Macro

Οι ευκαιρίες να επιβεβαιώσουν στην πράξη την άρνηση του οικολογικά καταστροφικού «ελεύθερου εμπορίου» δεν θα λείψουν τις ερχόμενες εβδομάδες. Πράγματι, οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να επικυρώσουν -ή μάλλον, ας το ελπίσουμε, να απορρίψουν- μια συμφωνία εμπορικής φιλελευθεροποίησης με τέσσερις χώρες της Λατινικής Αμερικής, ανάμεσά τους η Βραζιλία και η Αργεντινή (EU-Mercosur), μία άλλη με τον Καναδά (CETA), μία τρίτη με την Αλγερία (DCFTA / Aleca). Θα δούμε τότε εάν ένα «πράσινο κύμα» πράγματι σάρωσε τη Γηραιά Ήπειρο.

Πιο σημαντική για την κυριαρχία στα πρότυπα αποδεικνύεται τελικά η σύνθεση της αγοράς. Είναι δύσκολο να διώξεις μια εταιρεία οι τεχνολογίες της οποίας είναι βαθιά ενσωματωμένες σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Οι προσπάθειες του κ. Τραμπ να διώξει την Huawei από τα ασύρματα δίκτυα νέας τεχνολογίας 5G έρχεται σε αντίθεση, παραδείγματος χάριν, με τον σχεδόν αναντικατάστατο ρόλο της εταιρείας στη δημιουργία αυτών των δικτύων. Η βασική τεχνολογία για τα 5G ανήκει και προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα σε εταιρείες από διαφορετικές χώρες. Η κάθε πλευρά βασίζεται στις πατέντες της άλλης και επομένως προκύπτει μια δύσκολη ισορροπία. Η Huawei διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό από τις πατέντες οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες για τη λειτουργία της τεχνολογίας. Ακολουθούν από κοντά η ευρωπαϊκή Nokia, η νοτιοκορεατική Samsung, με την αμερικανική Qualcomm να έρχεται στην έκτη θέση. Παρά τις έντονες αμερικανικές πιέσεις, πολλές ευρωπαϊκές χώρες επιτρέπουν τον εξοπλισμό της Huawei στα δίκτυα 5G που διαθέτουν. Στην πραγματικότητα, η Ε.Ε. έχει μια πολύ πιο εκλεπτυσμένη στρατηγική απέναντι στην Κίνα. Η Κομισιόν ανησυχεί βέβαια για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει για τη ευρωπαϊκή ασφάλεια η συνεργασία με εταιρείες όπως η Huawei. Είναι όμως μια προσέγγιση που βασίζεται στη ρύθμιση των τρόπων με τους οποίους θα χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία. Μακροπρόθεσμα, επισημαίνουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η πιο μετρημένη προσέγγισή τους θα αποδώσει περισσότερο από την αμερικανική συγκρουσιακή τακτική περιορίζοντας τις προσπάθειες της Κίνας να αποκτήσει παγκόσμια τεχνολογική υπεροχή. Παρά τη χαμηλή ανάπτυξη του δικού της τεχνολογικού τομέα, η Ε.Ε. θεωρεί ότι μετατρέπεται σε παγκόσμιο ρυθμιστή της ψηφιακής τεχνολογίας, ιδίως σε εκείνη που αφορά τη χρήση προσωπικών δεδομένων, μέσω των Κανονισμών για την Γενική Προστασία Δεδομένων (GDPR). Όσες επιτυχίες και αν έχει η Κίνα στο να αναπτύσσει νέες τεχνολογίες, προσθέτουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η στάση της απέναντι στα προσωπικά δεδομένα κάνει τις εταιρείες της να μειονεκτούν.

Τι δεν θέλουμε να είναι η επέτειος των 200 ετών; Δεν θέλουμε να είναι μια ακόμα «εθνική παραμύθα», δεν θέλουμε να είναι εκτροφείο σκανδάλων, δεν θέλουμε να γίνει μια καταβόθρα εκατομμυρίων. Έχουμε πικρή πείρα από ad hoc διοργανώσεις τύπου Πολιτιστική πρωτεύουσα, Πολιτιστική Ολυμπιάδα, Μπιενάλε τάδε ή δείνα. Διοργανώσεις που κόστισαν ο κούκος αηδόνι. Είναι μακρά δυστυχώς η παράδοση πρωτοβουλιών «οραμάτων» που αποδείχθηκαν εξαπάτηση ή ήταν απλώς «άρτος και θεάματα», όπως π.χ. το «τάμα» ή οι γιορτές στο Καλλιμάρμαρο επί χούντας. Επίσης, ακόμα και κατά κοινή ομολογία επιτυχημένες διοργανώσεις, όπως οι Ολυμπιακοί του 2004, επέφεραν δυσανάλογο οικονομικό κόστος στη χώρα και προσανατόλισαν την ανάπτυξη στο συγκεντρωτικό, το πομπώδες και το εφήμερο.

Αν στο μυαλό μας, μετά από δέκα χρόνια κρίσης (και πολιτικής), παραμένει ως στρατηγικός στόχος η εξαφάνιση του κέντρου, καλό είναι να θυμηθούμε ότι, όταν τα γεγονότα είναι ξεροκέφαλα, εκτός από την πολιτική επίθεση υπάρχει και η πολιτική συμμαχιών. Με την οποία μπορεί να συναθροιστεί στο στρατόπεδο των προοδευτικών δυνάμεων και το σοσιαλδημοκρατικό κέντρο, που δεν έχει διάθεση ή λόγο να ενταχθεί στον ΣΥΡΙΖΑ ή σε όποιο ψευδώνυμό του. Ισως θα ήταν πιο πειστικό το επιχείρημα ότι μια ατελέσφορη προσπάθεια να κερδηθούν περισσότεροι κεντρώοι ψηφοφόροι (από το 8% , σημειωτέον) μπορεί να διευρύνει το χώρο αντίπαλων πολιτικών σχηματισμών στα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ. Και αντί για κέρδος, να υπάρξει ζημιά. Τέλος, θα ήταν χρήσιμο να εξηγήσει κάποιος γιατί οι «μέσες τάξεις» δεν τοποθετήθηκαν εκλογικά κατά κύριο λόγο στο πολιτικό κέντρο, αλλά στη δεξιά, έστω την «κεντροδεξιά». Με άλλα λόγια, να μας μιλήσει για την ανάγκη υποστήριξης των διάφορων απόψεων με στοιχεία και κοινωνικοπολιτικές αναλύσεις, όχι με ισχυρισμούς.

Στη σημερινή εποχή, αφού ήδη δοκιμάσαμε μία κυβέρνηση Αριστεράς με σχετική επιτυχία, αλλά ταυτόχρονα ήττες και αποτυχίες, νομίζω ότι το πρόβλημα δεν είναι να αναδείξουμε τη διάκριση ή τις διαφορές ανάμεσα στη διακυβέρνηση και την εκπροσώπηση, αλλά να δούμε με ποιο τρόπο θα επιτευχθεί η διαλεκτική σύνθεση αυτών των δύο πολιτικών εννοιών. Αυτή η σύνθεση προφανώς δεν είναι κενό σύνολο, δεν είναι άδειο πουκάμισο, αλλά αναγκαιότητα επειδή είναι, πολύ πιθανό, ο ΣΥΡΙΖΑ να κληθεί να ξανακυβερνήσει. Πολύ πιθανά και σε σύντομο χρονικό διάστημα. Επίσης, προϋποθέτουν ένα πολύ μεγάλο σύνολο ενεργειών, πολιτικών δράσεων και παρεμβάσεων, που αν τις γνωρίζει μια νέα κυβέρνηση, θα αποφύγει πιθανές ήττες ή λάθη και παραλείψεις στο μέλλον. Το μόνο πράγμα για το οποίο είμαστε απολύτως βέβαιοι, είναι ότι, αν ο ΣΥΡΙΖΑ περιοριστεί στην προγραμματική αντιπολίτευση, όπως τον πιέζουν (το περίφημο «θα είστε σοβαροί ή θα ξαναβγείτε στους δρόμους;»), θα σημάνει την στρατηγική του ήττα. Μπορεί ο Βενιζέλος να εννοούσε στρατηγική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ να τον προσπεράσει εκλογικά το ΚΙΝΑΛ, και αυτό να μην έγινε, αλλά τώρα, οι συστημικές πιέσεις προς τον ΣΥΡΙΖΑ για οριστική μετάλλαξη, είναι ισχυρότερες από ποτέ και ο κίνδυνος στρατηγικής ήττας προ των πυλών. Μάλιστα, ενισχύεται επιπλέον ο κίνδυνος, επειδή υπάρχουν δυνάμεις και εντός του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, που πιέζουν γι’ αυτό. Το θέμα είναι ανοικτό και αντικείμενο διεκδίκησης.

Τα δευτεροκλασάτα στελέχη της ΝΔ, που μοιάζουν να διαγκωνίζονται στο ποιος/α θα πει τη μεγαλύτερη σαχλαμάρα, είναι καθημερινοί άνθρωποι που η έλευση της εποχής και της κοινωνίας του διαδικτύου, χάρη στις κατά το ήμισυ ιδιωτικές και κατά το ήμισυ δημόσιες δικτυώσεις, λένε (επιτέλους!) δημόσια αυτό που σκέφτονταν πάντα ιδιωτικά. Με λίγα λόγια, το διαδίκτυο έφερε στην επιφάνεια το μάγμα της ημιμάθειας και της διανοητικής «λουμπενιάς» που έκρυβε κάθε κοινωνία στους κόλπους της και αναδιπλασίασε το δημόσιο χώρο βυθίζοντάς τον στα έγκατα των απόψεων που δεν αντέχουν σε σοβαρή κριτική. Έτσι, τα στελέχη που διαπρέπουν στις απρέπειες και τις ασυναρτησίες δεν είναι άλλοι από τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας. Είναι κοινοί άνθρωποι, κοινή γνώμη. Είναι οι άνθρωποι που πάντα έλεγαν ότι «καθένας έχει την άποψή του, η οποία πρέπει να γίνεται σεβαστή». Είναι αυτοί που θα απέφευγαν να εκτεθούν σε μεγάλα ακροατήρια ή θα «μαζεύονταν» σε μια συζήτηση με σοβαρούς ανθρώπους. Είναι αυτοί που βίωναν τη μορφωτική ανισότητα. Είναι αυτοί που εξαρτιόνταν πάντα από τους άλλους που ήξεραν. Αυτοί που δεν μετείχαν του κλειστού κλαμπ όπου τα κριτήρια εγκυρότητας, η τεκμηρίωση, η μέθοδος, η επιστήμη, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να έχεις πραγματικά «άποψη», να σε λαμβάνουν υπόψη όταν μιλάς. Αυτοί που, όταν οι δεξιοί μιλάνε για «αριστερό ελιτισμό», «αριστερή διανόηση», «κουλτουριάρηδες» και «αριστερή ηγεμονία», αισθάνονται ότι υπερασπίζονται το δικαίωμά τους να λένε ό,τι θέλουν και όπως το θέλουν, απελευθερωμένοι από τα δεσμά των ισχυόντων κανόνων. Μην απορείτε: το αίτημα για μορφωτική και ιδεολογική εξίσωση (προς τα κάτω) είναι για τους φτωχούς τω πνεύματι ό,τι το αίτημα για οικονομική εξίσωση προς τα πάνω για τους οικονομικά φτωχούς. Αυτό που νομιμοποίησε η trash tv, που τόσα χρόνια έβλεπαν τα βράδυα του οχτάωρου οι πεσόντες, ήρθε το διαδίκτυο να το απελευθερώσει πλήρως και να το καταστήσει λαϊκό αίτημα.

Τώρα, υπό μια έννοια, είμαστε «πιο κοντά» στην περίοδο 1958-1961. Κεντρικό μέλημα είναι να καταστεί αδύνατη η (εκ νέου) άνοδος της Αριστεράς στην κυβερνητική εξουσία – με νέους τρόπους προφανώς. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι οι νέοι τρόποι που χρησιμοποιεί το καθεστώς απλώς «εμπλουτίζουν» και «εκσυγχρονίζουν» τους παλαιούς, δεν τους αντικαθιστούν πλήρως – και αυτό ίσως είναι μια «ελληνική ιδιαιτερότητα». Το «επιτελικό κράτος» που χτίζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι βέβαια το κράτος που απολύτως προσαρμόζεται στις επιταγές της νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Ταυτόχρονα όμως, το δόγμα «Νόμος και Τάξη» και το τρίπτυχο «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» που το συνεπικουρούν μας κάνουν να μην ξεχνιόμαστε ως προς την προέλευση της σύγχρονης ελληνικής Δεξιάς.