Αναδημοσιεύσεις

14
04

Immanuel Wallerstein: Διαβάστε τον Καρλ Μαρξ

Πρώτα απ’ όλα, ο Μαρξ μας εξήγησε καλύτερα απ’ όλους ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ο φυσικός τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας. Στην Αθλιότητα της Φιλοσοφίας, που δημοσιεύτηκε όταν ήταν μόλις 29 χρονών, ήδη ειρωνεύονταν τους αστούς οικονομολόγους που επιχειρηματολογούσαν πως οι καπιταλιστικές σχέσεις «είναι φυσικοί νόμοι, ανεξάρτητοι από τις επιδράσεις του χρόνου». Ο Μαρξ έγραψε πως γι αυτούς «έχει υπάρξει ιστορία, αφού στους θεσμούς της φεουδαρχίας βρίσκουμε αρκετά διαφορετικές σχέσεις παραγωγής από εκείνες της αστικής κοινωνίας», αλλά ότι δεν εφάρμοσαν την ιστορία στο τρόπο παραγωγής που υποστήριξαν, παρά παρουσίασαν τον καπιταλισμό «ως φυσικό και αιώνιο». Στο βιβλίο μου Ιστορικός Καπιταλισμός προσπάθησα να πω πως ο καπιταλισμός είναι κάτι που προέκυψε ιστορικά, σε αντίθεση με κάποια αόριστη και ασαφή ιδέα που υιοθετήθηκε από πολλούς οικονομολόγους. Υποστήριξα αρκετές φορές ότι δεν υπάρχει καπιταλισμός που δεν είναι ιστορικός καπιταλισμός. Είναι τόσο απλό για μένα όσο ότι οφείλουμε πολλά στο Μαρξ. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να πω στους νέους είναι ότι πρέπει να τον διαβάσουν. Μην διαβάσετε γι 'αυτόν, αλλά διαβάστε τον Μαρξ. Λίγοι άνθρωποι - σε σύγκριση με τους πολλούς που μιλάνε γι 'αυτόν - διαβάζουν στην πραγματικότητα τον Μαρξ. Αυτό ισχύει και για τον Adam Smith. Γενικά συνήθως διαβάζουμε για τους κλασσικούς. Οι άνθρωποι μαθαίνουν γι 'αυτούς μέσω της σύνοψης άλλων ανθρώπων. Θέλουν να εξοικονομήσουν χρόνο, αλλά, στην πραγματικότητα, αυτό είναι χάσιμο χρόνου! Χρειάζεται κανείς να διαβάσει ενδιαφέροντες ανθρώπους και ο Μαρξ είναι ο πιο ενδιαφέρον μελετητής του 19ου και 20ου αιώνα. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι 'αυτό. Κανείς δεν είναι ίσος του σε ό,τι αφορά τον αριθμό των θεματικών με τις οποίες καταπιάστηκε, ούτε και σε ό,τι έχει να κάνει με την ποιότητα της ανάλυσής του. Έτσι, το μήνυμά μου προς τη νέα γενιά είναι ότι ο Μαρξ αξίζει πραγματικά να τον ανακαλύψετε, αλλά πρέπει να τον διαβάσετε, να τον διαβάσετε, να διαβάσετε εκείνον. Να διαβάσετε τον Karl Marx!
Περισσότερα »
14
04

Νίκος Παναγιωτόπουλος: Ο κοινωνιολόγος σήμερα πρέπει να αντισταθεί στην επικυριαρχία των αγορών

Υπερασπίζομαι μια στάση με τον κόσμο και τη γνώση που είναι αντίθετη μ’ αυτή που προωθεί ο κοινωνικά κυρίαρχος ορισμός της κοινωνιολογίας. Βρίσκεται στον αντίποδα αυτού που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «ηρωική πόζα». Στη στάση δηλαδή αυτή των κοινωνικών επιστημόνων η οποία συνδέεται με την ψευδαίσθηση μιας πανταχού παρούσας κοινωνιολογίας που είναι ικανή να απαντήσει, με την αίσθηση ενός ασαφούς πολιτικού καθήκοντος, σε κάθε ερώτημα γενικού ενδιαφέροντος, ακόμη κι όταν αυτό δεν τίθεται. Είναι η στάση που υιοθετήθηκε από εκπροσώπους της γενιάς που (δια)μορφώθηκε τις δεκαετίες του 1960-70 κυρίως στη Γαλλία και αναπαράγεται μέχρι σήμερα από αυτούς που άφησαν στο πόδι τους. Είναι μια στάση η οποία επέτρεψε τη μετατροπή του κάθε λογής τίτλου “κοινωνικής στράτευσης και μαχητικότητας” σε ψευδο-επιστημονικό κεφάλαιο. Βρίσκεται όμως και στον αντίποδα της «τεχνοκρατικής πόζας» που οδηγεί συχνά σε μια «κρατική επιστήμη», σε μια επιστήμη η οποία λειτουργεί υποστηρικτικά στο κράτος προκειμένου να θεμελιωθεί καλύτερα η επιτελεστική εξουσία του, δηλαδή να δημιουργεί μια πραγματικότητα απλώς ονοματίζοντάς την.
Περισσότερα »
14
04

7 δισ, ένας τυφλός, ένας φανταστικός & 4 ολοκληρωμένοι αυτοκινητόδρομοι

Το 2017 ολοκληρώθηκαν οι νέοι αυτοκινητόδρομοι, οι οποίοι άλλαξαν ριζικά τον χάρτη του εθνικού οδικού δικτύου. Σημαντικότατο τμήμα της συνολικής δαπάνης κατασκευής αποτέλεσαν οι αποζημιώσεις προς τους παραχωρησιούχους, με ευθύνη του Δημοσίου, όπως πιστοποιεί η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για την περίοδο 2000-2014. Οι πρόσθετες τελικές αποζημιώσεις ανήλθαν σε 1,1 δισ. ευρώ.
Περισσότερα »
14
04

Ερώτηση 23 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στον υπουργό Δικαιοσύνης για τον Βασίλη Δημάκη

* Ποιες πρωτοβουλίες, θεσμικές και πολιτικές, προτίθεται να αναλάβει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, για να μην απειληθεί η ζωή και η σωματική ακεραιότητα του απεργού πείνας και δίψας Βασιλείου Δημάκη; * Σε ποιες ενέργειες, διοικητικές ή και νομοθετικές, μπορεί να προβεί το υπουργείο Δικαιοσύνης ώστε να υποβοηθούνται αποτελεσματικά στην παρακολούθηση των σπουδών τους κρατούμενοι φοιτητές και μαθητές;
Περισσότερα »
12
04

Να δικαιωθεί ο Βασίλης Δημάκης

Ο Δημάκης μπορει να μας απογοητεύσει. Γιατι ειναι άνθρωπος. Η πείνα και η δίψα (έχει χάσει το 18% του βάρους του) και αποφασιστικότητα και η μαχητικότητα που δείχνει, όμως, δίνουν τη σοβαρή εντύπωση ότι την εννοεί τη στροφή στη ζωή του. Στον αγώνα του για τα δικαιώματά του, στον ακτιβισμό του, στη λύσσα του να ανοίξει το μυαλό του και να προλάβει τα χαμένα τρένα του, ειμαι μαζί του. Επιλέγω να πιστέψω στον Βασίλη και στα δικαιώματά του· επιλέγω να πιστέψω ότι στη συγκεκριμένη μάχη πρέπει να κερδίσει αυτός και όχι τα βολεμένα δίκτυα που με προσωπικό του κίνδυνο καταγγέλλει. Σε μια φάση που ελάχιστα ειναι τα πράγματα για τα οποία αξίζει να αγωνίζεται κανείς, η μάχη του Βασίλη με τα εμπόδια και την τρέλα του ελληνικού (αντι)σωφρονιστικού συστήματος, με τα παρακυκλώματα των φυλακών (και δεν εννοώ αυτά των φυλακόβιων), με τη γραφειοκρατία, με την αποσπασματικά ενημερωμένη δικαιοσύνη, με τον στερεοτυπικό φόβο του *ελεύθερου* έναντι του εγκλείστου, με τη γενική, αντιδραστική ανησυχία του μέσου νοικοκύρη και, κυρίως, η μάχη του με τον δικό του κακό εαυτό, με ενδιαφέρει προσωπικά. Η σταδιακή εξοικείωση με την καταπάτηση των δικαιωμάτων των άλλων ποτέ δεν καταλήγει καλά για κανένα, για αυτό πάντα έχουν νόημα οι συμβολικές σταυροφορίες που καποιος γενναίος ξεκινά εναντίον του συστήματος που λειτουργεί κατα (αφανή) παράβαση των αρχών που το διέπουν.
Περισσότερα »
11
04

La Zad: Μια διαφορετική ζωή είναι εφικτή και δεν αρέσει στον Μακρόν

Όλα ξεκίνησαν την δεκαετία του 1960 όπου η τάση της αστικοποίησης και της συγκέντρωσης του πληθυσμού στην πρωτεύουσα ήταν ιδιαίτερα αυξημένη. Σε μια προσπάθεια αποκέντρωσης, η γαλλική κυβέρνηση αποφασίζει την δημιουργία ενός μεγάλου αεροδρομίου εκτός Παρισιού και συγκεκριμένα στη Notre-Dame-Des-Landes, μια περιοχή 25 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης Νάντη. Θα αντικαθιστούσε το αεροδρόμιο της πόλης και θα προσέλκυε το ενδιαφέρον των επενδυτών, ενώ θα βοηθούσε στην περιφερειακή ανάπτυξη. Φυσικά το αναπτυξιακό σχέδιο δεν υπολόγιζε ούτε τους αγρότες που ζούσαν στην περιοχή και καλλιεργούσαν εκεί ούτε το φυσικό πλούτο της περιοχής. Έτσι οι πρώτοι που αντιστάθηκαν στο σχέδιο ανάπτυξης με κάθε κόστος ήταν οι αγρότες της περιοχής, οι οποίοι οργανώνονται ήδη από το 1972. Τελικά, το σχέδιο αναβάλλεται για κάποιες δεκαετίες λόγω της πετρελαϊκής κρίσης, αλλά και της δημιουργίας ταχείας σιδηροδρομικής γραμμής στην περιοχή.
Περισσότερα »
11
04

Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης: Ένα βήμα προς τα εμπρός, με μια παράδοξη λοξοδρόμηση

Η άποψη που υποστηρίζει ότι από μόνο του το γεγονός ότι αυτό το κράτος χρησιμοποιεί τον όρο Μακεδονία και τον όρο «μακεδονικός» παράγει αλυτρωτισμό δεν μπορεί να σταθεί, δεν μπορεί να υποστηριχθεί σοβαρά. Για να στοιχειοθετείται αλυτρωτισμός θα πρέπει να εκφράζεται μια ισχυρή βούληση από το κράτος για εδαφική επέκταση σε βάρος κάποιου άλλου. Δεν νομίζω ότι εκφράζεται κάτι τέτοιο στην περίπτωσή μας. Πόσο μάλλον, όταν στις διαπραγματεύσεις του 1992 – 1993 το κράτος αυτό άλλαξε τη σημαία του και έβαλε στο Σύνταγμά του μια ρήτρα που λέει ότι δεν έχει βλέψεις αλυτρωτικού χαρακτήρα απέναντι στα γειτονικά του κράτη. Στην Ελλάδα, η συζήτηση για τον αλυτρωτισμό των γειτόνων έχει χάσει την επαφή με την πραγματολογική του διάσταση.
Περισσότερα »
10
04

Ακροδεξιά με τιμές αρχηγού κράτους

Η προηγούμενη εβδομάδα σημαδεύτηκε από δύο σημειακές θεσμικές υποχωρήσεις απέναντι στην Ακροδεξιά. Η πρώτη σημειώθηκε στην υποδοχή του «Αγίου Φωτός», την οποία η Αριστερά παλιότερα αντιμετώπιζε σκωπτικά. Ακόμα και σήμερα κυβερνητικοί βουλευτές αποστασιοποιούνται, επιχειρώντας να διασκεδάσουν την εύλογη αμηχανία τους. Ομως η «κυβερνώσα» Αριστερά δεν άλλαξε την εκδήλωση αυτή, δεν διατυπώνει καν θέση για το θέμα. Η φλόγα συνεχίζει να έρχεται με τιμές αρχηγού κράτους.
Περισσότερα »
10
04

Χρέος-Εξωτερική Πολιτική: Μπροστά σε σημαντικούς κόμβους

Δύο από τα πολύ σοβαρά εκκρεμή ζητήματα για τη χώρα, που επιχειρεί να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση, το τέλος του μνημονιακού προγράμματος και η ελάφρυνση του χρέους και η συμφωνία για το Μακεδονικό με την βόρεια γείτονα μας ΠΓΔΜ, όπως προκύπτει από τις εξελίξεις την προηγούμενη εβδομάδα, φαίνεται ότι είναι σε καλό δρόμο. Τα αντικυβερνητικά ΜΜΕ, βέβαια, επιχειρούν να το αποκρύψουν με διάφορους τρόπους, προβάλλοντας, κινδυνολογικά μάλιστα, διάφορες ειδήσεις ήσσονος σημασίας ή εκμεταλλευόμενα διάφορες αμετροέπειες κυβερνητικών στελεχών που δυστυχώς δεν λείπουν. Οι ειδήσεις σχετικά με τις ζυμώσεις για την ελάφρυνση του χρέους, αποκαλύπτουν ότι οι δανειστές εξετάζουν συγκεκριμένες πια προτάσεις, που γρήγορα θα πάρουν τελική μορφή, καθώς θα ολοκληρώνονται τα προαπαιτούμενα και θα συνομολογείται και η συμφωνία των δεσμεύσεων για το «μετά». Προφανώς, είναι ακόμη μακρύς ο δρόμος, αλλά άρχισε να διατρέχεται, και σε βατές συνθήκες. Το κρίσιμο είναι οι βαθμοί ελευθερίας που θα εξασφαλισθούν για το «μετά», δηλαδή η δυνατότητα να ασκηθεί μια πολιτική όλο και περισσότερο και με τα χρώματα της Αριστεράς. Και αυτό χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, προσοχή και επιμονή στο στόχο.
Περισσότερα »
08
04

Ένα εμβληματικό κείμενο για τη φεμινιστική και μετααποικιακή θεωρία

Αν σε κάτι ασκεί κριτική η Σπίβακ είναι στις προσπάθειες των δυτικών διανοούμενων να μιλήσουν εν ονόματι του άλλου, να «παρουσιάσουν τη δική του φωνή». Η ίδια βλέπει πίσω απ’ αυτό την εμμονή της Δύσης να συντηρεί τον εαυτό της ως υποκείμενο, και αντιλαμβάνεται το λόγο των δυτικών διανοούμενων για τον Άλλον ως ένα λόγο διαφανή που μιλά κυρίως ή και αποκλειστικά για τον εαυτό του. Άρα η απάντηση της Σπίβακ είναι ότι ο τριτοκοσμικός υποτελής Άλλος δεν μπορεί να μιλήσει, ακόμη κι όταν καταφέρει να υπερβεί τα επιφανειακά δεσμά της υποτέλειάς του, ακριβώς επειδή ο λόγος που κατασκευάζει η Δύση γι’ αυτόν, ακόμη και στις πιο προοδευτικές και ριζοσπαστικές εκδοχές της, εξακολουθεί να προέρχεται από τη λογοθετική και φαλλογοκεντρική ηγεμονία της. Από την άλλη πλευρά, εξετάζει τη θεωρητική συμβολή των προερχόμενων από τον Τρίτο Κόσμο επιστημόνων και στοχαστών που συγκροτούν το πεδίο των «Σπουδών των υποτελών», Ινδών κατά κύριο λόγο, στην εθνοκεντρική οπτική των οποίων ασκεί επίσης κριτική. Αλλά και η αποδομητική θεωρία του Ντεριντά, που γίνεται το βασικό εργαλείο της για να υπερβεί την εθνοκεντρική κατασκευή του υποκειμένου, αξιοποιείται κυρίως πολιτικά ως φορέας αβεβαιότητας, ή νοηματικού κενού, ως επίκληση ή κάλεσμα προς τον «ολοκληρωτικά Άλλο», εμπλουτίζοντας έτσι αμοιβαία και τη θεωρία της αποδόμησης και τις μετααποικιακές και φεμινιστικές προσεγγίσεις.
Περισσότερα »