Macro

Δύο υποσχέσεις έδωσε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ. Ότι ο πληθωρισμός θα είναι παροδικός και ότι η οικονομία εισέρχεται σε νέο μακροχρόνιο ανοδικό κύκλο. Και οι δύο υποσχέσεις βασίζονται στην ισχυρή φετινή ανάκαμψη της οικονομίας και στην απαλλαγή από την πανδημία και τα εμπόδια που θέτει μέσω των εμβολιασμών. (...) Δυστυχώς και οι δύο υποσχέσεις είναι επισφαλείς και μάλλον εξωπραγματικές. Γιατί η ισχυρή ανάκαμψη οφείλεται κυρίως στη χαμηλή βάση εκκίνησης του 2020 και στα προσωρινά δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα στήριξης. Επίσης, γιατί οι μεν εμβολιασμοί προχωρούν αργά, οι δε νέες μεταλλάξεις του ιού υποχρεώνουν σε νέους εμβολιασμούς (ενδεχομένως με νέα εμβόλια), την ίδια ώρα που στις αναπτυσσόμενες χώρες η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού μένει ανεμβολίαστη, πολλαπλασιάζοντας τον κίνδυνο μετάδοσης και τα λοκντάουν στις οικονομίες. Με την υγειονομική κρίση, λοιπόν, σε πλήρη εξέλιξη και με τις κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις να αποσύρουν βαθμιαία από το 2022 και μετά τα μέτρα στήριξης σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά αφήνοντάς τα εκτεθειμένα στα χρέη τής πανδημίας, οι αναπτυξιακές προσδοκίες θα τείνουν να επιστρέψουν στην κανονικότητα της κρίσης. Πολύ περισσότερο επειδή ζούμε σε μια οικονομία η οποία κυριαρχείται από υπερτιμημένες χρηματιστηριακές αγορές (λόγω των αρνητικών επιτοκίων και της τεράστιας ρευστότητας που άντλησαν), οι οποίες τρέμουν στην ιδέα και μόνο μιας αύξησης των επιτοκίων ή διακοπής τής αγοράς τίτλων περιουσιακών στοιχείων από τις κεντρικές τράπεζες. Αυτό δε που μπορεί να προκαλέσει την άνοδο των επιτοκίων είναι ένας εκτός ελέγχου πληθωρισμός. Τον οποίο πληθωρισμό προκαλεί τόσο η αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης μετά το ξεκλείδωμα των οικονομιών και την αύξηση των αποταμιεύσεων, όσο και η αδυναμία αντίστοιχης αύξησης της προσφοράς εξαιτίας της (προσωρινής λόγω πανδημίας) έλλειψης εργατικών χεριών, της προκληθείσας δυσλειτουργίας στις διεθνείς αλυσίδες προμηθειών και της αύξησης του κόστους των πρώτων υλών.

Η νομιμότητα. Μια έννοια που θα ‘πρεπε να κρύβει ένα πρόσημο θετικό. Ο συμβιβασμός των μελών μιας κοινωνίας με τις συλλογικές της ανάγκες, που γίνονται λέξεις, παράγραφοι και άρθρα και ψηφίζονται από τους εκπροσώπους της. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν να συνυπάρξουν όλοι αρμονικά αν δεν ρυθμίζονται οι σχέσεις, αν δεν ζυγίζονται τα θέλω κι αν δε γινούν παραχωρήσεις; Κι η αστυνόμευση. Η δύναμη που φροντίζει για την τήρηση της νομιμότητας. Προφανώς, αν κάποιος αγνοεί την κοινή βούληση, θα πρέπει να συμμορφώνεται. Είτε με το καλό, είτε με το στανιό. Σωστά βαλμένες οι έννοιες στο μυαλό των Τηνιακών για τόσα χρόνια. Ώσπου φανήκαν οι πρώτοι «επενδυτές». Εκεί άρχισε το ψάξιμο. Μια κοινωνία σύσσωμη είπε όχι, μα φάνηκε πως οι εκπρόσωποι κωφεύουν και τα άρθρα, οι λέξεις κι οι παράγραφοι καμία σχέση δεν έχουν με τις συλλογικές ανάγκες. Οι νόμοι κόπηκαν και ράφτηκαν στα μέτρα τους. Τα δικαστήρια αποφάσιζαν υπέρ τους. Οι αστυνόμοι κι οι λιμενικοί γίναν σεκιουρητάδες τους. Κι ο κόσμος; Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους, πιάστηκε απ’ τα χέρια, έκανε αλυσίδες, βγήκε στο βουνό. Δυο χρόνια τώρα. Κι ήρθαν μηνύσεις κι αγωγές βροχή. Ήρθανε λίστες κατ’ εισαγγελική παραγγελία. Ήρθαν συλλήψεις. Ήρθε ο φόβος. Κι οι άρχοντες; Κάποιοι ριχτήκαν στην αρχή μες στον αγώνα, πλάι στον κόσμο. Κάποιοι όχι. Σιγά σιγά όμως, κι οι πρώτοι γίναν δεύτεροι. Κι όλο υμνούσανε την ξένη νομιμότητα. Την νομιμότητα των ξένων. Γιατί όταν έφτανε η ώρα της δικής μας νομιμότητας, ξάφνου χανόταν οι φρουροί της. Δεν είχαν μέσα, δεν είχαν τρόπο. Κι ας ήταν το άλλο βράδυ 50 από δαύτους να αποκλείουν το λιμάνι. Κι ας ήταν δυο αμάξια όλη νύχτα στο βουνό να φυλάνε μην περάσουμε εμείς. Όταν για λίγο έφτανε η ώρα να ανασάνουμε, τότε εξαφανιζόταν. Έτσι χρειάστηκε να γίνουμε εμείς φρουροί. Όχι της κάποιας νομιμότητας, μα του βουνού. Κι όλο το βράδυ, κι όλη μέρα, ήμαστε εκεί. Πότε πολλοί, πότε λίγοι, πότε μία μόνο ή ένας. Μα πάντα εκεί, για ώρες και για μέρες. Μέχρι το τέλος του αγώνα.

Όταν γυρίσαμε την Ελλάδα για τα Περιφερειακά Αναπτυξιακά Συνέδρια της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, συναντήσαμε επιτυχημένους επιχειρηματίες με πολυεθνικές, ή εκπληκτικές μικρές επιχειρήσεις που αναζητούσαν ένα δημόσιο τομέα πρόθυμο να ασχοληθεί όχι μόνο με την «εξωστρέφεια», αλλά και με τις τοπικές κοινωνίες, όπου έβλεπαν ότι υπήρχαν (και υπάρχουν) δυνατότητες, που για να αξιοποιηθούν όμως χρειάζεται κάποιος σοβαρός σχεδιασμός. Σήμερα με την επέκταση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την παρουσία και απειλή των υγειονομικών κρίσεων, τα τοπικά σχέδια και επομένως το εθνικό σχέδιο σε όλους τους τομείς, αποτελούν έναν πολύ απαιτητικό μονόδρομο, μια αποφασιστική ρήξη με τον νεοφιλελευθερισμό και τις καθιερωμένες πρακτικές του πελατειακού κράτους, τη συνολικότητα της οποίας δυσκολεύεται παραδόξως να κατανοήσει η εν δυνάμει κυβερνητική αριστερά. Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που έχουν οξυνθεί την τελευταία εικοσαετία, περιμένοντας να «ανακάμψει» μια οικονομία που είναι απελπιστικά υπερχρεωμένη και συγχρόνως έχει χάσει κάθε παράγοντα δυναμισμού, ενώ διοικείται από μια ελίτ που μόνη της φιλοδοξία είναι πώς τα μέλη της θα αντλήσουν προσωπικά οφέλη από την πτωτική πορεία. Καταστροφικές καθεστωτικές λειτουργίες που ενισχύονται από το ευρωπαϊκό περιβάλλον και από τον εγχώριο πολιτικό κόσμο της δεξιάς, πρέπει να αμφισβητηθούν με ορατό και αποτελεσματικό τρόπο σε ό,τι αφορά την υπεράσπιση της εργασίας, τη μεταβολή του συσχετισμού δυνάμεων σε ό,τι αφορά την ιδιοκτησία και τον έλεγχο της παραγωγής και αξιοποίησης του χρήματος. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, όπως και όλες οι τάξεις που πλήττονται, έναν τέτοιο προσανατολισμό χρειάζονται και αναζητούν.

Η ζώσα πραγματικότητα, η νεοφιλελεύθερη λαίλαπα έτσι όπως αυτή βρίσκει πλήρη εφαρμογή στις βάρβαρες πολιτικές της ΝΔ, δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού ή απόσυρσης. Και η επιλογή μεταξύ των δύο κόσμων, καθίσταται πλέον αναπόφευκτη. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα –με τη συνένοχη σιωπή της κυβέρνησης απέναντι στη, φασιστικής κοπής, συμπεριφορά του Κ. Μπογδάνου και τη δημόσια στοχοποίηση νηπίων μεταναστευτικής καταγωγής εκ μέρους του– είναι ένα μόνο από τα πολλά παραδείγματα που δείχνουν τον δρόμο. Και καθιστούν την επιλογή, εύκολη τελικά υπόθεση. Γιατί όπως γράφει ο Μπόμπιο, όσο θα υπάρχουν άνθρωποι «που η πολιτική τους δράση θα υποκινείται από μια μύχια αίσθηση ανικανοποίητου και που θα υποφέρουν μπροστά στις αδικίες των σύγχρονων κοινωνιών… θα διατηρούν ζωντανά τα ιδεώδη που έχουν συνυπογράψει εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα όλα τα αριστερά κινήματα της Ιστορίας». Ναι, το πολιτικό, πολιτιστικό, αξιακό χάσμα που χωρίζει την Αριστερά από τη Δεξιά είναι τεράστιο. Αβίαστα βγαλμένη από το στόμα του Κυριάκου Μητσοτάκη η αλήθεια αυτή, συνηγορεί στο ότι οι μάχες που έχουμε μπροστά μας έχουν ήδη προκαθορισμένη αφετηρία, προκαθορισμένο περιεχόμενο, προκαθορισμένο στόχο. Το πώς θα δοθούν οι μάχες αυτές, με ποια χαρακτηριστικά και ποια θα είναι η έκβασή τους, έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό να κάνει και με τη σαφήνεια του στίγματος που θα εκπέμψουν οι δυνάμεις της Αριστεράς και του ευρύτερου δημοκρατικού χώρου. Η εκ νέου κινητοποίηση των ευάλωτων, λαϊκών στρωμάτων, η επανάκτηση της σχέσης εμπιστοσύνης με τις πληττόμενες κοινωνικές ομάδες, η επαναδημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης με τη νεολαία, δεν είναι καθόλου εύκολος στόχος. Επιτυγχάνεται μόνο με την αλήθεια, τον ξεκάθαρο λόγο, τη δημιουργία προοπτικής. Και υπονομεύεται από το θολό αφήγημα, τις παλινωδίες, την ενσωμάτωση.

Ο κ. Οικονόμου κάνει πως δεν καταλαβαίνει. Κάνει πως δεν καταλαβαίνει ότι η κυβέρνηση της ΝΔ άφησε την χώρα με άδεια ταμεία, αρρύθμιστο χρέος, 25% χαμηλότερο ΑΕΠ, παράλογες δεσμεύσεις και ανθρωπιστική κρίση. Κάνει πως δεν καταλαβαίνει πως όταν παραλάβαμε την χώρα σε αυτή τη κατάσταση επειδή το κόμμα του αδιαφορούσε για την χώρα και νοιαζόταν μόνο για την «αριστερή παρένθεση» είχαμε μια τεράστια ευθύνη απέναντι στον κόσμο να αλλάξουμε αυτή τη κατάσταση και το καταφέραμε. Και ως εκ τούτου δεν μπορέσαμε να κάνουμε όσα θα θέλαμε για την μεσαία τάξη και για αυτό είχα χρησιμοποιήσει την φράση "την ζορίσαμε" και όχι "την τσακίσαμε συνειδητά" όπως ψευδώς ισχυρίζονται ο κ. Οικονόμου και τόσοι άλλοι. Κάνει πως δεν καταλαβαίνει ότι εκπροσωπεί μια κυβέρνηση που υποσχέθηκε τα πάντα στη μεσαία τάξη και κάνει τεράστια δώρα σε όσους έχουν περιουσίες 600-700-800.000 ευρώ και όσους βγάζουν 5.000 ευρώ τον μήνα. Κάνει πως δεν καταλαβαίνει πως όσα προτείνει και θα εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ, ενισχύουν την μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία, τον κόσμο της εργασίας, την πραγματική μεσαία τάξη. Ο κ. Οικονόμου και η κυβέρνηση που εκπροσωπεί μέχρι να τα καταλάβουν όλα αυτά καλό θα ήταν να μην κουνάνε το δάχτυλο και να μιλάνε για την μεσαία τάξη. Ας μιλήσουν για την τάξη που πραγματικά εκπροσωπούν. Εκείνους με τις περιουσίες των 800.000 ευρώ, εκείνους που έχουν 15 διαμερίσματα και ζητάνε απλησίαστα νοίκια από τα νέα παιδιά, εκεινους που απειλούν τους εργαζόμενους τους με απολύσεις και τους βάζουν να δουλεύουν 10ωρα. Εκείνους που προσπαθούν να κάνουν τους εργαζόμενους "freelancers" για να μην έχουν εργασιακά δικαιώματα. Αυτή τη τάξη εκπροσωπεί η ΝΔ. Αλλά μετά τις εκλογές αυτή η τάξη δεν θα βρίσκεται στην κυβέρνηση. Μετά τις εκλογές θα κάνουμε μια Νέα Αρχή.

Η κινητοποίηση ενάντια στις αθλιότητες της efood είναι πολύ χρήσιμη για συμπεράσματα σε πολλά επίπεδα. 1. Οι πελάτες των εταιρειών μπορούν να είναι συνδιεκδικητές των αιτημάτων των εργαζομένων αποτελεσματικά. Οι συνδικαλιστές ας καταλάβουν αυτή τη μεγάλη δυνατότητα και να πάψουν να σκέφτονται μόνο παραδοσιακά. 2. Οι κοινωνικές διεκδικήσεις έχουν έναν εν πολλοίς αυτόνομο χαρακτήρα. Αυτό συμβαίνει εδώ και καιρό αλλά επιβεβαιώνεται διαρκώς. Κανείς δεν περιμένει κόμματα, οργανώσεις, συνδικάτα, opinion makers. Κι ευτυχώς. 3. Οι εταιρείες είναι οργανωτικά σχήματα παραγωγής κέρδους για μετόχους και ιδιοκτήτες. Δηλαδή είναι καπιταλιστικές, εκμεταλλευτικές και ξεζουμίζουν ακόμα κι όταν έχουν υπερκέρδη. Την τόσο απλή αυτή αλήθεια ας μην την ξεχνάμε παρόλο που για να την ξεχάσουμε δημιουργούνται τα τμήματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και ο γελοίος νεομανατζεριακος λόγος. 4. Η καταναλωτική συνείδηση δεν είναι θέμα σε έκθεση ιδεών αλλά πραγματικότητα που επηρεάζει προς τον οικολογικό μετασχηματισμό, την καλυτέρευση των συνθηκών για τους εργαζόμενους, τις κυβερνητικές κατευθύνεις. Η ελληνική παλιακή αριστερά τη θεωρούσε πάντα παρεμπίτουσα αλλά δεν είναι έτσι. 5. Βεβαίως υπάρχει αποτελεσματικός ακτιβισμός του διαδικτύου και του κλικ, σε πείσμα όσων αξιοδοτούν αρνητικά αυτές τις κινητοποιήσεις. Ο ψηφιακός εαυτός των ανθρώπων διαρκώς αυξάνει και συμφύεται με τον ενσώματο. 6. Πραγματική ασφάλιση, καλοί μισθοί, καλές συνθήκες εργασίας, αλληλεγγύη, κινητοποίηση. Έννοιες και διαδικασίες που έρχονται στο κέντρο της κοινωνικής και πολιτικής συζήτησης. Οι λόγοι είναι πολλοί αλλά ένας είναι πως ότι έγινε από το 2006 έως το 2014 δεν ξεχάστηκε. Οι ούλτρα φιλελεύθερες ιδέες (πχ η εργασιακή διακινδύνευση ως κίνητρο για την απόδοση και την παραγωγικότητα!) καταποντίζονται στις συνειδήσεις.

«Βρισκόμαστε σε ένα σημείο στην ιστορία όπου έχουμε την πανδημία, την κλιματική κρίση, τη μετακίνηση ανθρώπων εξαιτίας πολέμων ή λόγω του κλίματος. Αν κάποιος θέλει να μιλήσει με αξιόπιστο τρόπο για το κομμάτι της πράσινης μετάβασης, θα πρέπει να μιλήσει για την συμπερίληψη. Προφανώς πρέπει να γίνει η πράσινη μετάβαση στο 100% στις ΑΠΕ, αλλά αυτό δεν πρέπει να γίνει ερήμην της κοινωνίας, ερήμην των πολιτών. Αντίθετα, αν δεν γίνει μαζί με τους πολίτες, θα είναι μια αποτυχημένη από όλες τις απόψεις μετάβαση, γιατί σταδιακά θα πετάει κόσμο εκτός», υπογραμμίζει ο Δημήτρης, δίνοντας ένα παράδειγμα βγαλμένο από την καθημερινότητα: «Αν πούμε ότι αύριο το πρωί σταματάνε όλα τα αυτοκίνητα που δεν είναι ηλεκτρικά να κινούνται, πρέπει να αναρωτηθούμε: ποιός μπορεί να πάρει ηλεκτρικά αυτοκίνητα; Μπορούν 20 χιλιάδες άνθρωποι, ας πούμε. Άρα, αν μπει ένα τέτοιο μέτρο που είναι μεν οικολογικό, ταυτόχρονα είναι μέτρο αποκλεισμού. Άρα ο τρόπος, ο χρόνος, η διαδικασία, η πρακτική και το πως υπολογίζεις τους άλλους, πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν. Η κοινότητα φέρνει τους ανθρώπους κοντά, ώστε να μπορούν να ζητήσουν την συμπερίληψή τους».

Ότι το ενδιαφέρον των ΗΠΑ, επί Μπάιντεν, όπως και επί Τραμπ και Ομπάμα, μετατοπίζεται ολοένα και περισσότερο στην ανάσχεση της Κίνας δεν αποτελεί έκπληξη. Ότι όμως η Ουάσιγκτον προχωρά σε μια κίνηση αγγλοσαξονικής συσπείρωσης δίχως τους συμμάχους της ηπειρωτικής Ευρώπης είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Πόσω μάλλον όταν "αρπάζει τη δουλειά” της ενίσχυσης του αυστραλιανού στόλου υποβρυχίων από τη Γαλλία. Το ότι η γαλλο-αυστραλιανή συμφωνία του 2016 για την κατασκευή 12 υποβρυχίων συμβατικής τεχνολογίας (επιπλέον των 6 που ήδη διαθέτει η Καμπέρα), έναντι 56 δισ. ευρώ, καρκινοβατούσε, λόγω καθυστερήσεων και ανατροπής του προϋπολογισμού, ήταν γνωστό. Όμως η ακύρωση της συμφωνίας, χάριν της αμερικανικής προσφοράς, οπωσδήποτε αφήνει πικρή γεύση. Ήδη ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λεντριάν έκανε λόγο για "πισώπλατη μαχαιριά”, ενώ ο Αυστραλός πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον απάντησε ότι σε συνάντησή του με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν τον Ιούνιο είχε προειδοποιήσει ότι η χώρα του επανεξέταζε τη συμφωνία του 2016 και ενδεχομένως να άλλαζε γνώμη. Αυτό που δεν ομολογεί όμως είναι ότι δύο μέρες νωρίτερα, σε συνάντησή του με τους Τζο Μπάιντεν και Μπόρις Τζόνσον στην Κορνουάλη, είχαν μπει οι βάσεις για τη συμφωνία Aukus, που ανακοινώθηκε τώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια αποτελούν επιθετικό όπλο, σε αντίθεση με τα συμβατικά τα οποία έχουν μικρότερη ακτίνα δράσης. Είναι προφανές ότι η στροφή της Αυστραλίας, η οποία θα επιφέρει μεγαλύτερες καθυστερήσεις και θα αυξήσει τα κόστη, προκειμένου να εξασφαλισθούν μόλις 8 υποβρύχια, με πλήρη εξάρτηση από τους προμηθευτές για την τροφοδοσία τους σε πυρηνικά καύσιμα, υπακούει αποκλειστικά και μόνο στη λογική μιας προετοιμασίας υπεράσπισης της Ταϊβάν από τον αγγλοσαξωνικό παράγοντα σε περίπτωση κινεζικής εισβολής.

ο Φόκνερ με τη σχετικά προσγειωμένη του μορφή, που τον ορίζει περισσότερο για υπάλληλο ταχυδρομείου παρά για συγγραφέα, εκδίδει το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» συνεχίζοντας και επεκτείνοντας τα όρια του αμερικανικού ονείρου -μα και τη συντριβή του- στο πλαίσιο του αμερικανικού Νότου. Η ιστορία του βιβλίου μέσα από μια σειρά από πολυφωνικές αφηγήσεις ξεκινά κάποια χρόνια πριν από τον αμερικανικό εμφύλιο και συνεχίζεται με τους απογόνους των ηρώων στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Οι αμαρτίες των γονέων εκπαιδεύουν αλλά και παιδεύουν τα τέκνα σε μια εξίσου αλληγορική κατάληξη που οδεύει στη συνεχόμενη συντριβή αντίστοιχη με τη συντριβή του Αβεσσαλώμ και του Δαβίδ. Η μοντερνιστική γραφή του Φόκνερ αναπτύσσει σε πολύπλοκες διαδρομές την ιστορία του Τόμας Σάτπεν, ο οποίος το μόνο που ήθελε ήταν να αναπτύξει τη δυναστεία του αποκτώντας γιους και τελικά οι γιοι του ήταν αυτοί που όρισαν την καταστροφή τη δική του και της δυναστείας του. Φυσικά θα μπορούσε κανείς να κάνει δεκάδες τύπους ανάγνωσης σε ένα τόσο πολυεπίπεδο μυθιστόρημα που τα πλοκάμια του φαίνεται να αγγίζουν όλους τους σύγχρονους του Φόκνερ συγγραφείς. Το Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ! διαβάζεται ως μια βιβλική αλληγορία για τους γονείς και τα παιδιά τους που οδηγούνται σε νευρωτικές συμπεριφορές και στη συντριβή. Διαβάζεται ως ένα βιβλίο που παρόμοια με τον Αποχαιρετισμό στα όπλα αφορά τα στοιχειώδη της ζωής και της πάλης. Διαβάζεται -όπως προείπα- ως μια επέκταση του Great Gatsby και της καταστροφής τού american dream. Διαβάζεται ως ένα λογοτεχνικό tour de force που ο Thomas Wolfe θα ζήλευε κι ο ίδιος αν κατάφερνε να το εντάξει στο πληθωρικό του ταλέντο. Διαβάζεται και ως μια έντονη καταδίκη της δουλείας στον Νότο, που ο Φόκνερ φαίνεται να της αποδίδει μέσα από το βιβλίο μια τεράστια μερίδα των δεινών που ακολουθούν.

Πολλή συζήτηση έχει γίνει κατά καιρούς για το τέλος της παραδοσιακής πολιτικής, για την κρίση των πολιτικών κομμάτων, την κρίση του συνδικαλισμού και ούτω καθεξής. Όλα αυτά ισχύουν, φαίνεται όμως ότι υπάρχει και ένα δια-γενεακό ζήτημα πρόσληψης των πραγμάτων. Σε πάρα πολλές έρευνες σχετικά με τους νέους και την πολιτική διαπιστώνεται ότι υπάρχουν συμπεριφορές και δράσεις που οι νέοι και οι νέες αντιλαμβάνονται πολιτικές, ακόμη και αν αυτό δεν γίνεται κατανοητό ως τέτοιο από τις μεγαλύτερες γενιές ή από τους παραδοσιακούς τρόπους περιγραφής και μέτρησης των πολιτικών φαινομένων. Ένα τέτοιο φαινόμενο ζήσαμε στην Ελλάδα χθες : Η διαγραφή του λογαριασμού σε μια ψηφιακή πλατφόρμα, η αρνητική κριτική στο Google Play ή στο Apple Store, η ανάρτηση με το hashtag #cancel_efood θεωρήθηκε – και ήταν – πολιτική πράξη υπεράσπισης των εργασιακών δικαιωμάτων των 115 ανθρώπων που βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο βίαιης επισφαλειοποίησης και προσέλαβε μαζικά χαρακτηριστικά, ήταν δε νικηφόρα. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Στην ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς Νεολαία. Συνήθειες, αντιλήψεις και πολιτική συμπεριφορά, εκτός των παραδοσιακών μορφών πολιτικής κινητοποίησης, μεγάλο ποσοστό ερωτώμενων 17-34 ετών δήλωσε ότι θα συμμετείχε σε συλλογή υπογραφών (42%) ή σε μποϊκοτάζ προϊόντων. Εξάλλου – και αυτό το ξέρει πολύ καλά το μάρκετινγκ, όπως αποτυπώθηκε λ.χ. στη διαφημιστική καμπάνια ενός κατεξοχήν νεανικού πακέτου κινητής τηλεφωνίας – βασικό χαρακτηριστικό της νεότητας είναι το «εδώ και τώρα». Οι μικροί αγώνες, όπως ο χθεσινός, μπορεί να μην ανατρέπουν το σύστημα, μπορεί να μην καταργούν τους νόμους, όμως μπορούν να είναι νικηφόροι, εδώ και τώρα. Πρέπει να αναρωτηθούμε σοβαρά γιατί μόλις πριν λίγους μήνες – στη «μητέρα των μαχών» απέναντι στο εργασιακό νομοσχέδιο Χατζηδάκη – η αντίδραση υπήρξε πολύ πιο χλιαρή από τον χθεσινό «χαμό» με αφορμή ένα περιστατικό σε μία μόνο εταιρία, τη στιγμή που τα διακυβεύματα ήταν παρόμοια. Να δούμε πόσο ο πολιτικός λόγος που διατυπώνεται από τους συγκροτημένους θεσμούς (συνδικάτα, κόμματα κ.λπ.) ακουμπάει στις εμπειρίες, στις ζωές και στις αγωνίες εκείνων στους οποίους απευθύνεται. Στην αναζήτηση νέων μεγάλων αφηγήσεων ή νέων κοινωνικών υποκειμένων που θα γίνουν οι φορείς της πολιτικής ανατροπής, καμιά φορά η παραδοσιακή Αριστερά φαίνεται να μην μπορεί να δει αυτό που συμβαίνει κυριολεκτικά κάτω απ’ τη μύτη της και, στην πραγματικότητα, από δικούς της με την ευρεία έννοια ανθρώπους – μέλη της, ψηφοφόρους της και αυτούς τους οποίους υποτίθεται επιδιώκει να εκπροσωπήσει. Ναι, τα συνδικάτα πρέπει να μαζικοποιηθούν, όπως και τα κόμματα – γιατί σε τελική ανάλυση οι αγώνες συνενώνονται και πολιτικοποιούνται εκεί. Όμως φαινόμενα όπως ο ψηφιακός ακτιβισμός και κινήματα όπως το καταναλωτικό θα έπρεπε εδώ και πολύ καιρό να έχουν πάψει να θεωρούνται δευτερεύοντα. Αν οι άνθρωποι πολιτικοποιούνται μέσα από τις εμπειρίες τους, οι γενιές που βρίσκονται ή που έρχονται σήμερα στο προσκήνιο πολιτικοποιούνται (και) μέσα από τις διαδικασίες όπως η χθεσινή. Διαδικασίες καθόλου μακρινές από τη δική τους σκληρή εργασιακή και άλλη πραγματικότητα. Ρόλος των συνδικάτων και των κομμάτων θα ήταν να κατανοήσουν τις διαδικασίες αυτές και να συνδεθούν μαζί τους, κυρίως όμως το στοίχημα θα ήταν να τις πολιτικοποιήσουν και να τις βοηθήσουν να νικήσουν: Μετά τη χθεσινή διαδικτυακή πρωτοβουλία που ανάγκασε την efood να ανακαλέσει το σχεδιασμό της, θα περίμενε κανείς το συνδικαλιστικό κίνημα να αξιοποιήσει την κοινωνική δυναμική και να αναδείξει το ζήτημα αντίστοιχων πρακτικών σε άλλες εταιρίες, να προκηρύξει απεργία σε αυτές και να ζητήσει από τους ανθρώπους που εκδήλωσαν την αγανάκτησή τους βάζοντας ένα αστεράκι στο efood app να πάνε ένα βήμα πιο πέρα και να συμβάλουν στην περιφρούρησή της. Θα περίμενε κανείς οι κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων τις Αριστεράς να καταθέσουν πρόταση νόμου – γιατί όχι και κοινή; – που να αξιοποιεί τις επεξεργασίες άλλων χωρών και να διαμορφώνει ένα θεσμικό πλαίσιο προστασίας απέναντι στην εργασιακή επισφάλεια και τις καταχρηστικές εργοδοτικές πρακτικές.