Macro

Κάθε «αυθαιρετούπολη» κρύβει ιστορίες πλουτισμού, πολιτικής εκμετάλλευσης, διαπλοκής και διαφθοράς. Ολοι κέρδιζαν από τα αυθαίρετα: οικοπεδούχοι, εργολάβοι, γραφειοκράτες και πολιτικοί. Ποτέ δεν θα μάθουμε πόσες πολιτικές καριέρες, πόσες πολιτικές φαμίλιες, πόσοι επιχειρηματικοί κολοσσοί και πόσοι προϋπολογισμοί οικοδομήθηκαν πάνω σε… αυθαίρετα. Δεν θα το μάθουμε γιατί όλοι -και το κράτος- τηρούσαν «διπλά βιβλία». Οι επενδύσεις στις αυθαίρετες κατασκευές ποτέ δεν καταγράφηκαν στο ΑΕΠ, αλλά οι φόροι βεβαιώνονταν. Η διαπλοκή και η διαφθορά καταγράφονται σε… τσακαλωμένα και θαμμένα σημειωματάρια, αλλά οι ψήφοι έκριναν εκλογικά αποτελέσματα. Τα έσοδα από τις νομιμοποιήσεις περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό, αλλά τα κέρδη των εμπλεκομένων στη βιομηχανία των αυθαιρέτων είναι άγνωστα: 20, 30, 40 δισ. σε σημερινές αξίες;

Ακολουθώντας την περίφημη υπόδειξη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη προς τον κ. Αλογοσκούφη (Ιανουάριος του 2005), ότι για να υπάρξει ανάπτυξη πρέπει να παταχθούν οι «δύο πληγές» της σύγχρονης Ελλάδας, δηλαδή η Αρχαιολογική και η Δασική Υπηρεσία, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας εφάρμοζε με συνέπεια το πρόγραμμα αποχαρακτηρισμών αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, όπως και δασικών εκτάσεων, με στόχο την «ανάπτυξη», δηλαδή την οικονομική εκμετάλλευση από ιδιώτες χώρων που μέχρι τότε προστατεύονταν. Ολα τα σχετικά υπουργεία (Οικονομικών, Πολιτισμού, Τουρισμού, ΥΠΕΧΩΔΕ) κινούνταν προς αυτόν τον στόχο.

Για την Αριστερά το σύνθημα «ανοιχτές πόλεις» να γίνει τώρα πράξη. Το συλλογικό συμφέρον είναι υπεράνω σκοπιμοτήτων, ψηφοθηρίας, και ιδιωτικών συμφερόντων μικρών ή μεγάλων. Δεν υπάρχει «δεν πρόκαμα» ή ότι «οι άλλοι είναι χειρότεροι». Η αλληλεγγύη έκανε και κάνει τη δουλειά της πολύ καλά, ας κάνει το καθήκον της και η κυβερνώσα Αριστερά.

Δύσκολα μπορεί να υπάρξει ένα συμβάν που να έχει τόσο μεγάλο βάρος και ανάγκη στοχασμού ταυτόχρονα, τόσο για τις παρούσες τραγικές αιτίες που το προκάλεσαν και τις συνέπειες του, όσο και τις συσσωρευμένες παρελθούσες αιτίες που το εξέθρεψαν. Όπως, βέβαια, και για τις μελλοντικές συνέπειές του. Προφανώς, ο τραγικός απολογισμός στο Μάτι θα έχει και πολιτικές επιπτώσεις και πάντοτε αυτές είναι σε βάρος αυτού που έχει τη διαχείριση. Αυτές, όμως, θα είναι συνάρτηση, σε ικανό βαθμό, και του πώς αυτός, δηλαδή η κυβέρνηση, θα επιλέξει να δράσει. Όσο πιο πολύ αποφύγει να κυριαρχηθεί από το φόβο του κόστους στις επικείμενες εκλογές και αντιστοιχηθεί με το ιστορικό βάρος που θα έχει η φωτιά της Δευτέρας, τόσο μικρότερες θα είναι και οι πολιτικές συνέπειες.

Αν κάτι έχουμε καταλάβει αυτές τις μέρες από τον βομβαρδισμό των πληροφοριών, των εικόνων και των παντοειδών σχολίων, είναι ότι οι θάνατοι των συμπολιτών μας στο Μάτι είχαν προαναγγελθεί: ήταν βέβαιο ότι θα συμβούν, ήταν αβέβαιο πότε ακριβώς. Η συσσώρευση είκοσι χιλιάδων και πλέον ανθρώπων σε μια έκταση χωρίς πολεοδόμηση,χωρίς ρυμοτομία, χωρίς σχέδιο, χωρίς άδεια οικοδομής συχνά, χωρίς διέξοδο στη θάλασσα –αλλά μέσα στην καρδιά ενός πυκνού και εύφλευκτου πευκοδάσους– δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απλώς ασύγγνωστη αμέλεια. Είναι ένα διαρκές έγκλημα δεκαετιών, που οι συνέπειές του χρειάστηκαν λίγα λεπτά για να φανούν. Αυτή την ευθύνη ποιος θα την αναλάβει; Ποιος θα τοποθετήσει πάλι την ιερότητα της ζωής λίγο πιο πάνω από την ιερότητα της ιδιοκτησίας;

Ας πούμε την αλήθεια. Οι περιοχές αυθαιρέτων δεν μπορούν να ισοπεδωθούν ούτε να δημευθούν άπειρες περιουσίες. Όμως δεν είναι παράλογο να παγώσουν στην κατάσταση που βρίσκονται, σε καθεστώς υψηλών περιορισμών. Ανάλογο καθεστώς υπάρχει στους παραδοσιακούς οικισμούς και δεν αμφισβητείται από κανέναν. Σημαίνει ειδικός χωρικός σχεδιασμός, περιορισμένη δόμηση κατοίκησης και μόνο, απαγόρευση επεκτάσεων, κατεδάφιση περιφράξεων, ρυμοτομία. Μεγάλοι δρόμοι, υποδομές ασφαλείας, διέξοδοι διαφυγής, δίκτυα πυρόσβεσης. Μαζί με πραγματικά εφαρμοστέα και ρεαλιστικά σχέδια έκτακτης ανάγκης. Δεν μιλώ για τα αυτονόητα, τα φράγματα θανάτου, τις μάντρες στη θάλασσα. Αυτές μπορούν και πρέπει να πέσουν τώρα, εν θερμώ. Η κοινή γνώμη θα χειροκροτήσει.

Η «μηχανή» που παρήγαγε το τεράστιο πρόβλημα στην Αττική δούλευε ως εξής: είτε ατομικά είτε μέσω οικοδομικών συνεταιρισμών, προχωρούσε η παράνομη δόμηση. Τα Δασαρχεία έκαναν μελέτες και προτάσεις αποκατάστασης, έμεναν όμως στα συρτάρια. Μετά ερχόταν η κυβέρνηση και επέκτεινε το σχέδιο πόλης, δηλαδή νομιμοποιούσε την παράνομη δόμηση μαζί και τα επικίνδυνα και στρεβλά θανατηφόρα όπως αποδείχθηκε χαρακτηριστικά της. Το Μάτι ήταν μια ακραία περίπτωση αυτού του φαινομένου, διότι οι δρόμοι ήταν εξαιρετικά στενοί οι δε ακτές αποκλεισμένες από τις ιδιωτικές, παράνομες, φυσικά, περιφράξεις. Αυτό το υπόβαθρο συνάντησε και τα άλλα δεδομένα της φωτιάς (διαχειριστικά, φυσικά κ.ά.) και ζήσαμε την ανείπωτη τραγωδία. Ένα από τα ζητήματα που θα προκύψει τώρα είναι πώς θα οικοδομηθούν οι καμένες περιοχές και θα αποκατασταθούν τα σπίτια. Στα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση αναφέρεται ότι η αποκατάσταση των οικισμών θα γίνει με χωροταξικούς κανόνες. Μεταφέρουμε εδώ ένα απόσπασμα από συνέντευξη του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος στο Real FM, που το διευκρινίζει. «Το Μάτι δε μπορεί να χτιστεί όπως ήταν πριν. Θα χτιστεί με οργανωμένη δόμηση, με δρόμους και διεξόδους προς την παραλία. Η κήρυξη της αναδασωτέας περιοχής είναι δεδομένη, προβλέπεται από το Σύνταγμα, είναι συνταγματική μας υποχρέωση αλλά και πολιτική μας δέσμευση… Η πρόταση η δική μας είναι να γίνει πολεοδομική οργάνωση με δρόμους και διαφυγή προς την παραλία. Όλες οι περιοχές εκτός σχεδίου που μπαίνουν σε σχέδιο γίνονται με υποχρεωτική συνεισφορά γης από τους ιδιοκτήτες, ίσως αυτό περιόριζε ως τώρα τις πολιτικές αποφάσεις» ανέφερε.