Αναδημοσιεύσεις

Δημήτρης Ελευθεράκης «Άσπρα μήλα», εκδόσεις Πατάκης, 2021 ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΠΕΙ Κάποιος να είναι εδώ. Κάποιος να μας σηκώνει το μαξιλάρι. Κάποιος ν’ αφήσει κάτι για μας όταν δεν θα είναι εδώ. Κάποιος να φύγει πριν από εμάς ή μετά από εμάς. Κάποιος να στρώσει το τραπέζι. Να φάει το φαγητό που αγαπάμε. Να χύσει λίγο κρασί στο χώμα για μας. Κάποιος να μας πει πως και το τέλος, όταν έλθει, θα περάσει σαν όλα τ’ άλλα.

Με τη στόφα του υπερήρωα, με τη σχέση του με την Αριστερά, με τον συνδυασμό του λόγιου και λαϊκού συνθέτη, ακόμα και με τις αντιφάσεις του, ο Μίκης Θεοδωράκης ρίχτηκε με πάθος στα επίδικα της εποχής του. Όταν η Ιστορία τού χτύπησε την πόρτα, δεν γύρισε την πλάτη. Κάθισε μαζί της στο τραπέζι και την τάισε. Την τροφοδότησε με καλλιτεχνικό, πολιτικό, κοινωνικό έργο. Με το έργο του μίλησε για τα μεγάλα ζητήματα του ανθρώπου και των κοινωνιών, για τον έρωτα, για την πατρίδα, για τη φτώχεια. Κυρίως ένωσε την ανάσα του με την ανάσα των Ελλήνων κι εκείνος, ένας λόγιος συνθέτης, μπόρεσε να κάνει τη φτώχεια πολιτισμό, μα πάνω απ' όλα να κάνει έναν ολόκληρο λαό να τραγουδάει τους μεγάλους ποιητές του. Μπορεί ελάχιστοι εκείνες τις ταραγμένες προδικτατορικές δεκαετίες να μην είχαν διαβάσει Ρίτσο, Σεφέρη, Ελύτη, Αναγνωστάκη, Βάρναλη, Σικελιανό, Παλαμά, όλοι όμως τους τραγούδησαν. Μέσω της τέχνης του ο Μίκης άλωσε τα πολιτικά κάστρα και διείσδυσε σε όλη τη γκάμα ιδεολογικών, ταξικών, κοινωνικών και πολιτικών διαστρωματώσεων. Σε μια εποχή που η Αριστερά ήταν απαγορευμένη στη δημόσια σφαίρα, ο Μίκης διέρρηξε τις διαχωριστικές γραμμές που είχε θέσει η Δεξιά και τις διέρρηξε από τα κάτω και, απέναντι στα "θλιβερά τραγούδια τους", έσπειρε τον λωτό "να γεννηθούμε στον χυμό του εμείς πιο νέοι". Η εμβέλειά του ξεπέρασε την Αριστερά, ακόμα - ακόμα και τις πιο αντιφατικές πτυχές του εαυτού του. Βουλευτής της ΕΔΑ και του ΚΚΕ, ιδρυτής της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, με την επιβολή της δικτατορίας πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Πατριωτικού Αγωνιστικού Μετώπου, συνελήφθη, βασανίστηκε, εξορίστηκε, τελικά φυγαδεύτηκε στο Παρίσι και εξέφρασε εμβληματικά τον αντιδικτατορικό αγώνα συσπειρώνοντας ουσιαστικά όλο τον πλανήτη εναντίον της χούντας. Όργωσε Ευρώπη, Αμερική, Λατινική Αμερική, Ασία δίνοντας συναυλίες. Και μετά την πτώση των Απριλιανών έδωσε τον μεταπολιτευτικό τόνο στα γήπεδα και τα ανοιχτά θέατρα τραγουδώντας τους ποιητές.

Η ευρεία καθιέρωση ήρθε το 1945 με το βιβλίο του «Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της», που είχε εξαντληθεί και επανακυκλοφορεί με νέα επιμέλεια από τις εκδόσεις Παπαζήση από τις οποίες είχε πρωτοκυκλοφορήσει. Στο έργο αυτό, ο Πόππερ άσκησε σκληρή κριτική στη φιλοσοφία του ολοκληρωτισμού και υπερασπίστηκε τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη, τα θεμέλια της οποίας πίστευε ότι βρίσκονται στην ατομική ελευθερία. Η επιτυχία του βιβλίου οφειλόταν στο γεγονός ότι το ευρύ κοινό αποκτούσε πρόσβαση σε ένα έργο πολιτικής φιλοσοφίας, το οποίο στήριζε τη δημοκρατική κοινωνία στη μεγάλη μάχη που έδινε, την εποχή εκείνη, εναντίον του ολοκληρωτισμού. Από αυτήν την άποψη, το έργο αυτό είναι κυριολεκτικά πολεμικό. Γράφτηκε την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και διαπνέεται από έντονο πάθος. Ο Πόππερ πίστευε ότι η μάχη που έδινε ο κόσμος της δημοκρατίας δινόταν και στο πεδίο των ιδεών και θεωρούσε την περάτωση του βιβλίου του πρωταρχικής σημασίας – μια συμβολή στην πολεμική προσπάθεια. Το βιβλίο αυτό, αλλά και «Η ένδεια του ιστορικισμού» που γράφτηκε την ίδια περίοδο, αποτυπώνουν την οξύνεια του πνεύματός του και το αδιάλειπτο ενδιαφέρον του για τη ζωή ως κατάσταση συνθηκών την οποία «κατασκευάζει» ο ίδιος ο άνθρωπος. Κατά τον Πόππερ, ύψιστο πολιτισμικό επίτευγμα του νεωτερικού κόσμου είναι η ελευθερία του ατόμου. Η ελευθερία δεν ισοσταθμίζεται με την ισότητα και τη δικαιοσύνη, είναι σημαντικότερη: Οι μεγάλες αφηγήσεις περί ισότητας οδήγησαν, λέει, στην καταστρατήγηση της ελευθερίας του ατόμου. (...) Ο αυστριακός φιλόσοφος με το «Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της» εκφράζει μια ορθολογική απέχθεια σε ο,τιδήποτε θα μπορούσε να ονομαστεί ολιστικό, ολικό ή καθολικό. Επειδή πιστεύει ακράδαντα ότι η ζωή του ανθρώπου βρίσκεται στα χέρια του, θα πρέπει αυτός ο ίδιος ο άνθρωπος να ανακαλύψει τις μεθόδους με τις οποίες θα αντιμετωπίσει τα προβλήματά της. Πρόκειται για έργο πρωταρχικής σπουδαιότητας που θα ξεχωρίζει πάντα για την εμβριθή κριτική των εχθρών της δημοκρατίας, παλιών και νεώτερων. Ένα έργο που σε συμπαρασύρει στη δίνη της σκέψης ενός υπέροχου μυαλού που –με την καθαρότητα των επιχειρημάτων του και την εύληπτη γλώσσα του– ήξερε να σε κάνει να βλέπεις μέσα από τις ρωγμές των κάθε λογής βεβαιοτήτων...

Ανήκω σε μια γενιά πολύ μακριά από τα "ηρωικά" χρόνια, μακριά ακόμα και από την αίγλη και τον ενθουσιασμό των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης. Όμως σκέφτομαι και ξανασκέφτομαι όσα έχουν ειπωθεί αυτές τις μέρες. Και δεν μπορώ να συμφωνήσω ότι υπάρχει ένας Μίκης του "πριν" και ένας του "μετά", ένας της Αντίστασης, του Δεκέμβρη, των Λαμπράκηδων, της Χούντας και των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης κι ένας άλλος "μετά". Ή τουλάχιστον ότι δύσκολα θα μπορούσε να χτίσει κανείς ένα τείχος που να χωρίζει τους δύο, με όλες τις αντιφάσεις μιας τόσο μεγάλης σε διάρκεια και περιεχόμενο ζωής. Και, τελικά, δεν μπορώ να συμφωνήσω ούτε στο "άλλο ο καλλιτέχνης, άλλο το έργο του", ειδικά σε ένα έργο ζυμωμένο κυριολεκτικά με τη σάρκα και το αίμα του δημιουργού του και τόσο στενά δεμένο με την εποχή του και τους ανθρώπους της. Θα έρθει και η ώρα των αναλύσεων, αλλά ας κρατήσουμε ακόμα, όσο κρατάει το ταξίδι του πλοίου προς την Κρήτη, την ώρα των αναμνήσεων. Κι είναι οι δικές μου αναμνήσεις όλες από αυτή την "αντι-ηρωική", τη "μετά" εποχή... Όμως, δεν υπήρξε μικρός ή μεγάλος αγώνας, μικρή ή μεγάλη αδικία ή ελπίδα που να μην είχε για καμβά τη μουσική του. "Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας"... Και την εποχή των "θερμών επεισοδίων", εγώ έμαθα για ελληνοτουρκική φιλία από τον Θεοδωράκη και τον Λιβανελί. Είδα πρώτη φορά το "τριεθνές" στις Πρέσπες σε μια από τις πολλές συναυλίες του - κι αυτό, αυτή την ανάμνηση κράτησα κι αργότερα, όταν περίπου 20 χρόνια μετά εκείνος βρέθηκε απέναντί μας. Κι ήταν κάπου εκεί στην εφηβεία, την εποχή του "εκσυγχρονισμού", όταν κλείνοντας τον τελευταίο τόμο των "Δρόμων του Αρχαγγέλου", της - ας πούμε - αυτοβιογραφίας του, απέκτησα ένα μόνιμο ερωτηματικό : άραγε εμείς, εγώ θα μπορούσα να κάνω τα ίδια, να αντέξω τα ίδια; Κι έγινε από τότε το μέτρο του φρονήματος. Και φάγαμε μαζί τα χημικά εκείνον τον τρομερό Φλεβάρη του 2012. Ο Θεοδωράκης και ο Γλέζος μέσα σε όλους μας. Κι εκείνη τη βραδιά του "μαύρου" το 2013, μαζί με χιλιάδες άλλους ξελαρυγγιαζόμουν: "Μη παρακαλώ σας, μη λησμονάτε τη χώρα μου". Κι είδα τον Μίκη να ετοιμάζει επιτόπου μια χειρόγραφη παρτιτούρα του "Επέσατε θύματα" και να το αφιερώνει στους εκτελεσμένους του Εμφυλίου στην περιοχή, στη συναυλία που έγινε στο θέατρο Γης στη Θεσσαλονίκη το 2001. Είδα σε όλη την εφηβεία μου σε διάφορα μέρη της Ελλάδας τον Μίκη να τραγουδάει ώρες, μετά το τέλος του επίσημου προγράμματος κάθε συναυλίας, μόνος. Κι ούτε εκείνος ούτε το κοινό να μη λέει να φύγει. Σαν πρωθιερέας μιας "σύναξης μυστικής". "Είμαστε δυο, είμαστε τρεις, είμαστε χίλιοι δεκατρείς"... Είδα τον Μίκη να πετάει κυριολεκτικά, έχοντας φύγει μακριά από μας, από το κοινό του κι από το ίδιο το σώμα του. Όπως, καλή ώρα, εκείνο το επιβλητικό βράδυ στην Επίδαυρο στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Δεν έχει σημασία πόσοι "επίσημοι" βρισκόταν στις κερκίδες - και βρισκόταν πολλοί, υπουργοί και πρωθυπουργοί και "διασημότητες" της εποχής κάθε φορά. Τους όρους τους έβαζε πάντα, σε τελική ανάλυση, αυτός και ο λαός του. Κι έκλεισα βραδιές σε φοιτητικά στέκια και νυχτέρια σε σπίτια με τη διαβεβαίωση πως "όταν σφίγγουν το χέρι, ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο". Ή με το πείσμα πως "εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί". Έκανα πρωτοχρονιά τραγουδώντας στο ξημέρωμα της νέας μέρας "κλεισμένα βλέφαρα και τα ματόκλαδά σου χαράζαν το νερό". Και περπάτησα στους δρόμους του Παρισιού την άνοιξη του 2008 και έκανα ένα ταξίδι πίσω 40 χρόνια, όταν έφτασε τυχαία στ' αυτιά μου το "ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά". Και περπάτησα και στους δρόμους της Λάρισας, Σάββατα απόγευμα, εκεί στα τέλη της δεκαετίας του '90, μια παρέα κοριτσιών που μονολογούσε: "Λύνει αέρας τα στοιχεία και βροντή προσβάλλει τα βουνά / μοίρα των αθώων πάλι μόνη να 'σαι στα στενά". Βλέπεις, έπρεπε να ξέρουμε απ' έξω όλο το Άξιον Εστί, γιατί την ώρα που τον είχαμε μπροστά μας στη σκηνή, μας έπαιρνε μαζί του και δεν είχαμε μάτια και μυαλό για παρτιτούρες. Και περπάτησα χιλιόμετρα, πολλά χιλιόμετρα μες στα χρόνια, πάντα με τη δική του μουσική να δίνει το ρυθμό. Και την προηγούμενη Πέμπτη, μόλις προσγειώθηκε το αεροπλάνο στη Βιέννη κι άνοιξα το τηλέφωνό μου μαθαίνοντας τα νέα, ήταν σαν να έχασα κάποιον πολύ δικό μου, ένα κομμάτι της ζωής μου που υπήρχε εκεί από πάντα. Κι όταν ξεκίνησε η συνεδρίαση, με εκπροσώπους αριστερών οργανώσεων από όλη την Ευρώπη, τα είχα ακόμη χαμένα και δεν βρήκα τα λόγια να μεταφέρω την είδηση του θανάτου του. Κι είδα να παίρνει το λόγο ο αγαπημένος, ο πολύτιμος σύντροφος από την Αυστρία και να το ανακοινώνει στην ομήγυρη δακρυσμένος, συμπληρώνοντας : "Δεν μπορείτε να καταλάβετε τι σημαίνει ο Μίκης Θεοδωράκης για τους αριστερούς της γενιάς μου". Και της δικής μας, σύντροφε. Και όλων. Αι γενεαί πάσαι. Και "πριν" και "μετά" και εις τους αιώνας των αιώνων. Το έργο κι ο δημιουργός του.

Απ’ την πρώτη στιγμή η δημοτική αρχή θεώρησε ότι θα επιβάλει τον δικό της νόμο με αυταρχισμό. Έφτασε στο σημείο να σφραγίσει δύο δημόσια κτήρια, στα οποία γίνονται εδώ και πολλά χρόνια πολιτιστικές δραστηριότητες, σε αντίποινα για την αντίδραση των κατοίκων. Πρόκειται για το παλιό σχολείο (σήμερα δεν πηγαίνουν μαθητές, το χωριό γεμίζει από παιδικές φωνές κατά τις διακοπές κυρίως) και το κοινοτικό κέντρο παράδοσης και πολιτισμού. «Μέσα έχουμε 2.500 βιβλία και δεν μπορούμε να τα πάρουμε» λένε οι κάτοικοι. Η αγάπη τους για το νερό βρίσκεται πλάι στην αγάπη για τη γνώση. Εξ ου και τα πολυάριθμα βιβλιοστάσια, ξύλινα περίπτερα με βιβλία ελεύθερα προς όλους, εντός και πέριξ του χωριού. Μεταξύ άλλων, ο Αχιλλέας Μπέος επιχείρησε αρχικά να πείσει ότι το νερό ήταν μολυσμένο φτάνοντας στο σημείο να πει ότι οι κάτοικοι το λέρωναν με προσωπικές ακαθαρσίες. «Το νερό των Σταγιατών είναι ακατάλληλο για ανθρώπινη χρήση, είναι πολύ επιβαρυμένο και να πω την αλήθεια, βέβαια, ότι είναι επιβαρυμένο, όχι γιατί η πηγή βγάζει ακατάλληλο νερό. Πεντακάθαρο είναι, αλλά το βρομίζουν αυτοί οι βρομιάρηδες. Γιατί δεν συνδέονται με την αποχέτευση, χέζουνε κι όλα τα λύματα πάνε στην πηγή αναγκαστικά». Απέναντι στη χυδαιότητα και τον αυταρχισμό, οι άνθρωποι στις Σταγιάτες αντιπαρέταξαν τη συλλογικότητα και την αυτοοργάνωση. Την πάλη για το νερό και το βιβλίο. Λίγες ημέρες μετά την αποκοπή του χωριού από την Κρύα Βρύση, πήραν στα χέρια τους τη διαχείριση του χωριού, με μοναδικό έως σήμερα όργανο λήψης αποφάσεων τη λαϊκή τους συνέλευση. Ταυτόχρονα έβγαλαν έξω απ’ τις πόρτες και τα μπαλκόνια τους μαύρες σημαίες, για να συμβολίσουν τις μαύρες ημέρες που περνούσε το χωριό. «Έρχονται και μας τις σπάνε ακόμα, αλλά θα επιμείνουμε. Θα τις έχουμε υψωμένες μέχρι να δικαιωθούμε». «Μετά τις δύο σοβαρές ζημιές που διαπιστώθηκαν τις τελευταίες μέρες στην παροχή νερού από την Πορταριά και με δεδομένη την αγανάκτηση των κατοίκων που εδώ και 17 μήνες το χωριό δεν υδροδοτείται από την πηγή του Κρύα Βρύση, αποφασίστηκε κλιμάκωση του αγώνα. Η μόνη λύση είναι επανασύνδεση με την Κρύα Βρύση» διεμήνυσαν στις 29 Αυγούστου, μετά από διαδικασία τους.

Βρισκόμαστε σε πολιορκία όχι μόνο από τους Ταλιμπάν, αλλά και από γειτονικές χώρες που θέλουν ανοιχτά να έχουν ρόλο στις εξελίξεις όπως το Ιράν και το Ιράκ, αλλά και την Τουρκία. Το πιο, ωστόσο, ανησυχητικό είναι ότι η νέα κατάσταση είναι καλοδεχούμενη από την Αλ Κάϊντα, το ISIS, και τα φονταμενταλιστικά δίκτυα όλου του κόσμου. Είμαι σίγουρη ότι με στήριξη της κυβέρνησης το Αφγανιστάν, για μια ακόμα φορά, θα μετατραπεί σε κέντρο όλων αυτών των οργανώσεων. Είναι πλέον γνωστό ότι οι Ταλιμπάν δεν αποτελούν ενιαία οργάνωση, αλλά έχει φράξιες που πολλές από αυτές συνδέονται με διάφορες χώρες π.χ Κίνα, Ιράν, Πακιστάν… Το κουβάρι μόλις έχει αρχίσει να ξετυλίγεται. (...) Όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Είμαστε σε διαδικασίες αναζήτησης νέων διαδρομών, επειδή το πιθανότερο είναι να αναγκαστούμε να αλλάξουμε ορισμένα πράγματα. Σε κάθε περίπτωση, είμαστε αποφασισμένες να συνεχίσουμε τη δράση μας, ακόμα και με τους Ταλιμπάν. Υπάρχει ελπίδα. Θα χρειαστεί χρόνος για να οργανωθούμε καλύτερα και να ανοιχτούν νέοι δρόμοι. Είναι ελπιδοφόρο ότι την πρώτη νύχτα των Ταλιμπάν στην αυστηρά ελεγχόμενη από αυτούς Καμπούλ, μια γυναίκα έγραψε στους τοίχους της πόλης συνθήματα, όπως «θάνατος στους Ταλιμπάν».

Η εικόνα που εκπέμπει σήμερα το Προεδρικό δείχνει να βυθίζει το Κυπριακό στην εσωστρέφεια και να το μετατρέπει σε αντικείμενο αντιπαράθεσης που ευνοεί τον εθνικισμό και τη διαίρεση. Υποτίθεται ότι η κυπριακή κυβέρνηση στόχευε να περάσει, το φθινόπωρο, σε αντεπίθεση για τα τετελεσμένα στο Βαρώσι. Ολοι οι χειρισμοί Αναστασιάδη έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα κι ας είχαν εντέχνως τη συγκατάθεση της πλειοψηφίας των κομμάτων που τα καθιστά μερικώς συνυπεύθυνα. Ο Ν. Αναστασιάδης προώθησε δήθεν μέτρα αντίδρασης – αφαίρεση ληγμένων διαβατηρίων από Τουρκοκύπριους αξιωματούχους, 5η διακρατική προσφυγή, κλείσιμο διόδων επικοινωνίας που συντηρούνται ακόμα, ανεξάρτητα αν θα έχουν κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Η πρόταση Αναστασιάδη για επιστροφή στο Σύνταγμα του ’60 ήρθε… καπάκι, εξαφανίζοντας παντελώς το ζητούμενο. Κανείς δεν συζητά για την τραγική κατάληξη των Βαρωσίων. Ετσι συντελείται η τέλεια αποσύνδεση με την πραγματικότητα… Η περιβόητη πρόταση Αναστασιάδη προς Τατάρ για επιστροφή στο Σύνταγμα του ’60, ακόμα και ως απάντηση στα «δυο κράτη», γεννά πολλά ερωτήματα για τον Κύπριο πρόεδρο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι όλα ξεκινούν από δικές του επιλογές. Οι γύρω του πολιτικοί, υπουργοί και σύμβουλοι, θεσμικοί, επικοινωνιολόγοι και άλλοι, απλώς εκτελούν. Ο Ν. Αναστασιάδης κάλεσε (31/8) και τη διαπραγματευτική ομάδα του για να εξηγήσει τι εννοούσε. Την επομένη ανέλυσε την «επιστροφή στο ’60» στο Εθνικό Συμβούλιο (1/9). Ούτε οι δηλώσεις ούτε οι αναλύσεις στάθηκαν αρκετές για να εξηγήσουν τη λογική πίσω από τον νέο επικίνδυνο ακροβατισμό για τη μορφή λύσης.

Μόλις λίγες ημέρες πριν το άνοιγμα των σχολείων, η κυβέρνηση αποδεικνύει πως δεν έχει διδαχτεί τίποτα από τα τελευταία δύο χρόνια πανδημίας και κλειστών σχολείων. Με την επιστημονική κοινότητα να ανησυχεί και το παράδειγμα των ΗΠΑ -όπου 252.000 παιδιά νόσησαν μετά το 1o κουδούνι- να τρομάζει, το υπουργείο Παιδείας διακινεί και πάλι παραπλανητικά στοιχεία για το μέσο όρο των μαθητών ανά τάξη. Όμως η δημιουργική στατιστική (των 17 μαθητών... κατά μέσο όρο) και ο συμψηφισμός δεν αρκούν ώστε να κρυφτεί η πραγματικότητα: περίπου 1 εκατομμύριο παιδιά, ειδικά στα αστικά κέντρα, στοιβάζονται σε τάξεις των 18-30 μαθητών και το υπουργείο Παιδείας δεν έπραξε απολύτως τίποτα ώστε να επιτευχθεί η αραίωση του μαθητικού πληθυσμού. Αντιθέτως, πέρυσι η κυβέρνηση είχε προχωρήσει με νόμο στην αύξηση του αριθμού των μαθητών στα Νηπιαγωγεία και τα Δημοτικά, ενώ φέτος προχωρά σε καταργήσεις και συγχωνεύσεις σχολείων, ακόμα και στην πυρόπληκτη Εύβοια. Τα σχολεία πρόκειται να ανοίξουν με μόνο όπλο το εμβόλιο. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (ECDC) για τη χώρα μας, μόνο το 5.1% των μαθητών έχει εμβολιαστεί. Άλλα ουσιαστικά μέτρα υγειονομικής προστασίας δεν υπάρχουν. Ούτε αξιόπιστος μηχανισμός ιχνηλάτησης, ούτε επιπρόσθετο προσωπικό καθαριότητας, ούτε -φυσικά- αραίωση των μαθητών. Θυμίζουμε ότι η Επιτροπή Ειδικών είχε προτείνει ως βασικό μέτρο αντιμετώπισης της πανδημίας στα σχολεία, τη μείωση του αριθμού των μαθητών – κάτι που αρνήθηκε η κυβέρνηση με επακόλουθο να μείνουν τα σχολεία κλειστά για το μεγαλύτερο διάστημα στην Ευρώπη. Καλούμε το υπουργείο Παιδείας για πολλοστή φορά, έστω και την ύστατη στιγμή, να δείξει ότι κατανοεί τις συνθήκες και αντιλαμβάνεται τις ευθύνες του έναντι των μαθητών και εκπαιδευτικών, που έχουν μείνει μακριά από τα σχολεία τους σχεδόν επί ενάμιση χρόνο. Καλούμε επίσης τον πρόεδρο της Βουλής και τον πρόεδρο της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων να συγκαλέσουν κοινή συνεδρίαση με τη συμμετοχή των Εμπειρογνωμόνων, παρότι το αρνείται η κυβέρνηση.