ΣΥΡΙΖΑ

Η συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ το τρέχον Σαββατοκύριακο ίσως αποδειχθεί η ουσιαστικότερη πριν το 3ο Συνέδριό του, που ορίστηκε, τελεσίδικα, από την Π.Γ. να γίνει 14 – 20 Μαϊου. Και τούτο για δυο λόγους. Ο ένας, είναι διότι όλο το μακρύ διάστημα όπου αποφευγόταν – επί ζημία, βέβαια, της συλλογικής λειτουργίας του Κόμματος – η σύγκλισή της, επιχειρείτο να εξευρεθούν λύσεις, να επιτευχθούν συμφωνίες ή και να επιβληθούν – ακόμη και με έξωθεν παρεμβάσεις ΜΜΕ – κατευθύνσεις, στο περιθώριο των συλλογικών οργάνων. Φαίνεται να υπερίσχυσε το κλίμα αναζήτησης συνθετικών λύσεων ή και λογική συμβιβασμών, αν και μένει αυτό να επιβεβαιωθεί στη συνεδρίαση της ΚΕ. Ο άλλος λόγος είναι ότι η θεματολογία της συζήτησης είναι ουσιαστική και οι αποφάσεις της για τα τρία θέματα που θα τεθούν, ο απολογισμός, οργανωτικές – τεχνικές ρυθμίσεις και η προσθήκη στο όνομα του κόμματος, θα είναι καθοριστικές. Καθοριστικές και ως περιβάλλον για την εξασφάλιση ενός γόνιμου και θετικού κλίματος για την προσυνεδριακή συζήτηση στην κοινωνία και στις oργανώσεις. Η επόμενη συνεδρίαση της ΚΕ, που δεν θα αργήσει, θα συζητήσει το Πρόγραμμα του κόμματος. Από πλευράς ουσίας, θα είναι ακόμη πιο καθοριστική για την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ και την επάνοδό του στην κυβερνητική εξουσία. Ο απολογισμός είναι ένα μεστό κείμενο, καλογραμμένο, με ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο, που θέτει ακόμη και ζητήματα της λειτουργίας και οικοδόμησης του κόμματος. Αξίζει να συζητηθεί στο κόμμα. Βοηθάει τα μέλη και τους φίλους του να κατανοήσουν σε βάθος τη διαδρομή στην κυβέρνηση, τι έγινε, τι δεν έγινε, τι έπρεπε και τι δεν έπρεπε να γίνει, το περιβάλλον και τους λόγους που συνέβησαν όλα αυτά. Χωρίς αφορισμούς, αιχμηρά σημεία ή υπονοούμενα – σπάει την τραγικά αρνητική παράδοση της Αριστεράς. Ωστόσο, οι παρατηρήσεις του δεν θα είναι και τόσο ευχάριστες για την ηγεσία, η οποία, στην αρχή, ήταν απρόθυμη να υπάρξει απολογισμός. Ουσιαστικά, τη σύνταξή του την «επέβαλε» η βάση του κόμματος με την έννοια ότι πάρα πολλά μέλη το έθεταν στις ΟΜ με επιμονή. Είναι κίνηση που ενισχύει το κύρος του ΣΥΡΙΖΑ, τον κάνει να ξεχωρίζει.

Διαβάζοντας το σχέδιο απολογισμού, σίγουρα θα παρατηρήσετε ότι το τμήμα που αφορά τη δράση του κόμματος καθαυτή, είναι σχετικά περιορισμένο. Για δύο λόγους κυρίως: επειδή η δράση των κομματικών δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, κατά κύριο λόγο αναγκαστικά, προσανατολίστηκε στο κυβερνητικό έργο περιορίζοντας τις δυνατότητες αυτοτελούς ανάπτυξης της δράσης του ΣΥΡΙΖΑ ως κόμματος· αλλά όχι μόνο γι΄ αυτό: και πριν αναληφθεί το βάρος της κυβέρνησης, προβλήματα αυτοτελούς δράσης των κομματικών οργανώσεων εκεί όπου γίνονται αναπόσπαστο τμήμα της κοινωνίας, ήταν και πριν, είναι και τώρα –με τον ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπολίτευση– πολύ σοβαρά. Αν δεν επιχειρηθεί η λύση τους τώρα, στην πορεία προς ένα συνέδριο διεύρυνσης, ανάπτυξης οργανωτικής και ανασυγκρότησης, πότε θα λυθούν; Ίσως, για ένα κόμμα που δεν έμαθε, και λόγω αρχικού μεγέθους και λόγω τρόπου λειτουργίας, να αναλαμβάνει δύο παράλληλα καθήκοντα, θα ήταν σκόπιμο αυτού του είδους τα ζητήματα να τεθούν ξανά και να αντιμετωπιστούν, αμέσως μετά το συνέδριο, σε μια οργανωτική συνδιάσκεψη με ευθύνη της κεντρικής επιτροπής, που δεν είναι ανάγκη να είναι πανελλαδική· εδώ και αρκετά χρόνια ζούμε και δρούμε σε 13 περιφέρειες αγνοώντας επιδεικτικά την ύπαρξή τους ως ιδιαίτερου διοικητικού και πολιτικού πεδίου.

Σιγά σιγά ο ΣΥΡΙΖΑ βάζει το νερό στ’ αυλάκι. Το σχέδιο απολογισμού που κατατέθηκε στην Πολιτική Γραμματεία ως βάση συζήτησης είναι μια καλή αρχή. Περιέχει μπόλικη αυτοκριτική για τα λάθη και τις παραλείψεις της περιόδου 2012-2019, αποφεύγει τους εξωραϊσμούς και τις μεγαλοστομίες -σύνηθες φαινόμενο στα κομματικά κείμενα της Αριστεράς- και περιγράφει την κατάσταση με την επιβαλλόμενη αυστηρότητα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενότητα που αναφέρεται στο κόμμα. Για την Αριστερά ο ρόλος του κόμματος είναι αναντικατάστατος, συνιστά θεμελιώδη συνθήκη της ύπαρξής της. Σήμερα, από τη θέση της αντιπολίτευσης ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να συζητήσει σοβαρά και σε βάθος το θέμα της δομής και της λειτουργίας του κόμματος, αφού όπως αναφέρεται στο σχέδιο απολογισμού, «το κόμμα συνιστά το πεδίο όπου σχηματίζεται και διαπλάθεται δημοκρατικά η συνολική πολιτική μας, το πεδίο όπου δοκιμάζονται και κρίνονται πάντα δημοκρατικά οι ιδέες και οι προτάσεις που αφορούν τη στρατηγική και την τακτική μας». Για να συμβεί αυτό απαιτείται να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις που θα επιτρέπουν τη συμμετοχή των μελών και των στελεχών στις διαδικασίες συζήτησης και κυρίως στη λήψη των αποφάσεων. Αναρωτιέμαι όμως τι είδους συζήτηση μπορεί να γίνει σ’ ένα συνέδριο στο οποίο, όπως υπολογίζει η ηγετική ομάδα, θα λάβουν μέρος 6.000 σύνεδροι. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας με 80 εκατομμύρια μέλη οργανώνει λιγότερο μαζικά συνέδρια. Αυτό δεν θα είναι συνέδριο, θα είναι διαδήλωση. Και ως γνωστόν στις διαδηλώσεις δεν συζητούν, φωνάζουν συνθήματα και χειροκροτούν. Επίσης πόσο αποτελεσματικό θα είναι και πόσο συχνά θα συνέρχεται ένα όργανο -η Κεντρική Επιτροπή, δηλαδή το ανώτερο καθοδηγητικό όργανο- που θα έχει 251 μέλη. Ο γιγαντισμός δεν είναι η απάντηση στο πρόβλημα. Αν ο στόχος είναι να μη γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ «κόμμα-χυλός», όπως ήταν το ΠΑΣΟΚ στη δεύτερη φάση του, ή «κόμμα-άθροισμα φραξιών», όπως ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι τη διάσπαση το 2015, κάποιο άλλο μοντέλο πρέπει να επινοηθεί.

Τα περισσότερα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση της Αριστεράς μετά την έξοδο από την επιτροπεία ήταν μέτρα ταξικής μεροληψίας, αλλά και πολλά που πήρε προηγουμένως: η προστασία των φτωχών, η επέκταση των δωρεάν θέσεων σε βρεφονηπιακούς σταθμούς στις άνεργες μητέρες, τα σχολικά γεύματα, η αύξηση του κατώτατου μισθού και η κατάργηση του υποκατώτατου, η προστασία της εργασίας με την αναβάθμιση του ΣΕΠΕ και με τη διάταξη για την αιτιολογημένη απόλυση, η αποκατάσταση της ισχύος των συλλογικών συμβάσεων. Αλλά και τα μέτρα της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας που ξηλώνουν τα παραπάνω, μέτρα ταξικής μεροληψίας είναι: για μιαν άλλη κοινωνική τάξη. Ο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτήρισε τα μέτρα της κυβέρνησής του μέτρα ταξικής μεροληψίας, προσθέτοντας όμως ότι αυτά είναι μέτρα που ωφελούν ολόκληρη την κοινωνία και την οικονομική ανάπτυξη. Την οικονομική ανάπτυξη επικαλέστηκε και η Νέα Δημοκρατία, μόνο που τα μέτρα της Αριστεράς απέδωσαν. Και δεν είναι αλήθεια, όπως γράφτηκε ότι την έννοια της ταξικής μεροληψίας τη χρησιμοποιεί η Δεξιά – το αρνείται μετά βδελυγμίας. Ταξική μεροληψία της Αριστεράς λοιπόν είναι η έγνοια για τις εργαζόμενες τάξεις, το εισόδημα και τα δικαιώματά τους, έγνοια επωφελής για την κοινωνία και την προκοπή της. Είναι όμως και η έγνοια για το μέλλον της κοινωνίας, η προβολή μιας κοινωνικής κατάστασης διαφορετικής, της ισότητας και της ελευθερίας. Αυτό είναι ταξική μεροληψία υπέρ της ανθρωπότητας. Είναι όμως και ζήτημα ζωής και θανάτου για την Αριστερά: Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας πήραν την κατιούσα από τότε που η ταξική μεροληψία, έστω και κουτσουρεμένη, έπαψε να αποτελεί μέρος της φυσιογνωμίας τους. Έγιναν κόμματα χωρίς κοινωνική αναφορά και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, γιατί δεν έχουν πια ρόλο – όπως εξαφανίστηκε το Ποτάμι.

Δεν είναι αυτονόητο ότι χρειάζεται να αποτιμήσουμε κρίσιμες πλευρές της οικονομικής μας πολιτικής που σε συνθήκες αφόρητης πίεσης επιχείρησε να εφαρμόσει μια διαφορετική προσέγγιση, π.χ. στη στήριξη του παιδιού; Αλλά και μιας πολιτικής που πιθανόν δεν «μέτρησε» πολιτικά-οικονομικά τις επιπτώσεις μιας φορολογικής πολιτικής αλλά και τον συνδυασμό με τα ασφαλιστικά σε ένα τμήμα της «μεσαίας τάξης», ιδιαίτερα σ’ αυτούς που συνειδητά είναι συνεπείς στις φορολογικές τους υποχρεώσεις είτε δεν «μπορούν» να φοροδιαφύγουν (π.χ. φαρμακοποιοί, ασφαλιστές, αγρότες κ.λπ.) Δεν είναι αυτονόητο να μιλήσουμε για τα πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά και την αναπτυξιακή μας πολιτική; Αν π.χ. θα μπορούσαμε και πώς να περιορίσουμε τα υπερπλεονάσματα; Αν καθυστερήσαμε και γιατί σε κρίσιμες επιλογές στην αναπτυξιακή μας πολιτική, όπως π.χ. στη δημιουργία της αναπτυξιακής τράπεζας; Δεν είναι αυτονόητο να κουβεντιάσουμε πώς καταφέραμε ουσιαστικές παρεμβάσεις σε όλη την κλίμακα του κοινωνικού κράτους, που φαίνεται να αντέχουν τουλάχιστον ορισμένες από αυτές ακόμη και σε συνθήκες σκληρής νεοφιλελεύθερης επέλασης, αλλά ταυτόχρονα αποτελούν στέρεες βάσεις επικοινωνίας μας με τα λαϊκά στρώματα;

Δεν υπάρχει τίποτε πιο εσωστρεφές –στην κυριολεξία κιόλας– από το να αποφασίζεται η τύχη του κόμματος και η μετάλλαξή του πίσω από κλειστές πόρτες – είτε από μη εκλεγμένα όργανα είτε σε «πρωινούς (ή απογευματινούς) καφέδες» με «προσωπικότητες» και «ειδικούς συμβούλους». Δεν υπάρχει πιο άγονη ομφαλοσκόπηση από τη μάταιη προσπάθεια εξεύρεσης λύσης στο άλυτο πρόβλημα διοργάνωσης συνεδρίου ενός φορέα που δεν θα είναι ούτε κόμμα ούτε συμμαχία, αλλά κάποιο απίθανο «υβρίδιο» μεταξύ των δύο. Δεν υπάρχει πιο μίζερη εσωκομματική «φαγωμάρα» από το να αναλώνονται Νομαρχιακές Επιτροπές στο πώς θα «διευρυνθούν» κατά τρόπο ούτως ή άλλως αυθαίρετο, ώστε να συμπεριλάβουν άτομα τα οποία θα συναποτελούν μη εκλεγμένα όργανα του κόμματος, που θα υποκαθιστούν στην πράξη τα ήδη υπάρχοντα εκλεγμένα. Το αντίθετο της εσωστρέφειας είναι η επικέντρωση όλων των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ στα επίμαχα πολιτικά ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία σε παγκόσμιο επίπεδο και που ήδη έχουν εντοπιστεί ως τέτοια: κοινωνικές ανισότητες, κλιματική κρίση, προσφυγικό ζήτημα, άνοδος της Ακροδεξιάς – και πιο συγκεκριμένα όσον αφορά την Ελλάδα, στη νεοφιλελεύθερη και αυταρχική ολομέτωπη επίθεση που έχει εξαπολύσει εναντίον της ελληνικής κοινωνίας η κυβερνώσα Δεξιά. Ολα αυτά βέβαια όχι ανεξάρτητα από το συνέδριο αλλά σε άμεση συνάφεια με αυτό. Το άνοιγμα στην κοινωνία εν προκειμένω συνίσταται στη συνεργασία με τους κοινωνικούς φορείς κατά τη διαδικασία της κατάρτισης του προγράμματος που θα παρουσιαστεί και θα συζητηθεί στο συνέδριο.

Αυτοί συνεπώς που προκρίνουν αρχηγικά κόμματα, υπηρετούν άριστα την κυρίαρχη αστική ιδεολογία και τα συμφέροντα που εκφράζει. Οπως, δε, η Ιστορία μάς έχει δείξει, τέτοια αρχηγικά κόμματα είναι οι κατεξοχήν καλοί αγωγοί του λαϊκισμού και του αυταρχισμού, εύκολα καταπατούν προγράμματα και προεκλογικές δεσμεύσεις, με τελικό αποτέλεσμα τη φθορά ή και την εξαφάνισή τους.