Macro

Πρέπει να καταλάβουμε ποιά είναι τα μηνύματα της εποχής. Η πανδημία δεν αφορά μόνο την υγεία. Η πανδημία αλλάζει όλα τα ζητήματα. Ανατρέπει στερεότυπα, αλλάζει την εργασία, τις συνθήκες εργασίας. Η πανδημία έχει οδηγήσει σε μια ομοιόμορφη, καθολική πια, οικονομική κρίση, που αφορά σχεδόν όλο τον πλανήτη. Κατά συνέπεια, δεν μπορείτε να την αντιμετωπίζετε ως κάτι περιστασιακό. Πρέπει όλοι να αντλήσουμε τα ορθά συμπεράσματα. Και το συμπέρασμα είναι ένα: ότι ο ρόλος του δημόσιου τομέα στην υγεία πρέπει να είναι καθοριστικός, αποφασιστικός, διότι όπως είπαμε και πριν, η υγεία δεν μπορεί να είναι εμπόρευμα και σε αυτή πρέπει να έχουν πρόσβαση όλοι. Όλοι. Επενδύστε, λοιπόν, στην υγεία.

Το 2012 μπήκαν στη Βουλή κι είπαμε τότε πως όσο τους αγνοείς, τόσο θα εξαφανίζονται. Κάναμε λάθος. Έφτασε η δολοφονία του Παύλου Φύσσα για να μιλήσουμε για το φόβο ανοιχτά, δυνατά, χωρίς να είναι πια μια «δευτερεύουσα αντίθεση». Ούτε τα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας μπορούσαν πια να επιτρέψουν απερισκεψίες. Η μεγαλύτερη νίκη των ναζί, είναι η τωρινή κοινωνία. Μία συγκεντρωτική, ακροδεξιά κυβέρνηση, μικρές πυρκαγιές εδώ κι εκεί με «αγανακτισμένους κατοίκους», μεγάλα αφηγήματα. Εθνικά αφηγήματα. Χάσανε τη δίκη, αλλά μήπως εμείς χάσαμε μια μεγάλη μάχη; Η νεκροψία θα δείξει. Δηλαδή, η ιστορία. Αλλά αυτός ο μεγάλος φόβος, ο αδιόρατος, που χώνεται κάτω από το δέρμα, τρίβεται στα κόκκαλα, σου κλέβει τον ύπνο και σου τρώει τη ζωή, αυτό το άγριο βασανιστήριο, αυτό δεν έχει φύγει. Ξέρετε, σύντροφοι, τους μάντεις κακών ειδήσεων τους αποκαλούμε «Κασσάνδρες», αλλά προσπερνάμε το γεγονός ότι η Κασσάνδρα, σε όλες τις περιπτώσεις και μέχρι το τέλος, είχε δίκιο. Το πέρασμα των ναζί από την ελληνική κοινωνία έκανε ακριβώς τη ζημιά που χρειαζόταν. Μέχρι το τέλος. Τώρα, δηλαδή, που δεν γνωρίζει η δεξιά τι ποιεί η ακροδεξιά της, τώρα που έχουμε έναν Πινοσέτ πάνω από τα κεφάλια μας με δόξα και τιμή, όπως με εκλογές απέκτησαν κι οι βρετανοί τη Θάτσερ, τώρα, λοιπόν και μέχρι το τέλος μην ξεχαστούμε ξανά, μην αγνοήσουμε ξανά και μην ενοχοποιήσουμε το φόβο, αυτήν την αδιαμφισβήτητη πηγή της μνήμης, του αντανακλαστικού, τώρα και μέχρι το τέλος, που η ζημιά έχει γίνει και που άφησε πίσω της έναν ανοιχτό λογαριασμό με την Ιστορία. Μέχρι το τέλος.

Οσο οι εθνικο-απελευθερωτικοί και αντιιμπεριαλιστικοί αγώνες διατηρούσαν ένα γνήσια αριστερό πρόσημο, τα όρια μεταξύ εθνικισμού και αντιιμπεριαλισμού παρέμεναν ασφαλή. Τα όρια όμως ενίοτε καθίσταντο δυσδιάκριτα - μέχρι που φτάσαμε, μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού», σε περιπτώσεις «αντιιμπεριαλισμού» τύπου Κάρατζιτς και Μιλόσεβιτς, δηλαδή σε έναν εθνικισμό που ουδεμία πλέον σχέση είχε με Αριστερά. Η Ελλάδα είχε μια επί πλέον ιδιαιτερότητα ως προς αυτή την αμφίρροπη σχέση, δεδομένου ότι οι αληθινοί προδότες της κατοχικής περιόδου, οι δωσίλογοι και οι ταγματασφαλίτες, όχι απλώς δεν τιμωρήθηκαν, αλλά αποτέλεσαν βασικό στήριγμα του μετεμφυλιακού καθεστώτος. Ενώ οι αριστεροί, που ήταν οι αληθινοί πατριώτες, διώκονταν ανελέητα από τους «εθνικόφρονες» - με αποκορύφωμα την απριλιανή χούντα, η οποία κραυγάζοντας το σύνθημα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» αφοσιώθηκε ανενόχλητη από οποιοδήποτε θεσμικό εμπόδιο στον «ιερό» στόχο της πλήρους αφάνισης της Αριστεράς. Η βίαιη ιδεολογικο-πολιτική αντιστροφή της πραγματικότητας συνέβαλε καθοριστικά στη συγκρότηση της ελληνικής αριστερής ταυτότητας. Με δεδομένη επί πλέον τη σύμπτωση της κατάρρευσης της δικτατορίας και της τραγωδίας της Κύπρου που όλοι γνώριζαν πως οφειλόταν κυρίως στις προδοτικές ενέργειες της ελληνικής «υπερεθνικόφρονος» χούντας, δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε πως τα πρώτα χρόνια μετά τη δικτατορία, στη συνείδηση του πολλού κόσμου, «αριστερός» και «αληθινός πατριώτης» κατέστησαν έννοιες περίπου ταυτόσημες. Η βαθιά σύζευξη μεταξύ πατριωτισμού και αριστερής ταυτότητας δεν μπορούσε να μείνει χωρίς τίμημα. Η Αριστερά παγιδεύτηκε στην αναπόδραστη σύνδεσή της με μια ιδεολογία που, τουλάχιστον ιστορικά, είναι βαθύτατα αστική και που στις ακραίες της εκδοχές οδηγεί στην Ακροδεξιά. Από τον αντιιμπεριαλιστικό πατριωτισμό της δεκαετίας του 1970, παρασύρθηκε στον τυχοδιωκτικό υπερεθνικισμό που στήθηκε από τα ΜΜΕ, τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ γύρω από το Μακεδονικό το 1992 – μέρος της ηγεσίας του Συνασπισμού κατέβαινε και στα συλλαλητήρια.

Η πανδημία κάνοντάς μας να συνειδητοποιήσουμε την ευθραυστότητα της ανθρώπινης ζωής, θα μπορούσε να αλλάξει τις προτεραιότητες που θέτουμε οι ίδιοι: Προς τι η συσσώρευση του κεφαλαίου; Γιατί η κατανάλωση ολοένα και περισσότερων αντικειμένων προς συνεχή ανανέωση; Ποια η χρήση μιας «τεχνικής προόδου» που εξαντλεί τους πόρους του πλανήτη; Όπως πρότεινε ο Κέυνς στην «Επιστολή στα Εγγόνια Μας» (1930), γιατί σε μία κοινωνία που νίκησε τη φτώχεια, μία υγιής ζωή, ανοιχτή στον πολιτισμό και την κατάρτιση ταλέντων, δεν θα ήταν ελκυστική και εφικτή; Εφόσον αρχίζουμε μόλις να συνειδητοποιούμε ότι οι «ανθρώπινες δαπάνες παραγωγής» αποτελούν πλέον το μεγαλύτερο μέρος των ανεπτυγμένων οικονομιών; Εφόσον ο κορωναϊός οδήγησε στον καθορισμό, από το κράτος, της προστασίας των ζωντανών όντων ως προτεραιότητα, και το ανάγκασε να επενδύσει για αυτήν σε μία «βιοπολιτική», υποχρεωτική, σήμερα, αλλά κατ’ επιλογή, αύριο. Θα χρειάζονταν, όμως, ένας πολιτικός συνασπισμός και, στη συνέχεια, νέοι θεσμοί για τη μετατροπή αυτής της διαπίστωσης σε έργο. Είναι, δυστυχώς, πιθανή η επικράτηση άλλων συνασπισμών, υπέρ μίας κοινωνίας εποπτείας, ενσωματωμένης σε έναν ψηφιακό καπιταλισμό ή σε καπιταλισμούς κυρίαρχων κρατών. Η ιστορία θα το πει.

Όσο και αν η απόφαση του Εφετείου έβαλε την επίσημη σφραγίδα στο τέλος της μαύρης εγκληματικής συμμορίας, αυτή είχε ήδη ολοκληρώσει τον κύκλο της. Και, είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτός που έσβησε την Χρυσή Αυγή από τον εκλογικό χάρτη ήταν ο Μητσοτάκης, απορροφώντας τη μεγάλη πλειοψηφία των οπαδών της με την εθνικιστική δημαγωγία του και την άτυπη συμπόρευση μαζί της στα συλλαλητήρια για το όνομα της Μακεδονίας. Όμως, αυτή η πολιτικάντικη κίνηση δεν είναι χωρίς συνέπειες, αν λάβουμε υπόψη ότι ο ελληνικός πληθυσμός, με τη βοήθεια της εκκλησίας και των ΜΜΕ, αποτελεί ένα εξαιρετικά εύφορο έδαφος για τις ακροδεξιές ιδέες, που δεν αποκλείεται ή να διαβρώσουν σταδιακά τη ΝΔ, ή να αναζητήσουν την έκφρασή τους σε κάποιο νέο ακροδεξιό σχηματισμό, που θα κυνηγάει, όπως η ΧΑ, πρόσφυγες, μαύρους, μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, και φυσικά αριστερούς, υπό την ανοχή των μολυσμένων από τον χρυσαυγητισμό δυνάμεων καταστολής ή σε συνεργασία μαζί τους. Γι’ αυτό, η προσπάθεια ανάκτησης από τη δεξιά της κυβερνητικής εξουσίας, π.χ. με πλειοδοσία πατριωτισμού στα λεγόμενα εθνικά θέματα, λειτουργεί εκ των πραγμάτων υπέρ της δεξιάς και της ακροδεξιάς, και είναι εξαιρετικά επικίνδυνη.

Αυτό που χρειάζεται η αξιωματική αντιπολίτευση για να διεκδικήσει τη νίκη της σαν νίκη της κοινωνίας, είναι να αναδειχθεί σε ηγεμονική δύναμη, που μπορεί με τις στρατηγικές επεξεργασίες της στους κρίσιμους τομείς της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής να προηγείται της τρέχουσας πολιτικής και όχι να τρέχει πίσω από την επικαιρότητα αναζητώντας την καλύτερη απάντηση στα ερωτήματα που της θέτουν άλλοι. Πρέπει εκείνη να μορφοποιεί τα ερωτήματα της κοινωνίας και να προτείνει τις δικές της λύσεις με σταθερότητα και επιμονή, με την πεποίθηση της ορθής επιλογής και όχι με τη λογική του γρήγορου πολιτικού κέρδους. Σκληρή είναι η αντιπολίτευση που δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει η κυβέρνηση με τη γνωστή επικοινωνιακή ευκολία χάρη στην υπεροπλία της, γιατί δεν αντιμετωπίζεται με ψευδείς ειδήσεις ή με έξυπνες ατάκες, στο βαθμό που γίνεται κτήμα του λαού. Σκληρή αντιπολίτευση δεν είναι να πλειοδοτείς σε κάθε ευκαιρία επιχειρώντας να υπερφαλαγγίσεις τον αντίπαλο. Γιατί , το έχουμε δει να γίνεται συχνά, έχει και ο αντίπαλος μυαλό και συχνά ελίσσεται οικειοποιούμενος δικές σου ιδέες. Κι αυτό μπορεί να σε εμφανίσει στα μάτια των πολλών και με τη βοήθεια του μιντιακού συστήματος σαν τον δρομέα που τρέχει να κοντράρει τον πρώτο, αλλά έρχεται πάντοτε δεύτερος. Αν, όμως, έχεις καλλιεργήσει έγκαιρα τις ιδέες σου, τις θέσεις σου, τις έχεις συνδέσει με τη δική σου στρατηγική υπηρετώντας τις και προβάλλοντάς τις με συνέπεια, τέτοιου είδους ελιγμοί βγαίνουν σε βάρος εκείνου που τους επιχειρεί, γιατί αυτός θα οφείλει να εξηγήσει γιατί άλλαξε θέση και γιατί υιοθέτησε θέσεις του αντιπάλου. Ετσι διεκδικείται η ηγεμονία και διασφαλίζεται η σταθερότητα της πολιτικής τοποθέτησης. Θα πρότεινα να εφαρμόσουμε αυτή τη λογική, σαν άσκηση, στην επίλυση ενός επίκαιρου προβλήματος της εξωτερικής πολιτικής, όπως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Για να δούμε πόσο στρατηγικά επεξεργασμένη είναι κάθε θέση που εκφωνείται, πόσο κατανοητή γίνεται από τους πολλούς, πώς συνδέεται με το στρατηγικό στόχο και τη γενικότερη πολιτική σου, και πόσο απειλείται με οικειοποίηση από τον πολιτικό σου αντίπαλο. Αν αυτό φαίνεται υπερβολικά πολύπλοκο, ας κάνουμε την «άσκηση» με κάτι πιο μερικό και συγκεκριμένο: την πρόταση επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.