Macro

Αν πιστεύουμε ότι η απαλλαγή από τη ΝΔ και τα αρχαϊκά νεοφιλελεύθερα δόγματά της είναι ανάγκη πολύ βαθύτερη από την επιδίωξη της νίκης της δημοκρατικής αντιπολίτευσης στις ερχόμενες εκλογές, σημαντικότερη από την αναγκαία ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ ή των επιμέρους κομμάτων της, τότε μπορούμε να κατανοήσουμε την ανάγκη να επιδιωχθεί όχι απλά μια εκλογική ήττα της, αλλά η δημιουργία ενός κινήματος απόρριψης του τρόπου με τον οποίο μας προτείνει να ζήσουμε, σαν εμμονικές και φοβικές ανταγωνιστικές μονάδες , που θεωρούν κάθε τι κοινό ή δημόσιο εχθρικό, βλέπουν τη συλλογικότητα σαν διαστροφή, τη συνεργασία σαν ουτοπία και την αλληλεγγύη σαν ένδειξη αδυναμίας. Δίνοντας τέτοια έκταση και τέτοιο περιεχόμενο στην ιδέα της προοδευτικής κυβέρνησης, δεν διευκολύνεται μόνο η σύγκλιση ευρύτερων δυνάμεων σ’ έναν κοινό στόχο. Παρέχεται η δυνατότητα στα κοινωνικά κινήματα να αναπτύξουν από τώρα την αυτόνομη ενωτική δράση τους δυσκολεύοντας έτσι την εφαρμογή των σχεδίων της κυβέρνησης της ΝΔ, αντί να εθίζονται στη λογική τής αναμονής των εκλογών και της ανάθεσης. Αν ξαναπιανόταν έτσι αυτό το κομμένο νήμα της δημοκρατικής και αριστερής παράδοσης, θα αποτελούσε σημαντικό γεγονός, που θα ασκούσε πρόσθετη πίεση σε όσους διστάζουν να μπουν, με δεδομένες τις υπαρκτές διαφορές, στη λογική της κοινής δράσης για κοινούς στόχους.

«…Μία και μόνη σώτειρα οδός ανοίγεται εις πάσαν εφεξής Κυβέρνησιν, όπως μη εν ου μακρώ χρόνω ευρεθή προ ερειπίων, εξ ενός μεν να επιδιώξη την αύξησιν των δημοσίων προσόδων ουχί διά της επιβολής νέων φόρων (της ράχεως του λαού μη ούσης επιδεκτικής περαιτέρω επιβαρύνσεως), αλλά διά λελογισμένης και ευσυνειδήτου εισπράξεως των εν ισχύϊ και επιμελούς επιτηρήσεως και προλήψεως πάσης καταχρήσεως, εξ ετέρου δε να περιορίση τον εσμόν των αργομίσθων και εν γένει καταργήση πάσαν άγονον σπατάλην του δημοσίου χρήματος…» Είναι ο γεννημένος στο Ναύπλιο νομικός, λόγιος, ιστορικός, και πολιτευτής με το τρικουπικό κόμμα, Μιχαήλ Λαμπρυνίδης (1851-1915), σε ένα από τα πύρινα άρθρα του ενάντια στην «υπεραφαίμαξιν του λαού» που ακολούθησε την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου μετά την ήττα της χώρας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Το δημοσιεύει με τίτλο «Εν Πρόγραμμα Οικονομιών» στην εφημερίδα Αθήναι της 17 Ιουλίου 1909, μόλις έχει παραιτηθεί ο πρωθυπουργός του τρικουπικού κόμματος Γεώργιος Θεοτόκης και έχει αναλάβει ο Δημήτριος Ράλλης. Υστερα από μερικές εβδομάδες θα ξεσπάσει το στρατιωτικό Κίνημα στο Γουδί. Η Ελλάδα έφθανε τότε μόλις μέχρι και τη Θεσσαλία και την Αρτα. (...)

Για ένα πρόγραμμα με επίκεντρο την αναβάθμιση της εργασίας μίλησε η καθηγήτρια Μαρία Καραμεσίνη. Συγκεκριμένα εκτίμησε πως: Η καταπολέμηση της ανεργίας και η βελτίωση της θέσης και της διαπραγματευτικής δύναμης της μισθωτής εργασίας βρίσκονται στο επίκεντρο του σχεδίου μας για την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων. Χρειάζεται όμως να λάβουμε υπόψη μας, ότι η προοπτική των ανέργων να εξασφαλίσουν σταθερή εργασιακή και επαγγελματική ένταξη, όπως και η διαρκής βελτίωση των δικαιωμάτων και του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων μισθωτών εξαρτώνται καθοριστικά από τον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας. Μετά τη δεκαετή κρίση του 2008 και των μνημονίων και την πανδημική κρίση, το παραγωγικό σύστημα της χώρας έχει γίνει ακόμα πιο εξαρτημένο από τον τουρισμό, την εστίαση, το εμπόριο και τις μεταφορές απ’ ότι πριν. Αυτοί οι κλάδοι απασχολούν ανειδίκευτη και μισο-ειδικευμένη εργασία και παράγουν πάνω από το 50% των νέων θέσεων εργασίας στην οικονομία, με πολλές από αυτές να είναι εποχικές, επισφαλείς, αδήλωτες, υποδηλωμένες κλπ. Συνεπώς, η ελληνική οικονομία αδυνατεί να παράγει θέσεις εργασίας ικανές τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά να απορροφήσουν το επιστημονικό της δυναμικό, που σε πολύ μεγάλο βαθμό ήδη ετεροαπασχολείται σε δουλειές χαμηλότερες των προσόντων του είτε αναζητεί την τύχη του στο εξωτερικό. Οφείλουμε λοιπόν να έχουμε επίγνωση ότι μια πολιτική τροφοδότησης της ζήτησης στην οικονομία μέσω της αναβάθμισης των μισθών και άλλων φιλεργατικών μέτρων αποτελεί μεν αναγκαία συνθήκη για την επανεκκίνηση μιας ταλαιπωρημένης οικονομίας και για να αποτρέψει τα λουκέτα εκατοντάδων χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων κατά την έξοδό τους από την πανδημική κρίση αλλά με κανένα τρόπο δεν είναι ικανή για δρομολογήσει μεσο-μακροπρόθεσμα την τεχνολογική και παραγωγική αναβάθμιση και τον οικολογικό μετασχηματισμό μιας οικονομίας εντελώς ανοιχτής στο διεθνή ανταγωνισμό και με μικρή εσωτερική αγορά. Άρα ο ρόλος της αναπτυξιακής πολιτικής (τεχνολογικής, κλαδικής, βιομηχανικής, αγροτικής κλπ.) είναι κομβικός για να τεθούν τα θεμέλια μιας διατηρήσιμης προοπτικής κοινωνικής προόδου για τις εργαζόμενες τάξεις και τους ανέργους της χώρας.

Το ζήτημα των προσφύγων, που αντιμετωπίζεται με καθαρά φιλοναζιστική προσέγγιση –θα επιβιώσουν όσοι αντέξουν τις κακουχίες που τους επιβάλουμε– είναι μια εξέλιξη που συνδέεται με την περιβαλλοντική κρίση, και πρέπει επομένως να οδηγήσει σε στρατηγικές επιλογές, υποστήριξης αυτών των πληθυσμών. Οι πολιτικές για την παραγωγική ικανότητα και την απασχόληση, σε μια χώρα της οποίας ο πληθυσμός μειώνεται με ταχύτατο ρυθμό, μπορεί να συμπεριλάβουν αποτελεσματικές πολιτικές ένταξης των προσφύγων και αξιοποίησης επομένως των γνώσεων και των ικανοτήτων τους. Το να μας κυβερνούν κάποιοι που θέλουν να πιστεύουν ότι από την αρχαιότητα ως τώρα έχουμε το ίδιο ελληνικό αίμα, και δεν έχουμε ποτέ αναμειχθεί με ανθρώπους άλλων ηπείρων και πολιτισμών, είναι μια κατάντια που καθηλώνει όλες τις πλευρές της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι η υγειονομική κρίση είναι μια απειλή που δεν πρόκειται να εκλείψει, η ετοιμότητα του συστήματος υγείας και της παραγωγής φαρμάκων, που μόνο ως δημόσιες δραστηριότητες μπορούν να αναπτυχθούν, είναι κατευθύνσεις πολιτικών που υπερασπίζεται και σχεδιάζει η ελληνική ριζοσπαστική Αριστερά, αρνούμενη την καταστροφική προοπτική της γενικευμένης ιδιωτικοποίησης. Αλλά ο εγκλωβισμός στην αναμονή του θετικού αποτελέσματος του αθροίσματος μεμονωμένων ιδιωτικών συμφερόντων πρέπει επίσης να ξεπεραστεί, και να ξεπεραστεί επομένως το τελευταίο στάδιο της παρακμής του μεταπολιτευτικού αστισμού. Καμιά κοινωνία δεν έχει αντιμετωπίσει με σιγουριά και αποτελεσματικότητα το μέλλον της χωρίς θεσμούς και πρακτικές σχεδιασμού των στόχων και των μεθόδων της. Η έλλειψη κατανόησης αυτής της ανάγκης κατά τη σημερινή εποχή θα κοστίσει ακριβά, καθώς οδηγεί στην πραγματικότητα στο να υποτιμούνται προβλήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν παρά με την απόκτηση από την κοινωνία της δυνατότητας να τα αναδεικνύει και να τα λύνει μέσα από συλλογικές και δημοκρατικές μορφές οργάνωσης.

Η σύγκρουση με το Αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο που συν τω χρόνω, διαμορφώνεται σε καθεστωτική πολιτική οντότητα ενώ εκφράζει και ένα ευρύτερο μπλοκ μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, έχει και σαφή ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Αυτοί μιλάνε ευθέως, δημοσίως και διεθνώς για μαύρη παρένθεση της αριστερής διακυβέρνησης και για «νοικάρηδες» της εξουσίας. Επιχειρούν να ξαναγράψουν και να αμαυρώσουν τα δικά μας 4,5 χρόνια διακυβέρνησης, να αποσείσουν τις βαρύτατες ιστορικές τους ευθύνες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία και εμφανίζονται σήμερα ως σωτήρες μαζί και περί τον κ. Μητσοτάκη. Γενικότερα επιχειρούν συστηματικά μια αναθεωρητική ιστορική ερμηνεία σε βάρος των παρατάξεων της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς για όλη την μετεμφυλιακή και την πιο πρόσφατη μεταπολιτευτική περίοδο. Οξύνουν την ιδεολογική σύγκρουση για να τεκμηριώσουν τις ουσία αντιμεταρρυθμιστικές θεσμικές τομές που επιχειρεί στο πολιτικό πεδίο η δυναμική της αστικής ανασυγκρότησης μετά τις δύο κρίσεις, διεκδικώντας μία νέα ηγεμονία στις εξελίξεις. Είναι προφανής και πρωτοφανής, η συστηματική επίθεση της νέας Δεξιάς και των δυνάμεων που συμπορεύονται με αυτήν, ενάντια στο δημοκρατικό και κοινωνικό κεκτημένο της μεταπολίτευσης σε όλους τους τομείς. Πέραν της μαχητικής, υπεύθυνης και τεκμηριωμένης αντιπολίτευσης για να αποκρούσουμε αυτή την επίθεση σε θεσμικό επίπεδο, μέσα στο Κοινοβούλιο και μέσα στην κοινωνία, πρέπει ανυποχώρητα να υπερασπίζουμε το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς που διαχέεται σε όλες τις παραδόσεις, τις πολιτικές και τις σχέσεις της Αριστεράς με την κοινωνία. Δεν επιδέχεται, ούτε διαπραγμάτευση, ούτε συμψηφισμούς με τις δικές τους παραδόσεις και πρακτικές. Δεν ήμασταν, ούτε είμαστε ίδιοι. Να τονίζουμε σε όλους τους τόνους ότι ο Σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία, είναι παρών και επικαιροποιείται συνεχώς μέσα στη διεθνή συζήτηση και αντιπαράθεση που διεξάγεται, δεν είναι σκελετός που έχει μείνει στα ντουλάπια μας για να μας τον θυμίζουν δήθεν οι πρώην αριστεροί και να μας κουνάνε το δάχτυλο με συστημικές νουθεσίες.

Αναμφίβολα, η εποχή που ζούμε θέτει τα ερωτήματα με τα οποία οφείλουμε να αναμετρηθούμε. Και η Αριστερά οφείλει να συμπυκνώνει από την σκοπιά του σοσιαλισμού του 21ου αιώνα, τα αιτήματα και τις διεκδικήσεις της κοινωνίας. Σαφώς και σήμερα δεν αρκεί ένα φύλλο πορείας από τα άπαντα του Μαρξ, του Ένγκελς, του Λένιν, όπως παλιά. Χρειάζεται πυξίδα, αλληλεγγύη, γενναιότητα. Χρειάζεται τα κόμματα της Αριστεράς να είναι τόποι ήθους, μέσα σε ένα περιβάλλον διάβρωσης κάθε δημόσιου χώρου με κοινωνική αποστολή. Και εχθρικοί τόποι για τα κάθε λογής νέα κατεστημένα, για τον ελιτισμό, την εξουσιαστική λογική, τις πολιτικές στροφές, τη συνύφανση με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Έτσι ώστε να (ξανα)γίνουν ελκυστικά και για τους νέους –αποστασιοποιημένους από την πολιτική– ανθρώπους. Προσοχή όμως: η νεολαία να έρθει όχι απλώς για να μας στηρίξει, αλλά για να μας «αποσταθεροποιήσει». Να φέρει τον αέρα της αμφισβήτησης, τα αδυσώπητα ερωτηματικά της, τα νέα μέτωπα πάλης της δικής της εποχής. Μιλάμε για νέους ανθρώπους που ζουν την κρίση της εκπαίδευσης, την ανεργία, την πτώση των αξιών. Που έχουν ανάγκη να ανοίξουμε τη συζήτηση για το δικαίωμά τους στην αποτυχία και στο λάθος, για τη δεύτερη και τρίτη ευκαιρία, για το «μαζί», για την απελευθέρωση από την αφόρητη πίεση της κατάκτησης της ατομικής πρωτιάς. Άνθρωποι που ήταν αγέννητοι όταν κατέρρεε ο «σοσιαλιστικός κόσμος», που δεν έζησαν ούτε τη μεγάλη προσδοκία ούτε την καθολική πτώση. Δεν ήταν εκεί, όπως πολλές και πολλοί από εμάς, ούτε «πριν» ούτε «τότε». Είναι μπροστά σε ένα ξένο, ακατανόητο και σιβυλλικό «μετά». Δεν κατανοούν εύκολα τον δικό μας κόσμο ιδεών. Και ο καλύτερος κόσμος που αποζητάμε δεν θα είναι ποτέ εφικτός, αν δεν γίνει ο κόσμος της νεολαίας. Όχι μιας μικρής της ομάδας αλλά της πλειονότητάς της. Αυτό που αντιστοιχεί στην Αριστερά είναι όχι να περιγράφει αλλά να δίνει λύσεις στις εκρηκτικές κοινωνικές αντιθέσεις. Που τις αντιλαμβανόμαστε τόσο περισσότερο, όσο λιγότερο κοιτάμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη.

Το ότι τους έπεσε ο Πικάσο στο πάτωμα σας πείραξε. Το ότι ήταν εννέα μήνες στο ρέμα της Κερατέας, ούτε που σας απασχόλησε. Και μετά από εννέα μήνες στο ρέμα δεν τον έδωσαν καν σε συντηρητές για να δούνε σε τι κατάσταση βρίσκεται. Μήπως μαθαίναμε τουλάχιστον αν χέζουν οι αρκούδες στο δάσος. Ένα μπράβο στους αστυνομικούς, που κατάλαβαν τουλάχιστον ποιο είναι το πάνω μέρος του Πικάσο και ποιο είναι το κάτω, δεν σκεφτήκατε να πείτε. Ο Μοντριάν ήταν πιο εύκολος γιατί είχε έναν ανεμόμυλο. Αν ήταν από αυτούς με τα τετράγωνα, θα έπεφτε πολύ γέλιο. Για τις συνθήκες της κλοπής, το μόνο που ξέρουμε είναι ότι ο δράστης είναι ελαιοχρωματιστής και έδρασε από καθαρή αγάπη για την τέχνη. Το διαβεβαίωσε και ο συνήγορός του κ. Κεχαγιόγλου που οι πελάτες του είναι κυρίως ελαιοχρωματιστές. Ξέρουμε επίσης ότι μπήκε στην Πινακοθήκη από μια αλουμινένια εξωτερική πόρτα λες και διερρήγνυε εξοχική ταβέρνα. Μόλις μπήκε μέσα πάντως, έκανε μερικές ανάποδες κωλοτούμπες όπως η Κάθριν Ζέτα Τζόουνς σε εκείνο το έργο με τον Σον Κόνερι. Πολύ πειστικό είναι και ότι το τρίτο έργο το χρησιμοποίησε για χαρτί κουζίνας, το πέταξε στη λεκάνη της τουαλέτας και μετά εμφανίστηκε σε μια δημοπρασία. Και μάλιστα η Πινακοθήκη το πήρε είδηση αλλά δεν ασχολήθηκε καν. Ακούγεται πιο στημένο και από ματς Ηλιούπολη - Λεβαδειακός.

Όταν ο νεοσυντηρητισμός συμπλέει με τον νεοφιλελευθερισμό, τότε το μείγμα γίνεται επικίνδυνο και το μέλλον δυστοπικό. Η περίπτωση της διακυβέρνησης από τη ΝΔ, και όχι μόνο. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη από κοινού με το οικονομικό και κοινωνικό μπλοκ που την στηρίζει επιβάλει μια επιθετική αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας, της διαστρωμάτωσης και των πεποιθήσεων της. Ο ιδεολογικός προσδιορισμός του μπλοκ εξουσίας είναι ο δεξιός ριζοσπαστισμός και ο πόλεμος καθολικός. Επιτίθεται με κάθε μέσο, παραβιάζοντας ακόμα και τη νομιμότητα, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες, το δημόσιο υπέρ του ιδιωτικού, πλήττει την εργασία, την κατοικία, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, το περιβάλλον. Διατάσσει τη ροή και τη διανομή των δημόσιων πόρων υπέρ των ισχυρών. Τόσο το ΑΚΕΛ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αντιπολιτεύονται στο πολιτικό επίπεδο τις συντηρητικές και αντικοινωνικές επιλογές, δεν είναι αρκετό. Καταλαβαίνουν και τα δύο κόμματα ότι πρέπει να συμβάλουν στην κινητοποίηση της κοινωνίας και ταυτόχρονα να νικήσουν στο πεδίο των ιδεών. Τα κόμματα μεταλαμπαδεύουν αξίες στο κοινωνικό σώμα, για την Αριστερά οι αξίες της ισότητας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, με συντεταγμένες τη στήριξη των αδύναμων και του κοινωνικού κράτους σε ένα περιβάλλον οικολογικά βιώσιμο, αποτελούν το δικό της σώμα. Τα κόμματα της Αριστεράς γνωρίζουν ότι η κίνηση της κοινωνίας γονιμοποιεί και πολλαπλασιάζει την ισχύ των ιδεών της. Για παράδειγμα, η κινητοποίηση των φοιτητών απέναντι στην αστυνομία στα πανεπιστήμια, των κατοίκων των συνοικιών και της νεολαίας απέναντι στην αστυνομική βία, των ανθρώπων του πολιτισμού, των γυναικών απέναντι στη σεξουαλική κακοποίηση και τη γυναικοκτονία, των τοπικών κοινωνιών απέναντι στη βαριά βιομηχανία των εξορύξεων και της αλόγιστης και αντιπεριβαλλοντικής χρήσης ανεμογεννητριών, οι κινητοποιήσεις των συνδικάτων απέναντι στον αντεργατικό Νόμο, όλες μαζί και κάθε μία χωριστά αλλάζουν συνειδήσεις και τροποποιούν τη πρόσληψη των ιδεών στην κοινωνία. Χρειαζόμαστε λοιπόν κόμματα ανοικτά, μαζικά, γειωμένα στην κοινωνία, μέσα από την οποία θα αποκτήσουν και εμπειρίες αλλά και καινούργιες πρακτικές. Η κατανόηση δηλαδή ότι οι πόροι αντίστασης και συγκρότησης εναλλακτικών σχεδίων είναι διάχυτοι στην κοινωνία και η πληροφορία παγκόσμια διασυνδεδεμένη. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει ξεκινήσει μια διαδικασία για τη διεύρυνση και τη κοινωνική γείωση του κομματικού σώματος, το ίδιο και το ΑΚΕΛ, όπως χαρακτηριστικά έλεγε στη συνέντευξη ο Άντρος Κυπριανού: πρέπει να βρούμε πρωταγωνιστικό ρόλο στα συνδικάτα, στην τοπική αυτοδιοίκηση στα κινήματα, στη γειτονιά. Για να έχει επιτυχία το εγχείρημα χρειάζεται η ανανέωση του στελεχιακού δυναμικού και των διαδικασιών, δηλαδή της λειτουργίας του κόμματος. Συνυπογράφουμε

Η πρόσοδος αντλείται μέσω της ιδιοκτησίας και της άσκησης ελέγχου σε ένα αναγκαίο και σπάνιο αγαθό (όπως είναι για παράδειγμα το χρήμα ή η τεχνολογία). Οποιος ελέγχει το χρήμα και τις τεχνολογικές γνώσεις μπορεί να συσσωρεύει πελώριο πλούτο, εξορύσσοντας αξία από τις παραγωγικές δραστηριότητες. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας, αντί να εκπληρώνει το βασικό καθήκον που περιγράφουν τα οικονομικά εγχειρίδια, αντί δηλαδή να μετατρέπει τις αποταμιεύσεις σε επενδύσεις και να χρηματοδοτεί τις παραγωγικές δραστηριότητες που δημιουργούν αξία και καινοτομία, έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτος και αυτόνομος σε σχέση με την υπόλοιπη οικονομία. Από τη δεκαετία του 1980 κι έπειτα, ο τομέας αυτός έχει συμβάλλει καθοριστικά στην άνοδο ενός «καζινοκαπιταλισμού», που τροφοδοτεί μιαν ακραία προσοδοθηρία. Με τη μεγάλη κρίση του 2008, το χρηματοοικονομικό χάος συμπαρέσυρε στην πτώση την παγκόσμια οικονομία. Και συνεχίζει ακόμα και σήμερα να υπονομεύει την οικονομική ανάπτυξη και να απειλεί τη συλλογική ευημερία. Ολα αυτά συμβαίνουν επειδή τα κράτη έχουν απαρνηθεί ένα θεμελιώδες καθήκον: να ρυθμίζουν και να οργανώνουν τις χρηματοοικονομικές αγορές και να τις προσανατολίζουν στην εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών. Σύμφωνα με τη Ματσουκάτο, το κράτος θα έπρεπε να έχει έναν ενεργό ρόλο στη δημιουργία της αξίας και στη διαμόρφωση, την οργάνωση και τον προσανατολισμό των νέων αγορών. Οι δημόσιοι θεσμοί δεν πρέπει να παρεμβαίνουν μόνο για να διορθώνουν τις «αποτυχίες της αγοράς». Θα πρέπει να αναπτύσσουν την πολιτική ικανότητα και να εφοδιάζονται με τις αναγκαίες ειδικές και τεχνικές γνώσεις, ώστε να προσανατολίζουν ενεργητικά την οικονομία και τις αγορές στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των συντελούμενων μεγάλων αλλαγών –των τεχνολογικών μετασχηματισμών, της κλιματικής αλλαγής, της ενεργειακής μετάβασης- προς όφελος του κοινού καλού. Η δημιουργία αξίας πρέπει να βελτιώνει τη ζωή όλων και όχι να μετατρέπεται σε κέρδος για τους λιγοστούς κατόχους του πλούτου.

Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο [της Γερμανίας] επιβεβαιώνει ότι δεν υπήρξε καμία πραγματική διαπραγμάτευση μεταξύ της Ελλάδας και της Ευρωζώνης το καλοκαίρι του 2015, αλλά μια προαποφασισμένη από το Γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών θέση, η οποία καταγράφηκε σε ένα non-paper στις 10 Ιουλίου, κοινοποιήθηκε χωρίς κάποια αλλαγή στους «εταίρους» της Γερμανίας και απλώς επιδόθηκε στη συνέχεια με τη μορφή τελεσιγράφου στην Ελλάδα. Θα μπορούσε να ειπωθεί, χωρίς να είναι μεγάλη υπερβολή, ότι όλοι οι υπόλοιποι παίκτες του δράματος πλην της Γερμανίας και της Ελλάδας, από τον θλιβερό Γερούν Ντάισελμπλουμ ως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όλους του υπόλοιπους ηγέτες της Ευρωζώνης, δεν ήταν παρά κομπάρσοι, ή, στην καλύτερη περίπτωση, ο χορός. Αυτό, από μόνο του, λέει αρκετά για τη φύση της ίδιας της ευρωζώνης και του θεσμικού πλαισίου διακυβέρνησής της. (...) Παρουσιάζει ενδιαφέρον η παρακολούθηση της περί των ευρωπαϊκών θεμάτων νομολογίας του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, διότι, χωρίς να νιώθουν την ανάγκη χρήσης διπλωματικής γλώσσας και μιας διατύπωσης που περισσότερο κρύβει παρά αποκαλύπτει την κατάσταση των πραγμάτων, οι δικαστές της Καρλσρούης μας δίνουν μια ακριβή εικόνα των ευρωπαϊκών υποθέσεων από τη γερμανική σκοπιά. Είναι, σίγουρα, άβολη, για μια χώρα όπως η Ελλάδα (ή για τη Γαλλία ή για την ίδια την ΕΕ, φερ’ ειπείν) η διαπίστωση ότι η διακυβέρνηση της Ευρωζώνης ή ακόμα και η αποβολή μιας άλλης κυρίαρχης (;) χώρας από αυτήν είναι, στην ουσία, ζήτημα τήρησης των συνταγματικών ισορροπιών μεταξύ των γερμανικών πολιτειακών θεσμών και, μάλιστα, με επίδικο τον γερμανικό ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Πλην όμως, η αλήθεια σπάνια είναι βολική για όλους. (...) Όλα αυτά είναι εξόχως ενδεικτικά της εκ φύσεως ατελούς φύσης του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των εντάσεων που αναπόδραστα δημιουργούνται όταν κυρίαρχα κράτη υπάγονται σε υπερεθνικές δομές, χωρίς απαραίτητα να πληρούνται οι ιστορικές συνθήκες για κάτι τέτοιο. Εντάσεων που ενδεχομένως κρύβονται σε εποχές ευωχίας, όσο τα πράγματα κυλούν στοιχειωδώς ομαλά, αλλά ξεσπούν όταν αρχίζουν τα προβλήματα και οι κρίσεις, αποκτώντας τη δική τους δυναμική. Αυτό θα είναι το θεμελιώδες ευρωπαϊκό δίλημμα που θα αντιμετωπίσουν οι θεσμοί της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και τα ευρωπαϊκά κράτη τα επόμενα χρόνια ή και δεκαετίες και που -αν δεν επιτευχθεί η κατάλληλη ελαστικότητα και ευελιξία- θα συνεχίσει να ωθεί την ΕΕ προς την θεσμική παράλυση –ή ακόμα και τη διάλυση: πώς να τετραγωνιστεί ο κύκλος.