Συνεντεύξεις

Matthias Krainz | Στην Ευρώπη τα τελευταία εκατό χρόνια μειώσαμε τα ωράρια εργασίας και πάντα οι καπιταλιστές έλεγαν ότι αυτό δεν γίνεται γιατί θα καταρρεύσει η οικονομία. Εάν μειώσουμε τις ώρες εργασίας σε εβδομαδιαία ή σε ημερήσια βάση θα έχουμε μεγάλα οφέλη για την οικονομία και την κοινωνία. Η παραγωγικότητα τις τελευταίες δεκαετίες αυξήθηκε πολύ περισσότερο από τη σχετικά στασιμότητα των μισθών. Οι νέες γενιές θέλουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και δεν θέλουν να εργάζονται όσο οι γονείς ή ακόμη χειρότερα οι παππούδες τους. Στην Αυστρία, σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλες χώρες, οι γυναίκες εργάζονται σε εργασίες μερικής απασχόλησης, γιατί θέλουν να έχουν χρόνο για τα παιδιά, τους ηλικιωμένους γονείς τους και το σπίτι τους. Αυτές τις ανισότητες τις βλέπουμε και εκτός της αγοράς εργασίας. Η μείωση των ωραρίων εργασίας αποτελεί και μια προϋπόθεση για την καλύτερη και πιο δίκαιη κατανομή της εργασίας ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Ειδικά αυτή τη στιγμή που εκτοξεύεται η ανεργία η μείωση των ωραρίων θα δημιουργούσε νέες θέσεις εργασίας, αφού επίσης γνωρίζουμε ότι μετά την πανδημία ορισμένοι τομείς της οικονομίας δεν θα ανακάμψουν. Πρέπει να πάρουμε μεγάλες και γενναίες αποφάσεις, που θα μας συνοδεύσουν τα επόμενα χρόνια.

Πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτή την τρομερή στιγμή για να ανοικοδομήσουμε τις χώρες και τις κοινωνίες μας με έναν άλλο τρόπο. Ο άνθρωπος πρέπει να μπει πλέον στο επίκεντρο της δημόσιας πολιτικής και του λόγου και όχι το κεφάλαιο, όπως έγινε τις τελευταίες δεκαετίες. Πρέπει να υπερασπίσουμε και να διευρύνουμε τα δημόσια κοινά αγαθά, την Υγεία, τον Πολιτισμό και την Παιδεία, τις κοινωνικές υπηρεσίες, τους απαραίτητους φυσικούς πόρους μας, όπως το νερό και τον αέρα, το περιβάλλον. Ακόμη και εκεί που έχουν δοθεί σε ιδιώτες, το κράτος πρέπει να επιστρέψει και να έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο για την κοινωνική τους χρήση. Η πανδημία μάς έμαθε ότι τα δημόσια κοινά αγαθά θα πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση όλης της κοινωνίας και όχι στη διάθεση του κέρδους.

Είμαι βέβαιος ότι όλες και όλοι στην ηγεσία του κόμματος, ιδιαίτερα μάλιστα και σε πρώτη ευθύνη ο πρόεδρός του Αλ. Τσίπρας, αισθανόμαστε ακέραιη και βαριά την ευθύνη για την αναδιαμόρφωση στις νέες συνθήκες της σύγχρονης αριστερής ταυτότητας του κόμματος στην καρδιά της ευρύτερης δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης της χώρας. Η συνεχής αυτή προσπάθεια έχει βαθύ αξιακό και ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο στο έδαφος της ανάκτησης της ηγεμονίας των προοδευτικών απόψεων μέσα στην κοινωνία και σε αντιστοίχιση με έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρώπη για τη σύγκλιση αριστερών, ριζοσπαστικών, οικολογικών και σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων που εγκαταλείπουν την πρόσδεση σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Αυτή η προσπάθεια δεν επιγράφεται ούτε εξαντλείται σε μία αντιπολίτευση «εντίμων» εναντίον «ανεντίμων» πολιτικών αντιπάλων. Εμπεριέχει τη δημοκρατική θεσμική προσήλωση στην πάλη για ριζική αλλαγή θεσμών και καθεστωτικών νοοτροπιών και αγκυλώσεων. Δίνει σύγχρονο νόημα στην «αντιδεξιά» κουλτούρα και διαμορφώνει ένα ποιοτικά διαφορετικό ύφος για την εξουσία και τη διακυβέρνηση από αυτό που διαχρονικά η συντήρηση και βέβαια η παρούσα κυβέρνηση υπηρετεί. Είναι αυτονόητη βέβαια η αντίθεση σε λαϊκίστικες εξάρσεις που περιθωριακά ενδημούν σε όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν ή που προσδοκούν, όπως εμείς, μία νέα διακυβέρνηση της χώρας.

Η νομιμοποίηση αφορά τους μετανάστες που εργάζονται στον αγροτικό τομέα, αλλά υπάρχουν και πολλοί Ιταλοί που εργάζονται κάτω από τις ίδιες ή σχεδόν τις ίδιες συνθήκες. Η άδεια παραμονής μετατρέπει ένα φάντασμα σε άνθρωπο γιατί του επιτρέπει να έχει δικαιώματα και να προστατευθεί περισσότερο από τις μαφίες. Στην Πορτογαλία κέρδισαν αυτή τη μάχη του πολιτισμού και της ανθρωπιάς γιατί υπάρχει μια πολιτική κατάσταση που το επέτρεψε. Στην Ιταλία έχουμε μια πόλωση με το μεταναστευτικό γιατί τροφοδοτεί τη συναίνεση σε ορισμένες πολιτικές δυνάμεις. Στο εσωτερικό της κυβερνητικής πλειοψηφίας υπάρχει ο φόβος να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα ίσως γιατί δεν βασίζονται και στις ίδιες αξίες για να αποφασίσουν κάποιες λύσεις. Φαίνεται ότι μέσα στις επόμενες ώρες και ημέρες θα υπάρξει ένας συμβιβασμός. Η κοινωνία των πολιτών, με αιχμή τους συλλόγους και τις οργανώσεις, ζητούν να δοθεί άδεια παραμονής τουλάχιστον για ένα έτος σε όλους τους μετανάστες όχι μόνο για να διεκδικήσουν δικαιώματα στην εργασία τους, αλλά για να μπορούν να βρουν νόμιμη εργασία και ίσως με καλύτερες συνθήκες και να μπορούν να ενοικιάσουν ένα σπίτι. Στα γκέτο των μεταναστών στον αγροτικό τομέα υπάρχουν πολλοί που έχουν συμβάσεις εργασίας οι οποίες δεν τηρούνται.

«Σκέφτομαι ότι το κράτος πρέπει να διαμεσολαβεί με τις επιχειρήσεις, αναλαμβάνοντας τα ρίσκα του ως επενδυτής, αλλά εισπράττοντας και τα κέρδη του, εφόσον οι επιχειρήσεις έχουν κέρδη, που είναι και αυτό που ευχόμαστε, και επανεπενδύουν στην ανάπτυξη και την καινοτομία. Και ότι θα πρέπει να εστιάσει στις δραστηριότητες που έχουν προτεραιότητα για τη χώρα, όπως διαπιστώνουμε αυτή την τραγική στιγμή όταν αναφερόμαστε στις 'βασικές υπηρεσίες', με πρώτη εξ αυτών την Υγεία και τους λειτουργούς της. Ποτέ πριν δεν αναφερθήκαμε σε αυτούς ως 'παραγωγούς αξίας', όπως συχνά λέγεται όταν γίνεται αναφορά στη χρηματοδοτική βιομηχανία. Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο προσμετράται η παραγωγικότητα και η αξία. Εάν οι όροι είναι νομισματικοί ή όχι».

Η Ελλάδα είναι ουραγός στις δαπάνες επί του ΑΕΠ για την αντιμετώπιση της κρίσης. Αλλά και στις επιπλέον δαπάνες για την ενίσχυση του ΕΣΥ είμαστε από τους τελευταίους σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Στο σημείο αυτό όμως πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι. Αν η κρίση διαρκέσει, καμία ευρωπαϊκή χώρα, και ειδικά οι χώρες του Νότου, δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα χωρίς κοινές και συντονισμένες ευρωπαϊκές δράσεις. Είναι προφανές ότι ο λαϊκισμός έχει πολλά και διαφορετικά πρόσωπα. Διατρέχει οριζοντίως  το πολιτικό σύστημα, έχει διαβρώσει σε σημαντικό βαθμό τα μέσα ενημέρωσης και τα social media, παραγνωρίζει τις κοινωνικές- ταξικές ανισότητες και δημιουργεί μια φαντασιακή κατασκευή «λαού» τον οποίο κατά περίπτωση απειλεί ένας εχθρός. Οι λαϊκιστές για κάθε πρόβλημα έχουν έναν εχθρό, συνήθως τον αδύναμο και τον διαφορετικό. Προβληματίζομαι, λοιπόν, όταν ακούω ότι στο όνομα του ανοιχτών πορτοπαράθυρων που συμφωνώ ότι πρέπει να έχουμε στον ΣΥΡΙΖΑ, μπορούμε να συνυπάρχουμε π.χ. με  ανθρώπους που ασπάζονται την άποψη ότι με τη συμφωνία των Πρεσπών ξεπουλήθηκε η Μακεδονία. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, όχι ένα κόμμα κλειστό και περιχαρακωμένο, αλλά ένα κόμμα ευρύχωρο και ανοιχτό στην κοινωνία και στους πολίτες  με ένα συνεκτικό πολιτικό και προγραμματικό πλαίσιο και μια περιεκτική- γιατί όχι;- «εγκάρδια συνεννόηση»,  στην κορυφή και στη βάση του κόμματος και της προοδευτικής συμμαχίας που θέλουμε να οικοδομήσουμε.

Η ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο είναι προφανής με όλες του τις διαστάσεις, προφανώς και της δημοκρατίας, του περιβάλλοντος, της άρσης των ανισοτήτων, των αξιών και των πολιτικών που συνιστούν ένα νέο διεθνισμό αλληλεγγύης, τη διαχείριση των νέων τεχνολογιών σε διεθνή κλίμακα, αλλά βεβαίως και στη χώρα μας, ιδιαίτερα στη βάση όσων αναφέραμε προηγουμένως. Μετά από τόσο μεγάλες κρίσεις δεν υπάρχει ακινησία ούτε υπάρχει επιστροφή στο παρελθόν, δηλαδή αυτή η ανόητη καρικατούρα της επαγγελίας της κανονικότητας. Οι προοδευτικές δυνάμεις, με την ευρύτατη δυνατή έννοια, θα πρέπει να βρεθούν στα χαρακώματα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και να βρεθούν συγκλίνουσες και συνεργαζόμενες για την προβολή και τη διεκδίκηση, τη νέα νοηματοδότηση σε αξίες, προτάγματα και επίδικα που συνιστούν την εναλλακτική προοδευτική λύση με επίκεντρο την άρση των ανισοτήτων και βεβαία την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Μόνο έτσι θα επουλωθεί η πληγή, η οποία ήδη έχει υπάρξει στην ίδια τη δημοκρατική αντίληψη για την πρόοδο της κοινωνίας. Η σύγκρουση για την ηγεμονία απέναντι στην εμμονική νεοφιλελεύθερη αντικοινωνική άποψη θα είναι πολύ ισχυρή και θα διαπεράσει οριζόντια τις κλασικές αλλά και τις νέες κοινωνικές διαστρωματώσεις που παράγονται στο πεδίο των αλλεπάλληλων εφαρμοσμένων πολιτικών "στοχοποίησης" στο λαό μας και στους ευρωπαϊκούς λαούς. Στα καθ’ ημάς μια νέα ριζοσπαστικοποίηση πρέπει να εμπνέει το πρόγραμμα, τις πολιτικές μας πρωτοβουλίες και τις κοινωνικές αναφορές, με επίκεντρο την υπεράσπιση της εργασίας και τα δικαιώματα σε όλα τα πεδία αντιπαράθεσης με πρωτεύον αυτό της ενθάρρυνσης και μαζικοποίησης των κοινωνικών κινημάτων. Καμία συναίνεση και ανοχή στη δεξιά αντίληψη που θέλει να ενοχοποιήσει το αντιμνημονιακό κίνημα και να νομιμοποιήσει τις αντιδραστικές πολιτικές του χρεωκοπημένου παλιού πολιτικού συστήματος.

Ήταν ένα σημαντικό βήμα μπροστά. Μπροστά σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης χρειάζονται μέτρα έκτακτης ανάγκης. Το να ανοίγεις τη συζήτηση για τη δημιουργία του Ταμείου Ανασυγκρότησης (Recovery Found) και να αφήνεις ανοιχτό πώς θα το χρηματοδοτήσεις αποτελεί ένα πρόβλημα που θα πρέπει να λυθεί στο επόμενο διάστημα. Έγινε πάντως το πρώτο βήμα και τώρα θα πρέπει να πιέσουμε για χρηματοδότηση με επιχορηγήσεις που δεν θα αυξήσουν το χρέος των χωρών - μελών και να συνεχίσουμε τις πιέσεις και στο θέμα των ευρωομολόγων. Πρέπει να βρεθεί μια λύση από την Ε.Ε. για τα εθνικά χρέη με κατάλληλα εργαλεία που να εγγυηθούν μια κοινονικοποίηση των χρεών, για να αποτρέψουμε την αύξησή τους στην προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας. Οι δαπάνες που θα γίνουν σ’ αυτή τη φάση για να αντιμετωπίσουμε την πανδημία δεν μπορούν να γίνουν διά μέσου της αύξησης του χρέους. Για τον λόγο αυτό η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερη αλληλεγγύη και αμοιβαιότητα.

Υπάρχουν άνθρωποι... δύο κατηγοριών για τη Νέα Δημοκρατία, αποδείχθηκε στη διαχείριση της πανδημίας, είπε ο κ. Ψυχογιός, κρατούμενοι, πρόσφυγες και μετανάστες, Ρομά, υπερήλικες, οι ευάλωτες ομάδες, έπρεπε να είναι προτεραιότητα. Δεν αντιμετωπίστηκε εγκαίρως και επαρκώς η δική τους περίπτωση, αφέθηκαν και εκτός συστήματος και θύματα στην ανοσία της αγέλης. Στο προσφυγικό-μεταναστευτικό δεν υπάρχει καμία μέριμνα κάλυψης με υγειονομικό προσωπικό και μέτρα προστασίας στο σύνολο των δομών της χώρας, υπάρχει λογική στεγανοποίησης και «βλέποντας και κάνοντας», χωρίς αποσυμφόρηση των νησιών. Είναι εμπαιγμός των νησιωτών τόσο η ελάχιστη μετακίνηση προσφύγων όσο και η ανάκληση αποφάσεων αποσυμφόρησης όταν αντιδρούν αιρετοί τοπικοί άρχοντες στην ενδοχώρα. Η κρίση είναι ευκαιρία σε διάφορα επίπεδα, πάμε σε κλειστές δομές και στην κράτηση, αλλά πάμε και σε μετακλητούς που υπογράφουν απευθείας αναθέσεις, αυτά γίνονται αυτή την στιγμή, μέσα στην κρίση, όπως σημείωσε. Αντίστοιχα, στις φυλακές όχι μόνο δεν προχωρούν σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις προστασίας τόσο των κρατούμενων όσο και των σωφρονιστικών υπαλλήλων, αλλά διώκουν ανθρώπους όπως ο Βασίλης Δημάκης που διεκδίκησαν το αυτονόητο, όταν είναι φοιτητές ανώτατων σχολών. Είναι η λογική του αυταρχισμού, της αλαζονείας και της καταστολής, σε όλα τα επίπεδα, σημείωσε ο ίδιος.

Η πολεμική συνθήκη αναδεικνύει την υπεροχή του κεντρικού σχεδιασμού. Αυτό ήταν και το μεγάλο πόρισμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Και πάλι θέλει μια άνω τελεία εδώ. Ο κεντρικός σχεδιασμός δεν συνεπάγεται αυτομάτως προοδευτικές πολιτικές και κοινωνική ευημερία για όλους και όλες. Απλά είναι τόσο συστηματική η υποτίμηση του κράτους και των δημόσιων λειτουργιών που έχουμε ζήσει τα τελευταία 40 χρόνια, που το μυαλό μας συνειρμικά αναζητεί στον κεντρικό σχεδιασμό και τον κρατικό παρεμβατισμό μια αντίρροπη -και άρα προοδευτική- απάντηση. Το αν θα είναι, είναι ένα ανοιχτό πολιτικό ερώτημα. Σίγουρα οι κρίσεις του 21ου αιώνα δημιουργούν νέους όρους, θετικούς όρους, για το πολιτικό αυτό ερώτημα. Δείτε το παράδειγμα του Μπέρνι Σάντερς. Αυτό που φάνταζε κάποια στιγμή περιθωριακό -το αίτημα για δημόσιο σύστημα υγείας- αυτή τη στιγμή καθορίζει τη συζήτηση στο Δημοκρατικό Κόμμα και μετασχηματίζεται σε κοινωνικό ζητούμενο. Την ίδια στιγμή, όμως, ο Μπέρνι Σάντερς συνάντησε την πιο συντονισμένη επίθεση από κάθε λογής συστημικό κέντρο που δεν μπορούσε να δεχτεί την πιθανότητα να είναι αυτός ο επόμενος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή η εξέλιξη δείχνει ότι πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για πολύ ζόρικες εξελίξεις, όπου αιτήματα προοδευτικά θα μετασχηματίζονται σε πολιτικές αποκλεισμού. Στην αμερικανική περίπτωση, για παράδειγμα, ένα σύστημα υγείας που θα είναι ανοιχτό στην πρόσβαση για περισσότερους, αλλά θα αποκλείει για παράδειγμα τους μη αμερικανούς πολίτες. Εύκολα μπορεί να κάνει κανείς και την αναγωγή στα δικά μας…