Στρατής Μπουρνάζος

18
12

Πώς συλλογάται και ερευνά ο Δημήτρης Ψαρράς

Το όνομα του Δημήτρη Ψαρρά, εδώ και δεκαετίες, ήδη από τα χρόνια του «Σχολιαστή» και του «Ιού» της Ελευθεροτυπίας, είναι ταυτισμένο με την ερευνητική και στοχαστική δημοσιογραφία. Εκτοτε μας χάρισε έργα που την υπερβαίνουν και εντάσσονται στην επικράτεια της μελέτης: για το «φαινόμενο Καρατζαφέρη», τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών και τη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή, εγχείρημα μέγα, στο οποίο και αφοσιώθηκε τα τελευταία χρόνια. Τώρα, πριν στεγνώσει το μελάνι της καταδικαστικής απόφασης για τη Χ.Α. (έργο, σε μεγάλο βαθμό, αλλά και δικαίωση μεγίστη του Ψαρρά) μας χαρίζει το βιβλίο Πώς συλλογάται ο Ρήγας; Αμέσως αναρωτιέται κανείς: έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για τον Ρήγα, τι καινούργιο έχει να μας προσφέρει; Η απορία ωστόσο μετατρέπεται σε ευχάριστο ξάφνιασμα, καθώς ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι μαθαίνει πολλά και σημαντικά. Ο Ψαρράς, κρατώντας τον μίτο σε μια δαιδαλώδη αναζήτηση, ανακαλύπτει την προέλευση δύο εμβληματικών φράσεων, οικείων από τα σχολικά μας χρόνια: «Καλλιό ’ναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή / παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή», «Οποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Ανήκουν, αντίστοιχα, στον Αγγλο συγγραφέα και πολιτικό Αντισον και τον Ελβετό λόγιο Χάλερ – και είναι εξόχως ενδιαφέρον μέσα από ποιες ατραπούς φτάνει ο Ρήγας σε αυτούς· δεν θα το φανερώσω όμως εδώ. Συνολικότερα, ο συγγραφέας ιχνηλατεί την προέλευση πολλών ιδεών του Ρήγα – εύγλωττοι είναι οι συγκριτικοί πίνακες με παραθέματα από τον Φέργκιουσον, τον Βολτέρο, τη γαλλική Εγκυκλοπαίδεια κ.ά.
Περισσότερα »
14
10

Στρατής Μπουρνάζος: 7.10.2020: η μέρα που συγκλόνισε τη χώρα

Το ότι η ΧΑ είχε φτάσει να είναι το τρίτο πολιτικό κόμμα αποτελεί στίγμα ανεξίτηλο. Για την ελληνική κοινωνία, το πολιτικό σύστημα, το κράτος δικαίου και τους θεσμούς του. Πώς να ξεχάσουμε πολιτικούς, δημοσιογράφους, κανάλια προσωπικότητες και ιεράρχες που την ανέχονταν, την πριμοδοτούσαν ή την εγκωμίαζαν; Είναι πολύ βαριά όλα αυτά και δεν τα σβήνει η χαρά της απόφασης. Πρέπει να μιλάμε γι’ αυτά, κοιτάζοντας όμως μπροστά, κι όχι αυτάρεσκα, φωνάζοντας «εμείς εμείς οι μόνοι συνεπείς». Η αντιφασιστική νίκη χρειάστηκε γενναίες ρήξεις αλλά και ευρύτερες συμμαχίες. Θα θυμάμαι πάντα τον Αμβρόσιο Καλαβρύτων που έλεγε τη ΧΑ «γλυκιά ελπίδα». Αλλά δεν θέλω να μιλήσω γι’ αυτόν σήμερα, τη στιγμή της νίκης. Δεν είναι θέμα αβρότητας. Είναι θέμα ηγεμονίας. Με καίει τι θα κάνουμε απέναντι στο χάλι της Εκκλησίας, αυτού του πυλώνα της ελληνικής Ακροδεξιάς –που ακόμα και σήμερα δεν έχει ψελλίσει κουβέντα ως θεσμός για τη ΧΑ–, όχι απλώς να χλευάσουμε τον Αμβρόσιο.
Περισσότερα »
14
07

Στρατής Μπουρνάζος: “Α, ένα ελάφι!” – ή πόσο ακροδεξιός παραμένει ο Μ. Βορίδης

Η δήλωση Βορίδη, με την οποία αρνείται ότι ήταν αντισημίτης, έχει σημασία. Και γιατί αναγκάστηκε να την κάνει, αλλά και γιατί, αυτή καθαυτή, επιβεβαιώνει πόσο ακροδεξιός παραμένει.
Περισσότερα »
25
01

Τρεις (και ένας) λόγοι υπέρ των Πρεσπών

Δεν πιστεύω ότι η Συμφωνία βάζει οριστικό τέλος στη διαμάχη και τον εθνικισμό ούτε ότι εγγυάται ένα ανέφελο μέλλον. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε; Πιστεύω όμως ότι είναι ένα αποφασιστικό βήμα και ότι μπορεί να δημιουργήσει νέες πραγματικότητες και δυνατότητες, θετικές για τους δύο λαούς, στις δύο κοινωνίες και εντός της καθεμιάς. Δεν φρονώ ότι η Συμφωνία δημιουργεί μια «παιδική χαρά» όπου θα παίζουν ευτυχισμένοι οι δυο λαοί με πεταλουδίτσες και μελισσούλες να πετάνε ολούθε, έχοντας εξορίσει στα Τάρταρα τους εθνικισμούς, αλλά ούτε ότι διανοίγει μια λεωφόρο όπου θα κόβουν αμέριμνα βόλτες και θα αλωνίζουν το ελληνικό κεφάλαιο και οι νατοϊκοί (που αλώνιζαν και τώρα, άλλωστε). Έχω τη γνώμη ότι το νέο τοπίο που δημιουργεί η Συμφωνία είναι ευνοϊκότερο και δίνει πολλές δυνατότητες για όσους αγωνίζονται κατά του εθνικισμού και υπέρ της αλληλεγγύης, της συμφιλίωσης και των δικαιωμάτων των δύο λαών. Γι’ αυτό, ακόμα και αν κάποιος είναι ριζικά αντίθετος στην κυβέρνηση (την ελληνική ή τη φυρομιανή), αυτό δεν συνεπάγεται, αυτομάτως και αντακλαστικά, ότι οφείλει να είναι αντίθετος σε κάθε πράξη της, άρα και στις Πρέσπες. Γιατί κάτι τέτοιο, αν μη τι άλλο, είναι πολιτικός ετεροκαθορισμός. Με λίγα λόγια, πιστεύω ότι οι αριστεροί και οι αριστερές, οι αντιεθνικιστές και οι αντιεθνικίστριες, και ευρύτερα οι δημοκράτες, ακριβώς με βάση τα κριτήρια, τις επιδιώξεις και τις αρχές τους, έχουν ισχυρούς λόγους να υποστηρίξουν τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Περισσότερα »
22
01

Δεν είναι καρναβάλι: δυο λόγια για το συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη

Δεξιά-ακροδεξιά και επίσημη εθνική αφήγηση, ιδίως σε ότι αφορά τα «εθνικά θέματα», ταυτίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στον ελληνικό 20ό αιώνα. Και όταν αυτά κανοναρχούν το σχολείο, η τηλεόραση και οι ιεράρχες, όταν αυτά κυριαρχούν στον πολιτικό λόγο (τα τελευταία χρόνια πασπαλισμένα, ενίοτε, και με μια γερή δόση αντιιμπεριαλισμού και αντιμνημονίου), ας μην ξαφνιαζόμαστε που χιλιάδες άνθρωποι συρρέουν. Και ας μην τους θεωρούμε ηλίθιους, παράφρονες ή γραφικούς.
Περισσότερα »
28
12

Ο πράκτορας που ήρθε… από τον πολιτισμό

Ενας πόλεμος μαίνεται σε όλο τον πλανήτη, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου: ο Πολιτισμικός Ψυχρός Πόλεμος, μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ για να κερδίσουν τον νου και την καρδιά των ανθρώπων. Οι μάχες δίνονται στον χώρο του πολιτισμού, ωστόσο ο στόχος είναι πολιτικός: η πολιτιστική κυριαρχία έχει αποφασιστική σημασία στην αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Περισσότερα »
11
10

Πέρα από τους εξωγήινους: Η πολιτική ακύρωση του Κυριάκου Μητσοτάκη

Ο τίτλος είναι αφοριστικός, και ως εκ τούτου πιθανότατα υπερβολικός. Ωστόσο, επί της ουσίας, αυτό πιστεύω ότι συνέβη χθες, Τρίτη 10 Οκτωβρίου: η ακύρωση του Κ. Μητσοτάκη όχι μόνο ως φιλελεύθερου πολιτικού, αλλά συνολικότερα ως πολιτικού. Βαριά κουβέντα, και εξηγώ αμέσως γιατί τη λέω.
Περισσότερα »
11
09

Compañero Presidente. Η έξοδος.

Έχω σκεφτεί πολλές φορές τι είναι εκείνο που κάνει τη φωτογραφία συγκλονιστική [...] ο Αλιέντε, δηλωμένος αντίπαλος της βίας (λίγους μήνες πριν έχει αρνηθεί να μοιράσει όπλα στον λαό, λέγοντας ότι «αυτή η επανάσταση θα γίνει χωρίς σταγόνα αίμα»), δεν κρύβεται, δεν τρέχει να σωθεί, αλλά βγαίνει μπροστά. Λίγα λεπτά μετά, όταν οι στρατιώτες εισβάλλουν στο κτίριο, θα δώσει τέλος στη ζωή του, στρέφοντας το όπλο που κρατά στον εαυτό του.
Περισσότερα »