ΣΥΡΙΖΑ

Η απάντηση στο ερώτημα: αν αυτό που φιλοδοξούμε να παραχθεί είναι ένα πολιτικό υποκείμενο οργανικά συνδεδεμένο με την ιστορία και την κοινωνία, που παράγει ιδέες, ταυτότητα, πολιτική κουλτούρα και διεκδικεί την ιδεολογική ηγεμονία, ή αν η προτεραιότητα είναι η συγκρότηση ενός αποτελεσματικότερου μηχανισμού διεκδίκησης της κυβερνητικής εξουσίας, είναι απολύτως υποχρεωτική. Η ιστορική εμπειρία πάντως δείχνει ότι η αναμέτρηση με το νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα απαιτεί μια Αριστερά υψηλών προδιαγραφών και απαιτήσεων. Το ζήτημα της Ταυτότητας και της Ιδεολογίας του νέου κόμματος βρίσκεται στην καρδιά της συγκρότησής του. Η συζήτησή του, που ήδη ξεκίνησε, δεν θα είναι εύκολη. Θα ήταν πολύ χρήσιμο, μορφωτικοί θεσμοί και διανοούμενοι που κινούνται στον χώρο της Αριστεράς να συμβάλλουν στην αποσαφήνιση εννοιών και στην μεθοδολογική προσέγγιση θεμάτων που δεν προσφέρονται για στείρα πολεμική. Αποσπασματικά και σχηματικά μπορούν να καταγραφούν κάποια σημεία ενδεικτικά της συνθετότητας του ζητήματος: Η αποδιάρθρωση ισχυρών κομματικών ταυτοτήτων στην χώρα μας και στην Ευρώπη παρήγαγε ανίσχυρα πολιτικά υβρίδια μιας «κεντρώας» στάσης, που αφομοιώθηκαν εύκολα από τον κυρίαρχο φιλελευθερισμό. Το παράδειγμα της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας και του Ιταλικού Κ.Κ. αποτελεί τυπικό δείγμα. Εκείνες οι ταυτότητες δεν αντλούσαν την συνοχή και την αποτελεσματικότητά τους από «προγράμματα» και τρέχουσες πολιτικές. Συνδέθηκαν με το πάθος, τη στράτευση, τις προσδοκίες και τις φαντασιώσεις των ανθρώπων, μέσω ιδεών και εναλλακτικών, ευρύτερα πολιτισμικών πρακτικών, που αμφισβητούσαν την καπιταλιστική ιδεολογική ηγεμονία. Η αντίληψη πως οι σύγχρονες κομματικές ταυτότητες μπορούν να συγκροτούνται μόνο Πολιτικά και Προγραμματικά είναι άκρως ιδεολογική ͘ ανήκει σ’ αυτό που ο Ελεφάντης χαρακτήρισε ως «ιδεολογία της μη ιδεολογίας». Η συγκρότηση της ταυτότητας του νέου κόμματος θα είναι μια δύσκολη διεργασία. Αυτό που επιβάλλεται, δεν είναι να οικοδομήσουμε τον φράχτη της αυτοαναφορικότητάς μας. Αυτό που μας αρμόζει είναι μια ταυτότητα – παράθυρο, για να κατανοήσουμε την κοινωνία και να συνομιλήσουμε μαζί της, από την σκοπιά των υποτελών.

Τι πέτυχε στην οικονομία; Πώς ομαλοποίησε την εκπαίδευση σε συνθήκες Μνημονίου; Πώς κράτησε όρθια την Υγεία; Πώς πήρε μέτρα προστασίας στα εργασιακά; Και τι έκανε λάθος; Πώς απέτυχε στον χώρο των ΜΜΕ; Αστοχες συμμαχίες, καμία εκκαθάριση μιντιακού τοπίου, τραγικά λάθη στην ΕΡΤ. Γιατί δεν προσπάθησε αποφασιστικά να ρυθμίσει τις σχέσεις Κράτους - Εκκλησίας; Γιατί στο προσφυγικό, αν και επιτυχώς εξέπεμψε σήμα αλληλεγγύης, βούλιαξε στη λάσπη της Μόριας; Γιατί φετιχοποίησε τη συμφωνία-μέγκενη Ε.Ε. - Τουρκίας; Πρέπει να αναστοχαστεί με ψυχραιμία. Ούτε αυτομαστίγωμα, ούτε αυταρέσκεια. (...) Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάλαβε την έκταση της κρίσης, τη διάβασε στη διεθνή της διάσταση, είχε αργοπορημένη αλλά ορθή εκτίμηση των συσχετισμών, κράτησε φιλολαϊκό χαρακτήρα, έβγαλε πέρα το πρόγραμμα. Είναι για να πανηγυρίζει; Οχι. Μνημονιακή λιτότητα με μεγάλο κόστος επέβαλε. Οντως άμβλυνε κοινωνικές επιπτώσεις. Αλλά όχι πανηγύρια, όχι success stories. (...) Αντίβαρο στη μνημονιακή στροφή, σύνδεση με Κεντροαριστερά και πολιτικό φιλελευθερισμό. Δεν ήταν πρώτη προτεραιότητα, δεν ήταν αμελητέες. Σύμφωνο συμβίωσης, ταυτότητα φύλου, αντιρατσιστική νομοθεσία, πρόσβαση στην υγεία, ιθαγένεια. Μπορούσαν να γίνουν περισσότερα, μα θα αργήσουμε πολύ να δούμε άλλα.

Ο Συνασπισμός και ο ΣΥΡΙΖΑ κατέκτησαν τη ριζοσπαστική και κινηματική ιδιότητα στην ταυτότητά τους όχι επειδή την εγγράψανε στον τίτλο τους, αλλά από τη στιγμή που ενταχθήκανε στην κίνηση της κοινωνίας, στο αντιπαγκοσμιοποιητικό, το αντιπολεμικό κίνημα, το αμεσοδημοκρατικό των πλατειών, στην κοινωνική διαμαρτυρία για τον νεοφιλελευθερισμό και τα Μνημόνια, στην αλληλεγγύη στους μετανάστες και πρόσφυγες Στη δική μας ταυτότητα και πολλών φίλων και συνοδοιπόρων εγγράφονται οι αξίες της ισότητας, της ελευθερίας, η αλληλεγγύη, η αντίθεση μας στον εθνικισμό, τον ρατσισμό, την ομοφοβία. Με αυτή την έννοια, δεν είναι ευπρόσδεκτοι οι ολίγον ρατσιστές, οι ολίγον εθνικιστές, οι ολίγον σεξιστές, με το επιχείρημα ότι είναι «λεβέντες» Το πρόγραμμα είναι το πιο δύσκολο κομμάτι της ανασύνταξης του ΣΥΡΙΖΑ, το πιο σύνθετο και το πιο απαιτητικό. Το κορυφαίο ερώτημα είναι: Ποια πολιτική να εφαρμόσουμε όταν επανέλθουμε; Ποιοι είναι οι μεγάλοι μετασχηματισμοί που πρέπει να κάνουμε για να μεταμορφωθεί η οικονομία και η κοινωνία; Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ένας ανοδικός κύκλος αγώνων αναπτύσσεται παγκόσμια με ατμομηχανή τη νεανική ριζοσπαστικότητα και με αιτήματα δομικής αντιπαλότητας σε έναν καπιταλισμό που εξαθλιώνει τους ανθρώπους και καταστρέφει το περιβάλλον. Δεν είναι παράδοξο ότι η Σουηδή πιτσιρίκα, η Γκρέτα Τούνμπεργκ, δεν μιλά για βελτιωτικές λύσεις, για ένα πράσινο new deal, αλλά μιλά για την αλλαγή του συστήματος, για αντικαπιταλισμό

Η επιμονή σε ζητήματα δομής του κόμματος έχει να κάνει τόσο με τη συζήτηση για τον κίνδυνο «πασοκοποίησης» όσο και με τη συζήτηση για τη συμμετοχή των μελών. Ένας από τους βασικότερους λόγους της «πασοκοποίησης» του ΠΑΣΟΚ ήταν η αμορφία αυτού του κόμματος, η οποία εμπόδιζε τη συμμετοχή των μελών του στην διαμόρφωση και την εφαρμογή της πολιτικής, κι έτσι αυτά παρέμειναν αρμοδιότητες μιας στενής ομάδας περί τον Ανδρέα Παπανδρέου, με όλους τους βυζαντινισμούς τη διαπλοκή, εντέλει τη διαφθορά που ευνοείται από την αδιαφάνεια. Η αμορφία είναι χαρακτηριστικό των ελληνικών αστικών κομμάτων, ακριβώς επειδή επιτρέπει αυθαιρεσίες της ηγεσίας, αλλά, όλο και περισσότερο, επειδή ευνοεί τη διαφθορά. Αντίθετα, εξαρχής, η μορφοποιημένη δομή ήταν χαρακτηριστικό των κομμάτων που αναφέρονταν στο εργατικό κίνημα – χωρίς αυτό, βέβαια, να αποτελεί εγγύηση σωστής πολιτικής, «αριστεράδας», δημοκρατίας, συμμετοχής των μελών του κόμματος και άρδευσης από τα λαϊκά κινήματα. Αλλά χωρίς αυτό, η έλλειψη δημοκρατίας, ο αποκλεισμός των μελών από τη διαδικασία της διαμόρφωσης της βούλησης και της πολιτικής του κόμματος και η απομάκρυνση από τις τάσεις και τις αξιώσεις που αναπτύσσονται στον λαό είναι απολύτως βέβαιο ότι θα συμβούν και ο κίνδυνος της διαφθοράς θα μεγαλώσει.