Αναδημοσιεύσεις

Το μεγάλο θέμα είναι τι κόμμα θέλουμε. Κανείς, νομίζω, δεν διαφωνεί στο ότι θέλουμε ένα μεγάλο, ηγεμονικό αριστερό κόμμα. Ένα κόμμα που θα κυβερνήσει ξανά τη χώρα για να ενισχύσει τους ανθρώπους της κοινωνικής πλειοψηφίας. Για να μειώσει τις ανισότητες, να οικοδομήσει κοινωνικό κράτος, να ενισχύσει τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα. Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι για να τα πετύχουμε όλα αυτά πρέπει να αποδεικνύουμε κάθε μέρα πως ανήκουμε σε άλλον κόσμο από τις δυνάμεις που κατέστρεψαν και χρεοκόπησαν την χώρα. Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι, για αυτό το λόγο μας στήριξε ο κόσμος και μας έκανε κυβέρνηση, για αυτό θα μας ξανακάνει. Με μία προϋπόθεση. Ένα κόμμα της Αριστεράς δεν μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του έναν απλό αποδέκτη αιτημάτων, αν δεν τα ιεραρχεί και δεν τα ενσωματώνει σε μια ανάλυση για την πολυσύνθετη και πολύπλοκη κρίση που αντιμετωπίζουμε και μια στρατηγική εξόδου από την κρίση. Να σκεφτόμαστε ότι δεν είναι μόνο η επιδημία, αλλά ταυτόχρονα συμβιώνει με τις ανισότητες, την κλιματική κρίση, τον ψηφιακό καπιταλισμό και ιδιαίτερα με την κρίση της δημοκρατίας και τη βιοεξουσία. Να συμφωνήσουμε ότι το κόμμα έχει και έναν παιδαγωγικό ρόλο, μεταλαμπαδεύει αξίες. Με αυτή την έννοια οφείλει να έχει ισχυρή ταυτότητα, να παρεμβαίνει στις ιδεολογικές διαμάχες και να πείθει ότι μια αριστερή πολιτική είναι η μόνη που μπορεί να μας βγάλει από το αδιέξοδο που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Να καταστήσει ηγεμονικό το ρεύμα της κοινωνικής προόδου. Να πείσουμε για παράδειγμα ότι η ισότητα είναι εντελώς συμβατή με μια νέα αναπτυξιακή πορεία ή ότι ο εθνικισμός δεν αποτελεί καλό σύμβουλο στην εξωτερική πολιτική. Δεν λέω λοιπόν ότι οφείλουμε να συμφωνήσουμε σε όλα. Ένα κόμμα της κοινωνικής πλειοψηφίας δεν θα μπορούσε να είναι ένα κόμμα αρραγούς ιδεολογικής ενότητας -δεν υιοθετώ βέβαια ούτε την παλιά κατάσταση του κόμματος πολιτικής ενότητας, που μας κόστισε είτε με το πλαδαρό κόμμα χωρίς ταυτότητα είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών. Λέω όμως να συμφωνήσουμε στη μέθοδο.  Όχι επειδή έτσι αόριστα πρέπει ή επειδή μας έλειψαν τα γραφεία. Ζήσαμε όλη μας τη ζωή χωρίς αυτά. Αλλά διότι πιστεύουμε ότι η κοινωνία μάς έχει ανάγκη ενωμένους. Διότι και θέλουμε και μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα.

Το ανορθολογικό καλπάζει. Συγκεντρώσεις σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες «Ο κορονοϊός είναι μεγάλο ψέμα» στο Βερολίνο, «Τέλος στην ιατρική τυραννία» στο Λονδίνο, «Αντίσταση!», «Εμείς είμαστε ο λαός!»: ψεκασμένη συνωμοσιολογική ακροδεξιά, «ελεύθερα σκεπτόμενοι» πολίτες, αντιεμβολιαστές, αντιδιαφωτιστές κάνουν ταμείο. Η καταβύθιση στο ανορθολογικό είναι ισχυρή, έχει μια δική της αντισυστημικότητα. Με κάθε σύνθημα Μάσκα=χούντα στις στάσεις λεωφορείων το ανορθολογικό γίνεται καρφί στο μάτι των ελίτ που χλευάζουν. Ουρλιάζει στη δημοκρατία, ενώ η πραγματική δημοκρατία δεν μπορεί να ουρλιάξει γιατί, σαν την επιστήμη, έχει κι αυτή στην καρδιά της την αμφιβολία. Κάθε φορά που η δημοκρατία ουρλιάζει, αποδυναμώνεται. Η τραγικότητα της δημοκρατίας. (...) Όταν όμως η επιστημοσύνη γίνεται μανδύας πολιτικής μικροδιαχείρισης και ο επιστήμονας porte-parole της κυβέρνησης, οι ψεκασμένοι κάνουν πάρτι. Αυτό φοβάμαι ότι συμβαίνει τις τελευταίες μέρες. Ο επιστήμονας μιλάει σαν γενικός γραμματέας υπουργείου. Και όταν η πολιτική εξουσία ποντάρει στο επιστημονικοφανές αδειάζοντας το επιστημονικό, πριονίζει το κλαδί όπου καθόμαστε όλοι.

Γενικά, ένα ερώτημα μας βασάνιζε το τελευταίο διάστημα, μετά το Black Lives Matter. "Ο κοιμισμένος- Τζο είναι πολύ αδύναμος για να κυβερνήσει", επαναλάμβανε σε κάθε ευκαιρία. Και αμέσως μετά "ο Τζο Μπάιντεν είναι ένας ριζοσπάστης Σοσιαλιστής, ο οποίος θα καταστρέψει την Αμερική". Και τι δεν είπε...θα σπείρει το χάος και την αναρχία, θα πάρει τα όπλα από την Αστυνομία αφού οι Αντιφά είναι φίλοι του, θα απαγορεύσει την οπλοχρησία, τις αγελάδες και το πετρέλαιο... Πώς στέκουν μαζί αυτά τα δύο άραγε; πώς ένας αδύναμος άνθρωπος "θα αλλάξει τον αμερικάνικο τρόπο ζωής, έτσι όπως τον κληρονομήσαμε από τους παππούδες και τους πατεράδες μας"; Η απάντηση από τον ίδιο εχθές, μας αποζημίωσε για το ξενύχτι: "Ο Τζο Μπάιντεν είναι αδύναμος. Έτσι, οι φίλοι του της ριζοσπαστικής αριστεράς θα καταστρέψουν την Αμερική για λογαριασμό του. Υπάρχουν τόσοι, μα τόσοι πολλοί...οι φιλελεύθεροι υποκριτές, οι ριζοσπάστες που τους βλέπουμε να είναι τόσο τρομακτικοί, οι Μαρξιστές σαν τον Μπέρνι Σάντερς και οι ριζοσπάστες ακόλουθοί του...ο Τζο Μπάιντεν είναι ο Δούρειος Ίππος του Σοσιαλισμού", κατέληξε... Ας μην γελιόμαστε. Στο δρόμο για τις Εθνικές και τοπικές εκλογές της 3ης Νοέμβρη θα κλιμακώσει τις επιθέσεις του: Οι Αντιφά, με τον Σόρος, την Κίνα και το κατεστημένο θα τον πολεμάνε. Οι θεωρίες συνωμοσίας θα καταλάβουν κεντρικό ρόλο και το QAnon θα γίνει παντού γνωστό από τον ίδιο. Τα άβολα βίντεο με τον Μπάιντεν ήδη παίζονται από φιλικά accounts, δεν θα αργήσουν νομίζω να γίνουν mainstream της προεκλογικής εκστρατείας Τραμπ. Μέχρι και θερμό επεισόδιο με την Κίνα είναι ικανός να κάνει για να επανεκλεγεί.

Σήμερα, η μετάδοση του κορονοϊού δεν χρειάστηκε παρά 15 με 20 ημέρες για να μετατραπεί σε πανδημία ανά τον κόσμο. Αλλά αν η παγκοσμιοποίηση του 20ού αιώνα απευθύνθηκε αισιόδοξα στα υψηλά εισοδήματα, σε μια μορφωμένη, αεικίνητη και πολύγλωσση κατηγορία που στήριξε την ελεύθερη ροή κεφαλαίων και αγαθών, την πολυπολιτισμικότητα και καθολικές αξίες, αυτό δεν σημαίνει ότι έχασε τη μερικευτικότητά της. Τα φτηνά ρούχα, τα ηλεκτρονικά της πληροφορικής τεχνολογίας, τα εξωτικά φρούτα, οι διακοπές σε ολόκληρο τον κόσμο κ.λπ., κ.λπ., δεν κρύβουν τις βιομηχανίες-κάτεργα, τη σύγχρονη δουλεία, τον εξευτελισμό της εργασίας, τη μεγάλη παγκόσμια ανισότητα και τους μηχανισμούς κοινωνικών αποκλεισμών. Ούτε καλύπτουν το παράδοξο ότι, στο τέλος του 20ού αιώνα, η εκβιομηχάνιση της Ασίας έγινε με βάση την αποβιομηχάνιση της Δύσης. Μπορεί να αναβιώσει το αφήγημα των ευεργετικών πτυχών της παγκοσμιοποίησης; Μήπως βρισκόμαστε στην κρίσιμη στιγμή της ενηλικίωσης του αιτήματος για μια άλλη παγκοσμιοποίηση; Είναι ένα στοίχημα. Καθώς εξασθενεί η ηγεμονία των ΗΠΑ, καθώς η Κίνα υπόσχεται μονοκομματική γραφειοκρατία και καθώς αναδύεται νέος αυταρχισμός στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, μήπως θα πρέπει να ενισχυθούν οι θεσμοί της παγκόσμιας διακυβέρνησης; Μήπως θα πρέπει να αλλάξει η κατεύθυνση και το περιεχόμενό τους; Η Δεξιά αρνείται να το δει. Επιμένει στο ατελέσφορο προηγούμενο αφήγημα. Η παγκόσμια Αριστερά, επομένως, είναι που θα πρέπει τώρα να ανιχνεύσει το νέο τοπίο, με ελπιδοφόρες αφηγήσεις και νέα υποκείμενα. Με αιτήματα κοινοτικής, εθνικής αλλά και παγκόσμιας αλληλεγγύης.

Τι έχει απομείνει στη ζώσα μνήμη των αριστερών από τον Οκέτο, τον Ρέντσι, τον «χαρισματικό» Βελτρόνι. Αν η λαϊκότητα ενός αριστερού κόμματος προκύπτει από την αδιαμεσολάβητη σχέση του ηγέτη του με το πλήθος ή από τη συνομιλία μιας διαπλαστικής πολιτισμικής ταυτότητας με την κοινωνία, όπως επιβεβαιώνει η ιταλική εμπειρία. Και κυρίως να ξανασκεφτούμε το πώς και το γιατί της λαχτάρας για την «πτήση», που αναδύθηκε εδώ σε μας, στη δική μας «Ουλμ» την καθημαγμένη από την κρίση, κόντρα στη χλεύη των λογής λογής επισκόπων, θολή και ανεπεξέργαστη. Να αναστοχαστούμε χωρίς αυταρέσκεια το εγχείρημα που αναλήφθηκε για την πραγματοποίηση της πτήσης. Τις αντιφάσεις και τις αμηχανίες που το χαρακτήρισαν. Τη στρατηγική αστάθεια. Την αχρείαστη «μέθη και υπεροψία» που το σημάδεψαν σε πολλές του στιγμές. Τη ματαίωσή του. Την κοπιώδη διανοητική, ηθική και οργανωτική προσπάθεια που απαιτείται για να ανασυγκροτηθεί ως ρητή και συνολική κριτική ενός βιοπολιτικού παραδείγματος, που η διαβρωτική ιδεολογία του δεν αφήνει ούτε εμάς ανέγγιχτους πολλές φορές. Να προετοιμάσουμε την επάνοδο στη διακυβέρνηση όχι ως αγχώδες ρεσάλτο, αλλά ως αποτέλεσμα της ανάκτησης της ηγεμονίας. Για πολλούς από εμάς, που αντιμετωπίζουμε το πολιτικό παρελθόν της Αριστεράς ως μια ανολοκλήρωτη υπόθεση, ως ενιαία διαδρομή με πολλές ανοιχτές εκκρεμότητες και με λίγους αλλά αναντικατάστατους οδοδείκτες, η μοναδική και αδιαπραγμάτευτη δέσμευσή μας είναι η προσήλωση στη διαρκή αναζήτηση των όρων και των δυνάμεων που απαιτούνται για την πτήση στον ορίζοντα της κοινωνικής και ανθρώπινης χειραφέτησης. Τίποτα περισσότερο. Τίποτα λιγότερο.

Στο πλαίσιο μιας διαρκούς κρίσης τού μοντέλου της αστικής δημοκρατίας, που φαίνεται ολοένα και περισσότερο να τείνει προς έναν νέο δεσποτισμό και του οποίου οι πολίτες φαίνεται να δέχονται άνευ προηγουμένου περιορισμούς των ελευθεριών τους, ο [Giorgio Agamben] μας ρωτά για πόσο καιρό θα είμαστε πρόθυμοι να ζήσουμε σε μια κατάσταση εξαίρεσης που συνεχώς παρατείνεται και αποπολιτικοποιείται. Αν, για παράδειγμα, καταφέρουμε να μην προσπεράσουμε βιαστικά τον φόβο απέναντι στην παρούσα κοινωνική συνθήκη, εν μέσω πανδημίας και μιας εγκαθιδρυμένης έκλειψης της πολιτικής, αλλά τον αναγνωρίσουμε ως ένα καίριο και οντολογικά θεμελιώδες συναισθηματικό άνοιγμα που μας προτρέπει να σκεφτούμε την ελευθερία του ζην, μπορούμε ίσως να θυμηθούμε την πραγματική μας, κοινώς, πολιτική φύση ως μια ανοιχτή δυνατότητα, εγκαταλείποντας τη «γυμνή ζωή» στην ηθικοπολιτικά παρακμάζουσα κυρίαρχη εξουσία.

Βγαίνει και ο κ. Πέτσας και απειλεί τα παιδάκια πως αν δεν φορούν μάσκα θα τιμωρούνται με ποινές που θα ανακοινωθούν σύντομα, αντί να μας παρουσιάσει σχέδιο με τη βοήθεια ειδικών για το πώς θα ενημερωθούν γονείς και παιδιά, πώς θα πειστούν -ειδικά οι μικροί μαθητές- για τη χρήση της μάσκας. Αναμένουμε με αγωνία, λοιπόν, να ακούσουμε τις ποινές. Και μέχρι τότε καταθέτουμε προτάσεις: Θα παίρνουν από την Αννούλα το παγουρίνο και θα της δίνουν λακέρδα μέχρι να λυσσάξει από τη δίψα. Θα βάζουν στον Γιαννάκη τιμωρία να γράψει 100 φορές «Η κυρία μου είναι υπέρκομψη». Θα τραγουδάει ο Κωστάκης, όρθιος στο ένα πόδι, το άσμα «ένα παγουρίνο έχω μικρό στη ζώνη μου σφιγμένο». Θα βάζουν εργασία στη Βασούλα να βρει τις ομοιότητες του πρωθυπουργού με τα τσιτάχ. Θα δίνουν στον Γιωργάκη παγουρίνο με τους Μπόλεκ και Λόλεκ για να στιγματίζεται ως κομμουνιστοσυμμορίτης. Θα ζητούν από την Κατερινούλα να υπολογίσει πόσα κρούσματα έχουμε κατά μέσο όρο το χρόνο από την εποχή του λοιμού των Αθηνών. Θα γράφει 100 φορές ο Θανασάκης τη μετάφραση του «Σκοιλ Ελικικού Προσθέσεις και Ελέγχου Λοιμώχθηκαν».

Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή της κυβέρνησης, η οποία κατά το κεκτημένο της αριστείας και της καθολικής παραγωγής δικαίου που προκύπτει από την εκλογική της νίκη (όπως διδάσκουν άλλωστε και οι έγκριτοι αντισυνταγματολόγοι επιπέδου Άδωνι και βάλε - ή βγάλε) αποτελεί και την άριστη εκδοχή για το φονικό δεύτερο κύμα του ιού, τη βασική ευθύνη την έχουν οι νέοι... Τ’ ακούς; Οι νέοι. Χρειάζεται να νιώσουμε απελπισία για να αντιληφθούμε το μέγεθος της βαρβαρότητας. Όταν μια κυβέρνηση επιστρατεύει τον κοινωνικό αυτοματισμό εναντίον των νέων για να καλύψει τη θηριώδη της ανεπάρκεια, σημαίνει πως ζούμε σε μια χώρα ακυβέρνητη, η οποία πηγαίνει προς το άγνωστο ξυλάρμενη και χωρίς την πυξίδα που δείχνει προς το μέλλον. Ο κυβερνήτης ή έχει εγκαταλείψει, ή λείπει σε ταξίδι για διακοπές. Το ίδιο και οι αξιωματικοί. Δεν υπάρχει πιο ξεκάθαρο παράδειγμα από την ενοχοποίηση των νέων, που είναι το μέλλον του τόπου, ότι η πολιτική αυτής της κυβέρνησης είναι ένας πολτός όπου η νεοφιλελεύθερη αρπακτικότητα (εξαγριωμένα εμπλουτισμένη με τα χαρακτηριστικά της νεοελληνικής οικονομικής και πολιτικής ιδιοστασίας) συμφύρεται με τον ηλικιακό ρατσισμό (όπως και στην περίπτωση των ηλικιωμένων που «έτσι κι αλλιώς θα πέθαιναν», σαν το δάσος του Ερημίτη, που «έτσι κι αλλιώς θα καιγόταν»), αλλά και η εκκωφαντική προχειρότητα συμφύρεται με την εκμανή βιασύνη αρπαγής. Έχουν ξεπεράσει κάθε όριο με την ύβρη εναντίον των νέων. Δεν φτάνει το ανελέητο ξύλο, ο εγκλεισμός, οι υλακές των «συνοριοφυλάκων νοτίων προαστίων» του φαιού Χρυσοχοΐδη, η σιδηροδέσμια ταλαιπωρία με ανυπόστατες κατηγορίες όλων εκείνων των παιδιών που αντιδρούν. Δεν φτάνουν ακόμα και οι θάνατοι όπως του Βασίλη Μάγγου, δεν φτάνει που η προσκυνηματική πολιτική, πότε προς την Εκκλησία και πότε προς τους σχολάρχες, της υπουργού Παιδείας (της μόνης υπουργού που δεν της εδόθη χαρτοφυλάκιο, αλλά σκευοφυλάκιο) τους στερεί το μέλλον, δεν φτάνουν τόσα και τόσα, τώρα τους φορτώνουν και την ευθύνη του κορωνοϊού.