ΣΥΡΙΖΑ

Εχει ενδιαφέρον να κρίνουμε τον απολογισμό των πρώτων εκατό ημερών της ΝΔ με δυο, τουλάχιστον, τρόπους. Πρώτον, από τη δική μας σκοπιά. Δεν θα δυσκολευτούμε για να συμπεράνουμε ότι έχει εφαρμόσει στο ακέραιο αυτό που προπαγάνδιζε προεκλογικά ότι, δηλαδή, θα υποτάξει τα πάντα, όταν θα νομοθετεί και υλοποιεί την πολιτική της, στα συμφέροντα του ιδιωτικού τομέα, ευνοούν ακόμη και συγκεκριμένους ιδιώτες. Το δημόσιο συμφέρον, είτε αυτό αφορά τη ζωή χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων, είτε το περιβάλλον, τον πολιτισμό, γενικά όσους έχουν ανάγκη την πρόνοια του κράτους απουσιάζει παντελώς ή συμπιέζεται. Απ’ αυτή την άποψη, η επίθεση εναντίον της εργασίας θα έχει το προβάδισμα. Θεσμικά – κυρίως – με αφαίρεση δικαιωμάτων που δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για να συμπιεσθούν μισθοί και δικαιώματα. Ποσοτικά, οι ελαφρύνσεις του Προϋπολογισμού, δεν αφορούν μισθωτούς. Είναι κραυγαλέα η ταξική μεροληψία της κυβερνώσας Δεξιάς που δεν άντεξε ως και η «Καθημερινή» και μιλάει, σε κύριο άρθρο, για «βαριά παράλειψη». Επισημαίνει: «Στον κατάλογο, όμως, των ευεργετηθέντων υπάρχει μια βαριά παράλειψη. Ενώ έχει ληφθεί μέριμνα για την ελάφρυνση των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιχειρήσεων, απουσιάζουν από τη δέσμη των ελαφρύνσεων για το 2020 οι μισθωτοί». Μια ματιά στα πρακτικά της βουλής από τη διαβούλευση για το «Αναπτυξιακό» συμπληρώνει την εικόνα. Αυτό τον νόμο, το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα συμπύκνωσης αντιλήψεων του σημερινού νεοφιλελεύθερου – νεοδεξιού – παλαιοδεξιού υβρίδιου που είναι η ΝΔ σήμερα. Τον υποστήριξαν ένθερμα οι επιχειρηματίες – πλην μικρομεσαίων – και τον απέκρουσαν αρχαιολόγοι, συνδικάτα, περιβαλλοντικές οργανώσεις κ.ά.

Η Αριστερά σήμερα δεν μπορεί να επιδιώκει απλά τη συνέχιση της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Πρέπει να επιδιώξει τη γέννηση ενός νέου καθεστώτος, που προσωρινά ονομάζεται σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία, αλλά θα είναι στην πραγματικότητα το καθεστώς που χάρη σε νέες γνωσιακές, θεσμικές και κοινωνικές κατακτήσεις, και χάρη στην αξιοποίηση επιτυχημένων μεθόδων του παρελθόντος, θα σώσει τις ανθρώπινες κοινωνίες από την κατάρρευση.

Προς το παρόν ο ψηφιακός μετασχηματισμός, κατά τις διακηρύξεις των παραγόντων που τον ελέγχουν, συνίσταται στον επανασχεδιασμό του συστήματος σύνδεσης των ανθρώπων, των διάφορων δεδομένων και διαδικασιών με τη συμβολή της τεχνητής νοημοσύνης και των «έξυπνων» συσκευών. Οι ένθερμοι οπαδοί του υποστηρίζουν ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός αυξάνει εντυπωσιακά την παραγωγικότητα και αναβαθμίζει τη συνεργασία στην παραγωγική διαδικασία ανάμεσα σε άτομα και κοινωνικές τάξεις. Η άποψη γίνεται δεκτή και από τμήματα του προοδευτικού χώρου με το επιχείρημα ότι “αν δε μπορείς να ανατρέψεις τον καπιταλισμό, πρέπει να εργαστείς για μια νέα θεσμική ισορροπία, ευνοϊκότερη για τους εργαζομένους, μέσα στο πλαίσιο του καπιταλισμού”. Με την πρώτη ματιά γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για την καθόλου πρωτότυπη ιδέα της αναζήτησης εναλλακτικών στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Το μετασχηματιστικό σχέδιο σε συνδυασμό με τη συμβολή της τεχνητής νοημοσύνης θα τροποποιήσει τις κοινωνικές σχέσεις κεφαλαίου-εργασίας, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί ώς τώρα. Στο ζεύγος καπιταλιστές - εργατική τάξη οι εργάτες είναι απαραίτητοι για τους καπιταλιστές, που απομυζούν από αυτούς την υπεραξία. Όταν οι εργάτες υποκατασταθούν από τα ρομπότ, το κεφάλαιο θα τους χρειάζεται μόνο ως καταναλωτές. Νέες μορφές στυγνής καταπίεσης θα τους περιμένουν.

Η διαδικασία για το 3ο συνέδριο «τομής και συνέχειας» του ΣΥΡΙΖΑ θα έχει νόημα εφόσον συνειδητοποιήσουμε ότι η συζήτηση επί της ουσίας θα πρέπει να αφορά την ταυτότητα της Αριστεράς του 21ου αιώνα. Πρώτη και απαραίτητη παράμετρος της νέας εποχής του ΣΥΡΙΖΑ είναι η προγραμματική ανασυγκρότησή του, η εκπόνηση ενός προγράμματος της μεταμνημονιακής εποχής που κατά τη γνώμη μου πρέπει να στηρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες: 1. Την υπέρβαση των κοινωνικών ανισοτήτων και την προστασία της εργασίας. 2. Την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο σημείο αυτό οφείλουμε να υπογραμμίσουμε την ανάγκη ενός ριζικού επαναπροσανατολισμού σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν μας. Εάν δεν θέλουμε η οικολογική σημαία να είναι σημαία ευκαιρίας, εάν θέλουμε να δημιουργήσουμε ισχυρούς δεσμούς με τη νέα γενιά που διαδηλώνει για να αλλάξει το σύστημα και όχι το κλίμα, οφείλουμε να δούμε αυτοκριτικά και να διορθώσουμε αποφασιστικά την πολιτική μας σχετικά με τις εξορύξεις στις ελληνικές θάλασσες αλλά και σε άλλα μέτωπα (Αγραφα, Σκουριές, καύση απορριμμάτων). 3. Την εμβάθυνση της δημοκρατίας, τη διεύρυνση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, την προστασία της διαφορετικότητας, τη δημοκρατική και ανθρωπιστική διαχείριση του προσφυγικού. Στη δική μου οπτική οι τρεις παραπάνω άξονες συγκροτούν τον πυρήνα του προγράμματος του δημοκρατικού δρόμου για τον σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία. Πρόγραμμα που θα αποκαταστήσει και θα διευρύνει τη σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με τις δυνάμεις της εργασίας, κυρίως με τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, όπου ηττηθήκαμε εμφατικά στις πρόσφατες εκλογές, και τη νεολαία.

Η σχηματοποίηση του ανοίγματος, μονοσήμαντα στην Προοδευτική Συμμαχία, είναι σοβαρό πολιτικό λάθος. Αν υιοθετηθεί μια τέτοια αντίληψη, είναι σαν να αγνοούμε την τεράστια δυναμική της νεολαίας, που ουδεμία σχέση έχει με ιστορικά πολιτικά εγχειρήματα (για παράδειγμα με το ΠΑΣΟΚ) και που προσέγγισαν τον ΣΥΡΙΖΑ για άλλους λόγους. Όπως, επίσης, τον λαϊκό κόσμο που ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ όχι γιατί συμπορεύτηκαν μαζί μας επώνυμα στελέχη του παλαιού πολιτικού συστήματος ή προσωπικότητες της ευρύτερης αριστεράς, αλλά γιατί υπερασπιστήκαμε, έστω και με αμφισημίες, τα συμφέροντα και τις ανάγκες του. Συνεπώς, το αναγκαίο άνοιγμα και η αξιοποίηση των ψηφιακών δυνατοτήτων δεν ταυτίζονται με πιο μετριοπαθείς πολιτικές, αλλά αντίθετα, με μια νέα ριζοσπαστικοποίηση, με μια οικολογική οπτική στη νέα πραγματικότητα. Αλλά και ένα άλλο τμήμα ανθρώπων που μας προσέγγισαν στην κάλπη, ενδεχομένως με κριτική ματιά, έφτασαν μέχρι εκεί για τις Πρέσπες, για το τέλος της συμπόρευσης με τους ΑΝΕΛ, για τις κινηματικές και νομοθετικές πρωτοβουλίες σε ότι είχε να κάνει με την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Να αποσαφηνίσουμε ένα ακόμα ζήτημα. Η συζήτηση για τις ψηφιακές δυνατότητες έχει τεράστιο ενδιαφέρον. Ελλοχεύει όμως ο κίνδυνος να αδικήσουμε τη συζήτηση ή να θέσουμε ένα ακόμα κάλπικο δίλημμα. Να θεωρήσουμε ότι κάποιοι είναι φοβικοί στις νέες τεχνολογίες και άλλοι ανοιχτοί. Λάθος… Ως φαίνεται συμφωνούμε όλες και όλοι στην ανάγκη αξιοποίησης των ψηφιακών εργαλείων. Ωστόσο, δεν σημαίνει ότι μετατρέπουμε το κόμμα μας σε ψηφιακό πολιτικό φορέα. Σε ένα κλικ και σε πολλά λάικ. Οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες δίνουν τη δυνατότητα σε ευρύτερο κόσμο, κυρίως σε νεότερες γενιές, να έχουν ενημέρωση, να συμμετάσχουν σε διάλογο και διαβούλευση πάνω σε κρίσιμα ζητήματα, που μας απασχολούν. Στο χέρι μας είναι αυτή η τεράστια και αναγκαία δυνατότητα να μην μετατραπεί σε στρατό εκλεκτόρων. Το ένα κλικ, λοιπόν, μπορεί να μετασχηματιστεί σε συμμετοχή και δράση. Αρκεί να έχουμε αυτό τον προσανατολισμό. Τους ανθρώπους, που καλούμε να γίνουν μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, δεν τους θέλουμε εικονικούς μας φίλους, τους θέλουμε συμμέτοχους σε μια πορεία δύσβατη, αλλά ταυτόχρονα απελευθερωτική. Δεν θέλουμε ανθρώπους που δεν θα γνωρίσουμε ποτέ από κοντά. Η αυτοπρόσωπη, λοιπόν, παρουσία είναι ασφαλώς αναγκαία, όπως αναγκαία είναι και η διεύρυνση των δυνατοτήτων συμμετοχής και διαλόγου.

Στο θέμα της ταχτικής [ο ΣΥΡΙΖΑ] πρέπει να συνδράμει στην δημιουργία ενός αντιδεξιού, αντινεοφιλελεύθερου και αντιαυταρχικού μετώπου. Το αντιδεξιό είναι απαραίτητο, γιατί η πολιτική στόχευση είναι πλέον συγκεκριμένη, και είδαμε ότι λειτούργησε στις βουλευτικές εκλογές, όταν κρινόταν ποια παράταξη θα κυβερνήσει. Αυτό επίσης θα εκμηδενίσει την αναγκαιότητα ύπαρξης του ΚΙΝΑΛ. Το αντινεοφιλελεύθερο γιατί θα πρέπει να εμπνέει νέες διεκδικήσεις και ακύρωση, όσων παρεμβάσεων θα επιχειρηθούν υπέρ του κεφαλαίου από την ΝΔ στο μέλλον, αλλά ταυτόχρονα υπερασπίζεται και ότι θετικό πρόλαβε να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Το αντιαυταρχικό διότι έχει τεράστια πολιτική σημασία να ακυρωθεί ο φόβος και ο κομφορμισμός, ο δήθεν ρεαλισμός, αλλά και να αξιοποιήσει την μαχητικότητα του αντιεξουσιαστικού χώρου, και του χώρου των δικαιωμάτων. Βέβαια τα μέτωπα δεν οικοδομούνται κατά παραγγελία, δεν είναι ένα πρόγραμμα να το αναθέσεις σε μια ομάδα ή ένα κόμμα, ούτε μια επιθυμία ενός ή περισσότερων ηγετών. Οικοδομείται στην πράξη και περνά από χιλιάδες κύματα, νίκες και ήττες αλλά και δοκιμασίες. Περιλαμβάνει συσσώρευση εμπειριών και συνειδητές παρεμβάσεις. Όταν έρθουν (αν έρθουν) τα αυθόρμητα ξεσπάσματα όπως το κίνημα των πλατειών ή τα κίτρινα γιλέκα, θα πρέπει να έχει την ετοιμότητα να τα συνδράμει και να πάει μαζί τους. Μόνο έτσι θα είναι νικηφόρο ως μέτωπο. Η διαλεκτική του τυχαίου και του αναγκαίου, είναι αμείλικτος κοινωνικός νόμος και δεν μπορείς να την ακυρώσεις. Αλλά η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία.