Macro

Φανταστείτε να είστε αναγκασμένοι να μετακομίσετε στο εξωτερικό, ως μοναδική διέξοδο για την εξεύρεση εργασίας. Οι απολαβές είναι μικρές, όμως σίγουρα καλύτερες από αυτές που θα είχατε στη χώρα σας. Η ζωή συνεχίζει όμως να είναι δύσκολη για εσάς, καθώς θα πρέπει να στέλνετε χρήματα στην οικογένειά σας, προκειμένου να επιβιώσει. Σίγουρα δεν θα σας άρεσε να δώσετε ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 10% μέχρι 33% στους ενδιάμεσους, προκειμένου να φτάσει το έμβασμα στον προορισμό του και μάλιστα έπειτα από αρκετές ημέρες. Οι μετανάστες του Ελ Σαλβαδόρ στις ΗΠΑ δεν χρειάζεται να το φανταστούν. Το βιώνουν καθημερινά. Θα πρέπει να δίνουν ένα σεβαστό μερίδιο του μισθού τους στη Western Union και τη MoneyGram, προκειμένου να μεταφέρει τα χρήματα στον προορισμό τους. Και ποιος είναι αυτός ο προορισμός; Κάποιο άλλο κατάστημα της Western Union, πολύ πιθανό στην κοντινότερη πόλη. Θα πρέπει η γυναίκα ή οι γονείς του μετανάστη να πάρουν λεωφορείο για να παραλάβουν τα χρήματα από ένα μέρος όπου έξω παραμονεύουν συμμορίες, καθώς βέβαια τα εισπράττουν σε χαρτονομίσματα, που είναι εύκολο να κλαπούν. Ένας αριθμός 2,5 εκατομμυρίων ανθρώπων στέλνει χρήματα σε φίλους και συγγενείς που ζουν ακόμη στο Ελ Σαλβαδόρ. Την προηγούμενη χρονιά μετέφεραν σχεδόν 6 δισεκατομμύρια δολάρια, ή περίπου το 23% του ΑΕΠ της χώρας. Και φυσικά ένα μεγάλο μερίδιο χάνεται στον δρόμο. Αυτό το πρόβλημα λύνεται με το νέο σύστημα πληρωμών που εισάγει το Ελ Σαλβαδόρ. Όσοι ζουν στις ΗΠΑ Θα μπορούν να στέλνουν κατευθείαν Bitcoin στους συγγενείς τους. Στο ηλεκτρονικό πορτοφόλι Chivo που βρίσκεται στο κινητό τους, στην ασφάλεια του σπιτιού τους. Κατόπιν οι παραλήπτες, αν επιθυμούν, θα τα μετατρέπουν αυτόματα σε δολάρια. Άμεσα, εύκολα, εντελώς δωρεάν. Αν προτιμούν να τα μετατρέψουν σε χαρτονομίσματα των δολαρίων, αρκεί να πηγαίνουν στο πλησιέστερο ειδικό ATM με το κινητό τους. Από εκεί θα «διαβάζει» το πορτοφόλι τους (όπως βάζουμε εμείς τη χρεωστική κάρτα) και θα τους δίνει μετρητά. Το μεγάλο πλεονέκτημα του συγκεκριμένου σε σχέση με τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια κρυπτονομισμάτων που γνωρίζουμε και χρησιμοποιούμε μέχρι τώρα, είναι πως μετατρέπει άμεσα και δωρεάν τα Bitcoin σε δολάρια. Να διευκρινίσουμε με την ευκαιρία πως τα Bitcoin αξίας 30 δολαρίων που περιέχονται στο Chivo και αποτελούν δώρο της κυβέρνησης προς τους πολίτες, δεν μπορούν να μετατραπούν σε μετρητά δολάρια. Χρησιμεύουν μόνο για αγορές εμπορευμάτων και υπηρεσιών. Πόσα υπολογίζεται ότι θα χάσουν από τη λειτουργία του Chivο, οι Western Union, MoneyGram και λοιπά τραπεζικά ιδρύματα; 400 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Αυτά τα χρήματα θα μπουν στις τσέπες κατοίκων του Ελ Σαλβαδόρ. Καταλαβαίνετε τι θα σημαίνει για αυτούς να επιτύχει το «πείραμα» και να εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες: απόλυτη καταστροφή.

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο έγκειται στο πώς αναδιατάσσονται οι ισορροπίες στο εσωτερικό των Ταλιμπάν, όπου αποτελεί κοινό μυστικό ότι επικρατούσαν τριβές το τελευταίο διάστημα ανάμεσα στην "Ντόχα”, ήτοι την αντιπροσωπεία που είχε εγκατασταθεί στο Κατάρ για να διεξαξάγει τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ, και την "Κανταχάρ”, δηλ. την παραδοσιακή εγχώρια ηγεσία. Χαρακτηριστικός είναι ο σχετικός παραγκωνισμός του μέχρι πρότινος φερόμενου ως βέβαιου νέου πρωθυπουργού, μουλά Αμπντούλ Γάνι Μπαραντάρ, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ντόχα, ο οποίος περιορίζεται σε θέση αντιπροέδρου της κυβέρνησης, υπό τον μουλά Χασάν Αχούντ. Ο νέος πρωθυπουργός αποτελεί μία από τις πιο αινιγματικές φυσιογνωμίες των Ταλιμπάν: μολονότι δεν είχε λάβει μέρος στο αντάρτικο κατά των Σοβιετικών τη δεκαετία του '80 αναδείχθηκε κατόπιν σε θρησκευτικό αρχηγό από τους πιο σκληροπυρηνικούς, θιασώτη του κινήματος Deobandi (που γεννήθηκε στην ινδική υποήπειρο επί αποικιοκρατίας προσφέροντας μιαν αυστηρή αντιδυτική εκδοχή του Ισλάμ) και ευθύνεται για μερικές από τις πιο ακραίες ενέργειες του "Εμιράτου του Αφγανιστάν” την περίοδο 1996-2001, όπως η καταστροφή των αγαλμάτων του Βούδα στο Μπαμιγιάν και η απαγόρευση της εκπαίδευσης των γυναικών. Καθ΄όλη την προηγούμενη εικοσαετία βρισκόταν εξόριστος στο Πακιστάν. Η ανάδυσή του ερμηνεύεται ως επιβεβαίωση του ρόλου που έχουν εξασφαλίσει οι μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν υπό τον (ευρισκόμενο από τις 5 Σεπτεμβρίου στην Καμπούλ) στρατηγό Φαϊζ Χαμίντ στον έλεγχο των αφγανικών πραγμάτων – ιδίως αν συνδυασθεί με το διορισμό του Σιρατζουντίν Χακάνι ως υπουργού Εσωτερικών. Το "δίκτυο Χακάνι” διατηρούσε τον καιρό της σοβιετικής εισβολής ισχυρούς δεσμούς με τη CIA και σε κάθε περίπτωση επηρεάζεται από το Πακιστάν. Ο Σιρατζουντίν Χακάνι φέρεται να είναι αυτός που βοήθησε τον Οσάμα μπιν Λάντεν να διαφύγει από τα βουνά της Τόρα Μπόρα το 2001, ενώ χαρακτηρίζεται από το FBI "τρομοκράτης με διεθνή δράση”. Με άλλα λόγια, το Πακιστάν έσπευσε να προκαταλάβει κάθε άλλο παίκτη, παίζοντας δυνατά τα χαρτιά του, με την πεποίθηση ότι ο διεθνής παράγοντας θα υποχρεωθεί όπως και αν έχει να συνομιλήσει με τους Ταλιμπάν.

"Σίγουρα αυτή θα είναι η τελευταία ευκαιρία για μένα να απευθυνθώ σε εσάς. Η Πολεμική Αεροπορία έχει βομβαρδίσει τις κεραίες των Radio Portales και Radio Corporación. Οι λέξεις μου δεν έχουν πικρία αλλά απογοήτευση. Είθε να έρθει μια ηθική τιμωρία για εκείνους που έχουν προδώσει τον όρκο τους: Στρατιώτες της Χιλής, οι επικεφαλής αρχιστράτηγοι, ο Ναύαρχος Μερίνο, ο οποίος έχει αυτοανακηρυχθεί ο ίδιος διοικητής του ναυτικού, και ο κ. Μεντόζα, ο οποίος επαίσχυντα μόλις χθες ορκίσθηκε πίστη και αφοσίωση στην κυβέρνηση, και ο οποίος έχει επίσης αυτοανακηρυχθεί αρχηγός της Carabineros (παραστρατιωτικής αστυνομίας). Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα, το μόνο πράγμα που απομένει για μένα είναι να πω στους εργάτες: δεν πρόκειται να παραιτηθώ! Ευρισκόμενος σε μια ιστορική μετάβαση, θα πληρώσω την πίστη του λαού με τη ζωή μου. Και τους λέω ότι είμαι βέβαιος ότι οι σπόροι που έχουμε φυτέψει στην καλή συνείδηση των χιλιάδων και χιλιάδων Χιλιανών δεν θα μείνουν συρρικνωμένοι για πάντα. Έχουν δύναμη και θα είναι σε θέση να μας εξουσιάζουν, αλλά οι κοινωνικές διεργασίες δεν μπορεί να εμποδιστούν ούτε από το έγκλημα, ούτε από τη δύναμη.Η ιστορία είναι δική μας, και οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία. Εργάτες της χώρας μου: Θέλω να σας ευχαριστήσω για την αφοσίωση που είχατε πάντα, την εμπιστοσύνη που εναποθέσατε σε έναν άνθρωπο που ήταν μόνο ένας διερμηνέας της μεγάλης λαχτάρας για τη δικαιοσύνη, ο οποίος έδωσε το λόγο του ότι θα σεβαστεί το Σύνταγμα και το νόμο και έκανε ακριβώς αυτό. Σε αυτή την καθοριστική στιγμή, την τελευταία στιγμή που μπορώ ακόμα να απευθύνομαι σε εσάς, σας εύχομαι να επωφεληθείτε από το μάθημα: το ξένο κεφάλαιο, ο ιμπεριαλισμός, σε συνδυασμό με την αντίδραση, δημιούργησαν το κλίμα στο οποίο οι Ένοπλες Δυνάμεις έσπασαν την παράδοσή τους, την παράδοση που διδάχθηκαν από το στρατηγό Schneider και επιβεβαίωσαν με τον διοικητή Araya, θύματα του ίδιου κοινωνικού τομέα που σήμερα ελπίζει, με την ξένη βοήθεια, να κατακτήσει εκ νέου τη δύναμη να συνεχίσουν να υπερασπίζονται τα κέρδη τους και τα προνόμιά τους. Απευθύνομαι σε εσάς, πάνω απ ‘όλα, τη σεμνή γυναίκα του τόπου μας, την Campesina που πίστεψε σε εμάς, τη μητέρα που γνώριζε την ανησυχία μας για τα παιδιά. Απευθύνομαι στους επαγγελματίες της Χιλής, τους πατριώτες επαγγελματίες που συνέχισαν να δουλεύουν ενάντια στην ανταρσία που υποστηρίχθηκε από επαγγελματικά σωματεία, ταξικά σωματεία που υπερασπίστηκαν επίσης τα προνόμια της καπιταλιστικής κοινωνίας. Απευθύνομαι στη νεολαία, αυτή που τραγουδούσε και μας έδωσε τη χαρά της και το αγωνιστικό της πνεύμα. Απευθύνομαι στον άντρα της Χιλής, τον εργάτη, τον αγρότη, το διανοούμενο, εκείνον που πρόκειται να διωχθεί, γιατί στη χώρα μας ο φασισμός είναι ήδη παρών εδώ και πολλές ώρες – σε τρομοκρατικές επιθέσεις, σε ανατινάξεις γεφυρών, σε διακοπές σιδηροδρομικών γραμμών, σε καταστροφές αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενόψει της σιωπής όσων είχαν την υποχρέωση να δράσουν. Ήταν υποχρεωμένοι. Η ιστορία θα τους κρίνει. Σίγουρα το Radio Magallanes θα σιγήσει, η ηρεμία και μεταλλικό όργανο της φωνής μου δεν θα σας φτάσει. Δεν πειράζει. Θα συνεχίσετε να την ακούτε. Θα είμαι πάντα δίπλα σας. Τουλάχιστον η μνήμη μου θα είναι αυτή ενός άνδρα αξιοπρεπή που στάθηκε πιστός στη χώρα του. Οι άνθρωποι πρέπει να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, αλλά δεν πρέπει να θυσιαστούν. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να αφεθούν να καταστραφούν ή να διατρηθούν από σφαίρες, αλλά ούτε και να ταπεινωθούν. Εργάτες της χώρας μου, έχω πίστη στη Χιλή και το πεπρωμένο της. Άλλοι άνδρες θα ξεπεράσουν αυτή τη σκοτεινή και πικρή στιγμή προδοσίας που προσπαθεί να επικρατήσει. Να πηγαίνετε προς τα εμπρός γνωρίζοντας ότι, αργά ή γρήγορα, οι μεγάλες λεωφόροι θα ανοίξουν και πάλι και οι ελεύθεροι άνθρωποι θα περπατούν μέσα από αυτές για να χτίσουν μια καλύτερη κοινωνία. Ζήτω η Χιλή! Ζήτω ο λαός! Ζήτω οι εργαζόμενοι! Αυτά είναι τα τελευταία λόγια μου, και είμαι βέβαιος ότι η θυσία μου δεν θα είναι μάταια, είμαι βέβαιος ότι, τουλάχιστον, θα είναι ένα μάθημα ηθικής που θα τιμωρήσει το κακούργημα, τη δειλία και την προδοσία. Σαντιάγο της Χιλής, 11 Σεπτεμβρίου 1973"

Μια εικόνα δυνατή. Και γίνεται δυνατότερη, όταν σκεφτούμε ότι βρίσκεται σε αρμονία με την όλη εικόνα του Φραγκίσκου, που τόσες φορές έχει βρεθεί δίπλα σε πρόσφυγες,τοξικοεξαρτημένους, φτωχούς και άλλους κατατρεγμένους. Μια εικόνα χαράς. Και μαζί ένα "αχ", ένα "κρίμα", λύπη, θυμός για τα καθ' ημάς. Γιατί μοιάζoυν επιστημονική φαντασία ανάλογες σκηνές με Έλληνες ιεράρχες. Δεν αγάπησα αίφνης τον καθολικισμό (τον συγκεκριμένο Πάπα όμως ναι), αλλά αυτό μας αφορά όλους μας, πιστούς και άπιστους. ΥΓ. Κι όσο το σκέφτομαι, έχει το εξής ενδιαφέρον αυτή η φωτογραφία: σε μια αντιστροφή των ρόλων, η κούκλα Αμάλ φαίνεται τεράστια, και ο Ποντίφηκας μικρός.

Δημήτρης Ελευθεράκης «Άσπρα μήλα», εκδόσεις Πατάκης, 2021 ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΠΕΙ Κάποιος να είναι εδώ. Κάποιος να μας σηκώνει το μαξιλάρι. Κάποιος ν’ αφήσει κάτι για μας όταν δεν θα είναι εδώ. Κάποιος να φύγει πριν από εμάς ή μετά από εμάς. Κάποιος να στρώσει το τραπέζι. Να φάει το φαγητό που αγαπάμε. Να χύσει λίγο κρασί στο χώμα για μας. Κάποιος να μας πει πως και το τέλος, όταν έλθει, θα περάσει σαν όλα τ’ άλλα.

Με τη στόφα του υπερήρωα, με τη σχέση του με την Αριστερά, με τον συνδυασμό του λόγιου και λαϊκού συνθέτη, ακόμα και με τις αντιφάσεις του, ο Μίκης Θεοδωράκης ρίχτηκε με πάθος στα επίδικα της εποχής του. Όταν η Ιστορία τού χτύπησε την πόρτα, δεν γύρισε την πλάτη. Κάθισε μαζί της στο τραπέζι και την τάισε. Την τροφοδότησε με καλλιτεχνικό, πολιτικό, κοινωνικό έργο. Με το έργο του μίλησε για τα μεγάλα ζητήματα του ανθρώπου και των κοινωνιών, για τον έρωτα, για την πατρίδα, για τη φτώχεια. Κυρίως ένωσε την ανάσα του με την ανάσα των Ελλήνων κι εκείνος, ένας λόγιος συνθέτης, μπόρεσε να κάνει τη φτώχεια πολιτισμό, μα πάνω απ' όλα να κάνει έναν ολόκληρο λαό να τραγουδάει τους μεγάλους ποιητές του. Μπορεί ελάχιστοι εκείνες τις ταραγμένες προδικτατορικές δεκαετίες να μην είχαν διαβάσει Ρίτσο, Σεφέρη, Ελύτη, Αναγνωστάκη, Βάρναλη, Σικελιανό, Παλαμά, όλοι όμως τους τραγούδησαν. Μέσω της τέχνης του ο Μίκης άλωσε τα πολιτικά κάστρα και διείσδυσε σε όλη τη γκάμα ιδεολογικών, ταξικών, κοινωνικών και πολιτικών διαστρωματώσεων. Σε μια εποχή που η Αριστερά ήταν απαγορευμένη στη δημόσια σφαίρα, ο Μίκης διέρρηξε τις διαχωριστικές γραμμές που είχε θέσει η Δεξιά και τις διέρρηξε από τα κάτω και, απέναντι στα "θλιβερά τραγούδια τους", έσπειρε τον λωτό "να γεννηθούμε στον χυμό του εμείς πιο νέοι". Η εμβέλειά του ξεπέρασε την Αριστερά, ακόμα - ακόμα και τις πιο αντιφατικές πτυχές του εαυτού του. Βουλευτής της ΕΔΑ και του ΚΚΕ, ιδρυτής της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, με την επιβολή της δικτατορίας πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Πατριωτικού Αγωνιστικού Μετώπου, συνελήφθη, βασανίστηκε, εξορίστηκε, τελικά φυγαδεύτηκε στο Παρίσι και εξέφρασε εμβληματικά τον αντιδικτατορικό αγώνα συσπειρώνοντας ουσιαστικά όλο τον πλανήτη εναντίον της χούντας. Όργωσε Ευρώπη, Αμερική, Λατινική Αμερική, Ασία δίνοντας συναυλίες. Και μετά την πτώση των Απριλιανών έδωσε τον μεταπολιτευτικό τόνο στα γήπεδα και τα ανοιχτά θέατρα τραγουδώντας τους ποιητές.

Η ευρεία καθιέρωση ήρθε το 1945 με το βιβλίο του «Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της», που είχε εξαντληθεί και επανακυκλοφορεί με νέα επιμέλεια από τις εκδόσεις Παπαζήση από τις οποίες είχε πρωτοκυκλοφορήσει. Στο έργο αυτό, ο Πόππερ άσκησε σκληρή κριτική στη φιλοσοφία του ολοκληρωτισμού και υπερασπίστηκε τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη, τα θεμέλια της οποίας πίστευε ότι βρίσκονται στην ατομική ελευθερία. Η επιτυχία του βιβλίου οφειλόταν στο γεγονός ότι το ευρύ κοινό αποκτούσε πρόσβαση σε ένα έργο πολιτικής φιλοσοφίας, το οποίο στήριζε τη δημοκρατική κοινωνία στη μεγάλη μάχη που έδινε, την εποχή εκείνη, εναντίον του ολοκληρωτισμού. Από αυτήν την άποψη, το έργο αυτό είναι κυριολεκτικά πολεμικό. Γράφτηκε την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και διαπνέεται από έντονο πάθος. Ο Πόππερ πίστευε ότι η μάχη που έδινε ο κόσμος της δημοκρατίας δινόταν και στο πεδίο των ιδεών και θεωρούσε την περάτωση του βιβλίου του πρωταρχικής σημασίας – μια συμβολή στην πολεμική προσπάθεια. Το βιβλίο αυτό, αλλά και «Η ένδεια του ιστορικισμού» που γράφτηκε την ίδια περίοδο, αποτυπώνουν την οξύνεια του πνεύματός του και το αδιάλειπτο ενδιαφέρον του για τη ζωή ως κατάσταση συνθηκών την οποία «κατασκευάζει» ο ίδιος ο άνθρωπος. Κατά τον Πόππερ, ύψιστο πολιτισμικό επίτευγμα του νεωτερικού κόσμου είναι η ελευθερία του ατόμου. Η ελευθερία δεν ισοσταθμίζεται με την ισότητα και τη δικαιοσύνη, είναι σημαντικότερη: Οι μεγάλες αφηγήσεις περί ισότητας οδήγησαν, λέει, στην καταστρατήγηση της ελευθερίας του ατόμου. (...) Ο αυστριακός φιλόσοφος με το «Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της» εκφράζει μια ορθολογική απέχθεια σε ο,τιδήποτε θα μπορούσε να ονομαστεί ολιστικό, ολικό ή καθολικό. Επειδή πιστεύει ακράδαντα ότι η ζωή του ανθρώπου βρίσκεται στα χέρια του, θα πρέπει αυτός ο ίδιος ο άνθρωπος να ανακαλύψει τις μεθόδους με τις οποίες θα αντιμετωπίσει τα προβλήματά της. Πρόκειται για έργο πρωταρχικής σπουδαιότητας που θα ξεχωρίζει πάντα για την εμβριθή κριτική των εχθρών της δημοκρατίας, παλιών και νεώτερων. Ένα έργο που σε συμπαρασύρει στη δίνη της σκέψης ενός υπέροχου μυαλού που –με την καθαρότητα των επιχειρημάτων του και την εύληπτη γλώσσα του– ήξερε να σε κάνει να βλέπεις μέσα από τις ρωγμές των κάθε λογής βεβαιοτήτων...

Ανήκω σε μια γενιά πολύ μακριά από τα "ηρωικά" χρόνια, μακριά ακόμα και από την αίγλη και τον ενθουσιασμό των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης. Όμως σκέφτομαι και ξανασκέφτομαι όσα έχουν ειπωθεί αυτές τις μέρες. Και δεν μπορώ να συμφωνήσω ότι υπάρχει ένας Μίκης του "πριν" και ένας του "μετά", ένας της Αντίστασης, του Δεκέμβρη, των Λαμπράκηδων, της Χούντας και των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης κι ένας άλλος "μετά". Ή τουλάχιστον ότι δύσκολα θα μπορούσε να χτίσει κανείς ένα τείχος που να χωρίζει τους δύο, με όλες τις αντιφάσεις μιας τόσο μεγάλης σε διάρκεια και περιεχόμενο ζωής. Και, τελικά, δεν μπορώ να συμφωνήσω ούτε στο "άλλο ο καλλιτέχνης, άλλο το έργο του", ειδικά σε ένα έργο ζυμωμένο κυριολεκτικά με τη σάρκα και το αίμα του δημιουργού του και τόσο στενά δεμένο με την εποχή του και τους ανθρώπους της. Θα έρθει και η ώρα των αναλύσεων, αλλά ας κρατήσουμε ακόμα, όσο κρατάει το ταξίδι του πλοίου προς την Κρήτη, την ώρα των αναμνήσεων. Κι είναι οι δικές μου αναμνήσεις όλες από αυτή την "αντι-ηρωική", τη "μετά" εποχή... Όμως, δεν υπήρξε μικρός ή μεγάλος αγώνας, μικρή ή μεγάλη αδικία ή ελπίδα που να μην είχε για καμβά τη μουσική του. "Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας"... Και την εποχή των "θερμών επεισοδίων", εγώ έμαθα για ελληνοτουρκική φιλία από τον Θεοδωράκη και τον Λιβανελί. Είδα πρώτη φορά το "τριεθνές" στις Πρέσπες σε μια από τις πολλές συναυλίες του - κι αυτό, αυτή την ανάμνηση κράτησα κι αργότερα, όταν περίπου 20 χρόνια μετά εκείνος βρέθηκε απέναντί μας. Κι ήταν κάπου εκεί στην εφηβεία, την εποχή του "εκσυγχρονισμού", όταν κλείνοντας τον τελευταίο τόμο των "Δρόμων του Αρχαγγέλου", της - ας πούμε - αυτοβιογραφίας του, απέκτησα ένα μόνιμο ερωτηματικό : άραγε εμείς, εγώ θα μπορούσα να κάνω τα ίδια, να αντέξω τα ίδια; Κι έγινε από τότε το μέτρο του φρονήματος. Και φάγαμε μαζί τα χημικά εκείνον τον τρομερό Φλεβάρη του 2012. Ο Θεοδωράκης και ο Γλέζος μέσα σε όλους μας. Κι εκείνη τη βραδιά του "μαύρου" το 2013, μαζί με χιλιάδες άλλους ξελαρυγγιαζόμουν: "Μη παρακαλώ σας, μη λησμονάτε τη χώρα μου". Κι είδα τον Μίκη να ετοιμάζει επιτόπου μια χειρόγραφη παρτιτούρα του "Επέσατε θύματα" και να το αφιερώνει στους εκτελεσμένους του Εμφυλίου στην περιοχή, στη συναυλία που έγινε στο θέατρο Γης στη Θεσσαλονίκη το 2001. Είδα σε όλη την εφηβεία μου σε διάφορα μέρη της Ελλάδας τον Μίκη να τραγουδάει ώρες, μετά το τέλος του επίσημου προγράμματος κάθε συναυλίας, μόνος. Κι ούτε εκείνος ούτε το κοινό να μη λέει να φύγει. Σαν πρωθιερέας μιας "σύναξης μυστικής". "Είμαστε δυο, είμαστε τρεις, είμαστε χίλιοι δεκατρείς"... Είδα τον Μίκη να πετάει κυριολεκτικά, έχοντας φύγει μακριά από μας, από το κοινό του κι από το ίδιο το σώμα του. Όπως, καλή ώρα, εκείνο το επιβλητικό βράδυ στην Επίδαυρο στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Δεν έχει σημασία πόσοι "επίσημοι" βρισκόταν στις κερκίδες - και βρισκόταν πολλοί, υπουργοί και πρωθυπουργοί και "διασημότητες" της εποχής κάθε φορά. Τους όρους τους έβαζε πάντα, σε τελική ανάλυση, αυτός και ο λαός του. Κι έκλεισα βραδιές σε φοιτητικά στέκια και νυχτέρια σε σπίτια με τη διαβεβαίωση πως "όταν σφίγγουν το χέρι, ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο". Ή με το πείσμα πως "εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί". Έκανα πρωτοχρονιά τραγουδώντας στο ξημέρωμα της νέας μέρας "κλεισμένα βλέφαρα και τα ματόκλαδά σου χαράζαν το νερό". Και περπάτησα στους δρόμους του Παρισιού την άνοιξη του 2008 και έκανα ένα ταξίδι πίσω 40 χρόνια, όταν έφτασε τυχαία στ' αυτιά μου το "ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά". Και περπάτησα και στους δρόμους της Λάρισας, Σάββατα απόγευμα, εκεί στα τέλη της δεκαετίας του '90, μια παρέα κοριτσιών που μονολογούσε: "Λύνει αέρας τα στοιχεία και βροντή προσβάλλει τα βουνά / μοίρα των αθώων πάλι μόνη να 'σαι στα στενά". Βλέπεις, έπρεπε να ξέρουμε απ' έξω όλο το Άξιον Εστί, γιατί την ώρα που τον είχαμε μπροστά μας στη σκηνή, μας έπαιρνε μαζί του και δεν είχαμε μάτια και μυαλό για παρτιτούρες. Και περπάτησα χιλιόμετρα, πολλά χιλιόμετρα μες στα χρόνια, πάντα με τη δική του μουσική να δίνει το ρυθμό. Και την προηγούμενη Πέμπτη, μόλις προσγειώθηκε το αεροπλάνο στη Βιέννη κι άνοιξα το τηλέφωνό μου μαθαίνοντας τα νέα, ήταν σαν να έχασα κάποιον πολύ δικό μου, ένα κομμάτι της ζωής μου που υπήρχε εκεί από πάντα. Κι όταν ξεκίνησε η συνεδρίαση, με εκπροσώπους αριστερών οργανώσεων από όλη την Ευρώπη, τα είχα ακόμη χαμένα και δεν βρήκα τα λόγια να μεταφέρω την είδηση του θανάτου του. Κι είδα να παίρνει το λόγο ο αγαπημένος, ο πολύτιμος σύντροφος από την Αυστρία και να το ανακοινώνει στην ομήγυρη δακρυσμένος, συμπληρώνοντας : "Δεν μπορείτε να καταλάβετε τι σημαίνει ο Μίκης Θεοδωράκης για τους αριστερούς της γενιάς μου". Και της δικής μας, σύντροφε. Και όλων. Αι γενεαί πάσαι. Και "πριν" και "μετά" και εις τους αιώνας των αιώνων. Το έργο κι ο δημιουργός του.

Απ’ την πρώτη στιγμή η δημοτική αρχή θεώρησε ότι θα επιβάλει τον δικό της νόμο με αυταρχισμό. Έφτασε στο σημείο να σφραγίσει δύο δημόσια κτήρια, στα οποία γίνονται εδώ και πολλά χρόνια πολιτιστικές δραστηριότητες, σε αντίποινα για την αντίδραση των κατοίκων. Πρόκειται για το παλιό σχολείο (σήμερα δεν πηγαίνουν μαθητές, το χωριό γεμίζει από παιδικές φωνές κατά τις διακοπές κυρίως) και το κοινοτικό κέντρο παράδοσης και πολιτισμού. «Μέσα έχουμε 2.500 βιβλία και δεν μπορούμε να τα πάρουμε» λένε οι κάτοικοι. Η αγάπη τους για το νερό βρίσκεται πλάι στην αγάπη για τη γνώση. Εξ ου και τα πολυάριθμα βιβλιοστάσια, ξύλινα περίπτερα με βιβλία ελεύθερα προς όλους, εντός και πέριξ του χωριού. Μεταξύ άλλων, ο Αχιλλέας Μπέος επιχείρησε αρχικά να πείσει ότι το νερό ήταν μολυσμένο φτάνοντας στο σημείο να πει ότι οι κάτοικοι το λέρωναν με προσωπικές ακαθαρσίες. «Το νερό των Σταγιατών είναι ακατάλληλο για ανθρώπινη χρήση, είναι πολύ επιβαρυμένο και να πω την αλήθεια, βέβαια, ότι είναι επιβαρυμένο, όχι γιατί η πηγή βγάζει ακατάλληλο νερό. Πεντακάθαρο είναι, αλλά το βρομίζουν αυτοί οι βρομιάρηδες. Γιατί δεν συνδέονται με την αποχέτευση, χέζουνε κι όλα τα λύματα πάνε στην πηγή αναγκαστικά». Απέναντι στη χυδαιότητα και τον αυταρχισμό, οι άνθρωποι στις Σταγιάτες αντιπαρέταξαν τη συλλογικότητα και την αυτοοργάνωση. Την πάλη για το νερό και το βιβλίο. Λίγες ημέρες μετά την αποκοπή του χωριού από την Κρύα Βρύση, πήραν στα χέρια τους τη διαχείριση του χωριού, με μοναδικό έως σήμερα όργανο λήψης αποφάσεων τη λαϊκή τους συνέλευση. Ταυτόχρονα έβγαλαν έξω απ’ τις πόρτες και τα μπαλκόνια τους μαύρες σημαίες, για να συμβολίσουν τις μαύρες ημέρες που περνούσε το χωριό. «Έρχονται και μας τις σπάνε ακόμα, αλλά θα επιμείνουμε. Θα τις έχουμε υψωμένες μέχρι να δικαιωθούμε». «Μετά τις δύο σοβαρές ζημιές που διαπιστώθηκαν τις τελευταίες μέρες στην παροχή νερού από την Πορταριά και με δεδομένη την αγανάκτηση των κατοίκων που εδώ και 17 μήνες το χωριό δεν υδροδοτείται από την πηγή του Κρύα Βρύση, αποφασίστηκε κλιμάκωση του αγώνα. Η μόνη λύση είναι επανασύνδεση με την Κρύα Βρύση» διεμήνυσαν στις 29 Αυγούστου, μετά από διαδικασία τους.

Βρισκόμαστε σε πολιορκία όχι μόνο από τους Ταλιμπάν, αλλά και από γειτονικές χώρες που θέλουν ανοιχτά να έχουν ρόλο στις εξελίξεις όπως το Ιράν και το Ιράκ, αλλά και την Τουρκία. Το πιο, ωστόσο, ανησυχητικό είναι ότι η νέα κατάσταση είναι καλοδεχούμενη από την Αλ Κάϊντα, το ISIS, και τα φονταμενταλιστικά δίκτυα όλου του κόσμου. Είμαι σίγουρη ότι με στήριξη της κυβέρνησης το Αφγανιστάν, για μια ακόμα φορά, θα μετατραπεί σε κέντρο όλων αυτών των οργανώσεων. Είναι πλέον γνωστό ότι οι Ταλιμπάν δεν αποτελούν ενιαία οργάνωση, αλλά έχει φράξιες που πολλές από αυτές συνδέονται με διάφορες χώρες π.χ Κίνα, Ιράν, Πακιστάν… Το κουβάρι μόλις έχει αρχίσει να ξετυλίγεται. (...) Όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Είμαστε σε διαδικασίες αναζήτησης νέων διαδρομών, επειδή το πιθανότερο είναι να αναγκαστούμε να αλλάξουμε ορισμένα πράγματα. Σε κάθε περίπτωση, είμαστε αποφασισμένες να συνεχίσουμε τη δράση μας, ακόμα και με τους Ταλιμπάν. Υπάρχει ελπίδα. Θα χρειαστεί χρόνος για να οργανωθούμε καλύτερα και να ανοιχτούν νέοι δρόμοι. Είναι ελπιδοφόρο ότι την πρώτη νύχτα των Ταλιμπάν στην αυστηρά ελεγχόμενη από αυτούς Καμπούλ, μια γυναίκα έγραψε στους τοίχους της πόλης συνθήματα, όπως «θάνατος στους Ταλιμπάν».