Αναδημοσιεύσεις

Οι πρωταγωνιστές/στριες της Νικολαΐδου, εκπροσωπούν τρεις γενιές γεννημένες στον 20ό αιώνα, που μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα εργατικά, αγροτικά, μικροαστικά, πολλοί/ές σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και απαξίωσης, και πάντως χωρίς προδιαγραφές για όνειρα, αλλά το έβαλαν πείσμα να σπουδάσουν. Και τα κατάφεραν παρότι δεν είχαν «ίσες ευκαιρίες», δεν είχαν το απαραίτητο «πολιτισμικό κεφάλαιο» που δίνει διαβατήριο για τον κόσμο της «αριστείας» - τον μόνο που συλλαμβάνει το μυωπικό βλέμμα της σημερινής υπουργού Παιδείας... Είναι σπαρακτική η μαρτυρία της γεννημένης το 1961 Χ.Κ., μιας Σταχτοπούτας στα 13 της που έχει πλέον διδακτορικό στη Φιλοσοφία. Οπως λέει, όταν πέρασε στη Φιλοσοφική άκουσε για πρώτη φορά από τον Γεράσιμο Βώκο τη θεωρία του Πιερ Μπουρντιέ για την κοινωνική «διάκριση» που λειτουργεί απριόρι υπέρ αυτών που κουβαλούν μια οικογενειακή παιδεία. «Βγήκα από το αμφιθέατρο κλαίγοντας. Σπάραξα. Τότε συνειδητοποίησα για ποιον λόγο δυσκολευόμουν να συντονιστώ με τα παιδιά που ήμασταν μαζί στο Φιλοσοφικό, στην ειδίκευση. Τα μισά ήταν παιδιά πανεπιστημιακών... Είχαν μια κουλτούρα.» Η συγγραφέας ηχογράφησε 102 μαρτυρίες γεωγραφικά διασκορπισμένες. Από αυτές, παρουσιάζει ταξινομημένες τις μισές, σαν ψηφίδες ενός μωσαϊκού των ηρώων της γνώσης. Είναι «αυτοί που ήθελαν να γίνουν γιατροί», οι «επιχειρηματίες», τα «στελέχη και οι ελεύθεροι επαγγελματίες», εκείνοι που σπούδασαν εκτός των τειχών, ή άλλοι που σπούδασαν με υποτροφίες κι έτσι κατάφεραν να παρακάμψουν τα ταξικά εμπόδια (όπως ο 45άρης σήμερα ογκολόγος Ν.Τ., με αναλφάβητο πατέρα και μάνα της Δ΄ Δημοτικού, ο οποίος όταν θέλησε να προχωρήσει σε διδακτορικό, αντιμετώπισε την ερώτηση «Ποιανού είσαι εσύ;»). Το βιβλίο κλείνει με τους 20-30άρηδες, μεταξύ τους πολλά παιδιά μεταναστών. Ολες οι μαρτυρίες είναι ατόφιες φέτες ζωής, περασμένες μέσα από το φίλτρο της μνήμης (η Νικολαΐδου το σχολιάζει), και μεταγραμμένες έτσι ώστε να φανερώνονται οι άβολες αλήθειες και τα τραύματα αυτού του ηρωικού κόσμου. Χαρακτηριστικό το «γυάλινο ταβάνι», δηλαδή η αόρατη οροφή στην ανέλιξη όσων δεν ήταν «γόνοι» (κάτι που δεν φοβάται η σημερινή νέα γενιά), ή η έμφυλη διάσταση των σπουδών, αφού για πολλά χρόνια «στη μαύρη επαρχία ήταν αδιανόητο για τα κορίτσια να σπουδάσουν»...

Το πρόβλημα για το ΚΙΝΑΛ, και συνολικά το πρόβλημα της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς και της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας, είναι ότι η διαχείριση της κρίσης του 2010 διέλυσε τις κοινωνικές συμμαχίες, τις κοινωνικές εκπροσωπήσεις του πολιτικού κέντρου. Οι αριθμοί δείχνουν, και η βιωμένη πραγματικότητα αποδεικνύει, ότι η κρίση εξ αιτίας της πανδημίας θα είναι η ίδια ή ακόμα χειρότερη από την προηγούμενη. Η παρακμή της κεντροαριστεράς διαπιστώνεται παντού, επαληθεύεται και από τα ποσοστά του ΚΙΝΑΛ, πολύ πριν από την επέλαση του κορωνοϊού. Η ευρωπαϊκή εμπειρία πάλι δείχνει ότι τα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας επιχειρούν να δραπετεύσουν από τη νεοφιλελεύθερη συναίνεση και να επαναπροσδιορίσουν τις συμμαχίες και τις κοινωνικές αναφορές τους. Η αλήθεια είναι επίσης ότι και εκεί και εδώ η μετατόπιση δεν γίνεται εύκολα. Αντιδρά ο παλιός πολιτικός κόσμος και τα οικονομικά συμφέροντα που ελέγχουν ασφυκτικά τα συστήματα ενημέρωσης. Η ποινή όμως της επιστροφής στη νεοφιλελεύθερη κανονικότητα είναι η εξαφάνισή τους από τον πολιτικό χάρτη. Το υπαρξιακό αδιέξοδο του ΚΙΝΑΛ. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει κανένα λόγο να χαίρεται για τον αρραβώνα ΝΔ και ΚΙΝΑΛ, αντίθετα έχει πολλούς λόγους να κάνει ό,τι μπορεί για το διαζύγιο. Υπάρχουν κάποιοι που χαίρονται, που προτείνουν ο ΣΥΡΙΖΑ να μετατοπιστεί και να καλύψει τον χώρο της κεντροαριστεράς, να μπει δηλαδή και ο ΣΥΡΙΖΑ στο κάδρο της καθεστωτικής πολιτικής, να αδιαφορήσει για τον κόσμο της εργασίας, να αφήσει εκτεθειμένο κοινωνικά, και ακάλυπτο πολιτικά, έναν νεότερο κόσμο που ασφυκτιά και οδηγείται εκτός της πολιτικής σφαίρας και της εκλογικής διαδικασίας. Δεν είναι παράδοξο, πάντα στον δημόσιο χώρο συμβιώνουμε με τους «άμπαλους» στην πολιτική και τους «αδιάβαστους» στις κοινωνικές εκπροσωπήσεις.

Σκέφτομαι ότι παγκόσμια ο νεοφιλελευθερισμός παραμένει μεν κυρίαρχος αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι ηγεμονικός. Και αυτό συμβαίνει γιατί αδυνατεί να παρουσιάσει ένα όραμα εντός του οποίου οι λαϊκές και οι μεσαίες τάξεις μπορούν να δουν τον εαυτό τους. Πεδίο δόξης λαμπρό για την Αριστερά, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι ξεκάθαρη. Ξεκάθαρη στο «Για ποιους». Αν απαντήσουμε σε αυτό θα απαντηθούν πιο εύκολα και τα υπόλοιπα ερωτήματα. (...) Το ακραίο κέντρο είναι κατά βάση ακραίο, και δευτερευόντως κέντρο. Σε περιόδους κρίσης δε, το ακραίο κέντρο είναι σκέτο ακραίο. Ακραίο, αντιδημοκρατικό, αυταρχικό, αντιεκπαιδευτικό. Και είμαι ακόμα στο Α... Η Άννα Διαμαντοπούλου βράβευσε τον Άδωνη Γεωργιάδη. Και έτσι απλά (;) επικαιροποιεί την μεγάλη διαχωριστική γραμμή που πρωτοεμφανίστηκε, στη χώρα μας τουλάχιστον, με την οκταετία Σημίτη. Και για να θυμηθούμε τον T.S. Eliot, έτσι τελειώνουν οι εκσυγχρονιστές, όχι με ένα κρότο αλλά με ένα λυγμό. (...) Το ινστιτούτο για την Ελεύθερη Αγορά της φανατικής αντικρατίστριας [Ayn Rand], που απεχθάνεται τους φτωχούς και την κοινωνία,  αλλά και την κρατική παρέμβαση, ενισχύθηκε οικονομικά από το κράτος, μέσω και των φόρων που πληρώνουν οι φτωχοί, με ένα κρατικό δάνειο ύψους έως ενός εκατομμυρίου για να συνεχίσει να μας λέει πόσο κακές είναι οι κρατικές παρεμβάσεις. Είναι μια υπέροχη ειρωνεία. Φαντάζομαι ο εκδότης του «Φιλελευθέρου» που πρόσφατα ενισχύθηκε από την λίστα Πέτσα θα  κάνει  τον οργανισμό τιμώμενο μέλος του νέου του club «Κρατικοδίαιτοι Αντικρατιστές». (...) O Βουλευτής του συντηρητικού κόμματος της Αγγλίας  Mark Francois απειλεί ανώτατο στρατηγό ότι αν δεν συμμορφωθεί θα του στείλει τον Cummings (τον ενορχηστρωτή των πολιτικών του Boris Johnson στο Downing Street ) «και αυτό δεν σας αρέσει». Όταν ο κ. Μητσοτάκης μιλάει για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος μάλλον κάτι τέτοιο έχει στο μυαλό του. (...) Είμαι στη Βουλή όπου συζητάμε για το αντιδημοκρατικό νομοσχέδιο που κατεβάζει η κυβέρνηση για τις πορείες. Το τηλέφωνο μου χτυπάει και μαθαίνω για πολύ κόσμο, κόσμο που ξέρω, που έχει χτυπηθεί από την αστυνομία. Ο Μ. Χρυσοχοΐδης παίρνει τον λόγο και περιγράφει μια άλλη πραγματικότητα. Του φωνάζω, του ζητάω να απαντήσει σε όσα ακούγονται, στα βίντεο στις μαρτυρίες. Σιωπή. Ο Υπουργός ΠροΠο αρνείται να απαντήσει. Ο Υπουργός ΠροΠο φαίνεται να έχει πλέον διακηρυγμένο στόχο να τρομοκρατήσει τον κόσμο και την νεολαία. Ακόμη να καταλάβει πως το δίκαιο δεν περιορίζεται. Ακόμα να καταλάβει πως η καταστολή δεν σταματά την κοινωνία, αλλά την εξοργίζει. (...) Διαβάζω την δημοσκόπηση της Pulse, και βλέπω το ερώτημα «Πόσο επηρεάζουν την άποψη σας για την αξιωματική αντιπολίτευση οι πρόσφατες καταγγελίες Καλογρίτσα;». Ψάχνω εναγωνίως να βρω το ερώτημα «Πόσο επηρέασε τη γνώμη σας για την κυβέρνηση η λίστα Πέτσα;» Δεν το βρίσκω. Η παλιά ιστορία όπου οι δημοσκοπήσεις δεν καταγράφουν απλά την κοινή γνώμη αλλά με το είδος και την σειρά των ερωτήσεων την κατευθύνουν. Βέβαια ο κόσμος της αριστεράς μας κρίνει με πιο αυστηρά κριτήρια από ότι κρίνει την ΝΔ ο κόσμος της δεξιάς. Και δεν θα ήθελα ποτέ να ήταν αλλιώς. Γιατί δεν είμαστε ίδιοι, και αυτό οφείλουμε να το αποδεικνύουμε κάθε μέρα.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περισσότερο από το 50% των θυγατρικών ξένων πολυεθνικών εταιρειών δεν αναφέρουν επί του παρόντος φορολογητέα κέρδη, σύμφωνα με μελέτη του 2019, από την ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Καταρζίνα Μπιλίκα. Στις ΗΠΑ, 91 εταιρείες του δείκτη Fortune 500, συμπεριλαμβανομένων των Amazon, Chevron και IBM, πλήρωσαν πραγματικό ομοσπονδιακό φόρο μηδενικού επιπέδου το 2018. Για τις πολυεθνικές, είναι φτηνός λαϊκισμός να τις μετατρέψουμε σε αποδιοπομπαίο τράγο για τα αυξανόμενα ελλείμματα των προϋπολογισμών εξαιτίας της Covid-19. Ωστόσο, σε ορισμένους από τους υπουργούς Οικονομικών που επιβλέπουν έναν δανεισμό-ρεκόρ, ο λογαριασμός πλησιάζει. «Είναι απλώς ζήτημα δικαιοσύνης», δηλώνει στους “FT” ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λε Μερ. «Το οφείλουμε στους πολίτες και τις εταιρείες μας, ειδικά της εσωτερικής αγοράς, που πληρώνουν το δίκαιο μερίδιο φόρων τους» λέει ο Λε Μερ. «Η ψηφιοποίηση και η διεθνής φορολογική βελτιστοποίηση έχουν δημιουργήσει, για πολύ καιρό, κενά που επιτρέπουν σε ορισμένες εταιρείες να διαφεύγουν των φόρων. Πρέπει να επανιδρύσουμε ένα σύστημα βασισμένο στη δίκαιη φορολογία». Η αλλαγή του συστήματος, ωστόσο, θα χρειαζόταν πραγματικά μια επανάσταση. Οι επιθετικές φορολογικές πρακτικές βρέθηκαν στο επίκεντρο της προσοχής μετά την οικονομική κρίση του 2008, δίνοντας ζωή σε αμέτρητες πολιτικές υποσχέσεις για ενίσχυση του ελέγχου. Ενώ μερικές σημείωσαν πρόοδο, ήταν ατομικά οι φορολογούμενοι και όχι οι εταιρείες που σήκωσαν το επιπλέον βάρος. (...) Ο Άλεξ Κόμπαμ, διευθύνων σύμβουλος του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης, μιας ανεξάρτητης ομάδας που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, λέει ότι ο κόσμος δεν μπορεί να επιστρέψει στη «βρόμικη» υφιστάμενη κατάσταση. «Έχουμε ανεχθεί επί δεκαετίες την ιδέα ότι πληρώνοντας λιγότερους φόρους ήταν απλώς μια καλή δουλειά. Αυτή η αντίληψη δεν υπάρχει πια» λέει. «Τα να καταγράψεις τους πιο επιθετικούς φοροφυγάδες ήταν μέχρι πρότινος η μεγάλη πρόκληση της επόμενης δεκαετίας. Τώρα υπάρχει η αίσθηση ότι αυτό μπορεί να γίνει τα επόμενα δύο χρόνια».

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εκτινάχτηκε εκλογικά το 2012 επειδή ο κόσμος απογοητεύτηκε ξαφνικά από το συγκεκριμένο ΠΑΣΟΚ και άρχισε να ψηφίζει ένα νέο ΠΑΣΟΚ με άλλο όνομα και άλλα πρόσωπα. Αλλά επειδή ο κόσμος με την κρίση και τα μνημόνια άρχισε να βιώνει στο πετσί του τα αδιέξοδα του σύγχρονου καπιταλισμού και να αγανακτεί με τις πολιτικές δυνάμεις που εξυπηρετούν το μεγάλο κεφάλαιο εις βάρος των κατώτερων και μεσαίων τάξεων. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχασε στις εκλογές το 2019 επειδή ο κόσμος δεν ήθελε πια να τον κυβερνάει η Αριστερά. Αλλά, αντιθέτως, επειδή στη συνείδηση του πολλού κόσμου αυτή η Αριστερά είχε απωλέσει τον αριστερό της χαρακτήρα εφαρμόζοντας μνημόνιο επί τρία χρόνια. Αναφέρω πασιφανή γεγονότα, που πολλοί όμως φαίνεται ότι λησμονούν. Ας ξυπνήσουμε επιτέλους από τον λήθαργο του δήθεν «ρεαλισμού». Η μόνη ρεαλιστική πιθανότητα να ξαναβγεί ο ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνηση είναι να πείσει για τον αριστερό του χαρακτήρα. Το αντίθετο, όχι απλώς δεν είναι ρεαλιστικό, είναι αυτοκτονικό.