Αναδημοσιεύσεις

Τετάρτη, μια Τετάρτη, γύρω στις 7 το απόγευμα. Τι απόγευμα δηλαδή, πες βράδυ καλύτερα. Μέσα στο λεωφορείο που ξεκινάει από τον σταθμό του μετρό «Νομισματοκοπείο». Δεν ξέρω γιατί, αλλά, όταν είναι νωρίς το βράδυ και είσαι μέσα στο λεωφορείο, όπου κι αν πάει αυτό, και είναι βαθύς χειμώνας και το μέσα κρύο μπερδεύεται με το έξω, τότε νομίζω πως είναι η ώρα των κουρασμένων ανθρώπων. Όχι τόσο στο μετρό, όσο στο λεωφορείο. Θες ο φωτισμός, θες που κοιτάζεις έξω μια πόλη κουρασμένη, θες που το ψιλόβροχο τρυπάει το πεζοδρόμιο σαν βιτριολικό χιούμορ εκδίκησης, θες που οι άνθρωποι ανεβαίνουν στο όχημα σαν να το περίμεναν χίλια χρόνια ή από κάποιον προηγούμενο χειμώνα χωρίς άνοιξη, γεγονός είναι πως σε μια Τετάρτη Ιανουαρίου, στις 7 το βράδυ, στο λεωφορείο και γύρω τριγύρω χειμώνας, βουλιάζεις μέσα στην κούραση των ανθρώπων. Γιατί εκείνη την ώρα οι άνθρωποι δεν πηγαίνουν, οι άνθρωποι επιστρέφουν. Και δεν είναι χαρούμενοι που επιστρέφουν, ούτε είναι χαρούμενοι που έφυγαν. Απ’ όπου κι αν έφυγαν. Και δεν είναι σιωπηλοί. Είναι αμίλητοι. Με πολλές ήττες σωριασμένες μέσα στα μάτια τους. Ανελέητες ήττες....

Αν η πανδημία έχει δείξει κάτι, είναι ότι υπάρχει ένας παλμός μεταξύ μιας αντιδραστικής τάσης και μιας άλλης πιο προοδευτικής και κοινωνικής. Αντιμέτωποι με την ατζέντα του μίσους, του φόβου και της απόσυρσης, προκύπτει μια κοινή ανάγκη να υπερασπιστούμε το κοινωνικό κράτος, τις δημόσιες υπηρεσίες, τους αξιοπρεπείς μισθούς, να εξισορροπήσουμε το χάσμα της φροντίδας, να δώσουμε φωνή στη φεμινιστική ατζέντα. Με λίγα λόγια: την υπεράσπιση των δικαιωμάτων. Έχει αποδειχθεί ότι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνυπάρχει άλλο ένα πιθανό άθροισμα δυνάμεων. Η ομάδα του προοδευτικού τόξου έχει υιοθετήσει μια πιο φιλόδοξη θέση από αυτή της Επιτροπής και του Συμβουλίου σχετικά με το ταμείο ανάκαμψης ή το αίτημα για την απελευθέρωση των διπλωμάτων-πατεντών ευρεσιτεχνίας για εμβόλια μεταξύ άλλων θεμάτων. Δείξαμε ότι η συμμαχία των προοδευτικών δυνάμεων είναι απαραίτητη για να ηγεμονεύσουμε σε συμφωνίες κοινωνικής προόδου στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Γι' αυτό παρουσιάζουμε την υποψηφιότητά μας για την προεδρία, γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ότι έχουμε χρόνο να προτείνουμε εναλλακτικούς ορίζοντες και κυρίως ότι πρέπει να εμποδίσουμε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να είναι το μεγάλο προπύργιο των τύπων του παρελθόντος, που θα ανοίξει τον δρόμο για την Ακροδεξιά. Γι' αυτό προτείνουμε ένα νέο σύμφωνο, για την οικοδόμηση μιας νέας συναίνεσης. Προτείνουμε να εγκαταλείψουμε τις παλιές συμφωνίες που ανήκουν στο παρελθόν και να εξετάσουμε το ενδεχόμενο νέου πλαισίου συμφωνίας μεταξύ των προοδευτικών δυνάμεων, ένα σύμφωνο για το μέλλον που βασίζεται στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την προώθηση μέτρων που εγγυώνται αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας σε ένα παραγωγικό μοντέλο προσαρμοσμένο στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, για την υπεράσπιση των δημόσιων υπηρεσιών. Θέλουμε να επιτύχουμε μια φεμινιστική, περιβαλλοντική, αδελφική συναίνεση. Μια συμφωνία που να σταματά και να απορρίπτει την ομαλοποίηση του μίσους. Ένα νέο σύμφωνο που θα μας δώσει ελπίδα και θα μας κινητοποιεί.

Το 2021 έχει παραδώσει εδώ και 14 ημέρες τη σκυτάλη στο νέο έτος, ένα έτος που πρέπει να μας βρει ακόμη πιο αποφασισμένους και έτοιμους να χτυπήσουμε το πρόβλημα στον πυρήνα του: Με διαρκή και έντονη πίεση για εφαρμογή πολιτικών πρόληψης: Χρειάζεται Α) οργανωμένη συλλογή στατιστικών στοιχείων απ’ όλα τα Κράτη ανά φύλο, και καταγραφή των δολοφονιών γυναικών από άνδρες του περιβάλλοντος τους Β) επιμόρφωση του ιατρικού/νοσηλευτικού προσωπικού και της αστυνομίας για συλλογή αναλυτικών στοιχείων σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης, γυναικοκτονίας και Γ) ευαισθητοποίηση, ώστε να παρέχεται άμεση βοήθεια στα θύματα έμφυλης βίας που καταγγέλλουν ή εμφανίζουν σημάδια κακοποίησης, και όχι αδιαφορία από την πλευρά των αρχών, Δ) δυναμική νομοθετική και κρατική παρέμβαση και σε περιπτώσεις ψυχολογικής βίας (όπως έλεγχος των κινήσεων των γυναικών από συντρόφους/συζύγους, stalking, εκδικητική πορνογραφία, εκφοβισμός μέσω του διαδικτύου) και όχι μόνο ακραίας σωματικής έμφυλης βίας (κακοποίηση, βιασμός) και μέτρα προστασίας των θυμάτων έμφυλης βίας πριν γίνουν θύματα γυναικοκτονίας Ε) αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος, ώστε να αρχίσει να ξεριζώνεται ο σεξισμός, τα έμφυλα στερεότυπα, η ανισότητα των φύλων ως παράγοντες που κανονικοποιούν την έμφυλη βία και τη γυναικοκτονία. Με υπεράσπιση τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο του αιτήματος για νομική αναγνώριση του όρου «Γυναικοκτονία» και απαλοιφή της αναγνώρισης του ελαφρυντικού «εν βρασμώ ψυχής», καθώς και με νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα διασφαλίζουν την προστασία ιδιαίτερα ευάλωτων κατηγοριών. Με δυναμικές πολιτικές παρεμβάσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού και τη λογοδοσία όσων κρατών εξακολουθούν να κωφεύουν μπροστά στο πρόβλημα της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών. Με αποφασιστική και έμπρακτη αρωγή στον αγώνα των γυναικών για ίσα δικαιώματα στην αυτοδιάθεση, την ασφάλεια, τη ζωή. Το χρωστάμε σε όλες τις γυναίκες του κόσμου που έχασαν τη ζωή τους στα χέρια γυναικοκτόνου, σε όλες τις γυναίκες – θύματα έμφυλης βίας που ζουν καθημερινά την κακοποίηση και τον φόβο για τη ζωή τους. Καμία λιγότερη, ποτέ ξανά.

Με αφορμή την πολύνεκρη εξέγερση στο Καζακστάν Η εξέγερση των τελευταίων ημερών στο Καζακστάν, μετά…

Πολλά χρόνια πριν, δεκαετία του ’80, ο Μιτεράν είχε πει ότι πολιτική είναι η διαχείριση…

Το πόρισμα της κρίσιμης εξέτασης στο αυτοκίνητο όπου επέβαινε ο 18χρονος Νίκος Σαμπάνης φέρνει σε…

Δούλεψα στην Αυγή δεκαπέντε περίπου χρόνια, κυρίως στα «Ενθέματα». Ήταν σπουδαία εμπειρία για μένα, πολύ…

Το ντοκιμαντέρ «Latin Noir» του Ανδρέα Αποστολίδη για την έκρηξη της λατινοαμερι­κανικής λογοτεχνίας, με «πρωταγωνι­στές» τους συγγραφείς Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, Λεονάρδο Παδούρα, Λουίς Σεπούλβεδα, Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, Κλαούντια Πινιέιρο και τους ήρωές τους, «γέννησε» και την ομώνυμη μελέτη που κυκλοφορεί από την "Αγρα". Το 1988 ο Λεονάρδο Παδούρα έχει επιστρέψει από έναν χρόνο θητεία στην Αγκόλα, όπου η Κούβα του Κάστρο είχε στείλει στρατό, και φτάνει ως δημοσιογράφος στην Ισπανία. «Είχα το προνόμιο να καλύψω την πρώτη “Σεμάνα Νέγρα”, που ήταν η πιο σημαντική συνάντηση συγγραφέων αστυνομικής λογοτεχνίας στην Iστορία. Μόνο ο Λε Καρέ έλειπε γιατί είχε προβλήματα υγείας. Εκεί γνώρισα τον Μονταλμπάν και τους άλλους Ισπανούς». Εξήντα ένας συγγραφείς συγκεντρώθηκαν εκείνη τη χρονιά στην παραθαλάσσια Χιχόν της άλλοτε αυτόνομης κοινότητας των Αστούριας, δίνοντας φτερά σε μια ιδέα που είχε ένας 39χρονος Μεξικανός συγγραφέας, γεννημένος στη Χιχόν από γονείς κυνηγημένους από τον Φράνκο. Ηταν ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ. Είχε ζήσει τη «σφαγή στο Τλατελόλκο», το 1968, όταν οι μεξικανικές ένοπλες δυνάμεις άνοιξαν πυρ σε πορεία φοιτητών και πολιτών που διαμαρτύρονταν στην πρωτεύουσα για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση διαχειριζόταν την υπόθεση των Ολυμπιακών Αγώνων, δίνοντας μια πλαστή εικόνα ευημερίας της χώρας. Σκοτώθηκαν τουλάχιστον 400 και στη συνέχεια η αυταρχική κυβέρνηση επιδόθηκε σε μια συστηματική εκστρατεία συγκάλυψης της αλήθειας. Από τότε, η μάχη για την αλήθεια έγινε κομβικό ζητούμενο στη ζωή και στο έργο του Τάιμπο. Το ίδιο αισθάνονταν εκείνη την εποχή πλήθος συγγραφείς στη Λατινική Αμερική, κι αυτό συνεχίστηκε στις δεκαετίες του ’70 και του’80, των δικτατοριών, της κρατικής διαφθοράς και των 30.000 «εξαφανισμένων» της Αργεντινής. Αλλά συνεχίστηκε και στη δεκαετία του ’90 και των εκστρατειών συγκάλυψης της αλήθειας στη Χιλή, στο Περού κ.α. όπως και μετά το 2000 που η αστυνομία αποδείχτηκε πια σύμμαχος του οργανωμένου εγκλήματος, και τα «λευκά κολάρα» έδειξαν το αδίστακτο πρόσωπό τους. Ετσι διαμορφώθηκε το λογοτεχνικό ρεύμα των «novelas negras», των «μαύρων μυθιστορημάτων» της Νότιας Αμερικής, όρος που καθιερώθηκε το 1984. Εδώ και 34 χρόνια, η Εβδομάδα του «μαύρου» μυθιστορήματος (Semana Negra) στη Χιχόν, λειτουργεί με ψυχή της τον Τάιμπο, σαν τόπος συνάντησης των συγγραφέων που βλέπουν κατάματα το σκοτάδι και θέλουν να μιλήσουν αλλιώς γι’ αυτό. Το χαρακτηριστικό της είναι ότι εξελίσσεται σαν πανηγύρι στο οποίο παίρνει μέρος όλη η πόλη. Ενα πανηγύρι που γίνεται εγερτήριο σάλπισμα για μια λογοτεχνία που θέλει να είναι στην πρώτη γραμμή της κριτικής στην κρατική εξουσία και στα παρακλάδια της. Από τους μόνιμους εμψυχωτές της ήταν και ο Λουίς Σεπούλβεδα, που έγινε κάτοικος της Χιχόν. Εκεί γνωρίστηκαν με τον Πέτρο Μάρκαρη, ο οποίος από το 2004 έχει συμμετάσχει τέσσερις φορές στη Semana Negra. Ολα αυτά έρχονται στο προσκήνιο χάρη στον συγγραφέα και μεταφραστή αστυνομικών μυθιστορημάτων αλλά και σκηνοθέτη, Ανδρέα Αποστολίδη, που γύρισε το ντοκιμαντέρ «Latin Noir» με «πρωταγωνιστές» κατά σειρά, τους συγγραφείς Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ (Μεξικό), Λεονάρδο Παδούρα (Κούβα), Λουίς Σεπούλβεδα (Χιλή), Σαντιάγο Ρονκαλιόλο (Περού), Κλαούντια Πινιέιρο (Αργεντινή) και τους ήρωές τους.

Δείτε όσους τον βιασμό τον λένε ροζ πάρτι. Φαντασιώνονται προκλητικά ρούχα, καμπύλες και «ντεκολτέ». Ακούνε σεξουαλική επίθεση σε σουίτα ξενοδοχείου και φθονούν τον πλούτο και την επιβολή. Ουίσκια, πούρα και λυμένες γραβάτες. Ακούνε «όχι» και σκέφτονται ψηλοτάκουνα. Η κατανόηση στον βιασμό έχει κι ένα υπόστρωμα σεξουαλικής πείνας, στέρησης. Η τοξικότητα κρύβει απωθημένα. Κρύβει απωθημένη επιθυμία, άρνηση παραδοχής της, προβολές, ενοχές και αποσιωπήσεις. Τα κίτρινα Μέσα, συντηρητικά, σεμνότυφα και υποκριτικά, τρέφουν τη σεξουαλική λιγούρα. Μοιράζουν λειψές φαντασιώσεις σε στερημένα πρεζάκια: ο καύσωνας είναι μπικίνι, η μαθητική παρέλαση μπουτάκια, η ημέρα κατά του AIDS γυμνά φιλιά με φλούο στην οθόνη. Τα Μέσα τζογάρουν πάνω στη λιγούρα, παίζουν ριάλιτι βασισμένα στην κακοποίηση, την έκθεση, τη σεξουαλική υποταγή. Πατριαρχία και ματσίλα. Και όταν σκάει υπόθεση βίας, κατασκευάζουν μια κλειδαρότρυπα. Μόνο μέσα από την κλειδαρότρυπα υπάρχουν. Σαν τον μπάρμπα που ξερογλείφεται με τον πισινό της μικρούλας και όταν τον πάρουν είδηση σχολιάζει επικριτικά τη κοντή της φούστα. Από την σεξουαλική λιγούρα σιτίζονται, αυτή γαργαλάνε. Η βία και η υποταγή είναι η μια όψη της σεξουαλικής βίας. Τα καρτέλ, το σκοτεινό υπόστρωμα, το χρήμα, οι διασυνδέσεις των ελίτ. Η υπόθεση της Θεσσαλονίκης έχει άρωμα Κολομβίας. Η υποδοχή της από κομμάτια της κοινής γνώμης φανερώνει και μια κρίσιμη μάζα που, παρά την σεξουαλική υπερέκθεση, είναι βαθύτατα πεινασμένη, στερημένη και μνησίκακη. Δε συγχωρεί ούτε το «θέλω ανοιχτά» ούτε και το «δε θέλω». Μαζί τους έχουμε να αναμετρηθούμε. Είναι ο αερόσακος των βιαστών και κακοποιητών.

Κακομαθημένα πλουσιόπαιδα με προνόμια μέχρι το θεό απολαμβάνουν κύρους και προστασίας διάγοντας μια τιποτένια ζωή, που επιπλέον είναι κακοποιητική γιατί είναι βιαστές, πιθανόν και κατ' εξακολούθηση. Οι τύποι αυτοί όχι δεν είναι για να τους ζηλεύει κάνεις, αλλά για τους φτύνει νομικά κοινωνικά και κυρίως αξιακά. Και ευτυχώς τα αντανακλαστικά είναι τεντωμένα εναντίον τους, γιατί πλέον η συζήτηση πλειοψηφικά δεν είναι τι γυρεύει μια γυναίκα ανάμεσα σε τέτοια φυντάνια. Η ένταση των επιχειρημάτων αφορά την οπωσδήποτε καταδίκη τους στα δικαστήρια και την από τώρα κοινωνική τους αποδοκιμασία και περιθωριοποίηση. Φτάνουμε, αργά ή γρήγορα, σε έναν κόσμο που η αντιπατριαρχική ματιά θα προσπαθήσει να ορίζει το δέον σε πολλά πεδία. Ευτυχώς, γιατί ήδη έχουμε αργήσει πολύ και οι πληττόμενες αυξάνονται.