Συνεντεύξεις

Στα σοβαρά τώρα: Είναι εικόνα της χώρας σήμερα 50 νεκροί κάθε μέρα; Είναι εικόνα να λέει ο Μητσοτάκης στον Τσίπρα ότι δεν πάει εκκλησία; Είναι θέαμα να βγαίνουν η Υπουργός Παιδείας να λέει ότι πρέπει να «απεγκλωβιστούν τα ελληνόπουλα από τα πανεπιστήμια;» Είναι ύφος αυτό των μισών υπουργών της κυβέρνησης που μας μιλάνε λες και μας έχουν όλους για πρωινό; Είναι δυνατό να υπάρχει «λίστα Πέτσα»; (...) Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αρκεί να κοιτάει μόνο τι κάνει η ΝΔ. Να κοιτάει τι κάνει ο ίδιος. Να δώσει στίγμα. Η Δεξιά με αυτάρεσκο τρόπο δίνει στίγμα σήμερα. Και μάλιστα με περισσή αυτοπεποίθηση. Αυτό πρέπει να κάνει κι η Αριστερά. Η πολιτική είναι πρωτίστως μάχη ιδεών. Δεν είναι κοκορομαχία πολιτικών μονάδων. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να δώσει περιεχόμενο στο λόγο του που χρειάζεται μεγαλύτερη τεκμηρίωση και δέσιμο. Χρειάζεται άμεσα να ετοιμάσει μερικά κρίσιμα νομοσχέδια τα οποία θα μετατοπίσουν την ατζέντα με προτάσεις δομημένες, κοστολογημένες και άμεσα εφαρμόσιμες και σε τελευταία ανάλυση αποσκευή για μια μελλοντική διακυβέρνηση. Ούτε ανέξοδους βερμπαλισμούς, ούτε ανίερους συμβιβασμούς. Δεν έχει νόημα να ψάχνουμε τα νέα «Βατοπέδια» της ΝΔ το 2021 κύριε Σκουρή… Δεν χρειάζεται καν να λέμε ότι «η ΝΔ είναι με τα συμφέροντα». Σιγά το νέο! Το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε, εμείς τι λέμε. Εμείς τι προτείνουμε. Η επαναφορά της αξιοπιστίας της Αριστεράς σε αυτό έγκειται. Προσδοκώ ότι η ομάδα των ειδημόνων που δημιούργησε γύρω του ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ θα συμβάλει σε αυτήν τη κατεύθυνση. Δεν έχει μόνο η Δεξιά ανάγκη από την τεχνοκρατία της. Και η Αριστερά έχει. Η πολιτική φυσικά δεν είναι μόνο αυτό, αλλά είναι και αυτό.

Έρχεται ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος χρεώνεται την αποτυχία της διαχείρισης της πανδημίας, όπως αυτό επιβεβαιώνεται από τα αποτελέσματα κι αντί να αναγνωρίσει τα λάθη του, λάθη που ομολογούν η κ. Γκάκα, ο κ. Βασιλακόπουλος, οι δηλώσεις που λένε ότι είναι πολυτέλεια να επενδύουμε στο δημόσιο σύστημα υγείας, αντί να απαντήσει σε αυτά τα αμείλικτα ερωτήματα που θέτει η ίδια η πραγματικότητα, κάνει μια απρεπή, αήθη επίθεση απέναντι στην αξιωματική αντιπολίτευση. Μας κορόιδεψαν και μας έλεγαν για ΜΕΘ, όταν βγήκε ο κ. Βασιλακόπουλος και είπε ότι ήταν ψεύτικες ΜΕΘ, χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό. Όταν δεν υπάρχουν γιατροί και όταν τα δυο τελευταία χρόνια δεν δρομολόγησαν προσλήψεις νέων γιατρών, σήμερα εργάζονται λιγότεροι στο ΕΣΥ, απ΄ ότι πριν την πανδημία. Αυτό ποιος θα το χρεωθεί, ο ΣΥΡΙΖΑ ή ο ιδεοληπτικός κ. Μητσοτάκης, ο οποίος δεν στηρίζει το δημόσιο σύστημα υγείας επειδή είναι δημόσιο; Το 20% των ανθρώπων που είναι στις ΜΕΘ σήμερα, είναι εμβολιασμένοι, άρα πρέπει να προσέχουν και οι εμβολιασμένοι. Δεν μπορεί να λέει ο πρωθυπουργός, τελείως αντιεπιστημονικά, “εμβολιαστείτε και θα κατακτήσετε την ελευθερία σας”, δημιουργώντας κλίμα εφησυχασμού. Δεν είναι μόνο θέμα ατομικής ευθύνης, να “μαλώνεις” τον καθένα ξεχωριστά, είναι και θέμα κοινωνικής ευθύνης. Να γυρίσουν σε κάθε δήμο, σε εκείνες τις περιοχές που είναι χαμηλά τα ποσοστά εμβολιασμού και να προσπαθήσουν να κάνουν μια συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο. Δεν λύνεται το θέμα με ακριβοπληρωμένα σποτ και μοιράζοντας λεφτά από εδώ και από εκεί. (...) Να αναλάβει, επιτέλους, τις ευθύνες της η Πολιτεία, απέναντι στην κοινωνία και στους γιατρούς. Οι γιατροί δεν πρέπει να αμείβονται με αυτούς τους πενιχρούς μισθούς. (...) Από τον περασμένο Φεβρουάριο καταθέσαμε πρόταση ένταξης στα Βαρέα και Ανθυγιεινά για τους υγειονομικούς, που είναι στην “πρώτη γραμμή” και για άλλες κατηγορίες, όπως οι ντελιβεράδες, την οποία απέρριψε η κυβέρνηση.

Η επίθεση που δέχομαι είναι ξεκάθαρα μισογύνικη. Είναι η πρώτη φορά που το αντιμετωπίζω στην Ελλάδα άλλα όχι η πρώτη φορά στην επαγγελματική μου πορεία. Στην Ολλανδία το έχω βιώσει όταν ασχολήθηκα με θέματα ταμπού και για την Ελλάδα οι επαναπροωθήσεις είναι θέμα ταμπού. Για παράδειγμα, είχα κάνει μια σειρά εκπομπών για το Ισλάμ και τη σεξουαλικότητα και πολλοί μουσουλμάνοι ήθελαν να με σκοτώσουν. Μετά έκανα μια σειρά για την κακοποιητική πορνογραφία στη Δύση και πώς εξοικειώνει τα παιδιά με αναπαραστάσεις αντικειμενοποίησης σε σχέση με τις γυναίκες. Τότε οι δυτικοί με έβριζαν. Λυπάμαι που υπάρχουν τόσο τοξικοί άνθρωποι και που μετά από τόσα κύματα φεμινισμού, ακόμα οι γυναίκες αντιμετωπίζονται με στερεότυπα και σεξισμό. Όταν μια γυναίκα δε φοβάται και διεκδικεί τη φωνή της, τιμωρείται με σχόλια μίσους και δολοφονία χαρακτήρα. Αυτό συμβαίνει συγκεκριμένα στις γυναίκες και όχι στους άνδρες. Από την άλλη, έχω λάβει και πολλά μηνύματα συμπαράστασης. Ό,τι κάνω είναι κρυστάλλινο και βροντερό, γιατί τα άσχημα πράγματα συμβαίνουν όταν οι καλοί άνθρωποι σιωπούν. Αν είχαν ενδιαφερθεί για τις επαναπροωθήσεις όλοι αυτοί που ξεψάχνισαν ποια είναι η δημοσιογράφος που μίλησε για τις επαναπροωθήσεις, ίσως οι επαναπροωθήσεις δεν θα είχαν κανονικοποιηθεί. Ίσως η πολιτική εξουσία θα υποχρεώνονταν να συμμαζευτεί και να σεβαστεί το δικαίωμα των προσφύγων/ισσων για προστασία και πρόσβαση στο άσυλο. Ίσως κάποιοι άνθρωποι δεν θα είχαν κινδυνέψει να πνιγούν στη θάλασσα. Ίσως η ελληνική δημοσιογραφία (στη κυρίαρχη της εκδοχή) να ήταν κάτι κοινωνικά χρησιμότερο από μια παρασιτική ντουντούκα.

Η ρίζα των παραποιημένων ειδήσεων βρίσκεται στις προκαταλήψεις και η ρίζα αυτών των προκαταλήψεων βρίσκεται με τη σειρά της στην κοινωνική ανισότητα. Αν αυτό δεν εκλείψει δύσκολα θα εκλείψει το μεγαλύτερο μέρος των παραποιημένων ειδήσεων Από εκεί και πέρα και μέχρι τότε χρειαζόμαστε έναν μεγάλο διεθνή οργανισμό δημόσιας υπηρεσίας με εθνικά παραρτήματα, που να ασχολείται με τον έλεγχο αξιοπιστίας των ειδήσεων όλων των Μέσων. Χρειαζόμαστε ακόμα εκπαίδευση του κοινού ώστε να κατανοήσει πως λειτουργούν τα Μέσα και οι πηγές τους. Χρειαζόμαστε ακόμα την ενεργό συμμετοχή του κοινού στο δημόσιο βίο. Και χρειαζόμαστε επίσης την επιστροφή της ιδεολογίας και των ιδεολογικών διαμαχών, καθώς και των ιδεολογικών αναλύσεων των γήινων, κοσμικών γεγονότων. Χρειαζόμαστε έναν δημόσιο βίο πέρα από αυτόν που έχουμε στα mall, στα καφέ και μπροστά στις οθόνες της τηλεόρασης και του διαδικτύου.

Για το ΕΑΜ, η επανάσταση του 1821 αποτελεί σημείο αναφοράς. Ήταν εύκολη η δημιουργία αναλογιών και παραλληλισμών ανάμεσα στην επανάσταση ενάντια σε ένα ξένο δυνάστη και τον αγώνα για την απελευθέρωση της χώρας από τους κατακτητές. Κοινός παρονομαστής ήταν ο πατριωτισμός, ο αγώνας για ελευθερία και ανεξαρτησία. Στα χρόνια του Εμφυλίου ήταν πιο δύσκολο να δημιουργηθούν αναλογίες με το 1821. Ωστόσο, και σε αυτήν την περίπτωση το ΚΚΕ και ο ΔΣΕ θα επιδιώξουν να κατασκευάσουν μια συνέχεια στη βάση του αγώνα για εθνική ανεξαρτησία. Στα κείμενα και τις διακηρύξεις της εποχής, η Ελλάδα εμφανίζεται ως υποδουλωμένη στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, άρα με αυτό το ερμηνευτικό σχήμα κατασκευάζονται συνέχειες και αναλογίες με τον αγώνα του 1821. Πάντως, εάν το ΕΑΜ στη διάρκεια της Κατοχής κατάφερε να πείσει την ελληνική κοινωνία για τις αναλογίες με το 1821, δεν συνέβη το ίδιο με το ΚΚΕ στον Εμφύλιο. Παρά τις αναφορές στο 1821 και τους εορτασμούς της 25ης Μαρτίου που έγιναν στην ελεγχόμενη από την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση επικράτεια, λίγοι μπορούσαν να δουν ομοιότητες ανάμεσα στην Επανάσταση και τον Εμφύλιο.

Ο κ. Μηταράκης θα πρέπει να γνωρίζει ότι το φαινόμενο Σαλβίνι δεν είναι ιταλικό, όλοι οι ευρωπαίοι υπουργοί Μετανάστευσης παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον τη δίκη που υφίσταται ο πρώην υπουργός Μετανάστευσης κ. Σαλβίνι. Με αυτό θέλω να πω πως στην ΕΕ κρατικά εγκλήματα ενάντια στην ανθρωπότητα που έχουν είτε συστημικό χαρακτήρα, είτε ανοχής, δεν μπορούν και δεν θα γίνουν αντικείμενο αποδοχής της ευρωπαϊκής δικαστικής τάξης. Ο κ. Μηταράκης γνωρίζει πολύ καλά την κατάσταση στα ελληνοτουρκικά σύνορα και σύντομα θα περιέλθει σε μία συνθήκη που θα πρέπει να αντιμετωπίσει σοβαρά το ενδεχόμενο ποινικών επιπτώσεων σε βάρος της ελληνικής κυβέρνησης. Το Ευρωκοινοβούλιο με πρωτοβουλία των Σοσιαλδημοκρατών και στήριξη της Αριστεράς και των Πρασίνων, ουσιαστικά εκκίνησε ζήτημα παραβίασης του ευρωπαϊκού κώδικα συνεργασίας για την Ελλάδα, την Ουγγαρία και την Πολωνία. Αυτό σημαίνει, στην χειρότερη των περιπτώσεων, όπως ισχύει ήδη για την Πολωνία, ένα εκατομμύριο ευρώ πρόστιμο την ημέρα και σε βάθος χρόνου αύξηση των ελέγχων της Κομισιόν σε βάρος του ελληνικού κοινοβουλίου και υπουργείων. Δεν πρέπει, βέβαια, να ξεχνάμε και την ποινική διάσταση που έχουν αυτά τα ζητήματα για όσους-ες χαρακτηριστούν ως υπεύθυνοι παραβίασης του κώδικα ασύλου στην ΕΕ, που απαγορεύει ρητά και τις επαναπροωθήσεις και την ανοχή αυτών. Στον βαθμό που αναγνωριστεί ότι κομμάτια παρακρατικών οργανώσεων, όπως έγινε στην Βουλγαρία και την Βοσνία, συμμετέχουν στις παράνομες επαναπροωθήσεις, θα υπάρξουν και ποινικές ρυθμίσεις για τα αντίστοιχα υπουργεία και σώματα ασφαλείας, που ανέχονται τέτοιες πρακτικές. Υπάρχουν πολλά όπλα στη νομική φαρέτρα για αυτά τα ζητήματα, που πρέπει να σημειωθεί ότι δεν παραγράφονται.

“Το μεγάλο ζήτημα που μας βάζει η πανδημία είναι αν είναι παροδική η κρίση και άρα μπορούμε να επιστρέψουμε στην προ-πανδημίας εποχή ή καταλαβαίνουμε ότι η δημόσια υγεία είναι σημαντική, ακούμε τους επιστήμονες ότι θα έχουμε κι άλλες πανδημίες στο μέλλον και άρα πρέπει να “χτίσουμε” πάνω στο ΕΣΥ και ιδιαίτερα στην πρωτοβάθμια υγεία. Η κυβέρνηση δίνει την εντύπωση ότι θεωρεί ότι είναι παροδική η κρίση, όπως θεωρεί και την οικονομική κρίση παροδική και συνεπώς δεν θέλει να αλλάξει βασικά στοιχεία της ιδεολογίας της που ήταν ενάντια στο δημόσιο σύστημα υγείας”.

«Το μοναδικό που έχει μείνει στη Νέα Δημοκρατία είναι ο Νόμος και η Τάξη. Όλα τα άλλα έχουν καταρρεύσει. Όλα όσα έλεγε και υποστήριζε, μεταρρυθμίσεις κ.λπ., έχουν καταρρεύσει, το μόνο που της έχει μείνει στα χέρια και δείχνει μια απίστευτη συνέπεια είναι ο αυταρχισμός. Δεν νομίζω ότι τους νοιάζει αν χάνονται ανθρώπινες ζωές, αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να εφαρμόσουν μια πολιτική που στην κορωνίδα της προσπάθειάς τους θα έχει τον αυταρχισμό, το Νόμο και την Τάξη. Η αστυνομοκρατία ξαναγυρνά στην Ελλάδα όπως τα παλιά κακά χρόνια».

Θεωρώ τον καταναλωτισμό φασισμό χειρότερο από τον κλασικό, επειδή ο κληρικαλικός φασισμός στην πραγματικότητα δεν μεταμόρφωσε τους Ιταλούς, δεν πέρασε μέσα τους. Ήταν ολοκληρωτισμός αλλά όχι ολοκληρωτικός. Θα σας δώσω μόνο ένα παράδειγμα: ο φασισμός προσπάθησε, επί είκοσι χρόνια που ήταν στην εξουσία, να εξαλείψει τις διαλέκτους και δεν το κατόρθωσε. Εν αντιθέσει ο καταναλωτισμός, που διατείνεται ότι θέλει να προστατέψει τις διαλέκτους, τις καταστρέφει. (...) Η Ιταλία πέρασε γοργά από την συνθήκη της υπανάπτυκτης χώρας σε εκείνη της αναπτυγμένης· και όλο αυτό συνέβη σε μια περίοδο πέντε, έξι ή επτά χρόνων. Είναι σαν να παίρνεις τα μέλη μιας φτωχής οικογένειας και να τα μεταβάλλεις σε εκατομμυριούχους. Θα έχαναν την ταυτότητά τους. Οι Ιταλοί αυτή την στιγμή έχουν απολέσει την ταυτότητά τους. Εν αντιθέσει όλες οι άλλες χώρες, είτε είναι ήδη αναπτυγμένες –ανάπτυξη που συντελέστηκε σταδιακά, τουλάχιστον κατά τους δύο τελευταίους αιώνες–, είτε βρίσκονται σε προαναπτυξιακό στάδιο, όπως αυτές του Τρίτου Κόσμου.

Πράγματι, υπάρχουν ομάδες που παρουσιάζουν ιδιαίτερη παραβατικότητα, όχι όμως συλλήβδην βαριά εγκληματικότητα όπως παρουσιάζεται συνήθως. Και νομίζω ότι η ευθεία αντιστοίχιση της παραβατικότητας με την –ακραία πολλές φορές– φτώχεια είναι προβληματική. Προφανώς είναι σημαντικό, αλλά δεν είναι μόνο αυτό και δεν εξηγεί τα πάντα και όλες τις περιπτώσεις. Το ζήτημα είναι να εμπεδωθεί στις ομάδες αυτές μια αίσθηση ότι η καλυτέρευση της ζωής τους είναι δυνατή. Και οι πολιτικές της Ελλάδας έχουν αποτύχει, δείτε τι λέει η Ε.Ε. για την ποιότητα και τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων, μηδέν. Για παράδειγμα, για να εμπεδωθεί μια νοοτροπία παρακολούθησης του σχολείου, πρέπει να οδηγεί κάπου, σε μια καλύτερη δουλειά. Αυτό ισχύει καθολικά: Κοιτάξτε πού υπάρχει η μεγαλύτερη σχολική διαρροή στη χώρα, σε πλούσιες τουριστικές περιοχές. Η απασχόληση λοιπόν θεωρείται σήμερα μείζονος σημασίας πολιτική απέναντι στις αποκλεισμένες ομάδες Ρομά. Πάει μαζί με την εκπαίδευση. Και βέβαια σε ένα άλλο μοντέλο πολιτικής, π.χ. εκπαιδευτικής, δεν μπορείς να αποκλείσεις και την “επιβολή”. Νομίζω ότι δύσκολα θα κατηγορούσαμε σήμερα το ελληνικό κράτος γιατί μέχρι και τον Μεσοπόλεμο σε μερικές περιπτώσεις έστελνε τους χωροφύλακες για να υποχρεώσει τα παιδιά να πάνε στο σχολείο, ειδικά τα κορίτσια, ενάντια στη θέληση των γονιών τους.