Πώς συλλογάται και ερευνά ο Δημήτρης Ψαρράς
Το όνομα του Δημήτρη Ψαρρά, εδώ και δεκαετίες, ήδη από τα χρόνια του «Σχολιαστή» και του «Ιού» της Ελευθεροτυπίας, είναι ταυτισμένο με την ερευνητική και στοχαστική δημοσιογραφία. Εκτοτε μας χάρισε έργα που την υπερβαίνουν και εντάσσονται στην επικράτεια της μελέτης: για το «φαινόμενο Καρατζαφέρη», τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών και τη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή, εγχείρημα μέγα, στο οποίο και αφοσιώθηκε τα τελευταία χρόνια. Τώρα, πριν στεγνώσει το μελάνι της καταδικαστικής απόφασης για τη Χ.Α. (έργο, σε μεγάλο βαθμό, αλλά και δικαίωση μεγίστη του Ψαρρά) μας χαρίζει το βιβλίο Πώς συλλογάται ο Ρήγας; Αμέσως αναρωτιέται κανείς: έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για τον Ρήγα, τι καινούργιο έχει να μας προσφέρει; Η απορία ωστόσο μετατρέπεται σε ευχάριστο ξάφνιασμα, καθώς ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι μαθαίνει πολλά και σημαντικά.
Ο Ψαρράς, κρατώντας τον μίτο σε μια δαιδαλώδη αναζήτηση, ανακαλύπτει την προέλευση δύο εμβληματικών φράσεων, οικείων από τα σχολικά μας χρόνια: «Καλλιό ’ναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή / παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή», «Οποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Ανήκουν, αντίστοιχα, στον Αγγλο συγγραφέα και πολιτικό Αντισον και τον Ελβετό λόγιο Χάλερ – και είναι εξόχως ενδιαφέρον μέσα από ποιες ατραπούς φτάνει ο Ρήγας σε αυτούς· δεν θα το φανερώσω όμως εδώ. Συνολικότερα, ο συγγραφέας ιχνηλατεί την προέλευση πολλών ιδεών του Ρήγα – εύγλωττοι είναι οι συγκριτικοί πίνακες με παραθέματα από τον Φέργκιουσον, τον Βολτέρο, τη γαλλική Εγκυκλοπαίδεια κ.ά.