Macro

Η «υπόθεση Τοπαλούδη» θεωρήθηκε εμβληματική για το φεμινιστικό κίνημα, που έχει βγει ξανά ορμητικά στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Πλειάδα γυναικείων και φεμινιστικών, ακτιβιστικών και θεσμικών συλλογικοτήτων και οργανώσεων, μαζί με γυναίκες δημοσιογράφους, νομικούς, κ.ά., επέβαλαν στη δημόσια σφαίρα την άγνωστη –στην Ελλάδα– λέξη «γυναικοκτονία», επισείοντας συχνά την αντίδραση και τη σεξιστική χλεύη. Διεκδίκησαν το χώρο που τους αναλογούσε για να μιλήσουν για τις χιλιάδες καταγεγραμμένες γυναικοκτονίες παγκοσμίως, για τις δεκάδες στη χώρα μας, για ένα έγκλημα που αποτελεί την πιο ακραία έκφραση της έμφυλης βίας. Απαίτησαν τη νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας, την αναγνώριση του σεξιστικού και μισογυνικού κίνητρου σε αυτά τα εγκλήματα. Συνδέθηκαν με τη φεμινιστική κίνηση άλλων χωρών. Συνομίλησαν με χιλιάδες νεαρές γυναίκες, που «το πήραν πολύ προσωπικά», γιατί είδαν κατάματα πως καμία γυναίκα και θηλυκότητα δεν μπορεί να είναι ασφαλής μέσα στην πατριαρχία. Έτσι, η ενσώματη εμπειρία του μισογυνισμού και της έμφυλης βίας, καθημερινότητα για την πλειονότητα των γυναικών και των θηλυκοτήτων, μετατράπηκε από ατομικό βίωμα σε συλλογικό τραύμα αλλά και υπόσχεση για αγώνα, πάνω στο νεκρό σώμα της Ελένης. Η βοή από αυτό το μελίσσι των επίμονων «εργατριών μελισσών» άγγιξε ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας. Βρήκαμε συμμάχους. Κάναμε εχθρούς. Το κίνημα μας ωρίμασε βίαια.

«Αποφεύγετε την παράβαση των εντολών που δίνουν οι ειδικοί. Έτσι μείνατε ζωντανοί τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής σας. Κανένας δεν μπορεί να κάνει προβλέψεις για το μέλλον. Ούτε εμείς, η υπεύθυνη κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, που σας έσωσε από την καταστροφή. Από την πρώτη στιγμή σας είχαμε προειδοποιήσει: η προσπάθεια θα είναι σκληρή και μακρόχρονη. Κάνετε υπομονή και σε καμία περίπτωση όνειρα για πλήρη και άμεση κατάργηση των περιοριστικών μέτρων. Είναι απολύτως επικίνδυνο για την εθνική οικονομία, το μέλλον της πατρίδας και τη ζωή σας. Μην ξεχνάτε: οι περιορισμοί καταπατώνται μόνο από τους τρομοκράτες και τους εχθρούς των διαρθρωτικών αλλαγών».

Σήμερα, που δειλά δειλά βγαίνουμε από την πανδημία, έχει καταστεί αυταπόδεικτη η σημασία διατήρησης ενός ισχυρού ρυθμιστικού, και όχι μόνο ρόλου, για το δημόσιο ειδικά στην υγεία, όπως ακόμη και σε τομείς που είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη διαβίωση, τα κοινωνικά αγαθά του νερού και της ενέργειας. Το δημόσιο και η πολιτεία καλούνται ακόμη να επιτελέσουν καθοριστικό ρόλο, μέσω πολιτικών και δημόσιων επενδύσεων, στην ανάκαμψη της οικονομίας, στη στήριξη της κοινωνίας και τη διατήρησης της απασχόλησης εν μέσω της διαφαινόμενης οικονομικής κρίσης μετά την πανδημία. Ας μάθουμε λοιπόν από την ιστορία και ας μην επιτρέψουμε να την επαναλάβει κανείς, ως φάρσα, διότι το αντίτιμο το πλήρωνε πολύ ακριβά η ελληνική κοινωνία για μία ολόκληρη δεκαετία.

Η ανάκτηση του δημοσίου χώρου στην Αθήνα είναι ένα διαχρονικό στοίχημα. Μαθαίνουμε από λάθη του παρελθόντος, ξέρουμε τις επιπτώσεις του gentrification, βλέπουμε τα κακά στου Ψυρρή και στο Μεταξουργείο.  Παράλληλα, δεν μπορώ να φανταστώ ξανά την Κορεατική Αγορά, τη σημερινή πλατεία στην Πειραιώς απέναντι από την Τεχνόπολη, στη θέση της με τα ερείπιά της, ούτε την Ερμού και την Αποστόλου Παύλου ξανά άξονα χιλιάδων ΙΧ. Πρέπει να το συμφωνήσουμε, για να βάλουμε μία βάση στη συζήτηση. Και για εκείνα τα έργα υπήρξε περίσσιος προβληματισμός. Τελικά καλώς έγιναν. Χρειάζεται προστασία των χρήσεων βιοτεχνίας και εμπορίου. Ναι. Ενιαίο σχέδιο με κορεσμένες περιοχές για ξενοδοχεία και Airbnb. Ναι. Αστυνόμευση των παράνομων σταθμεύσεων και της κατάληψης των πεζοδρομίων. Ναι. Σφιχτός προσδιορισμός της έκτασης των τραπεζοκαθισμάτων χωρίς κατασκευές. Ναι. Διάχυση των έργων στις λαϊκές γειτονιές μέσω πράσινων διαδρομών. Ναι. Και αν δεν τηρηθούν οι όροι, εκεί είναι το ζήτημα. Σε αυτά πρέπει να πέσει το βάρος, όχι στην άρνηση όσων λέγαμε πάντα. Δεν γίνεται τόσα χρόνια να ζητάμε διεύρυνση του δημόσιου χώρου και τώρα να λέμε «αφήστε μέσα του τα ΙΧ, με το καυσαέριο, τον κίνδυνο για τους πεζούς, την υποβάθμιση, επειδή το κυκλοφοριακό χάος εξασφαλίζει ότι δεν θα έλθουν οι ‘κακοί’».

Ο σεξιστικός λόγος, είναι ένας βίαιος λόγος και τα αποτέλεσματα της χρήσης του μετριούνται σε κατεστραμμένες ζωές και θύματα. Δεν είναι ούτε αστειάκι, ούτε δήθεν ατόπημα διαφόρων υποτιθέμενων σοβαρών, που απλώς χαλαρώνουν και λένε δημόσια όσα θα έπρεπε να ντρέπονται να πουν ακόμα και ιδιωτικά. Η μάχη για την αλλαγή μιας νοοτροπίας που κυριαρχεί στα μυαλά πολλών ανδρών, είναι διαρκής και η ευθύνη αυτών που τοποθετούνται δημόσια προφορικά ή γραπτά είναι πολύ μεγάλη. Όσοι συνήθως εκφέρουν δημόσια έναν τέτοιο λόγο, κρύβονται πίσω από διάφορους μανδύες, διότι η χυδαιότητα, πάντα κυκλοφορεί αγκαζέ με τη θρασυδειλία. Από τον μανδύα του έγκριτου, στον μανδύα του sui generis και από εκεί στον σαλιάρη που μετράει το μήκος της φούστας. Ομιλούσες γραβάτες κάνουν πλακίτσα για ανεγκέφαλους που ψάχνουν τη θαλπωρή στην ασφάλεια του στερεότυπου. Είναι θέμα το τι φοράει η Έφη Αχτσιόγλου και όχι οι απόψεις της. Είναι λόγος απουσίας της Φώφης Γεννηματά το κομμωτήριο και όχι κάποια άλλη υποχρέωση. Μαθήτρια που έχει γίνει δεκτή στη Σορβόννη, ερωτάται στον αέρα τι βαθμό είχε στα οικοκυρικά. Σε αυτή τη δημόσια σφαίρα ζούμε στην Ελλάδα.

Από πού προκύπτει ότι όλα τα μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα, που εξήγγειλε από την έναρξη της πανδημίας ανέρχονται στα 24 δισ.; Τα μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα, που έχει νομοθετήσει η ΝΔ μέχρι και τα τέλη Μαΐου είναι 6,4 δισ. Αν προστεθούν και τα προχθεσινά ύψους 2,1 δισ. το σύνολο τους φτάνει μόλις τα 8,5 δισ. Μετά αρχίζει τη δημιουργική λογιστική, προσθέτοντας δάνεια, όπως την επιστρεπτέα προκαταβολή (2 δισ.), εγγυήσεις-αναβολές πληρωμών (3,5 δισ.). Σύνολο αυτών που θα επιστραφούν μεταχρονολογημένα 5,5 δισ. Έτσι με τη μέθοδο παραποίησης τα φτάνει στα 14 δισ. Στην οικονομική θεωρία και παντού, τα μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα, που δεν δημιουργούν νέα χρέη στους πολίτες και επιχειρήσεις, δεν αθροίζονται με την «προστιθέμενη αξία» των μέτρων στην οικονομία. Άλλο «μέτρα» (8,5 δισ.), άλλο «αναμενόμενη επίδραση» (5,5 δισ.) Ο κ. Μητσοτάκης δηλαδή ισχυρίζεται, ότι ενώ δίνει 14 δισ., θα είναι σαν να έχει δώσει 20 δισ. Για τα υπόλοιπα 4 δισ. που υπολείπονται, παρέπεμψε σε κάποια απροσδιόριστη, μελλοντική παρέμβαση… Και μάλιστα τα κυβερνητικά ημίμετρα ήλθαν όταν ο κ. Σταϊκούρας μίλησε για ύφεση φέτος έως 13% { μέσα 1,5 μήνα από το 0% στο 13% (26 δισ. διαφορά)}. Όμως, μειώσεις μισθών- εκτόξευση ανεργίας-κλείσιμο καταστημάτων, θα δημιουργήσουν σπιράλ ύφεσης, επιδεινώνοντας τη θέση όλων. Ο ΣΥΡΙΖΑ με το εμπροσθοβαρές πρόγραμμα “Μένουμε Όρθιοι” έχει προτείνει ρεαλιστική χρηματοδότηση 14 δισ. δημοσιονομικών μέτρων. Τότε η κυβέρνηση ειρωνεύτηκε για λεφτόδεντρα. Όταν ο κ. Μητσοτάκης ανακοινώνει μέτρα (δήθεν) 24 δισ., είναι «συνεπής και μετρημένος πολιτικός»….

Οι σημερινοί νέοι πολιτικοποιήθηκαν μέσα σε μια εποχή κρίσης, προσεγγίζοντας τα πολιτικά πράγματα και τοποθετούμενοι επί αυτών με βάση δίπολα που αναπτύχθηκαν (ή φωτίστηκαν με πιο έντονο τρόπο) εντός αυτής της περιόδου: Νέο και παλιό. Κοινωνία και ελίτ. Έντιμοι και διεφθαρμένοι. Δίπολα στα οποία το κόμμα της αριστεράς υπερέχει με σαφή τρόπο έναντι της Νέας Δημοκρατίας και τα οποία η τελευταία επιχειρεί να μετασχηματίσει, καθώς γνωρίζει ότι σε βάθος χρόνου μια τέτοια διαδικασία μπορεί να της στοιχίσει μέσω της σταδιακής αποχώρησης ηλικιωμένων ψηφοφόρων από το εκλογικό σώμα και αντικατάστασης τους με νέους. Η ΝΔ επιχειρεί συστηματικά να υποβαθμίσει την κεντρικότητα των παραπάνω δίπολων, είτε αναδεικνύοντας νέα που αφορούν σε θέματα που η ίδια εκλαμβάνεται ως «θεματικά αρμόδια» (εθνικά θέματα και μεταναστευτικό), είτε - κυρίως - σε θέματα με τα οποία ταυτίζονται οι τεχνολογικά μορφωμένοι νέοι (ψηφιακή διακυβέρνηση και καταπολέμηση της γραφειοκρατίας).

Λεφτά, λοιπόν, βρήκαν, έστω και λιγότερα από αυτά που έχουν τη δυνατότητα να δαπανήσουν. Αλλά αυτό το «λιγότερα» δεν οφείλεται σε τσιγκουνιά. Οφείλεται στην εμπεδωμένη σε κάθε νεοφιλελεύθερο αντίληψη ότι κάθε παραπάνω ευρώ που καταλήγει στους τελικούς αποδέκτες -μισθωτούς, αυτοαπασχολούμενους, αγρότες, μικρούς και μεσαίους επιχειρηματίες, αλλά και τους πιο αδύναμους που σε περιόδους κρίσης πολλαπλασιάζονται- αποτελεί ένα ακόμα εμπόδιο για την εφαρμογή της «τελικής λύσης» του νεοφιλελευθερισμού μπροστά σε κάθε οικονομική κρίση. Δηλαδή, την ανάληψη του κόστους της κρίσης από αυτούς ακριβώς που πλήττονται περισσότερο. Τη συνταγή αυτή την είδαμε να εφαρμόζεται με τα μνημόνια, των οποίων την πατρότητα -«ιδιοκτησία» την είπανε- διεκδικούσε ήδη η ΝΔ, χωρίς αναστολές, σαν φυσική συνέπεια και μοναδική λύση. Τη βλέπουμε, όμως, και τώρα να ξεδιπλώνεται μεθοδικά, καθώς ο πρώτος και καλύτερος τομέας στον οποίο η κυβέρνηση δεν κάνει προσπάθεια να κρυφτεί πίσω από μέτρα που μοιάζουν μ’ εκείνα που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ο τομέας των εργασιακών σχέσεων και του εργατικού μισθού. Εδώ η λογική της αναπόφευκτης μείωσης μισθών, ημερομισθίων και συντάξεων διαπρέπει με κάθε μέσο: με την απαγόρευση της ετήσιας αύξησης του κατώτατου μισθού, με το πάγωμα συλλογικών συμβάσεων, με την απουσία πραγματικής προστασίας από τις απολύσεις, με την καθιέρωση και εξάπλωση της αναστολής εργασίας, της μείωσης των αποδοχών λόγω δυσχερειών της επιχείρησης, και τη γενίκευση της εκ περιτροπής και μερικής απασχόλησης, που όπως φαίνεται θα έχουν μέλλον. Στους τομείς αυτούς δεν γίνεται ουσιαστική προσπάθεια να κρυφτεί η πραγματικότητα πίσω από ωραιοποιήσεις, παρά την καλή θέληση που δείχνουν τα τόσα φίλια μέσα ενημέρωσης -ας πούμε. Κατά βάθος, αυτά θεωρούνται κάτι όπως τα άγια των αγίων, που δεν πρέπει να ντρέπεται ο νεοφιλελεύθερος να υποστηρίζει με ρεαλισμό -διάβαζε κυνισμό. Είναι στοιχεία του ιδεολογικού εξοπλισμού που συνοδεύει κάθε πακέτο μέτρων «διάσωσης» -πάντως όχι αυτών που κινδυνεύουν.

Ο πρώτος τομέας αφορά τον ρόλο του δημόσιου τομέα. Η λογική της Ν.Δ. ότι πρέπει να κάνουμε όσο το δυνατόν λιγότερα τώρα και βλέπουμε. Αυτό συμβαίνει επειδή θέλει να αποφύγει το ενδεχόμενο να γίνει πλέον απόλυτα σαφές στον κόσμο ότι ο δημόσιος τομέας είναι ο μόνος που μπορεί να παρέμβει ουσιαστικά σε μια κρίση και να συντονίσει την αντιμετώπισή της. Και επειδή ουδέν μονιμότερον του προσωρινού (δηλαδή θα αντιληφθεί ο κόσμος ότι αυτό που ισχύει σε έκτακτες συνθήκες μπορεί να προωθήσει ένα άλλο παράδειγμα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής). Αντίθετα η δική μας λογική λέει ότι, αν δεν κάνεις αρκετά εμπροσθοβαρώς, θα έχεις πολλά προβλήματα στο μέλλον (ανεργία, φτωχοποίηση σημαντικής μερίδας του πληθυσμού) και άρα θα χρειάζεσαι περισσότερες κοινωνικές δαπάνες αν δεν θέλεις να αδιαφορήσεις για τις νέες στρατιές ανέργων και φτωχών. Διότι για εμάς ο ρόλος του κράτους συνίσταται στο να προλαμβάνει και να αντιμετωπίζει κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα δαπανώντας όταν και όσο χρειάζεται. Αντίθετα η Ν.Δ. θεωρεί σημαντικότερες τις δαπάνες καταστολής των αντιδράσεων που προκύπτουν από τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Είδαμε άλλωστε δείγματα της πολιτικής της και πριν από την κρίση, τα οποία τελευταία εντάθηκαν. Ο δεύτερος τομέας αφορά την αγορά εργασίας. Η μία λογική είναι ότι εμβαθύνουμε τη νεοφιλελεύθερη προοπτική και εργαλειοποιούμε την κρίση ως ευκαιρία για ακόμη πιο ευέλικτες σχέσεις εργασίας, που υποτίθεται ότι θα φέρουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Η άλλη λογική είναι η στήριξη της εργασίας, η στήριξη των μισθών και μόνιμων θέσεων εργασίας ως μέρος μεσοπρόθεσμου οικονομικού σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, όπου οι επενδύσεις παίρνουν ως δεδομένο υψηλούς μισθούς και έτσι εστιάζονται σε νέες τεχνολογίες και νέα προϊόντα. Ο τρίτος τομέας αφορά τους όρους και τις προϋποθέσεις κρατικής βοήθειας και παρέμβασης. Από τη μία είναι η λογική ότι δίνεις βοήθεια στις επιχειρήσεις με ελάχιστους όρους, επειδή έχεις χτίσει το αφήγημα του δυναμισμού της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και επιχειρηματικότητας, και δεν μπορείς να τους περιορίσεις, να τους βάλεις όρους (καπιταλισμό έχουμε, όπως έχει πει και ο κ. Θεοδωρικάκος). Από την άλλη είναι η λογική ότι το δημόσιο χρήμα απαιτεί και υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις που επωφελούνται. Έτσι στην αγορά εργασίας εμείς λέμε ότι οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν βοήθεια πρέπει να αποδεχτούν ότι αυτή συνοδεύεται και από δεσμεύσεις. Τέτοιες δεσμεύσεις είναι να μην μειωθούν οι μισθοί, να μην επιδεινωθούν οι όροι εργασίας (π.χ. από πλήρη σε μερική) και να μην γίνουν απολύσεις τόσο κατά τη διάρκεια της κρίσης όσο και μετά.