμε να τον παρομοιάσουμε με διακίνηση ανθρώπων. Οι προσλήψεις γίνονται κυρίως σε τρίτες χώρες και δίνονται υποσχέσεις για μεροκάματα και συνθήκες εργασίας που δεν τηρούνται καθόλου. Αντίθετα, οι συνθήκες εργασίας και διαμονής είναι απάνθρωπες και απαράδεκτες». Αν στον Νότο το μοντέλο εκμετάλλευσης των εποχικών εργατών γης είναι σχετικά «πρωτόγονο», στον Βορρά τη βρόμικη δουλειά την κάνουν κυρίως οι ενδιάμεσες εταιρείες που νοικιάζουν εργαζόμενους. Τους χρεώνουν –σχεδόν πάντα με υπερβολικά και ανεξέλεγκτα ποσά– τη μεταφορά από τη χώρα καταγωγής τους, συχνά τη Ρουμανία ή την Πολωνία, την ενδιαίτηση και κάθε άλλο έξοδο, δεν τους ασφαλίζουν, τους απολύουν χωρίς καμία αποζημίωση αν τραυματιστούν ή αρρωστήσουν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, δεν τηρείται καμία αργία, δουλεύουν ακατάπαυστα, ενώ δεν πληρώνονται υπερωρίες. Συνήθως στο τέλος της σεζόν, η οποία διαρκεί περίπου δύο με τρεις μήνες, λαμβάνουν πολύ λιγότερα, έως και τα μισά, χρήματα από όσα υπολόγιζαν ή τους είχαν υποσχεθεί οι ενδιάμεσοι επιτήδειοι. Οι εποχικοί εργάτες γης δεν γνωρίζουν αν και ποια δικαιώματα έχουν, ενώ είναι συχνά σε τέτοια ένδεια, που αποτελούν εύκολα θύματα για τους εκμεταλλευτές τους. Ο Φαμπιέν Τρουχίλο της γαλλικής ΠΑΣΕΓΕΣ επισημαίνει ότι «η κρίση του κορονοϊού έφερε στην επιφάνεια προβληματικές συνθήκες που τις καταδικάζουμε εδώ και δεκαετίες. Πρόκειται για ένα δομημένο σύστημα “σκλαβοπάζαρου”. Οι εργάτες φοβούνται τόσο πολύ για αντίποινα, που δεν τολμούν ούτε καν να μιλήσουν με τους συνδικαλιστές».

Ο προβληματισμός μου έχει να κάνει με τους γονείς που θα στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο αυτό με την απολύτως ευέλικτη σχέση εργασίας. Στο σχολείο που θα βασίζει τις απογευματινές του δραστηριότητες σε «μαύρους» εργαζόμενους χωρίς διοριστήρια. Σε αδήλωτους εργαζόμενους που θα πάρει για τον σκοπό αυτό ή –το πιθανότερο– στους πρωινούς δασκάλους που θα δουλέψουν «εθελοντικά» και εκτός ωραρίου, με την απειλή της απόλυσης. Τι δεν καταλαβαίνουν οι γονείς για τον δάσκαλο του παιδιού τους; Και δεν τους νοιάζει αν έχει σχέση με την εκπαίδευση εκείνος που κάνει στο παιδί τους άλλες δραστηριότητες; Οι γονείς αυτοί μαθαίνουν ακόμα ότι νομιμοποιείται η μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας. Δηλαδή η δασκάλα του παιδιού τους θα δηλώσει ξαφνικά (τώρα, μέσα στο καλοκαίρι!) ότι θέλει να δουλεύει και να πληρώνεται λιγότερο. Και θα το κάνει τάχα οικειοθελώς και όχι με το μαχαίρι στον λαιμό για να προσλάβει το σχολείο άλλη πιο νέα και «οικονομική δασκάλα». Σε αυτήν τη δασκάλα που θα δηλώσει ότι επιθυμεί(!) να εργασθεί λιγότερο με μικρότερο μισθό υπό την απειλή της (ελεύθερης πια) απόλυσης, οι γονείς αυτοί θα εμπιστευτούν το παιδάκι τους τον Σεπτέμβριο. Δεν τους νοιάζει; Δεν είναι επιστημονική φαντασία: δάσκαλοι κάνουν τους συνοδούς στα σχολικά πριν και μετά τα μαθήματα για να μην απολυθούν, μαθηματικοί παρέχουν απλήρωτοι απογευματινές δραστηριότητες, φιλόλογοι οργανώνουν «εθελοντικά» γκαλά τα Σαββατοκύριακα. Θα έπρεπε σχολεία που απαξιώνουν τους εργαζομένους και εντέλει κλείνουν, όπως πρόσφατα συνέβη με τη Νέα Γενιά Ζηρίδη, να γίνονται μάθημα. Όμως τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα. Δεν νοείται ποιοτική εκπαίδευση με απαξιωμένο δάσκαλο-λάστιχο.

Mε το νομοθέτημα Μενδώνη προδίδεται η μακρά θετική παράδοση της ελληνικής αρχαιολογικής νομοθεσίας. Αποδυναμώνονται οι διατάξεις που θέτουν όρια στη χρήση της εικόνας των μνημείων και γεννούν εξ αυτής πόρους, προς όφελος του Δημοσίου. Με μια «πονηρή» διάταξη, που μάλλον στα ψιλά πέρασε, η πρόβλεψη του ισχύοντος αρχαιολογικού νόμου ότι τέλη καταβάλλουν, αφού απαραίτητα αιτηθούν και τη σχετική άδεια, όσοι αξιοποιήσουν την εικόνα ενός μνημείου έχοντας «άμεσο ή έμμεσο εμπορικό ή οικονομικό σκοπό» αντικαθίσταται με τη φράση όταν έχουν «σκοπό το κέρδος». Όταν όμως αφαιρείται ο άμεσος ή έμμεσος εμπορικός ή οικονομικός σκοπός, αφαιρείται και η πλειονότητα των περιπτώσεων χρήσης της εικόνας από επιχειρήσεις και συνακόλουθα μειώνονται οι περιπτώσεις που αυτές θα καταβάλουν χρήματα στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων. Αυτή την πονηρή τροποποίηση, η υπουργός επιχείρησε να δικαιολογήσει στη Βουλή με ανήκουστες απλοποιήσεις. Μια επιχείρηση όμως δεν ωφελείται μόνο όταν πουλάει μπλουζάκια και καπέλα με κάποιο μνημείο πάνω τους - αυτό ανέφερε ως παράδειγμα η κα Μενδώνη στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων. Μπορεί να ωφεληθεί με πολλούς έμμεσους τρόπους: μπορεί να προάγει και να αναβαθμίζει την «εικόνα» της στο κοινό κάνοντας χρήση της εικόνας ενός μνημείου, χωρίς εκείνη τη στιγμή να πουλάει ένα προϊόν και να εισπράττει χρήματα από τους πελάτες της. Είναι κάτι που πλέον, με τη νομοθέτηση της Ν.Δ., είτε επιτρέπεται χωρίς κώλυμα είτε εξαναγκάζει τα ολιγάριθμα στελέχη της αρχαιολογικής υπηρεσίας να εξετάζουν αν προκύπτει άμεσο κέρδος και να «τσακώνονται» με τους απεσταλμένους των μεγάλων εταιρειών, που εύλογα θα ισχυρίζονται ότι η χρήση που κάνουν δεν ήταν τέτοια: «Δεν έχει σκοπό το κέρδος», θα λένε. Και φυσικά αφήνει απ' έξω όλες τις μη κερδοσκοπικές εταιρείες, δίνοντάς τους πλέον πάτημα να ισχυριστούν ότι «εγώ καταστατικά δεν έχω σκοπό το κέρδος», άρα κάθε ενέργεια που κάνουν (ακόμα και η πώληση ενός t-shirt) είναι μη κερδοσκοπική και δεν οφείλουν τίποτα στο ΤΑΠ.

Η εικόνα ενός μισοάδειου τραπεζικού καταστήματος, με κενές θέσεις εργασίας και με ευμεγέθεις ουρές αναμονής για την εξυπηρέτηση του κοινού συναντάται όλο και συχνότερα την τελευταία δεκαετία. Η κρίση και η περιδίνηση στο υφεσιακό σπιράλ των «πέτρινων» μνημονιακών χρόνων άφησε τα σημάδια της στον συντελεστή «εργασία» μειώνοντας σχεδόν κατά 50% μέσα σε δέκα χρόνια τον αριθμό των εργαζομένων με σταθερές και ρυθμισμένες σχέσεις εργασίας στις τράπεζες. Με στοιχεία της ΤτΕ και της ΕΚΤ, από τους 65.682 εργαζόμενους στον τραπεζικό κλάδο στην Ελλάδα το 2009, φτάσαμε στους 36.727 στο τέλος του 2019, με τη διακηρυγμένη πρόθεση των τραπεζιτών έως τα τέλη του 2021 ο αριθμός των τραπεζοϋπαλλήλων να μην ξεπερνάει τις 30.000. (...) Η αναμενόμενη ύφεση σε παγκόσμια κλίμακα, ακόμη κι αν έχει ασύμμετρα χαρακτηριστικά ως προς τον βαθμό επίδρασης στις διάφορες οικονομίες του πλανήτη, θα έχει ξανά νικητές και χαμένους. Είναι ενδεικτική η πρόβλεψη της προέδρου της ΕΚΤ Κρ. Λαγκάρντ σε πρόσφατη συνέντευξή της στους «Financial Times» πως οι συνθήκες κρίσης που διαμορφώνονται στην παγκόσμια οικονομία με αφορμή τoν SARS-CoV-2 είναι «very, very brutal» σε σχέση με την κρίση δημοσίου χρέους της προηγούμενης δεκαετίας. Σ’ αυτές τις συνθήκες, και με δεδομένες τις σκληρά νεοφιλελεύθερες στοχεύσεις της παρούσας κυβέρνησης, συνδικάτα και εργαζόμενοι στις τράπεζες οφείλουν να δώσουν μάχη εμπροσθοφυλακής όχι μόνο για την υπεράσπιση αυτονόητων εργασιακών δικαιωμάτων αλλά και για την ίδια τη φύση της εργασίας τους και τον κοινωνικό της αντίκτυπο. Αν η πανδημία γίνει το άλλοθι για την πλήρη αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων στις τράπεζες, θα γίνει γιατί το συνδικαλιστικό κίνημα θα χει ρίξει «λευκή πετσέτα».

Σήμερα η διαδήλωση, αγαθό αναγνωρισμένο από Συντάγματα και Διεθνείς Συνθήκες –κατακτήσεις αγώνων και πολιτισμού– αντιμετωπίζει νέους δομικούς κινδύνους. Η πρόσφατη νομοθεσία της χώρας μας τρέπει το δικαίωμα-κανόνα σε εξαίρεση, θέτοντας αυστηρές προϋποθέσεις οργάνωσης και συμμετοχής που συνιστούν το γνωστό φαινόμενο του κρυφού εμποδίου. Πρόφαση της νομοθετικής παρέμβασης αποτελούν οι δυσκολίες της αγοράς στις μέρες και στους τόπους των πορειών ή συγκεντρώσεων. Το πρόσχημα ολοφάνερο, αφού σήμερα ιδίως είναι σαφές ότι η έλλειψη πελατείας στην αγορά δεν έχει ως αίτιο τις διαδηλώσεις αλλά την οικονομική κρίση. Κι ας μην αποσιωπήσουμε τον νέο συστημικό κίνδυνο. Η ανάπτυξη της εξ αποστάσεως εργασίας, εκπαίδευσης κ.λπ. λόγω τεχνικής εξέλιξης ή πανδημιών, προσέθεσε ένα νέο, αργόσυρτο αλλά πολύ απειλητικό, αντικίνητρο για τις μαζικές λαϊκές συγκεντρώσεις. Η δημοκρατία έγκαιρα πρέπει να εντάξει στα σύμβολά της τον άγνωστο διαδηλωτή.