Micro

μετάφραση: Χρύσα Προκοπάκη σκηνοθεσία: Μαρία Μαγκανάρη φωτισμοί, τρέιλερ, φωτογραφίες: Μαρία Γοζαδίνου μουσική: Παναγιώτης Καλαντζόπουλος σκηνικά: Διδώ Γκόγκου κοστούμια: Παύλος Θανόπουλος βοηθοί σκηνοθέτη: Ανδριάνα Χαλκίδη, Βασιλική Σκευοφύλαξ παίζουν: Ανθή Ευστρατιάδου, Παναγιώτης Καλαντζόπουλος, Σύρμω Κεκέ, Κώστας Κουτσολέλος, Μαρία Μαγκανάρη, Υβόννη Μαλτέζου, Δημήτρης Ντάσκας, Γιωργής Τσαμπουράκης παραγωγή: προτσές

• Άμεση αναστολή για τουλάχιστον 14 ημέρες της λειτουργίας δημοτικών υπηρεσιών υποδοχής κοινού. Στην περίπτωση προστίμων και οικονομικών οφειλών να μην υπάρξει επιπλέον επιβάρυνση των δημοτών. • Διάθεση των δημοτικών ιατρείων στις ανάγκες του Εθνικού Συστήματος Υγείας και ένταξή τους στο σχεδιασμό αντιμετώπισης του κορονοϊού. Διασφάλιση της κάλυψης των έκτακτων αναγκών που προκύπτουν. • Πλήρης απολύμανση των σχολικών χώρων. Προσωπικό όπως σχολικοί φύλακες και καθαρίστριες δεν πρέπει να εισέρχονται σε χώρους που δεν έχουν απολυμανθεί. • Αξιοποίηση της επικοινωνιακής υποδομής του Δήμου (9,84, ιστοσελίδα) για συνεχή ενημέρωση γύρω από τις εξελίξεις στο μέτωπο του ιού και για παροχή οδηγιών προς τους δημότες.

Ἐλέχθη ὅτι οἱ πλεῖστοι τῶν ἀνθρώπων, τῶν παρασταθέντων τότε ὡς θυμάτων τῆς χολέρας, ἀπέθανον πραγματικῶς ἐκ πείνης. Ἴσως νὰ μὴν ὑπῆρξεν ὅλως χολέρα. Ἀλλ᾽ ὑπῆρξε τύφλωσις καὶ ἀθλιότης καὶ συμφορὰ ἀνήκουστος. Οἱ ἄνθρωποι, ὅλοι πάσχοντες, ἐσκληρύνοντο κατ᾽ ἀλλήλων, εἰς ἐπίμετρον, καὶ καθίστων τὴν δεινοπάθειαν ἀπείρως μεγαλυτέραν. Οἱ εὔποροι ἐκ τῶν καθαριζομένων ἐσκληρύνοντο κατὰ τῶν πτωχῶν, καὶ ἐμέμφοντο αὐτοὺς ὡς παραιτίους τῆς δυστυχίας δι᾽ αὐτῆς τῆς παρουσίας των. Οἱ πτωχοὶ ἐσκληρύνοντο κατὰ τῶν εὐπόρων, καὶ τοὺς ᾐτιῶντο ὡς προκαλοῦντας τὴν ἀκρίβειαν τῶν τροφίμων διὰ τῆς εὐπορίας των. Ὅλοι ὁμοῦ οἱ ὑπὸ κάθαρσιν ταξιδιῶται ἐσκληρύνοντο κατὰ τῶν κατοίκων τῆς πολίχνης, καὶ τοὺς κατηγόρουν ἐπὶ ἀσυνειδήτῳ αἰσχροκερδείᾳ καὶ σκληρότητι, ἐνῷ τὸ ἀληθὲς ἦτο ὅτι δέκα μόνον ἄνθρωποι ἐκ τῆς ἐμπορικῆς καὶ τυχοδιωκτικῆς τάξεως, ἥτις πουθενὰ δὲν λείπει, ἦσαν οἱ αἰσχροκερδεῖς καὶ οἱ σκληροὶ ἐκμεταλλευταὶ τῆς δυστυχίας. Οἱ κάτοικοι τῆς πολίχνης ἐσκληρύνοντο κατὰ τῶν ταξιδιωτῶν, καὶ ἐμίσουν αὐτούς, διότι εἶχον ἔλθει νὰ τοὺς φέρωσι τὴν χολέραν. Κακὴ ὑποψία, δυσπιστία καὶ ἰδιοτέλεια χωροῦσα μέχρις ἀπανθρωπίας, ἐβασίλευε πανταχοῦ. Ὅλα ταῦτα ἦσαν εἰς τὸ βάθος καὶ ὁ φόβος τῆς χολέρας ἦτο εἰς τὴν ἐπιφάνειαν. Θὰ ἔλεγέ τις ὅτι ἡ χολέρα ἦτο μόνον πρόφασις, καὶ ὅτι ἡ ἐκμετάλλευσις τῶν ἀνθρώπων ἦτο ἡ ἀλήθεια. Τὸ δαιμόνιον τοῦ φόβου εἶχεν εὕρει ἑπτὰ ἄλλα δαιμόνια πονηρότερα ἑαυτοῦ, καὶ εἶχε λάβει κατοχὴν ἐπὶ τοῦ πνεύματος τῶν ἀνθρώπων.

Σε όλα του τα βιβλία, ο Τζόνσον έγραψε «για τους αποτυχημένους και τους απελπισμένους», «για τους πεπτωκότες», όπως γράφτηκε όταν πέθανε. Έτσι και σε αυτή τη συλλογή των διηγημάτων, ο Τζόνσον μάς μιλάει για δύσκολες ζωές που διανύουν τη σκοτεινή τροχιά τους προς το αναπόφευκτο τέλος. Έτσι κι αλλιώς, «δεν έχει σημασία. Ο κόσμος συνεχίζει να γυρνάει. Καταλαβαίνετε προφανώς ότι, την ώρα που τα γράφω αυτά, δεν έχω πεθάνει. Μπορεί όμως να έχω μέχρι να τα διαβάσετε».

Η υποδοχή στα ελληνικά ενός έργου του Τέοντορ Αντόρνο έχει πάντα κάτι το αναζωογονητικό: σπανίζει στη φιλοσοφική γραμματεία που διαθέτουμε στα καθ’ ημάς (τη μεταφρασμένη και πολύ περισσότερο την πρωτότυπη) αυτός ο συνδυασμός αυστηρότητας και ανεμελιάς, όπου η περίφημη «εργασία της έννοιας» έρχεται και σμίγει, σαν να ήταν αιώνιο και μόνο προσωρινά χωρισμένο ζευγάρι, με τη φρεσκάδα μιας αστραπιαίας κοινωνιολογικής ματιάς που δεν διστάζει να αναγάγει, για παράδειγμα, τις πιο αφηρημένες εκφράσεις της νόησης στις «αγροτικές συνθήκες» ή στην «απλή εμπορευματική οικονομία» – όπως κάνει η Αργκό της αυθεντικότητας για τα πιο φτηνά από τα σύγχρονα «αποβράσματα του ρομαντισμού» τα οποία συνθέτουν ό,τι ο Αντόρνο ονομάζει εν έτει 1964 «γερμανική ιδεολογία». Ο κακόηχος χαρακτηρισμός «μπάσταρδος» θα ήταν ίσως ο πιο ταιριαστός και τιμητικός για τον τύπο σκέψης και γραφής που διακονεί με συνέπεια η αντορνική κριτική θεωρία, αναμφίβολα η πιο καθαρόαιμη μορφή φιλοσοφικού μοντερνισμού που έχει εμφανιστεί μέχρι σήμερα: μορφή που αδιάκοπα υπονομεύει την ταυτότητά της, μπολιάζοντας τις αναπόφευκτα νεκρωτικές έννοιές της με τη ζωή του πνεύματος, ενώ την ίδια στιγμή χαλιναγωγεί αμείλικτα αυτή την τελευταία για να μην εκπέσει στην ψευδή αμεσότητα.

«Τα δέντρα του Νότου βγάζουν παράξενους καρπούς / αίμα στα φύλλα και αίμα στη ρίζα», τραγουδούσε το 1939 η Μπίλι Χόλιντεϊ για τους λιντσαρισμένους Μαύρους που αιωρούνταν απαγχονισμένοι στα δέντρα. «Strange fruit», ένα παλιότερο ποίημα του Έιμπελ Μέροπολ, που το υπέγραψε με ψευδώνυμο, αφού από τη μια οι στίχοι ήταν «επικίνδυνοι», από την άλλη ο ίδιος ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ. Το 1955, ωστόσο, η ρατσιστική βία και το συστηματικό λιντσάρισμα Μαύρων στον Νότο των ΗΠΑ απέκτησε πρόσωπο, ένα εφιαλτικό πρόσωπο που το είδαν οι πάντες, όταν δολοφονήθηκε με τον πιο βάρβαρο τρόπο ο Έμετ Τιλ και η φωτογραφία του κυκλοφόρησε σε ολόκληρη τη χώρα.

Μέσα από τις ελάχιστες λέξεις κάθε ιστορίας, αποτυπώνονται γαλήνιες στιγμές που ραγίζουν απρόσμενα, καμιά φορά με τον πιο τρομακτικό τρόπο, ρωγμές στην αποπνικτική δυστυχία στην οποία ζουν οι πρωταγωνιστές, όνειρα και εφιάλτες στον ύπνο και στον ξύπνιο που συντήκονται σε μια ζοφερή πραγματικότητα, στην οποία περνούν φευγαλέα άνθρωποι φορτωμένοι τύψεις, φόβο, αγωνία…

Το έργο του Ρεμάρκ μετατρέπεται σε μια διαρκή αντιπολεμική κραυγή και σε μια καταγγελία για την ολέθρια παγίδα του εθνικισμού, καθώς ο συγγραφέας δεν διστάζει να θέσει δύσκολα ερωτήματα για θέματα ταμπού, όπως η πατρίδα και ο πατριωτισμός, τι ακριβώς, δηλαδή, σημαίνει η υπεράσπισή της πατρίδας («ανακαλύψαμε ότι δεν υπερασπιζόμασταν παρά μόνο το κομμάτι της πατρίδας που, αν ήταν στο χέρι μας, θα το αφήναμε μετά χαράς να πάει στον διάολο – μεταξύ άλλων και τον γουρουνοκέφαλο εθνικιστή εκεί πέρα»), αλλά και για τις ευθύνες των κυβερνήσεων στην καλλιέργεια του εθνικισμού και τις καταστροφικές επιπτώσεις του («σήμερα έχουμε πέντε εκατομμύρια ανέργους, πληθωρισμό και μια ήττα στην καμπούρα μας, επειδή είχαμε προηγουμένως να μας κυβερνούν οι λατρευτοί σας εθνικόφρονες! Επειδή η ίδια κυβέρνηση οδήγησε τη χώρα σε πόλεμο, τυφλωμένη από τη μεγαλομανία της!»). Η θρησκεία και η Εκκλησία δεν ξεφεύγουν από τα «ασεβή» βέλη του συγγραφέα – ο καθολικός και ο προτεστάντης ιερέας ξεχνούν τις διαφορές τους την «κρίσιμη» στιγμή: «οι αντίπαλοι ιερείς ένωσαν τις φωνές τους για να ασκήσουν βέτο στη συμμετοχή του ραβίνου». Άλλωστε… «μην υποτιμάτε τη σοφία της Εκκλησίας! Είναι η μοναδική δικτατορία που κρατιέται στην εξουσία εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια, χωρίς ποτέ κανένας να καταφέρει να την ανατρέψει». Και βεβαίως, καθώς η Δημοκρατία της Βαϊμάρης αρχίζει να κλονίζεται, τα μαύρα σύννεφα πυκνώνουν στη χώρα: «σκεφτόμουν να παραγγείλω μια στολή των Ταγμάτων Εφόδου. Μόλις κυκλοφόρησαν στο Μόναχο».

Πολύ θα ήθελα να γνωρίσω έναν που παίρνει τηλέφωνο στο 1142 για να καταγγείλει ότι κάποιος συμπολίτης του καπνίζει. Να τον δω πώς είναι, δηλαδή, τι φοράει, πώς μιλάει, έχει δυο χέρια και δυο μάτια ή μήπως στο κούτελο γράφει σπιούνος για να ξέρουμε με ποιον έχουμε να κάνουμε; Στο σχολείο μάθαμε για τον Εφιάλτη, τον Πήλιο Γούση, ζήσαμε το καρφί της τάξης, ακούσαμε για χαφιέδες της Κατοχής και της δικτατορίας, αλλά είναι άλλο να τον δεις μπροστά σου ζωντανό τον πατενταρισμένο ρουφιάνο. Αναρωτιέσαι από τι σπίτι βγήκε, τι του συνέβη και μισεί την κοινωνία, τι μόλυνση έχει υποστεί η ψυχούλα του, αν κάνει και τα παιδιά του σαν τα μούτρα του. Αμφιβάλλω ότι θα γνωρίσω ποτέ κάποιον καταδότη, αλλά δεν πειράζει, ξέρω τους «πολιτισμένους» και τους «κοσμοπολίτες», που έδωσαν το έναυσμα γι’ αυτόν τον κοινωνικό κανιβαλισμό, να πρέπει να φυλαγόμαστε από τον διπλανό μας. Και καμαρώνουν οι γελοίοι. Δεν έχουν καταλάβει τι κάνουν.