Macro

Σήμερα βρισκόμαστε σε καθεστώς πολέμου. Οι επιζήσαντες θα κληθούν να επιβιώσουν σε ένα νέο καθεστώς, με μια καινούργια συνθήκη. Αλλά η ουσιαστική επιστροφή στην “κοινότητα”, την αλληλεγγύη και το προνοιακό κράτος, παρά τις διάφορες μεγαλοστομίες, δεν είναι δεδομένη. Αν και ο καπιταλισμός δημιουργεί και τα αίτια μιας πιθανής καταστροφής του, «είναι μία απίθανη μηχανή παραγωγής ευημερίας, διότι ο πλούτος που παράγει ξεπερνά κατά πολύ τα ερείπια που αφήνει πίσω του», έλεγε ο Γιόζεφ Σουμπέτερ. Διαφωνώντας με τον Μαρξ, θεωρεί πως μέσον επιβίωσης του καπιταλισμού είναι ετούτη ακριβώς η «δημιουργική καταστροφή» του, “η οποία ασταμάτητα και εκ των έσω επαναστατικοποιεί τις οικονομικές δομές, καταστρέφοντας τις παλαιές και δημιουργώντας καινούργιες». Αν και ο Σουμπέτερ θεωρεί απαραίτητη για την επιβίωση του καπιταλισμού τη στροφή του στην κοινωνία, η μικρή ιστορία του τελευταίου αιώνα δείχνει πως ακόμα και ένας “καπιταλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο”, κάθε φορά που κατατρώγεται από τις αντιφάσεις του, ρημάζει κυρίως, μόνο τις υποτελείς τάξεις. Έτσι και σήμερα: μετά την επερχόμενη καταστροφή κεφαλαίου, που θα ακολουθήσει την πανδημία, όσο το πνεύμα του Ριγκανοθατσερισμού θα πλανάται πάνω από τον δυτικό κόσμο και όσο θα κυβερνούν οι ακροφιλελεύθεροι, που μοναχά κατά περίπτωση ενθυμούνται το ρόλο του κράτους, η “ανθρώπινη τρυφερότητα” που μνημονεύει ο Καμύ θα μείνει προσχηματική. Για να καλύπτει τις πομπές του υπερκέρδους εκείνων που αντιμετωπίζουν τον θάνατο ως πηγή κερδοφορίας.

Πρέπει άμεσα να επιδιωχθούν οι ευρύτερες δυνατές πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες με στόχο : – Να αναπτυχθεί ο  θεσμός της κοινωνικής κατοικίας μέσω της άμεσης αξιοποίησης των κενών κτιρίων στο υπάρχον οικιστικό απόθεμα, ώστε να καλυφθούν άμεσα οι ανάγκες των σημερινών αστέγων και όσων βρίσκονται σε επισφάλεια. – Να κατοχυρωθεί το δικαίωμα των οφειλετών  που βρίσκονται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής  για δικαστική ρύθμιση των χρεών τους με προστασία της κύριας κατοικίας τους, μέσω ενός μόνιμου  και δίκαιου μηχανισμού πτώχευσης φυσικών προσώπων, αντίστοιχου του νόμου Κατσέλη. -Να υπάρξει ειδική πρόνοια για τους εγγυητές. -Να ενισχυθεί η πρόσβαση των δανειοληπτών σε αποτελεσματικές διαδικασίες δικαστικής και εξωδικαστικής ρύθμισης των χρεών τους, όπου θα λαμβάνεται υπόψη η πραγματική οικονομική κατάσταση τους για την διαμόρφωση των όρων αποπληρωμής του δανείου. -Να υπάρξει, επιτέλους, εξορθολογισμός των οφειλών και απομείωση τους με αφαίρεση ποσών που προκύπτουν από «τοκογλυφικά» επιτόκια, κυρίως σε κάρτες και καταναλωτικά δάνεια. – Να ανασταλούν προσωρινά οι πλειστηριασμοί και να παραταθεί η ισχύς του Ν.4605/2019, έως το τέλος του 2020.

Η ΕΚΤ βοηθάει όλες τις χώρες. Αυτό που μας δίνει αέρα είναι το μαξιλάρι που ο κ. Μητσοτάκης αποσιωπά. Αν είχαμε πάει στην προληπτική γραμμή που έλεγαν κάποιοι "σοφοί", με την αναστάτωση (και) των αγορών θα παριστάναμε τον Θησέα με το μαύρο πανί. Σε κάθε περίπτωση είναι θετικό το γεγονός ότι ο κ. Μητσοτάκης άκουσε έστω και μερικώς τα όσα του λέγαμε. Επικροτούμε την αλλαγή πορείας για το δώρο του Πάσχα. Όμως οι εργαζόμενοι, οι επιχειρήσεις και η οικονομία χρειάζονται πολύ περισσότερα. Καλούμε ξανά την κυβέρνηση να ακυρώσει ως παράνομες τις δεκάδες χιλιάδες απολύσεις που έγιναν, αντί να περιοριστεί στην καταβολή επιδόματος στις χιλιάδες των ανθρώπων που απολύθηκαν. Να προχωρήσει σε πλήρη καταβολή των μισθών των εργαζομένων. Να απαγορεύσει την δυσμενή μεταβολή των συμβάσεων εργασίας. Να καταβάλει έκτακτο επίδομα στα χαμηλά εισοδήματα. Να αναστείλει τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας, να παρέμβει προκειμένου οι τράπεζες να παγώσουν την καταβολή δόσεων κεφαλαίου (χρεωλύσια) και για τα φυσικά πρόσωπα που μέχρι πριν την κρίση ήταν συνεπείς.

Με την εμπλοκή της ανθρωπότητας στη δίνη του κορωνοϊού το αγαθό της υγείας και επομένως της ζωής έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση.  Από τη μία μεριά η επιστήμη αδυνατεί να προσφέρει μια αποτελεσματική αγωγή αντιμετώπισης της νόσου και, πολύ περισσότερο, να δημιουργήσει στο ορατό μέλλον ένα εμβόλιο που θα έλυνε στον μέγιστο βαθμό το πρόβλημα της πανδημίας. Από την άλλη, σε όλα τα κράτη της Ε.Ε. η μανιώδης ιδιωτικοποίηση των πάντων, που εδώ και δεκαετίες έχει προηγηθεί, έχει αποσαρθρώσει κρατικές δομές που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση καταστροφών αυτής της έκτασης σαν τη σημερινή. Με όλα αυτά να συμβαίνουν, οι προβλέψεις για το μέλλον των εργασιακών σχέσεων, την εξέλιξη των οικονομικών δεικτών, την κοινωνική συνοχή, την περιβαλλοντική κρίση, τις διακρατικές σχέσεις, τη συνοχή της Ε.Ε. έχουν τεθεί εν αμφιβόλω από ένα σύστημα του οποίου ο χαρακτήρας μάς έχει εθίσει στην καταστροφική του διάθεση, σε όλες τις δύσκολες στιγμές των κρατών αλλά και του πλανήτη. Το όνομα αυτού του συστήματος είναι πλέον πασίγνωστο, απεχθές και ονομάζεται  νεοφιλελευθερισμός.

Ένας αναλυτής του Liberal τόνιζε προχθές ότι δεν ήταν οι πολεμικοί τόνοι στον Έβρο που την έβγαλαν από τη δύσκολη θέση, στην οποία είχε βρεθεί λόγω Λέσβου και Χίου. Ήταν ο κορονοϊός, που ανέβασε την αποδοχή της από την κοινή γνώμη στα πρότερα επίπεδα. Ακόμη κι αν δεν αληθεύει η πληροφορία, μας υποδεικνύει τον πυρήνα της κυβερνητικής λογικής: μπορεί να μην πάμε τόσο καλά με τους στρατηγικούς στόχους (ιδίως οικονομικούς, αλλά όχι μόνο), αλλά από τακτικούς ελιγμούς έχουμε επάρκεια.

Πόσοι πιστεύουν στο σενάριο της εργαστηριακής κατασκευής του ιού και της συναφούς μαλθουσιανής χρήσης του; Είναι περίπου ισάριθμοι όσων στην αρχή της κρίσης δήλωναν σίγουροι πως θα τον μεταφέρουν στη Δύση οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, έτσι κι αλλιώς μολυσμένοι στις  κυρίαρχες αναπαραστάσεις μας. Το ότι δεν ήρθαν έτσι τα πράγματα, δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν θα μπορούσε να έχουν έρθει. Οπερ έδει δείξαι... Ανάμεσα στα πολλά που μαθαίνουμε από τον Θουκυδίδη, ιδιαίτερη σημασία έχουν τα εξής πέντε: Πρώτον, και ο λοιμός των Αθηνών ήταν οιονεί παγκόσμιος: «Η αρρώστια άρχισε, όπως λέγεται, πρώτα από την Αιθιοπία, στην Ανω Αίγυπτο, κατέβηκε έπειτα στην Αίγυπτο και στη Λιβύη και στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας του Βασιλέως», της Περσίας δηλαδή (στη μετάφραση του Ν. Μ. Σκουτερόπουλου, που ταυτίζει την Αιθιοπία με το Σουδάν, εκδ. Πόλις, 2011). Δεύτερον, και τότε συνωμοσιολογική ήταν η πρώτη, αυθόρμητη εξήγηση, αφού οι Αθηναίοι έλεγαν πως οι Πελοποννήσιοι είχαν ρίξει δηλητήριο στις δεξαμενές του Πειραιά. Τρίτον, ανάμεσα στα πρώτα θύματα ήταν οι γιατροί: «Αυτοί προπαντός πέθαιναν επειδή αυτοί προπαντός έρχονταν σε επαφή με τους αρρώστους». Ο Κινέζος γιατρός Λι Γουενλιάγκ, που πρώτος προειδοποίησε για τον ιό, πέθανε με την πίκρα του αγγελιαφόρου που τιμωρείται επειδή η αγγελία του είναι στενάχωρη. Τέταρτον, οι άνθρωποι έπραξαν όπως το συνηθίζουν οι άνθρωποι, ικετεύοντας τα ουράνια, πλην, πέμπτον, οι θεοί ανταποκρίθηκαν όπως το συνηθίζουν οι θεοί – αδρανώντας: «Επίσης», παρατηρεί ο Θουκυδίδης, που νόσησε και ο ίδιος, «οι ικεσίες σε ιερά ή σε μαντεία και ό,τι άλλο τέτοιο δοκίμασαν δεν ωφέλησαν σε τίποτα· στο τέλος τα άφησαν νικημένοι από το κακό». «Πάντα ανωφελή ην». Αυτά τα γράφει ένας φυγάς του θανάτου, που την κρίση του δεν τη θόλωνε κανένα λοιμικό.

Δυο μέρες μετά την ήττα του Bernie Sanders στις προκριματικές εκλογές του Super Tuesday, μου στέλνουν βίντεο του Tucker Carlson, του Fox News, όπου ξεδιπλώνει με λαϊκίστικο τρόπο μεν, έντεχνο δε, όλο το αφήγημα του Τραμπ και της νέας δεξιάς της Αμερικής. Ο Biden κέρδισε, μας λέει, γιατί αποτελεί αχυράνθρωπο του Δημοκρατικού κατεστημένου, και των συμφερόντων που το υποστηρίζουν. Σε αυτά τα συμφέροντα συμπεριλαμβάνει τις τράπεζες, και ιδιαίτερα τις εταιρίες πιστωτικών καρτών, τα ΜΜΕ, τη γραφειοκρατία του ομοσπονδιακού κράτους, τις μυστικές υπηρεσίες και το Πεντάγωνο! Και αυτό εξηγεί γιατί ο Bloomberg, και οι άλλοι κεντρώοι, έσπευσαν αμέσως μετά την νίκη του Biden να τον υποστηρίξουν. (...) Το αφήγημα το βρίσκω ενδιαφέρον. Γιατί, σε λίγο πιο εκλεπτυσμένη μορφή, έχει μεταπηδήσει και στη δίκη μας πλευρά του Ατλαντικού. Και γιατί όντως και τα κόμματα της κεντροαριστεράς, και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, ήταν δέσμια, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, σε μεγάλα συμφέροντα, είχαν μια εξάρτηση από το κράτος (τα κόμματα καρτέλ όπως λέγεται) και είχαν αποκοπεί από την παραδοσιακή τους κοινωνική βάση. Η επιμονή σε κεντρώες λύσεις - έχω γράψει πολλές φορές - δεν απαντά στις μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις της εποχής. Αλλά συγχρόνως σε αφήνει ευάλωτο στην κριτική ότι και εσύ έχεις, στην καλύτερη εκδοχή, συμβιβαστεί με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, και, στη χειρότερη, ότι τα έχεις κάνει πλακάκια με ένα μπλοκ εξουσίας το οποίο βάζει φραγμό στις προσδοκίες των παραδοσιακών σου κοινωνικών αναφορών. (...) Βγήκαν τα Στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την ανάπτυξη. Η ΝΔ παρέλαβε 2.8%, υποσχέθηκε να την απογειώσει σταδιακά στο 4% και το τελευταίο τρίμηνο του 2019 κατάφερε, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία, να την προσγειώσει – με χαρακτηριστική άνεση -  στο 1%. Το δόγμα Γεωργιάδη, ότι είτε πάει καλά η παγκόσμια οικονομία είτε δεν πάει, οι επενδύσεις στην Ελλάδα θα συνεχίσουν ακάθεκτες, δεν επιβεβαιώθηκε από ότι φαίνεται. Είχα μια απολαυστική ευθεία και ειλικρινή ανταλλαγή απόψεων για τα στοιχεία αυτά με τον κ. Σταϊκούρα. Εκείνος επέμεινε, ότι αν εξετάσουμε προσεκτικά τα στοιχεία, τα νέα είναι θετικά. Εγώ δυσκολεύομαι ακόμα να καταλάβω πως το 1% είναι μεγαλύτερο του 2.8%. Από την άλλη τι να πω, οι νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι είχαν πάντα ταλέντο στο να εξηγούν γιατί οι ίδιοι έχουν δίκιο και οι άλλοι άδικο, ακόμα και όταν διέλυαν οικονομίες και κοινωνίες. (...) Το βράδυ είδα το δελτίο του ΣΚΑΙ που εξηγούσε απλά και κατανοητά πως ο κορονοϊός, του οποίου το πρώτο κρούσμα ανακοινώθηκε 31/12, επηρέασε την ανάπτυξη για τους μήνες Οκτώβρη, Νοέμβρη Δεκέμβρη. Νοιώθω πιο ήσυχος για την ποιότητα της ενημέρωσης στην χώρα. (...) Ο Νέρωνας έπαιζε τη λύρα του, καθώς η Ρώμη καιγόταν. Σήμερα απλώς τουιτάρουν. Όπως η ΕΚΤ για τη δήλωση της Λαγκάρντ ότι δεν θα αντιμετωπίσουν τα spread, και ότι υπάρχουν άλλα εργαλεία για να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Το tweet ήταν απελπιστικό, και είχε άμεσα αποτελέσματα στα ιταλικά ομόλογα, γιατί άφησε να εννοηθεί ότι, αντιθέτως με τη διάσημη φράση του Ντράγκι ότι θα κάνει ό,τι χρειαστεί, τώρα δεν είναι η δουλειά της ΕΚΤ να σώσει την ευρωζώνη. Και έδωσε την εντύπωση ότι υπάρχει σε κάποιους κύκλους της ΕΚΤ ουσιαστικό έλλειμα στην κατανόηση των οικονομικών της ευρωζώνης. Στην πραγματικότητα έχουμε την κατάρρευση του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Συνεπώς, εφόσον αυτός ο μηχανισμός έχει καταρρεύσει, μια μείωση των επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα δεν επηρεάζει όλες τις οικονομίες το ίδιο. Για αυτό τα spread είναι υπόθεση της ΕΚΤ. Γι’ αυτό η επιλογή της ΕΚΤ είναι φοβερά ανησυχητική, ιδιαίτερα αν υπονοεί ότι η Κεντρική Τράπεζα δεν θα βοηθήσει την Ιταλία. (...) Έχω μια θεωρία ότι λίγο πριν από την πτώση της χούντας, και ενώ διαφαινόταν η πτώση της, το ΚΚΕ έδωσε εντολή σε ένα κλιμάκιο να ασχοληθούν αποκλειστικά με τη θεολογία και να παραμείνουν αφανείς δουλεύοντας σιωπηλά πίσω από τα χαρακώματα. Ο στόχος τους ήταν να ανελιχθούν και να μπορέσουν να έχουν θέσεις ευθύνης στη συγγραφή σχολικών βιβλίων για τα θρησκευτικά. Πως αλλιώς να εξηγήσουμε ότι τα βιβλία θρησκευτικών είναι γραμμένα λες και ο στόχος είναι να γίνει εντελώς απεχθής η θρησκεία στους μαθητές; Όποιος έχει παιδιά και έχει ρίξει μια ματιά σε αυτά τα βιβλία θα ξέρει ότι ο στόχος επετεύχθη στο ακέραιο. (...) Διαβάζω ότι ο Τόνυ Μπλερ προειδοποιεί τους Δημοκρατικούς στην Αμερική ότι η επιλογή ως υποψήφιου του Μπέρνι Σάντερς θα αποτελούσε ένα «ρίσκο τεραστίων διαστάσεων» που θα μπορούσε να επιφέρει μια ήττα ανάλογη αυτής του Κόρμπυν στη Μεγάλη Βρετανία. Τελευταία ευκαιρία ίσως για τη βάση των Δημοκρατικών να εμπνευστούν από τα λόγια το Τόνυ Μπλερ υπέρ του Σάντερς. Γιατί αν φτιάχναμε μια λίστα από αυτούς στην κεντροαριστερά που υποστήριζαν και υποστηρίζουν όλα τα συμφέροντα που μας λέει ο Κάρλσον, ο Μπλερ σίγουρα θα ήταν πρώτος σε αυτή και με διαφορά.