Macro

Θα μπορούσε η ΕΕ να ζητήσει την άρση της προστασίας της πατέντας για τα εμβόλια και να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες παραγωγής τους και από άλλα εργοστάσια. Την πρόταση αυτή ποτέ δεν την πήραν σοβαρά στις Βρυξέλλες, παρά το γεγονός ότι και στη Γερμανία αρκετοί πολιτικοί παραδέχτηκαν ότι δεν γίνεται η πρώτη δύναμη πανευρωπαϊκά στο χώρο του φαρμάκου να μην είναι σε θέση να επιταχύνει την παραγωγή. Κάποιοι άλλοι προσπάθησαν να δικαιολογήσουν τις εταιρίες, λέγοντας ότι η διαδικασία παραγωγής εμβολίων είναι μια περίπλοκη υπόθεση και δεν γίνεται αυτά να παραχθούν παντού τόσο απλά. Τώρα η Pfizer ανακοίνωσε ότι συμφώνησε με τη γαλλική Sanofi για την παραγωγή άλλων 125 εκατ. δόσεων στα δικά της εργοστάσια. Προφανώς, λοιπόν, όταν υπάρχει η «αλληλεγγύη» μεταξύ των πολυεθνικών, όλα γίνονται. Αυτό που ξεσκεπάστηκε με την ιστορία του εμβολίου είναι ότι η ΕΕ για μια ακόμα φορά δεν ήταν σε θέση να ιεραρχήσει την υγεία των πολλών, των εκατομμυρίων πολιτών της, πάνω από τα συμφέροντα των εταιριών. Υπέκυψε στις πιέσεις και τις απαιτήσεις τους και ανέχτηκε τις παρεκκλίσεις τους. Υπάρχει, όμως, και μια άλλη πτυχή του προβλήματος, που είναι πολύ βαθύτερη. Τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη είχε υποχωρήσει σημαντικά στις έρευνες για τη δημιουργία και παραγωγή εμβολίων γενικώς. Στις αρχές της χιλιετίας, συγκεκριμένα το 2002, οι δημόσιες επενδύσεις και επιδοτήσεις στον τομέα αυτό έφταναν τα 23,3 εκατομμύρια και το 2008 είχαν μειωθεί στα 1,9 εκατομμύρια, δείγμα της αδιαφορίας για το ζήτημα. Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι ΗΠΑ είχαν τριπλασιάσει τα κονδύλια για αυτές τις έρευνες, ξεπερνώντας τα 40 δισ. ευρώ.

Εκείνο που περισσότερο εννοούν όσοι θεωρούν το ζήτημα της πολιτικής βίας μείζον στην ελληνική κοινωνία, είναι πως η Αριστερά συχνά υπερασπίζεται στα δικαστήρια τα δημοκρατικά δικαιώματα αντιεξουσιαστών και μελών ένοπλων οργανώσεων. Πράγματι αυτό συμβαίνει, ωστόσο από τη σκοπιά του κράτους δικαίου και από καμία άλλη και τούτη τη φιλελεύθερη -στην ουσία- σημαία θα έπρεπε να την κρατάνε αυτοί που σήμερα εκτοξεύουν την κατηγορία. Κι είναι και ένα ακόμα. Όταν οι ενάντιοι στην πολιτική βία δεν βρίσκουν κουβέντα να πουν για την αστυνομική βία που πλειοψηφικά στρέφεται εναντίον των πολιτικών αντιπάλων της Δεξιάς, των μεταναστών, των νέων κ.ο.κ., τότε η ισχύς του λόγου τους ή, εν πάσει περιπτώσει, η ειλικρίνειά τους μειώνεται. Πράγματι λοιπόν, ας ξεκινήσει μια ειλικρινής συζήτηση για τη βία. Χρειάζονται εκατέρωθεν παραδοχές, με το βάρος, όμως, να πέφτει καταρχάς και καταρχήν σε εκείνους που το θέτουν, αλλά και κυριαρχούν στη δημόσια σφαίρα.

Τα εμβόλια, όμως, έφεραν στο προσκήνιο και άλλα πολλά και σοβαρότερα θέματα: τη λειτουργία της ΕΕ και την αποτελεσματικότητά της ως ενιαίας οντότητας, το ρόλο της φαρμακοβιομηχανίας, το ρόλο της πατέντας σε σχέση με την κυκλοφορία των φαρμάκων, τις πρωτοβουλίες –που δεν πήρε– της κυβέρνησης για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που ανέκυψαν. Ο πρωθυπουργός διέπραξε δυο, τουλάχιστον, λάθη και κάποιες παραλείψεις. Πρώτον λοιδόρησε την πρωτοβουλία του Αλέξη Τσίπρα να τεθεί ζήτημα πατέντων. Σήμερα, το θέτουν οι πάντες, σχεδόν. Ο Κ. Μητσοτάκης αφού είπε ότι είναι ικανοποιημένος από τις 220.000 εμβολιασμούς αρκέστηκε να πει «χαίρομαι διότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισάκουσε τις παροτρύνσεις πολλών αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων και διαπραγματεύεται πια πιο αποφασιστικά, πιο αυστηρά, πιο σκληρά, με τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής εμβολίων». Αντίθετα, ο Αλέξης Τσίπρας με άρθρο του στο Politico σημειώνει ότι «η ΕΕ πρέπει επειγόντως να επανεξετάσει την προσέγγισή της. Ήδη, ορισμένες χώρες της ΕΕ προσπαθούν να αποκτήσουν εμβόλια σε εθνικό επίπεδο, παραβιάζοντας τις δεσμεύσεις τους. Βρισκόμαστε, σε ένα σημείο όπου το πιο αναγκαίο και πολύτιμο προϊόν στον κόσμο –του οποίου η έρευνα και ανάπτυξη χρηματοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους– δεν μπορεί να διανεμηθεί όσο το δυνατόν ευρύτερα λόγω των εταιρικών προτεραιοτήτων».

Το τι θα πει ο κ. Μητσοτάκης έχει πολύ μικρή σημασία. Τόσος ήταν, τόσος είναι. Νεοφιλελεύθερα πίτουρα έχει φάει ως πολιτικός και ως τρόφιμος του Χάρβαρντ, νεοφιλελεύθερα πίτουρα μολογάει. Σημασία μεγάλη έχει να μην τον αφήνουμε να μας ταΐζει με τα ληγμένα τρόφιμα του αποδεδειγμένα πια ανίκανου να προστατέψει τα δημόσια αγαθά νεοφιλελευθερισμού. Παρωχημένη πια αναδεικνύεται η δική του, των δασκάλων του δηλαδή, ιδεοληψία, ενώ εντελώς σύγχρονη και στο διηνεκές ισχυρή αποδεικνύεται η θέση πως τα δημόσια αγαθά απαιτούν δημόσια κατοχύρωση και διαχείριση, από τη σκοπιά του κοινού συμφέροντος, του συμφέροντος της τεράστιας πλειονότητας. Κι αυτό δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με οποιουδήποτε τύπου κρατισμό. Δεν θα πρέπει να περιμένουμε από έναν πολιτικό της ποιότητάς του να ηγηθεί εκστρατείας στο πλαίσιο της ΕΕ για την αλλαγή αντιλήψεων και, κυρίως, πολιτικών, παρόλο που η συγκυρία είναι ευνοϊκή, όπως έδειξε και η απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτή την πρωτοβουλία από την ευρωπαϊκή αριστερά οφείλουμε να την απαιτήσουμε, μαζί με όσες σύμμαχες δυνάμεις μπορεί να συναγείρει. Και φαίνεται ότι μπορεί, ιδίως τη στιγμή αυτή, μια τέτοια κίνησή της να έχει σημαντική ανταπόκριση. Άλλωστε, σ’ αυτές τις κρίσιμες για την υγεία και τη ζωή όλων μας στιγμές, ο κ. Μητσοτάκης έδειξε για τι είναι ικανός. Η μεγάλη ευρωπαϊκής κλίμακας πρωτοβουλία που διαφημίστηκε ότι αναλαμβάνει, δηλαδή το ευρωπαϊκό πιστοποιητικό εμβολιασμού ως διαβατήριο τουριστικών μετακινήσεων, όχι μόνο επιστημονικά ατεκμηρίωτο αποδεικνύεται, αλλά και πολιτικά και ηθικά προβληματικό, καθώς ανοίγει το δρόμο για διακρίσεις αθέμιτες και υγειονομικά άχρηστες. Γι’ αυτό, άλλωστε, απορρίφθηκε ως ιδέα μετά πολλών επαίνων και από το Συμβούλιο της Ευρώπης, με την ίδια απόφαση που έγινε δεκτή η ελληνική πρόταση του προέδρου τού ΣΥΡΙΖΑ, για την άρση των περιορισμών της πατέντας, όταν πρόκειται για δημόσια αγαθά. Είναι καιρός να υποχρεώσουμε, όσους ακόμα επιμένουν στην αναχρονιστική αντίληψη ότι το εμβόλιο μπορεί να είναι ένα εμπόρευμα, να αναδιπλωθούν και να αλλάξουν έστω και τη ρητορική τους. Όπως προσπαθούν να την αλλάξουν και ως προς το δημόσιο χαρακτήρα και την ενίσχυση του ΕΣΥ, έστω κι αν στην πράξη τα λόγια τους δεν ταιριάζουν με τα έργα τους. Κι αυτό ακόμα είναι μια πρώτη ήττα γι’ αυτούς.

Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Νομίζω πως μπορούμε να συμφωνήσουμε πως όλοι μπορούμε να κάνουμε περισσότερα για την ανθρωπότητα. Τώρα ξέρετε την ιστορία μου. Προέρχομαι από μια οικογένεια μεταναστών, επαναστατών, στρατιωτών και εργατών. Δεν είχαμε πολλά όταν ήμουν παιδί, αλλά για μένα, η αλήθεια της ζωής είναι ότι βρίσκαμε την έκσταση στις μικρές στιγμές. Μπορεί ένα μικρό πικ-νικ με την οικογένειά μας. Τρία ζευγάρια κάλτσες γυρισμένα σε μορφή μπάλας και δεμένα με ένα κορδόνι. Παίζαμε ποδόσφαιρο κάτω από τον ήλιο και μετά ξαπλώναμε στο χορτάρι. Εντυπωσιαζόμασταν με τα πάντα και με το τίποτα. Όταν αποσύρθηκα από το ποδόσφαιρο στα 30 μου, ξέρετε τι έκανα; Έκανα κάτι πολύ σημαντικό για μένα. Πήγα να ζήσω στην πόλη που έπρεπε να εγκαταλείψουν οι παππούδες μου το 1939. Πήγα να ζήσω στη Βαρκελώνη.

Αφήστε επιτέλους τη σπέκουλα, τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου έχουν πανεπιστημιακή αστυνομία. Στο Μπαχρέιν έχουν και τεθωρακισμένα. Στην Ιαπωνία μέχρι πρότινος είχανε σαμουράι, αλλά τους αντικατέστησαν με έξυπνες ηλεκτρικές σκούπες. Στη Χαβάη έχουν ειδικούς φρουρούς με χορταρένιες φούστες και γιουκαλίλια. Αλλά είναι όλοι από τις ειδικές δυνάμεις και έχουν ταουάζ «Χαβάη ή Τέφρα». Και «Εν τούτω Αλόχα». Αλλά εσείς είστε ιδεοληπτικοί και δεν θέλετε 200 μπάτσους, χωρίς σαφές αντικείμενο, εγκατεστημένους σε κάθε πανεπιστήμιο. Ο Μομπούτου το πραξικόπημα στο Κονγκό παίζει να το είχε κάνει με λιγότερους. Στα ματς Ιωνικού - Προοδευτικής, που έχει 40 τραυματίες τη φορά, στέλνουν λιγότερους σίγουρα. Αλλά το πιο σοβαρό επιχείρημα είναι ότι στην Οξφόρδη δεν έχει αστυνομία επειδή δεν υπάρχει ανεξέλεγκτη αφισορύπανση. Εντάξει, αν πρόκειται για την ανεξέλεγκτη αφισορύπανση, δεν χρειάζεται καν να στείλουν αστυνομία. Μπορούν να στείλουν ένα F16 να τα ισοπεδώσει. Μία άλλη λύση είναι να μπαίνουν στα πανεπιστήμια μόνο δεξιοί. Αυτό γιατί δεν το σκέφτηκε κανένας; Τα είχε λύσει αυτά η ΕΡΕ με το πιστοποιητικό φρονημάτων, αλλά μας έφαγε η ιδεολογική ηγεμονία της Μεταπολίτευσης.

Πώς μπορεί ο πολιτικός που βάλλεται, να υπερασπιστεί το όνομα και την αξιοπρέπειά του όταν είναι σχεδόν αδύνατο, ακόμα και γι΄αυτόν, να αντιμετωπίσει τη λάσπη και τα fake news; Όταν οι μηχανισμοί που είναι επιφορτισμένοι με τον έλεγχο τήρησης της δεοντολογίας, δεν ανταποκρίνονται στο ρόλο τους; Προφανώς η δικαστική οδός οφείλει να είναι η τελευταία γραμμή άμυνας. Υπάρχουν, ωστόσο, στιγμές που δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Και είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο πως για τον Αλέξη Τσίπρα, αυτή δεν ήταν μια εύκολη απόφαση. Την πήρε, άλλωστε, αφού εξαντλήθηκαν όλα τα περιθώρια προκειμένου οι συντάκτες μιας προδήλως ψευδούς και συκοφαντικής είδησης να ανακαλέσουν. Δεν το έκαναν. Ως εκ τούτου, η συνέχεια φάνταζε μονόδρομος. Ζούμε σε μια χώρα που – παρά τις φιλότιμες προσπάθειες «ανώνυμων» δημοσιογράφων να υπηρετήσουν το λειτούργημα με ήθος και αρχές – η ενημέρωση τείνει να γίνει συνώνυμο της προπαγάνδας, της αθλιότητας και του τραμπουκισμού. Σε μια χώρα που το συνδικαλιστικό όργανο των δημοσιογράφων – η πλειοψηφία του ΔΣ, ακριβέστερα αφού η «Συσπείρωση Δημοσιογράφων-Δούρειος Τύπος» εξέφρασε ανοιχτά την αντίθεσή της – με αφορμή τη συγκεκριμένη υπόθεση, υποτάσσεται σε μικροκομματικά παιγνίδια, επιλέγει να κλείσει τα μάτια στο απολύτως ελεγχόμενο και προκλητικά μονοφωνικό μιντιακό τοπίο και προσπερνά το δικό του μερίδιο ευθύνης στη συνεχιζόμενη απαξίωση του κλάδου. Μόνο που η ποιότητα της ενημέρωσης – ευθύνη, πρωτίστως, των λειτουργών της να την προστατεύσουν - χαρακτηρίζει την ποιότητα της ίδιας της Δημοκρατίας. Και με εκφρασμένη τη βούληση της κυβέρνησης να χτυπήσει αλύπητα κάθε είδους δικαιώματα, είναι αξιακό και πολιτισμικό χρέος όλων – και όχι μόνο των δημοσιογράφων - να ορθώσουν ανάστημα.

Και η αριστερά; Από το ευρωπαϊκό πλαίσιο μοιάζει περίπου απούσα. Οι αναγνώσεις των διανοητών της, για το μάλλον ζοφερό μέλλον, δεν φτάνουν στη “βάση”, η οποία φαίνεται ευεπίφορη ακόμα σε αντιευρωπαϊκά, εθνικιστικά αφηγήματα. Το συμβάν του θανάτου μπορεί να εκληφθεί, μαζί με τις μειώσεις των ΑΕΠ, ως μια ακόμα ευκαιρία “δημιουργικής καταστροφής”, η δε αισιοδοξία για διαφαινόμενες αλλαγές ενδέχεται να καταλήξει σκέτος βολονταρισμός, αφού δεν συνοδεύεται, μέχρι στιγμής, από καμιά σπουδαία θεσμοθετημένη πολιτική πράξη. Κι επειδή μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν, ας αρχίσουμε, τουλάχιστον, να μιλάμε ξανά για την Ευρώπη και τις πολιτικές της. Διότι και η ελληνική κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, με όλες τις γραφικότητές της, επί της ουσίας τούτο το ένα και μοναδικό μοντέλο υπηρετεί. Όσοι απομονώνουν το ελληνικό παράδειγμα και δεν το εντάσσουν στον ευρωπαϊκό μέσο όρο της ευρωπαϊκής πολιτικής δυστοπίας, ουσιαστικά ενδυναμώνουν τις πολιτικές που αντιμάχονται, αφού παύουν να μιλούν συνολικά γι’ αυτές. Η Ευρώπη της αλληλεγγύης, η Ευρώπη των λαών, μοιάζει σήμερα τόσο μακρινή όσο υπήρξε και στα χρόνια της μεγάλης κρίσης. Το μεγαλύτερο κόμμα της ευρωπαϊκής αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ, ως όφειλε, δια του σ. Αλέξη Τσίπρα, φαίνεται να ξαναρχίζει την κουβέντα. Κρίνεται απαραίτητο, κυρίως για να αποφευχθούν στο, εγγύς ίσως, μέλλον οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στις φάρσες που, συχνά, στήνει η ιστορία.

Το αίτημα του διαχωρισμού υπερβαίνει την Αριστερά και απλώνεται οριζόντια σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα, καθώς όλο και περισσότεροι συνειδητοποιούν πως πρόκειται για μείζον ζήτημα με προεκτάσεις στη λειτουργία της δημοκρατίας, στα ατομικά δικαιώματα, στην ισονομία, στην παιδεία, στην οικονομία, ακόμη και στη δημόσια υγεία. Είναι ζήτημα δημοκρατίας, γιατί δεν μπορεί η εκκλησία να παρεμβαίνει στη λειτουργία του κράτους και να επιβάλει τη θέλησή της στην εκλεγμένη κυβέρνηση και στους εκλεγμένους αντιπροσώπους του λαού. Είναι ζήτημα ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, γιατί δεν μπορεί το κράτος, το οποίο εκπροσωπεί εκατομμύρια πολίτες, με ποικίλες θρησκευτικές και άλλες πεποιθήσεις, να θρησκεύεται και να επιβάλει εμμέσως συγκεκριμένη θρησκευτική πίστη. Είναι ζήτημα παιδείας, γιατί πρέπει κάποια στιγμή να τελειώσει η ομηρία του εκπαιδευτικού συστήματος από την εκκλησία, η οποία επιβάλλει από το περιεχόμενο των βιβλίων μέχρι κάποιες φορές και τους υπουργούς που αυτή επιθυμεί. Είναι ζήτημα οικονομικό, με την εκκλησία να απολαμβάνει διαχρονικά ευνοϊκές ρυθμίσεις, φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις από το κράτος, που έχει βέβαια αναλάβει και τη μισθοδοσία των στελεχών της, ενώ ταυτόχρονα διεκδικεί από αυτό και μεγάλες εκτάσεις γης. Και είναι τέλος ακόμη και ζήτημα δημόσιας υγείας, όπως η άρνηση της εκκλησίας να συμμορφωθεί στις υποδείξεις των ειδικών και να τηρήσει τα απαιτούμενα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορονοϊού έδειξε. Δυστυχώς με δυσβάσταχτο κόστος σε ζωές, ακόμη και δικών της στελεχών. Και δεν είναι απλά προϊόν φανατισμού αυτή η άρνηση, είναι ξεκάθαρη επίδειξη δύναμης και άσκησης εξουσίας επί της συντεταγμένης πολιτείας, την οποία βέβαια επέτρεψε η φοβική και εξευτελιστικά υποχωρητική στάση της κυβέρνησης της ΝΔ, που για μια ακόμη φορά προέταξε τα μικροπολιτικά της συμφέροντα έναντι της δημόσιας υγείας και του συμφέροντος των πολιτών.

Η Κοινωνία και η Εκπαίδευση δίνουν καθημερινά μάχη με την πανδημία. Τον ίδιο αγώνα είναι υποχρεωμένη να δίνει και η κυβέρνηση, κρατώντας ενωμένο το λαό, με τη βοήθεια όλων των πολιτικών δυνάμεων. Εν όψει του τρίτου κύματος και των επικίνδυνων μεταλλάξεων του ιού, απαιτούνται πρωτοβουλίες που θα εμπνέουν τη μέγιστη δυνατή συσπείρωση και όχι το διχασμό. Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και όχι στο «1969». Δεν είναι δυνατόν η κυβέρνηση να νομοθετεί δραστική περικοπή εισακτέων, κλείσιμο πανεπιστημίων, ίδρυση αστυνομίας στα πανεπιστήμια και να περιμένει ότι δεν θα υπάρχουν μαζικές αντιδράσεις. Την καλούμε ως βήμα ευθύνης, να περιοριστεί στα απαραίτητα για την πανδημία μέτρα επείγοντος χαρακτήρα και να πάψει να αντιμετωπίζει τη συγκυρία ως ευκαιρία και τους εκπαιδευτικούς και τη νεολαία ως «εσωτερικό εχθρό». Στο μεταξύ, να γίνει δεκτή από όλες τις πολιτικές δυνάμεις η πρόταση των πρυτάνεων και των Συγκλήτων για τον τρόπο φύλαξης των πανεπιστημίων, που ούτως ή άλλως με τα ιδρύματα κλειστά δεν αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα. Ανάλογη είναι η πρακτική σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες από την Οξφόρδη μέχρι το Χούμπολτ και τη Σορβόνη. Δυστυχώς η κυβέρνηση φαίνεται να έχει διαλέξει άλλο δρόμο. Μετά τις πρωτοφανείς σε μέγεθος διαδηλώσεις στην Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις, που ακύρωσαν στο δρόμο τις κυβερνητικές απαγορεύσεις, εξαγγέλλονται σήμερα διώξεις εναντίον των χιλιάδων νέων και εκπαιδευτικών που συμμετείχαν σε αυτές. Οξύνει η κυβέρνηση το κλίμα, δημιουργεί μόνη της το έδαφος για νέες αντιδράσεις. Είναι σαφές ότι χαράζοντας τέτοιο δρόμο, η απάντηση θα είναι η κλιμάκωση του αγώνα. Αυτό όμως είναι το ζητούμενο; Έτσι θα δοθεί η μάχη της πανδημίας; Με σμπαραλιασμένο το εσωτερικό μέτωπο; Με διώξεις υγειονομικών, εκπαιδευτικών και φοιτητών; Ο ΣΥΡΙΖΑ με αίσθημα κοινωνικής ευθύνης παίρνει την πρωτοβουλία να προτείνει «νομοθετικό μορατόριουμ», τουλάχιστον στον ευαίσθητο χώρο της Παιδείας. Ως πρώτο βήμα, ζητάμε (για πολλοστή φορά από τον περασμένο Μάρτιο) άμεση σύγκληση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής με τη συμμετοχή λοιμωξιολόγων, με αποκλειστικό θέμα την υγειονομική θωράκιση στο χώρο της εκπαίδευσης, ώστε επιτέλους τα σχολεία και τα πανεπιστήμια να ανοίξουν και να λειτουργήσουν με ασφάλεια. Έστω και τώρα, έστω και αργά, ας δείξει η κυβέρνηση ότι σέβεται θεσμούς και Κοινοβούλιο.