Συνεντεύξεις

Η καταπολέμηση των ανισοτήτων πρέπει να βρίσκεται στον πυρήνα του πολιτικού σχεδίου του ΣΥΡΙΖΑ και των συμμάχων του ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό για τρεις διακριτούς αλλά αλληλένδετους λόγους: 1. Ο πρώτος λόγος είναι διότι η «καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων» είναι ένας γενικός όρος που μπορεί να συνοψίσει τις προγραμματικές θέσεις και τις προτάσεις της Αριστεράς και των προοδευτικών δυνάμεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τόσο της εργατικής τάξης (ανεργία, εργασιακές σχέσεις και δικαιώματα, επισφάλεια στην εργασία, μισθοί κ.λπ.) όσο και των επιμέρους κοινωνικών κατηγοριών και ομάδων (νέοι, γυναίκες, μετανάστες, πρόσφυγες κ.λπ.) στη μεταξύ τους διαπλοκή αλλά και ανεξαρτησία. 2. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η προσέγγιση της καταπολέμησης των ανισοτήτων είναι πιο συμπεριληπτική και αποτελεσματική ως προς την πολιτική εκπροσώπηση των συμφερόντων των κυριαρχούμενων τάξεων και ομάδων. 3. Ο τελευταίος λόγος για την τοποθέτηση της καταπολέμησης των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων στον πυρήνα του πολιτικού σχεδίου της ριζοσπαστικής Αριστεράς και των συμμάχων της είναι ότι την επανασυνδέει με τα σύγχρονα κοινωνικά κινήματα και τα αιτήματά τους, αλλά και με την ιστορία της και τους αγώνες του εργατικού κινήματος και των απελευθερωτικών κινημάτων που περιόρισαν τις ταξικές και κοινωνικές ανισότητες στις καπιταλιστικές χώρες και διεκδίκησαν την ανάπτυξη και την ευημερία των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών στο διεθνές ιμπεριαλιστικό περιβάλλον.

«…Εγώ κάθε φορά που στη Βουλή θα μου μιλάτε απρεπώς θα δείχνω το χαρτί του διορισμού σας από εμένα. Από εμένα από εδώ και εμπρός να ξέρετε θα μιλάτε πολιτικά και με σεβασμό…» Σε ελεύθερη μετάφραση: «Εγώ είμαι φυσικά ανώτερος σου αφού εγώ σε διόρισα και εσύ οφείλεις να συμφωνείς απολύτως μαζί μου στο διηνεκές, και οποιαδήποτε απόκλιση από τις θέσεις μου σημαίνει απρέπεια και έλλειψη σεβασμού. Δεν έχει καμία σημασία το θέμα για το οποίο συζητάμε ή τα επιχειρήματα που διαθέτεις, το μόνο σχετικό με τη συζήτηση είναι η σχέση εξουσίας μεταξύ μας, όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ».  Τα λεγόμενα του κυρίου Γεωργιάδη κλείνουν μέσα τους όλο το δημοκρατικό πνεύμα που διακατέχει τη ΝΔ. (...) Oύτε στην Ελλάδα, ούτε στην υπόλοιπη Ευρώπη προκύπτει ότι δεξιές, ακόμα και κεντρώες, λύσεις μπορούν να αντιμετωπίσουν το κοινωνικό ζήτημα. Έχουμε, δηλαδή, σχεδόν παντού την επιστροφή έντονων ταξικών αντιθέσεων και της διαχωριστικής γραμμής Αριστεράς - Δεξιάς. (...) Δεν μπορώ να σκεφτώ τέτοιο κείμενο απολογισμού παγκοσμίως που ένα κόμμα κάνει μια τέτοια αποτύπωση για μια τόσο συγκλονιστική εμπειρία. Ούτε το Εργατικό Κόμμα στη Βρετανία ούτε το γαλλικό ΚΚ και σοσιαλιστικό κόμμα στην Γαλλία μετά την εμπειρία του «Κοινού Προγράμματος της Αριστεράς» τόλμησαν ένα παρόμοιο εγχείρημα. Κάποιοι μπορεί να το ήθελαν πιο κριτικό, άλλοι να το ήθελαν πιο στρογγυλεμένο. Τέτοια σχόλια αποτελούν τα δένδρα, το δάσος είναι η ύπαρξη ενός τόσο σοβαρού κειμένου, που επιτρέπει μια συγκροτημένη συζήτηση για τις επιτυχίες και τα λάθη μας (και στην αντιπολίτευση και στην κυβέρνηση) και αποτελεί αναγκαία γέφυρα για την προγραμματική μας δουλειά προς το συνέδριο του Μαΐου και άρα για το μέλλον. (...) [Ο Γιάνης Βαρουφάκης] μας λέει ότι δεν μπορέσαμε να τα βρούμε με τους Ντράγκι και Μέρκελ που ήταν οι μόνοι σοβαροί άνθρωποι. Βέβαια τότε μας έλεγε ότι οι σοβαροί ήταν οι Λαγκάρντ και ο Σόιμπλε. Ας είναι. Το σοβαρό είναι ότι ακόμα δεν έχει καταλάβει την συνθετότητα της διαπραγμάτευσης, τη σημασία των πολλών επιπέδων, από τα τεχνικά κλιμάκια μέχρι τους πολιτικούς ηγέτες, τη πολυπλοκότητα και των εσωτερικών αντιφάσεων των θεσμών. Μια μεγάλη συμφωνία - a Grand Deal - ανάμεσα στον ίδιο - άντε και μαζί με τον Αλέξη - με τη Μέρκελ και τον Ντράγκι θα έφτανε να κόψει το γόρδιο δεσμό. Η διαπραγμάτευση ως σπαγγέτι γουέστερν. (...) Επανέρχεται από τον πρόεδρο και από άλλους και άλλες το θέμα «άλλο η κυβέρνηση άλλο η εξουσία» Ο Αλέξης προειδοποιεί ότι στη Δεύτερη Φορά Αριστερά θα πρέπει να έχουμε πιο ενεργητική στάση ενάντια σε διάφορους θεσμούς του κράτους από ελεγκτικούς μέχρι «ανεξάρτητες» αρχές. Σωστά τα λέει. Από την άλλη η στάση της αριστεράς σε αυτά τα θέματα δεν μπορεί να είναι η ίδια με αυτή της ΝΔ. Εμείς χρειαζόμαστε και πυγμή και συναίνεση όπως έχουμε μάθει από τον Γκράμσι και άλλους μαρξιστές θεωρητικούς του κράτους. Κατανοούμε ότι η κρατική εξουσία δεν είναι μόνο θέμα προσώπων, με διαφορετικές αντιλήψεις από τις δικές μας, αλλά πρωτίστως ένα σύμπλεγμα σχέσεων εξουσίας και συσχετισμών δυνάμεων. Σε αυτό το συσχετισμό παίζει ρόλο και η ιδεολογία. Από τη μεταπολίτευση και μετά διάφορες κυβερνήσεις προσπαθήσανε ανεπιτυχώς να παρακάμψουν την δημόσια διοίκηση. Το τελευταίο παράδειγμα βέβαια είναι το επιτελικό κράτος του Κυριάκου Μητσοτάκη που ήδη δείχνει την αδυναμία του να λύσει δύσκολα ζητήματα. Εμείς ούτε πρέπει, ούτε μπορούμε να παρακάμψουμε την δημόσια διοίκηση και άρα πρέπει να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε συναινέσεις. (...) Ένα παιδί πεθαίνει από μια εκ γενετής πάθηση, ένας ιατροδικαστής βασίζεται σε ενδείξεις, και αμέσως τα ΜΜΕ και μέρος του κοινού έχουν το επόμενο θέμα τους. «Βιάζουν τα ίδια τα παιδιά τους», «Απειλούν τον πολιτισμό μας», «Τους ξέραμε, είναι βάρβαροι».  Φυσικά, όταν αποδεικνύεται ότι κανένας βιασμός δεν συνέβη, τα ΜΜΕ και οι ασταμάτητοι πολεμιστές του διαδικτύου, δεν ζήτησαν ούτε ένα συγνώμη στους ανθρώπους που πενθώντες διαπομπευτήκαν άδικα. Απάνθρωπο και θλιβερό. Λες και ο πόνος αυτών των ανθρώπων δεν ήταν αρκετός. Το πρώτο βήμα για μια πιο αλληλέγγυα στάση είναι ο σεβασμός μπροστά στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.  

Τι θα πάθουν, δηλαδή, αν μάθει όλος ο κόσμος κι ο ντουνιάς τα μούτρα τους; Το πολύ πολύ, αν γίνει  καμιά στραβή, να τους τσιμεντώσουν. Αλλά αυτά θέλουν να εμποδίσουν οι συριζομαδούροι. Φοβούνται την ανάπτυξη και βάζουν φραγμούς στην άνθηση της οικοδομικής δραστηριότητας. Γι' αυτό καταφέρονται και κατά των αρμών της εξουσίας. Ευτυχώς που υπάρχει ο ειδικός στους αρμούς (και τους στόκους), Άδωνις Γεωργιάδης, καθότι παθών από την υγρασία στους τοίχους του σπιτιού του, που ο θεός να μας κόβει μέρες και να του δίνει επενδύσεις (κι ας ματαιώνονται).  Ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, λοιπόν, σταμάτησε για λίγο να σπρώχνει «με γόνα και με στήθος» τις μπουλντόζες προς το Ελληνικό και βγήκε στο  Mega να εμπλέξει τον Αλ. Τσίπρα στην υπόθεση Παπαγγελόπουλου με ύφος εκατό εισαγγελέων. «Aν αποδειχθεί ότι το σκάνδαλο Νovartis είναι σκευωρία, το αδίκημα είναι απόπειρα καταλύσεως του πολιτεύματος της Δημοκρατίας» άστραψε και βρόντηξε. «Ισόβια»  είπε, ανακοινώνοντας και την καταδικαστική ποινή! Και τον παρεξήγησαν αμέσως οι συριζαίοι που δεν καταλαβαίνουν με πόση αγάπη μιλάει. Καθότι ο νανοϋπουργός έχει αδυναμία στους ισοβίτες από τότε που ο Παττακός του αφιέρωνε βιβλία μέσα από τη φυλακή.

Η διεύρυνση και ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ είναι απαραίτητος όρος για να μπορέσει να ανταγωνιστεί τη ΝΔ για την εξουσία, είναι φανερό. Μάλιστα, το εκλογικό σύστημα που ψήφισε η ΝΔ, η επαναφορά του μπόνους, στην πραγματικότητα ευνοεί τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα πλειοψηφικά συστήματα ευνοούν πάντα τα δύο πρώτα κόμματα, εκ των πραγμάτων αναγνωρίζει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο δεύτερος πυλώνας του κομματικού συστήματος. Γι’ αυτό δεν καταλαβαίνω τη στάση του ΚΙΝΑΛ. Μπορεί να μην το ψήφισε, αλλά στην ουσία αποδέχεται ένα σύστημα με μπόνους, που σημαίνει ότι το ΚΙΝΑΛ θα είναι το συμπλήρωμα από δω, ή από κει. Αφού, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο δεύτερος πυλώνας, σίγουρα, πρέπει να ανοίξει. Δεν χρειάζεται γι’ αυτό να αλλάξει την πολιτική του φυσιογνωμία. Είναι κόμμα της αριστεράς και ως τέτοιο θα πορευτεί. Ένα κόμμα της αριστεράς μπορεί να είναι ανοιχτό ή κλειστό. Το πόσο ανοιχτό θα είναι, μένει να το δούμε. Δεν έχει κλείσει αυτό το θέμα. Το ότι υπάρχουν δυσκολίες είναι φανερό. Όταν σε μία κομματική οργάνωση έρχονται και κάποιοι που τους θεωρείς ξένους, είναι πρόβλημα. Η όσμωση ανθρώπων που ήταν ΣΥΡΙΖΑ και πριν το 2012, με αυτούς που ήταν τότε απέναντι δεν είναι εύκολο ζήτημα. Χρειάζεται καθημερινή προσπάθεια για να ενσωματωθούν και να συνυπάρξουν.

Αρμοί της εξουσίας εκείνης που βαραίνει τους υποτελείς, τον λαό κοινώς, περί του οποίου απαξάπαντες κόπτονται, είναι εκείνοι οι μηχανισμοί που εξασφαλίζουν, στα πλαίσια του κράτους, ως ανεξάρτητης οντότητας, και της κοινωνίας, την αναπαραγωγή της κυρίαρχης τάξης. Και, προφανώς, την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της. Πασίγνωστοι από εποχής Μαρξ, οι αντιδραστικοί “θεσμοί” της Εκκλησίας, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (σχολεία, πανεπιστήμια κ.ο.κ.) αλλά και οι διάφορες δήθεν ανεξάρτητες αρχές, αναμασώντας τα ηγεμονικά ιδεολογήματα, αναπαράγουν την ταξική δομή της κοινωνίας και τις σχέσεις εκμετάλλευσης. Το δε κράτος, ως εποικοδόμημα, συγκροτείται ταξικώ τω τρόπω: όχι ως προστάτης των από κάτω αλλά ως, περίπου, τιμητής των από πάνω. Με αρμούς της εξουσίας, τους ιδεολογικούς και κατασταλτικούς μηχανισμούς του, όλα δηλαδή τα παραπάνω. Για την Αριστερά, η εξουσία, αντανάκλαση της ίδιας της συγκρότησης του κράτους καθεαυτού, αντιστοιχεί στην αστική εξουσία. Η οποία και ιδιωτικοποιεί εν τέλει το κράτος, ώστε εκείνο που έπρεπε να λειτουργεί επ’ ωφελεία των πολλών, λειτουργεί εντέλει και σε κάθε περίπτωση προς όφελός της αστικής τάξης. Τούτη ακριβώς τη σχέση ιδιοκτησίας, αστικής τάξης-δομών του κράτους, η Αριστερά επιχειρεί να την ανατρέψει. Στο βαθμό δε που ο αυταρχικός χαρακτήρας του βαθέος κράτους γεννά νέες μορφές λαϊκών αγώνων ή κινημάτων, με νέα αιτήματα, η Αριστερά οφείλει πάντοτε να στέκει αρωγός, δίπλα τους.

Μην κατηγορείτε πάντως για έλλειψη ανθρωπιάς την κυβέρνηση. Η αναφορά του Σταϊκούρα για τις τράπεζες που πλήρωσαν την κρίση ήταν πολύ συγκινητική. Δεν θυμάστε το 2012 τις τράπεζες που ψάχνανε στα σκουπίδια; Ευτυχώς βρήκανε 65 δισ. δημόσιο χρήμα και στυλωθήκανε κάπως. Αυτό είναι και το νόημα του κοινωνικού κράτους, άλλωστε. Κανείς μόνος του στην κρίση. (...) Ελα μωρέ, τι τους χρειάζεται η πρώτη κατοικία, ας πάνε να μείνουνε στη δεύτερη, είπε ο Άδωνις μιλώντας σε ημερίδα για την ανάπτυξη. Από το Άουσβιτς πρέπει να το έχει πάθει και αυτό.