Micro

Μαρτίν Κόαν «Ηθικές επιστήμες», μτφ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδόσεις Κίχλη, 2020 Αργεντινή, Μπουένος Άιρες, 1982. Ακόμα δικτατορία. Το ιστορικό Εθνικό Κολέγιο, παρόλο που οι εποχές του μεγαλείου του έχουν περάσει, παραμένει πάντα το σχολείο των ελίτ και του συντηρητισμού τους: «μια επίλεκτη επιτομή ολόκληρου του έθνους». Άλλωστε «η ιστορία της Πατρίδας και η ιστορία του κολεγίου είναι ένα και το αυτό». Ο βασικός ρόλος του σχολείου αυτού είναι η ηθική διαπαιδαγώγηση των μαθητών και των μαθητριών του και η εμπέδωση των αρχών και των αξιών που και η δικτατορία πρεσβεύει και προβάλλει. Για να παίξει αυτόν τον ρόλο, το σχολείο εφαρμόζει ένα πολύπλοκο σύστημα από πολύ αυστηρούς, παράλογους πολλές φορές, κανόνες, που ορίζουν όλη τη ζωή των μαθητών και των μαθητριών, αλλά και του εκπαιδευτικού προσωπικού, τόσο μέσα όσο και έξω από το σχολείο.

Το προηγούμενο Σάββατο αναπαρήγαγα μια ανάρτηση σχετικά με την συμμετοχή του Μάκη Βορίδη στην πορεία του Λεπέν πριν τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, όπου αντιμετώπιζε τον Σιράκ. Ο Βορίδης όχι απλά υποστήριζε τον Λεπέν, αλλά σηκώθηκε και ταξίδεψε από την Ελλάδα στη Γαλλία για να πορευτεί ανάμεσα σε κέλτικους σταυρούς και ακροδεξιούς με ξυρισμένα κεφάλια ενάντια στον υποψήφιο της mainstream Γαλλικής Δεξιάς. Αυτά το 2002. Κατά ειρωνεία της τύχης, την ίδια μέρα, η πιο φιλοκυβερνητική εφημερίδα, ΤΑ ΝΕΑ, φιλοξενούσαν συνέντευξη του Βορίδη όπου δήλωνε ότι "η Αριστερά το μόνο που έχει να μου καταμαρτυρήσει, είναι που ήμουν πριν 35 χρόνια", εννοώντας την ένταξή του στην ΕΠΕΝ. Μέσα στην εβδομάδα, παρακολούθησα την συζήτηση στη Βουλή σχετικά με τις αλλαγές που εισηγείται ο Βορίδης στην διαδικασία προσλήψεων στο Δημόσιο και την επιδιωκόμενη συστηματική παράκαμψη των διαγωνισμών του ΑΣΕΠ μέσω της - ιδιαίτερα αδιάβλητης, ως γνωστόν - προσωπικής συνέντευξης. Ο Βορίδης είπε ότι οι αλλαγές που προωθούνται αποτελούν έκφραση της εγελιανής αντίληψης περί ουδετερότητας του κράτους σε αντίθεση με την μαρξιστική αντίληψη σύμφωνα με την οποία το κράτος είναι αποτύπωση συσχετισμού κοινωνικών δυνάμεων, άρα μη αντικειμενικό. Τέλος, συζητώντας με φίλο που εμπιστεύομαι την γνώμη του, μου μετέφερε γνώμη σημαντικών ανθρώπων, αλλά και του ίδιου, ότι ο Βορίδης είναι ένας χαρισματικός ρήτορας και αξιόλογος πολιτικός αντίπαλος. Από τον συνδυασμό όλων των παραπάνω, κατά την ταπεινή μου γνώμη, προκύπτουν τρία προβλήματα. Το πρώτο έχει να κάνει με τον τρόπο που ο Βορίδης αντιμετωπίζει το παρελθόν του και την σχέση του με την ΝΔ. Το δεύτερο σχετίζεται με τον θεσμικό του ρόλο ως Υπουργού Εσωτερικών. Και το τρίτο έχει να κάνει με τον τρόπο που οι αντίπαλοι της ΝΔ βλέπουν τον Βορίδη. Σχετικά με το πρώτο ζήτημα: αν κανείς επισκεφτεί την ιστοσελίδα του Μάκη Βορίδη, θα διαβάσει ότι η πολιτική του δράση ξεκινά το 2007 με την εκλογή του ως βουλευτή του ακροδεξιού ΛΑΟΣ. Όπως ξέρουμε όλοι, αυτό δεν ισχύει. Ο Βορίδης προφανώς θέλει να ξεχαστεί όχι μόνο η ΕΠΕΝ, αλλά και το Ελληνικό Μέτωπο το προσωπικό του κόμμα, στο οποίο ήταν Πρόεδρος. Το σημαντικότερο όμως ζήτημα, κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι ότι ο Βορίδης παραδίδοντας στη λήθη το (όχι τόσο μακρινό) παρελθόν του, αποφεύγει συστηματικά - όλα αυτά τα χρόνια - να πει έστω μια λέξη αυτοκριτικής για αυτό. Για παράδειγμα, δεν έχει ποτέ ανασκευάσει όσα έχει πει για τον ιδρυτή του κόμματος στο οποίο ανήκει, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον οποίο (ως Πρόεδρος του Ελληνικού Μετώπου) αποκαλούσε "ξεπουλημένο" και "προσκυνημένο". Είναι εύκολο να λες αορίστως ότι όλα αυτά έγιναν πριν 35 χρόνια, αλλά μια έντιμη στάση - αν έχεις πραγματικά αλλάξει απόψεις - είναι να επανατοποθετηθείς κριτικά απέναντι στο παρελθόν σου. Αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ. Το μόνο για το οποίο έχει ζητήσει συγγνώμη ο Βορίδης είναι για την στάση του απέναντι στο Ισραήλ. Ο καθένας καταλαβαίνει γιατί. Το ζήτημα θα έπρεπε να αφορά πρωτίστως τους δημοκρατικούς ανθρώπους στην Νέα Δημοκρατία. Δεν είναι λίγο η παράταξή σου να υποδέχεται μετά βαίων και κλάδων κάποιον που - ως πρόεδρος κόμματος - εξύβριζε επί χρόνια με τον χειρότερο τρόπο τον ιδρυτή του κόμματός σου, χωρίς να αξιώνεις έστω μια λέξη αυτοκριτικής και συγγνώμης. Αυτό αφορά τόσο τον υποδοχέα του στην ΝΔ, τον Αντώνη Σαμαρά (που δεν κουβαλάει και πολύ διαφορετικά μυαλά) όσο και τον τωρινό πρωθυπουργό, πάγιο σύμμαχο των πάσης φύσεως ακροδεξιών κατά την πατρική παράδοση, που τον αναβάθμισε. Το πρόβλημα λοιπόν με τον Βορίδη δεν είναι ότι πριν 35 χρόνια υπήρξε τσεκουροφόρος επενίτης και πριν 18 χρόνια συνοδοιπόρος του Λεπέν, αλλά ότι ακόμα και σήμερα δεν αποκηρύσσει τις απόψεις εκείνου του καιρού. Ο λόγος είναι κατά την γνώμη μου προφανής. Ο άνθρωπος άλλαξε κόμμα, δεν άλλαξε απόψεις. Με την στήριξη του Μητσοτάκη αξιοποιεί την έλλειψη δημοκρατικών αντανακλαστικών και ευαισθησίας στο κόμμα προκειμένου να ανελιχτεί προσωπικά. Οι δε φιλοδοξίες του, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι πολύ ψηλές. Είναι ευθύνη των δημοκρατικών ανθρώπων στη ΝΔ, που προφανώς υπάρχουν, να μην επιτρέψουν αυτό το πράγμα να συμβεί. Το δεύτερο πρόβλημα είναι συναφές με την ιδιότητά του ως Υπουργού Εσωτερικών. Εδώ και λίγες ημέρες η χώρα μας έχει έναν Υπουργό Εσωτερικών που έχει δηλώσει (το 2018, όχι το 1985) ότι "ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να κάνει παρεμβάσεις στο κράτος και στους θεσμούς για να μην ξαναέρθει η Αριστερά στην εξουσία" Και μόνο το γεγονός αυτό είναι αδιανόητο, δηλαδή ο άνθρωπος που έχει την ευθύνη της εκλογικής διαδικασίας, να έχει την άποψη ότι θα πρέπει με θεσμικούς τρόπους να αποτραπεί η άνοδος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην εξουσία. Αυτό είναι νομίζω επαρκές για να τελειώσει η συζήτηση περί του δήθεν φιλελεύθερου πρωθυπουργού. Σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα κάτι τέτοιο δεν θα ήταν καν νοητό. Ο Πρωθυπουργός προφανώς όχι απλά δεν έχει τέτοιες ευαισθησίες, αλλά προδήλως συμμερίζεται αυτές τις βαθιά αντιδημοκρατικές σκέψεις, γι'αυτό και κάνει την συγκεκριμένη επιλογή. Κάθε δημοκρατικός πολίτης οφείλει να αντιδράσει σε αυτή την πραγματικά προκλητική επιλογή. Το τρίτο πρόβλημα τέλος, έχει να κάνει με την αντιμετώπιση του Βορίδη από τους πολίτες που δεν είναι οπαδοί της ΝΔ. Όταν ο Βορίδης επικαλείται τον Χέγκελ για να πει ότι η παράκαμψη του ΑΣΕΠ δικαιολογείται λόγω της ουδετερότητας του κράτους, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ("η Αριστερά", όπως ορίζει πάντα ο ίδιος τον αντίπαλο καταδεικνύοντας ότι εχθρός του είναι οι ιδέες της κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης και όχι το συγκεκριμένο κόμμα) είναι δέσμιος της μαρξιστικής θεωρίας του κράτους που ανέχεται την μεροληψία, δεν νομίζω ότι βρισκόμαστε στην επικράτεια μιας σοβαρής συζήτησης. Γιατί ούτε ο Χέγκελ (που πράγματι διατύπωσε σημαντικές σκέψεις για το κράτος) ούτε ο Μαρξ σκεφτόντουσαν ακριβώς γύρω από τις διαδικασίες επιλογής στο Δημόσιο, αλλά διατύπωναν σκέψεις γύρω από το ρόλο του κράτους σε σχέση με τον κοινωνικό ανταγωνισμό και τις κοινωνικές τάξεις. Ο Βορίδης υποβιβάζει μια φιλοσοφική συζήτηση σε μια άσκηση μικροπολιτικής. Κατά την γνώμη μου, δεν το κάνει τυχαία. Νομίζω ότι ο σκοπός του είναι απλά και μόνο να προκαλέσει εντύπωση. Να δημιουργήσει δηλαδή στους αντιπάλους του την εντύπωση ότι μπορεί να συζητά για υψηλές έννοιες, την ώρα που απλά προσπαθεί να βολέψει τα γαλάζια παιδιά. Και να αποσπάσει την εκτίμηση ότι "έχει επίπεδο και συγκρότηση" και ότι είναι ένας αξιόλογος πολιτικός αντίπαλος. Παιδιά, μην τσιμπάτε. Είναι άλλο πράγμα ο διανοητής και άλλο ο φιγουρατζής. Ο Βορίδης-Πονηρίδης ξέρει ότι η έκφραση θαυμασμού από τους πολιτικούς αντιπάλους μεταφράζεται σε πολιτικό κεφάλαιο (είπαμε ότι ο άνθρωπος έχει φιλοδοξίες) στο εσωτερικό του δικού του κόμματος. Ωστόσο, τα πασαλείματα του Χέγκελ, δεν σε κάνουν ούτε σοβαρό ούτε φιλόσοφο. Ο Βορίδης δεν είναι ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αλλά μάλλον ο Σπύρος Θεοτόκης του 21ου αιώνα. Κανένα δέος λοιπόν για αυτόν τον λύκο που φοράει συγκυριακά την προβιά του πρόβατου. Οι δημοκρατικοί άνθρωποι, σε όλους τους πολιτικούς χώρους, ας σκεφτούν και ας πράξουν αναλόγως.

Αόρατος, η, ο/επίθετο: Αυτός που δεν είναι ορατός, που είναι αδύνατον να τον δεις. Σε αυτή την ερμηνεία της λέξης «αόρατος», θα πρόσθετα και μία ακόμα: Αυτός που δεν θέλεις να δεις. Αυτό ταιριάζει ακριβώς στην Αγία Βαρβάρα, το μικρό δήμο των 35.000 κατοίκων που όσο πάει και «εξαφανίζεται» από τα μάτια των ιθυνόντων. Αλλά και όταν είναι ορατή, τη βλέπουν όπως αυτοί θέλουν. Δεν μπορεί αλλιώς να εξηγηθεί η κατάσταση στην οποία έχει φτάσει η πόλη. Τυχαία ξεκινάω με το θέμα των τραπεζών. Τώρα που γράφεται αυτό το άρθρο, Δεκέμβριος του 2020, μάταια θα αναζητήσει κάποιος υποκατάστημα τράπεζας στην πόλη μας. Η Εθνική ήταν η τελευταία που κατέβασε ρολά πριν λίγες μέρες. (...) Χρόνια τώρα οι κάτοικοι της Αγίας Βαρβάρας θεωρούνται πολίτες δεύτερης κατηγορίας με όλες τις υπηρεσίες να βρίσκονται εκτός δήμου. Η Εφορία, το ΙΚΑ (ή όπως το λένε σήμερα) και η ΕΥΔΑΠ στην Νίκαια, ο ΟΤΕ και η ΔΕΗ στο Αιγάλεω. Αν λοιπόν το δημόσιο το βλέπει έτσι, γιατί να μην το βλέπουν με τον ίδιο τρόπο και οι ιδιώτες, που στο κάτω-κάτω νοιάζονται πρωτίστως για το πώς θα μειώσουν το προσωπικό τους προκειμένου να διασώσουν τα κέρδη τους… έρχομαι στο πιο πρόσφατο γεγονός με πρωταγωνιστή τον ΔΕΔΔΗΕ ο οποίος με την κάλυψη των ΜΑΤ «είδε» την Αγία Βαρβάρα και έκανε επιδρομή στην περιοχή κόβοντας το ρεύμα σε μεγάλο αριθμό οικογενειών. Θεωρήθηκε πάλι ότι η Αγία Βαρβάρα, λόγω του υψηλού (!) βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της έπρεπε να επιλεγεί. (...) Τα παραπάνω, δυστυχώς, δεν είναι τα μόνο προβλήματα της πόλης. Η εγκληματικότητα, η διακίνηση ναρκωτικών, το παραεμπόριο είναι καθημερινή πραγματικότητα. Αν σε αυτά προστεθούν οι ελλείψεις σε δομές υγείας, οι προβληματικές συγκοινωνίες, η ανυπαρξία χώρων πολιτισμού, τα προβλήματα στα σχολεία, το αποτέλεσμα είναι να έχουμε μία πόλη η οποία δεν μπορεί καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες των πολιτών της. Η τοπική αυτοδιοίκηση θα μπορούσε να παίξει ουσιαστικό ρόλο. Η αλλαγή ωστόσο από τη ΝΔ του «Κλεισθένη» και του πλαισίου που οδηγούσε στην αναζήτηση και επίτευξη συναίνεσης και συνεργασίας ανάμεσα στις δημοτικές παρατάξεις, άλλαξε δραματικά το τοπίο. Ο ρόλος του δημοτικού συμβουλίου έχει πλήρως αποδυναμωθεί. Οι υπερεξουσίες που έχουν δοθεί στον δήμαρχο και την Οικονομική Επιτροπή, περιορίζουν τη δυνατότητα παρέμβασης της αντιπολίτευσης. Δεν καταθέτουμε όμως τα όπλα. Η διεκδίκηση είναι ο μόνος δρόμος και αυτό το γνωρίζουμε καλά. Και σ’ αυτόν θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε ώστε η Αγία Βαρβάρα να πάψει να είναι αόρατη.

Το όνομα του Δημήτρη Ψαρρά, εδώ και δεκαετίες, ήδη από τα χρόνια του «Σχολιαστή» και του «Ιού» της Ελευθεροτυπίας, είναι ταυτισμένο με την ερευνητική και στοχαστική δημοσιογραφία. Εκτοτε μας χάρισε έργα που την υπερβαίνουν και εντάσσονται στην επικράτεια της μελέτης: για το «φαινόμενο Καρατζαφέρη», τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών και τη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή, εγχείρημα μέγα, στο οποίο και αφοσιώθηκε τα τελευταία χρόνια. Τώρα, πριν στεγνώσει το μελάνι της καταδικαστικής απόφασης για τη Χ.Α. (έργο, σε μεγάλο βαθμό, αλλά και δικαίωση μεγίστη του Ψαρρά) μας χαρίζει το βιβλίο Πώς συλλογάται ο Ρήγας; Αμέσως αναρωτιέται κανείς: έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για τον Ρήγα, τι καινούργιο έχει να μας προσφέρει; Η απορία ωστόσο μετατρέπεται σε ευχάριστο ξάφνιασμα, καθώς ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι μαθαίνει πολλά και σημαντικά. Ο Ψαρράς, κρατώντας τον μίτο σε μια δαιδαλώδη αναζήτηση, ανακαλύπτει την προέλευση δύο εμβληματικών φράσεων, οικείων από τα σχολικά μας χρόνια: «Καλλιό ’ναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή / παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή», «Οποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Ανήκουν, αντίστοιχα, στον Αγγλο συγγραφέα και πολιτικό Αντισον και τον Ελβετό λόγιο Χάλερ – και είναι εξόχως ενδιαφέρον μέσα από ποιες ατραπούς φτάνει ο Ρήγας σε αυτούς· δεν θα το φανερώσω όμως εδώ. Συνολικότερα, ο συγγραφέας ιχνηλατεί την προέλευση πολλών ιδεών του Ρήγα – εύγλωττοι είναι οι συγκριτικοί πίνακες με παραθέματα από τον Φέργκιουσον, τον Βολτέρο, τη γαλλική Εγκυκλοπαίδεια κ.ά.

Στον σύντομο αυτό τόμο περιέχονται οι επιστολές που έφτασαν να απευθύνουν οι δύο μεγάλοι λογοτέχνες, ο Ζαμιάτιν και ο Μπουλγκάκοφ, στον ίδιο τον Στάλιν, ελπίζοντας να τον πείσουν να τους επιτρέψει να πάρουν διαβατήριο και να φύγουν από την ΕΣΣΔ. Είναι γραμμένες σε μια πολύ δύσκολη εποχή (από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1930) και αφού το έργο τους είχε μπει πλέον στο στόχαστρο των σοβιετικών αρχών. (...) Για τους δύο συγγραφείς το γράψιμο ταυτίζεται με τη ζωή: «αν σωπάσει ένας αληθινός συγγραφέας, τότε πεθαίνει», γράφει ο Μπουλγκάκοφ· «θανατική ποινή αποτελεί ακριβώς η στέρηση της δυνατότητας να γράφω», λέει ο Ζαμιάτιν. Υπήρχε άραγε άλλη λύση για τους δύο (αλλά και άλλους, σε αντίστοιχη θέση) λογοτέχνες; Στη δεύτερη επιστολή του (Μάρτιος του 1930), ο Μπουλγκάκοφ γράφει: «Μετά την απαγόρευση όλων των έργων μου […] μου έδιναν την ίδια πάντα συμβουλή. Να συγγράψω “ένα κομμουνιστικό θεατρικό έργο” […] και εκτός αυτού να απευθυνθώ στην Κυβέρνηση της ΕΣΣΔ με ένα γράμμα μετανοίας, το οποίο θα περιέχει την άρνηση των προηγούμενων απόψεών μου που έχω εκφράσει σε λογοτεχνικά έργα», για να προσθέσει λίγο παρακάτω: «αυτή τη συμβουλή δεν την ακολούθησα». Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, Γεβγκένι Ζαμιάτιν «Επιστολές στον Στάλιν», μτφ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, εκδόσεις Άγρα, 2020

Το έξυπνο εύρημα ενός συγγενή που συμπυκνώνει ό,τι μπορεί να θεωρηθεί πως περιγράφει τον «άλλο» (άγνωστος Αιθίοπας αδελφός που όμως είναι υπό αμφισβήτηση, όπως υπό αμφισβήτηση είναι και ο άγνωστος ανιψιός, ο «κατάμαυρος» πρόσφυγας που για το ιταλικό κράτος είναι «λαθραίος») δίνει τη δυνατότητα στην Φραντσέσκα Μελάντρι να ανοίξει μια τεράστια βεντάλια από κρίσιμα και δύσβατα θέματα, τα οποία πραγματεύεται στο εξαιρετικό μυθιστόρημά της: την οδύσσεια των προσφύγων που παλεύουν να φτάσουν σε μια ήπειρο που δεν τους θέλει και τους καταδιώκει με σωρεία από αντιμεταναστευτικούς νόμους, τον διάχυτο κοινωνικό ρατσισμό και τις θεωρίες συνωμοσίας για τους «ξένους» («οι Κινέζοι πριονίζουν τις κολόνες των πολυκατοικιών»), το πώς η αντιμεταναστευτική πολιτική κρύβει πίσω της τη γενικότερη ταξική επίθεση στα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας. Να μιλήσει για τη διαφθορά στην Ιταλία («αυτή είναι η χώρα μας, ένα δίκτυο από συμφέροντα και πλεονεκτήματα»), για τις τραγικές στιγμές που έχει ζήσει η Αιθιοπία στην ιστορία της αλλά και για τη φρίκη της ιταλικής κατοχής (με τις σφαγές και τα δηλητηριώδη αέρια) και τον «επιστημονικό ρατσισμό» της (που «αποδείκνυε επιστημονικά» την «κατωτερότητα» των Αφρικανών), για «τις κυβερνήσεις του Μπερλουσκόνι, που είχαν εξαθλιώσει τη δημόσια εκπαίδευση σαν να ήθελαν να ξεράνουν τις ίδιες τις ρίζες της δημοκρατίας», για τον ίδιο τον Μπερλουσκόνι και τη φασίζουσα ρητορική του («οι σαφείς αναφορές στη λατρεία της προσωπικότητας του Μουσολίνι δεν έκαναν κακό στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, το αντίθετο μάλιστα»), καθώς και για τη στενή σχέση του με τον Καντάφι (στόχος, «ιταλικές ακτές καθαρές από μετανάστες και πρόσβαση στα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κυρηναϊκής»). Να σχολιάσει τη συστηματική αναθεώρηση της ιστορίας («παρτιζάνοι και φασίστες όλοι το ίδιο, όλοι θύματα, κανένας υπεύθυνος, ούτε καν ο Μουσολίνι») και να στηλιτεύσει την αβάσταχτη κοινωνική υποκρισία («όποιος δεν θέλει να ξέρει την αλήθεια είναι συνένοχος και με αηδιάζει», θα πει κάποια στιγμή η Ιλάρια).

Ανατριχιάζω κάθε φορά, που κάποιοι, στο όνομα της κοινωνικής απελευθέρωσης χρησιμοποιούν τα όπλα του αντιπάλου. Ενοχλούμαι κάθε φορά που αντικρίζω πρακτικές, που ουδεμία σχέση έχουν με το απελευθερωτικό όραμα. Αντίθετα μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό με το αποκρουστικό πρόσωπο της κοινωνίας, που θέλουμε να αλλάξουμε. Έχω υποστηρίξει και σε άλλες περιπτώσεις ότι δεν είναι απλώς λάθος να μιμείσαι τον αντίπαλο, για να τον αντιμετωπίσεις δήθεν, αλλά στην ουσία πρόκειται για προσχώρηση στο δικό του στρατόπεδο, στο δικό του ιδεολογικό και αξιακό κόσμο. Αποδέχεσαι τις πρακτικές του, χρησιμοποιείς τις μεθόδους του, τον μιμείσαι και το μόνο που αλλάζει είναι ο... στόχος. Αλλά έτσι δεν αλλάζουν οι κοινωνίες και οι σχέσεις μέσα σε αυτές. Το μόνο που κάνεις είναι να διαιωνίζεις τις κυρίαρχες, ανελεύθερες και αυταρχικές, ιδεολογικές αντιλήψεις και να τις παρουσιάζεις σαν τις μόνες υπαρκτές, σαν να είναι νομοτέλεια, σαν ο δικός σου χώρος να μην έχει, να μην διαθέτει ένα διαφορετικό και ανταγωνιστικό ιδεολογικό πλαίσιο. Σαν να δέχεσαι ότι ο κόσμος θα παραμείνει ίδιος, σαν να θες να παραμείνει ίδιος. Απλώς τις άθλιες πινακίδες στον λαιμό θα τις φοράει κάθε φορά, με τη βία, ένας άλλος. Οι πινακίδες όμως θα μένουν για να μας θυμίζουν ότι αυτός ο κόσμος πρέπει να ανατραπεί. Με τα δικά μας όπλα, τα ανθρώπινα, τα απελευθερωτικά....

Στην ποίηση του Κάρβερ βρίσκουμε ένα γοητευτικό αμάλγαμα της αναμέτρησης με το παρελθόν (γνωστή η πολύχρονη μάχη του με τον αλκοολισμό), της αναψηλάφησης των οικογενειακών σχέσεων, της συντροφικότητας και γλυκόπικρων συναισθημάτων, όπως η δικαίωση, αλλά και η δίψα μπροστά στο αναπόφευκτο τέλος. Οπως χαρακτηριστικά γράφει σε έναν στίχο του: «Οπου κι αν πήγαινε εκείνη τη μέρα, βάδιζε/ μέσα στο ίδιο του το παρελθόν [...]». Στους στίχους του Κάρβερ, ακολουθούμε εκστατικά τις εναλλαγές χρόνου και χώρων και τον κυματισμό των στίχων που συνομιλούν αδιαμεσολάβητα με τα πιο μύχια συναισθήματά μας. Την ίδια στιγμή η πύκνωση και η μινιμαλιστική αποτύπωση στιγμών και καταστάσεων που χαρακτηρίζουν τα διηγήματά του υπάρχουν αυτούσια και στα ποιήματά του.