Αναδημοσιεύσεις

«Οι απελευθερωτικές δυνάμεις παραλάμβαναν τις συνοικίες και το κέντρο της πόλης, ενώ παντού ξεχύνονταν κόσμος χαρούμενος, ευτυχισμένος. Μας σκέπαζαν με λουλούδια, μας γέμιζαν με τρόφιμα και φρούτα... Οι δρόμοι της αγοράς πλημμύρισαν από κόσμο. Ένα αυθόρμητο πανηγύρι που δεν περιγράφεται με λόγια». ΕΛΑΣ και ΕΑΜ εκδίωξαν τους κατακτητές και ματαίωσαν τα σχέδια των ταγματασφαλιτών που είχαν λάβει εντολή από τον Αθ. Χρυσοχόου, Γενικό Διοικητή Μακεδονίας, «να σπεύσωσι προς απελευθέρωσιν της πόλεως από την κομμουνιστικήν τυραννίαν»(!). Προχώρησαν στην ανασυγκρότησή της και την παρέδωσαν μετά τη Βάρκιζα στις «νόμιμες αρχές». Πρόκειται για μια έμπρακτη απάντηση σε όσους κινδυνολογούσαν -και εξακολουθούν να κινδυνολογούν- για την περίπτωση που οι ΕΛΑΣίτες θα απελευθέρωναν την Αθήνα, γλιτώνοντάς την από τη σφαγή των Δεκεμβριανών. Συμφωνώντας με τη διαπίστωση του Μ. Χαραλαμπίδη (Τι θυμόμαστε από το παρελθόν μας και πώς το γιορτάζουμε;, Η ΑΥΓΗ 27/10/2019) ότι «οι αναφορές στα ιστορικά γεγονότα δεν γίνονται με χειρουργικές τομές», θα τόνιζα μαζί του πως: «Αν θέλουμε να κατανοήσουμε το παρελθόν, να γιορτάσουμε και να τιμήσουμε ουσιαστικά τη μνήμη των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα ενάντια στον φασισμό, πρέπει να δούμε την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου – και της 30ης Οκτωβρίου 1944 θα συμπλήρωνα - μέσα από τις ρήξεις και τις συνέχειες σε εθνικό και διεθνές πλαίσιο. Η επιστημονική έρευνα μας έχει δώσει πλούσιο υλικό. Λείπει όμως η διάδοσή του στο ευρύ κοινό και οι εθνικές επέτειοι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να το πράξουμε αυτό εμπλουτίζοντας τον επίσημο λόγο με τα ευρήματα της επιστημονικής έρευνας.» Προπαντός «να αλλάξει η διδασκαλία της Ιστορίας, έτσι ώστε να μπορούν οι μαθητές-τριες να διαχειρίζονται θέματα συγκρουσιακά, τραυματικά και επίμαχα. Τα συγκρουσιακά θέματα πρέπει να συμπεριληφθούν στη διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας, λόγω της χρησιμότητάς τους στη διαμόρφωση των μελλοντικών πολιτών που καλούνται να ζήσουν σε έναν πολύπλοκο κόσμο. Η διδασκαλία της Ιστορίας στην Ελλάδα πρέπει, λοιπόν, να σταματήσει να χαρακτηρίζεται από εθνοκεντρικά και μονολιθικά στοιχεία που υπηρετούν την κυρίαρχη ιδεολογία και αποσκοπούν στη λεγόμενη εθνοπολιτισμική ομοιογένεια και να συνδεθεί με τη δημοκρατική εκπαίδευση και την πολιτική αγωγή», όπως σωστά προτείνει η Ξένια Ελευθερίου στο βιβλίο της «Η δημόσια ιστορία ως συγκρουσιακό θέμα», εκδ. ΝΕΦΕΛΗ, 2019.

Είναι σαφές ότι στην ακροδεξιά κατρακύλα της η Ν.Δ. ανακαλύπτει και καταδεικνύει έναν ακόμα εσωτερικό εχθρό. Ο δημόσιος διάλογος, η αρθρογραφία και οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης της Δεξιάς και του ακραίου Κέντρου επικροτούν σχεδόν ανοιχτά την πρακτική της αστυνομίας, ακόμα και με την επιβαρυντική συνθήκη ότι οι αστυνομικοί παρέβησαν ρητές εντολές. Ακόμα κι αυτό τους φαίνεται θεμιτό. Αντιθέτως μέμφονται την ηγεσία της αστυνομίας ότι δίνει ηττοπαθείς εντολές. Θέλουν αίμα. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη κινείται σε ακροδεξιά τροχιά. Προσπαθώντας να κρατήσει κοντά της το ανορθολογικό, υπερσυντηρητικό, εθνικιστικό κοινό που συγκρότησε για να πολεμήσει τον ΣΥΡΙΖΑ, πηγαίνει συνεχώς βήματα προς τα δεξιά, που φέρνουν το ένα το άλλο και τροφοδοτούν τον νέο συντηρητισμό στην κοινωνία αναζητώντας συνεχώς σημεία ισορροπίας όλο και πιο δεξιά, στη μισαλλοδοξία, στον σκοταδισμό, στον όλο και λιγότερο συγκεκαλυμμένο φασισμό. Πιθανόν να το βρουν και οι ίδιοι μπροστά τους, πάντως για την κοινωνία η τροπή που δίνει η κυβέρνηση στα πράγματα είναι ολέθρια.

Ο προχθεσινός άδικος θάνατος ενός σαρανταπεντάχρονου λιμενεργάτη, κάτω από εξοντωτικές συνθήκες δουλειάς στις προβλήτες με τις γερανογέφυρες, είχε εκτός από τη δραματική διάσταση και μία συμβολική: Υπάρχει μία κόκκινη γραμμή ανοχής που έχει προ πολλού ξεπεραστεί. Αν η Cosco δεν αλλάξει ρότα, σύντομα θα μοιάζει με ξένο σώμα στον Πειραιά. Αυτό πιά δεν αφορά μόνο την Αριστερά, ούτε το διαπιστώνει μόνο αυτή. Το λένε όλο και περισσότεροι παραγωγικοί φορείς, όσοι έλπιζαν, αποκλείστηκαν  ή είδαν την επιρροή τους, τον κύκλο εργασιών τους, την εργατική τους δύναμη να απομειώνεται ενώ το λιμάνι γιγαντώνεται. Είναι εύκολα αντιληπτό σήμερα, ότι η μακρά πορεία αναγκαστικής συνύπαρξης με την Cosco θα εξελιχθεί ομαλά, μόνο αν η από εκεί πλευρά αναγκαστεί να λειτουργήσει το λιμάνι με όρους ευρωπαϊκής νομιμότητας, δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και παραδόσεων και όχι με τους δυσμενείς όρους που επικρατούν σε άλλες περιοχές του πλανήτη ή και στην ίδια την Κίνα. Είναι στο χέρι μας να το πετύχουμε.

Βγήκε σήμερα το πρωί στην ΕΡΤ ο πρόεδρος του Σωματείου Ειδικών Φρουρών Βασίλης Ντούμας και κούνησε το δάχτυλο στην κοινωνία, προχωρώντας σε κρίσεις για δηλώσεις που δεν ταιριάζουν σε βουλευτές, χαρακτηρίζοντας τες επιπέδου χαμαιτυπείου, απαιτώντας να ζητήσουν συγνώμη, ζητώντας παρέμβαση εις βάρος τους από εισαγγελέα, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται περί μύθου ότι οι ειδικοί φρουροί (των 45 ημερών εκπαίδευσης νέων που, ως προϋπηρεσία, έχουν τελειώσει τις ειδικές δυνάμεις του στρατού...) δεν είναι επαρκώς καταρτισμένοι και απειλώντας εμμέσως ότι, δεν πειράζει, ακόμη έχουν υπομονή... (Αλήθεια, ποιοι είναι αυτοί που έχουν ακόμη υπομονή; Αλήθεια, τι θα γίνει άμα τους τελειώσει;) Μάλλον ο κύριος Ντούμας δυσκολεύεται να κατανοήσει ότι κοντεύουν 50 χρόνια από τότε που τα σώματα ασφαλείας δεν μπορούν να ελέγχουν τους πολιτικούς για τις δηλώσεις τους. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Μάλλον ο κύριος Ντούμας δεν διαθέτει τη στοιχειώδη συνείδηση προκειμένου να αντιληφθεί την ευθύνη που έχει ως συνδικαλιστής για τα λεγόμενα του. Για δηλώσεις που κάνει την ίδια βδομάδα που έχει χαθεί μια ζωή για ένα αμάξι 25ετιας, που τα ΜΑΤ έχουν μαυρίσει το μάτι Ελληνίδας βουλευτριας, που ένας αστυνομικός έχει σπάσει τζαμαρία καταστήματος, χωρίς λόγο, φωνάζοντας, "είμαι τρελός". Μάλλον δεν έχει αντιληφθεί την ευθύνη του για τα επόμενα θανατηφόρα ή μη περιστατικά που θα ακολουθήσουν, ακριβώς επειδή κάποιοι τον ακούν να δίνει κάλυψη σε αυτά που γίνονται τώρα. Την ευθύνη του, που, ενώ γίνονται όλα αυτά, ο στόχος για μια ασφαλή κοινωνία, με μειωμένη εγκληματικότητα, δεν πλησιάζει, αλλά απομακρύνεται. Όπως, επίσης, ότι έτσι ούτε οι αστυνομικοί εργάζονται με μεγαλύτερη ασφάλεια για τη ζωή τους. Ίσως και να μην τον νοιάζουν όλα αυτά, αλλιώς δεν εξηγείται το γεγονός ότι πανυγήριζε για την απόφαση να αφεθούν ελεύθεροι χωρίς όρους (η έμφαση είναι στο "χωρίς όρους") οι 7 αστυνομικοί της δολοφονίας στο Πέραμα, δηλώνοντας (ή σωστότερα απειλώντας) ότι τώρα θα έχει ελεύθερα τα χέρια της η αστυνομία. Ελπίζουμε, όμως, ότι η Ελληνική Αστυνομία δεν αποτελείται μόνο απο θερμοκεφαλους και (όπως όλα δείχνουν) από πολιτικά ακραίους και μειωμένης ενσυναίσθησης Ντούμες, αλλά έχει και σοβαρά, πιο ικανά και πολύ πιο ευσυνείδητα στελέχη που αντιλαμβάνονται την τεράστια ευθύνη του επαγγέλματος τους και την ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη που έχει η κοινωνία μας για μια αστυνομία που να μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς και να τη σεβόμαστε. Ξέρουμε ότι υπάρχουν και θέλουμε αυτά να είναι η εικόνα και η ουσία της και όχι οι Ντούμες. Καλό είναι, πάντως, να καταλάβει ο κύριος Ντούμας ότι το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας δεν αποτελείται από φασιστοειδή ούτε από παπαγαλάκια που δέχονται τις εντολές του (δηλαδή δημοσιογράφους που χειροκροτούσαν μαζί του την Τετάρτη το βράδυ, ζητώντας του εν συνεχεία δηλώσεις απευθυνόμενοι σε αυτόν με το μικρό του όνομα... "πες μας Βασίλη"). Τους κάνονες σε αυτή τη χώρα τους βάζει η δημοκρατία και όχι αυτός. Αν ο ίδιος και οι όμοιοι του αρνούνται να τους δεχτούν, το αίτημα της κοινωνίας προς τη νομοθετική εξουσία να επιβάλει τη νομιμότητα, θα γίνει πιο σαφές.

Ο φόνος της Στέλλας κλείνει την οµώνυµη ταινία. Τη σκοτώνει ο εραστής της επειδή αρνήθηκε να τον παντρευτεί. Η Στέλλα, σαν την Κάρµεν του Μπιζέ και τις µοιραίες γυναίκες του φιλµ νουάρ, τιµωρείται για την εξέγερσή της ενάντια στους παραδοσιακούς γυναικείους ρόλους. Πρόκειται για παραδοσιακή περίπτωση γυναικοκτονίας, ενταγµένη σε µια λογική την οποία σε σηµαντικό ποσοστό θα επικροτούσε η κοινωνία όπου ανήκαν το θύµα και ο θύτης και µε την οποία το αρχικό κοινό της ταινίας επίσης εν µέρει θα ταυτιζόταν. Οµως στην περίπτωση της Στέλλας, όπως και των µοιραίων γυναικών, η δυνατή εικόνα της αντισυµβατικής γυναίκας ανατρέπει και επιβιώνει της τιµωρητικής πλοκής. Τελικά µας κερδίζει η εικόνα της ελεύθερης Στέλλας µε το ορθωµένο ανάστηµα, τη σίγουρη φωνή και τις µεγάλες κινήσεις. Στην «Ανέτ» ο φόνος της µητέρας της από τον πατέρα της σε κατάσταση µέθης λειτουργεί ως άρθρωση ανάµεσα στο µελοδραµατικό πρώτο µέρος και το γοτθικό δεύτερο µιας µονοσήµαντης ταινίας, παρά τα µεταµοντέρνα πολυεπίπεδα παιχνίδια αυτοαναφορικότητας. Εξήντα έξι χρόνια µετά τη Στέλλα οι έµφυλοι ρόλοι στο ζευγάρι είναι πολύ πιο παραδοσιακοί. Στη δίκη ακούµε διεξοδικά την απολογία του γυναικοκτόνου. Μαθαίνουµε –µε µεγάλη συναισθηµατική φόρτιση– για την άβυσσο που τον καλούσε (αλλά δεν πήγε ο ίδιος να τη συναντήσει, έστειλε τη γυναίκα του). Η οπτική γωνία και η αφηγηµατική δοµή κατασκευάζουν ταύτιση µαζί του. Στο τέλος η συνειδητοποιηµένη και επιτέλους οµιλούσα Ανέτ θέτει στον εαυτό της το δίληµµα αν πρέπει να συγχωρήσει τους γονείς της: και τους δύο ή κανέναν. Και δεν µπορώ παρά να αναρωτηθώ: για ποιο πράγµα ακριβώς να συγχωρήσει τη µητέρα της που δολοφόνησαν; Βεβαίως, η γοτθική σύµβαση της ταινίας αποδίδει στη νεκρή µητέρα την ευθύνη επειδή στοίχειωσε. Τα στοιχειώµατα όµως τα κουβαλάνε τα κεφάλια των ζωντανών… Η σεκάνς ονείρου µε τις γυναίκες που κατηγορούν τον µέλλοντα γυναικοκτόνο για βίαιη συµπεριφορά και που αναφέρεται προφανώς στο κίνηµα #MeToo, καθώς και τα σύντοµα πλάνα µε τις διαδηλώτριες κατά των γυναικοκτονιών δείχνουν ότι ο κόσµος της Ανέτ αναγνωρίζει και καταδικάζει τη σεξιστική βία. Οµως η εξαιρετικά δευτερεύουσα θέση αυτών των στοιχείων στην αφήγηση της ταινίας µειώνει τη σηµασία τους και τα απονοµιµοποιεί. Αν είναι η φωνή της κοινωνίας της που καταδικάζει τη Στέλλα µέσα από το στόµα της συµβατικής της αντίζηλου, η ταινία «Στέλλα» περιέχει και στοιχεία αµφισβήτησης της πατριαρχικής συνθήκης. Στην «Ανέτ» είναι η ίδια η ταινία που µας καλεί να λυπηθούµε και τον θύτη και το θύµα µαζί ή κανέναν. Με άλλα λόγια –και περιέργως–, η πιο πρόσφατη είναι η πιο συντηρητική από τις δύο ταινίες. Ας ακονίσουµε τα µάτια µας για να βλέπουν και ας λέµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους. Ας κρατήσουµε τη δυνατή και γενναία Στέλλα και ας στείλουµε τον Μίλτο µε το µαχαίρι του να µαζέψει βρούβες.

Οργή και θλίψη νοιώσαμε για ακόμη μια φορά με τη νέα άγρια γυναικοκτονία που έγινε σήμερα το πρωί στην Ιεράπετρα Κρήτης. Η 13η γυναικοκτονία που συμβαίνει μέσα σε 10 μήνες το 2021 και η 2η μέσα στον ίδιο μήνα, τον Οκτώβρη. Άλλη μια γυναίκα δολοφονήθηκε λόγω του φύλου της, γιατί ο πρώην σύζυγός της δεν ανέχτηκε να ζήσει όπως αυτή ήθελε χωρίς εκείνον. Γνωρίζουμε πλέον ότι οι δράστες των γυναικοκτονιών σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, είναι κακοποιητικοί σύζυγοι, σύντροφοι και συγγενείς που ασκούν για χρόνια βία στις γυναίκες θύματα. Επιπλέον, ο «Γυναικοκτόνος » δεν είναι οποιοσδήποτε δολοφόνος. Αποτελεί ακραία μορφή ηγεμονικής /τοξικής αρρενωπότητας και κινητοποιείται από την εξουσιαστική του θέση στο πατριαρχικό του πλαίσιο, κοινωνικοποιημένος ως ιδιοκτήτης των γυναικών που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση στην όποιας μορφής κυριαρχία του. Επιτέλους, ήρθε η ώρα να προχωρήσει χωρίς άλλη καθυστέρηση και στην Ελλάδα, όπως γίνεται και σε άλλες χώρες στην Ευρώπη, η επίσημη αναγνώριση και η εισαγωγή της «γυναικοκτονίας», ως ενός νέου εγκλήματος, με ειδική διάταξη στον Π.Κ. Να αποκαλυφθεί ΤΩΡΑ αυτό που είναι καλά κρυμμένο αλλά είναι και το κάτι επιπλέον στη γενική έννοια της «ανθρωποκτονίας», δηλαδή η εγκληματική συμπεριφορά της βίαιης αφαίρεσης της ζωής μιας γυναίκας από πρόθεση, λόγω του φύλου της. Επειδή το θύμα είναι γυναίκα! Οι εφιαλτικές διαστάσεις που έχει το φαινόμενο των γυναικοκτονιών και στη χώρα μας, δεν δικαιολογεί πλέον κανέναν εφησυχασμό και καμία αστεία δικαιολογία από την Κυβέρνηση, τον αρμόδιο υπουργό Δικαιοσύνης και την υφυπουργό για τη Δημογραφική πολιτική, την Οικογένεια και την Ισότητα των Φύλων, που καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους για την αντιμετώπιση του.

"Post" στη γλώσσα του facebook και όχι μόνο σημαίνει "ανάρτηση". Για να μην μπερδεύονται λοιπόν τα πράγματα, ο Ζούκερμπεργκ διάλεξε για νέα ονομασία του facebook την ελληνική λέξη Meta. Αλλά είναι σαφές ότι παραπέμπει σε όλα τα "post-", δηλαδή "μετα-", που είναι προσφιλή στη νεοφιλελεύθερη εποχή μας: μετα-μοντερνισμός, μετα-νεοτερικότητα, μετα-δημοκρατία, μετα-καπιταλισμός, μετα-αλήθεια... Το Meta, ως νέα εκδοχή του facebook, υποθέτω ότι φιλοδοξεί να είναι η μετα-πραγματικότητα (post-reality).

Οταν αντιμετωπίζει προκλήσεις συνοχής και αδυναμία συντονισμού στο εσωτερικό της, η Ε.Ε. είναι αδύνατον να θεωρηθεί σοβαρός συνομιλητής διεθνώς. Το ζήτημα της ισορροπίας μεταξύ της υπερεθνικής και της εθνικής συνταγματικής έννομης τάξης δεν έχει επιλυθεί, ούτε έχει βρεθεί λύση στις δομικές ελλείψεις της νομισματικής ένωσης ή στον γόρδιο δεσμό της δημιουργίας ενός πλαισίου διακυβέρνησης αρκετά στιβαρού, αλλά συγχρόνως ευέλικτου και ευπροσάρμοστου, ώστε να αποφεύγονται άτεγκτες, μονολιθικές μη-απαντήσεις στα προβλήματα, τριβές και εντάσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Επειτα, η επίτευξη ενεργειακής και τεχνολογικής αυτονομίας, η επιστροφή της βιομηχανικής παραγωγής και μιας βιώσιμης αναπτυξιακής προοπτικής, η μείωση των ανισοτήτων που υπονομεύουν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και ο εκσυγχρονισμός των υποδομών είναι πολύ σημαντικότερες αποστολές από την πολεμική ενδυνάμωση. Αυτά δεν είναι ούτε εύκολα ούτε απλά πράγματα, αν και για κάποιους Ευρωπαίους ιθύνοντες φαντάζουν, ίσως, δευτερεύοντα σε σχέση με την «υψηλή στρατηγική». Τέλος, στην ευρωπαϊκή περιφέρεια υπάρχει μια σωρεία διακρατικών και εμφύλιων συγκρούσεων με διαφορετικά επίπεδα έντασης και πολυπλοκότητας, όπου η διπλωματική σιωπή της Ευρώπης είναι εκκωφαντική. Εάν η Ευρώπη ήταν σε θέση να εγγυηθεί την ειρήνη στο άμεσο γεωπολιτικό της περιβάλλον, η αξίωση να γίνεται ακουστή η φωνή της –εφόσον, βέβαια, έχει φωνή– στα πέρατα της οικουμένης θα είχε κάποιο βάρος. Εως τότε έχει πολύ δρόμο μπροστά της.

Η µεγαλύτερη απώλεια της περασµένης χρονιάς ήταν η περίφηµη διαβούλευση. Ο δήµος είχε πάνω από ένα χρόνο στη διάθεσή του για να την προετοιµάσει όπως έπρεπε, να επιλέξει τους φορείς µε τους οποίους θέλει να µπει σε διάλογο, να βρει τρόπο να στήσει ένα συνεχή και δηµόσιο διάλογο µε τους πολίτες. Η διαβούλευση εδώ δεν αφορά µόνο λεπτοµέρειες όπως αν θα βάλουµε πλατάνια ή ακακίες, αν θα βάψουµε τα παγκάκια πράσινα ή άσπρα – αν και µπορεί να περιέχονται και αυτά. Αυτό που είναι αναγκαίο είναι µια δηµόσια συζήτηση πάνω στο µέλλον του κέντρου, αλλά και το µέλλον της πόλης συνολικά. Ενώ δηλαδή είναι προφανές ότι έχουµε να κάνουµε µε συγκρουόµενα οράµατα για το «ποια πόλη θέλουµε;», αυτή η αντιπαράθεση δεν γίνεται ανοιχτά, αλλά αναγκαζόµαστε να κάνουµε ρεαλιστικές υποθέσεις για να αποφύγουµε τις θεωρίες συνωµοσίας που ακούγονται εδώ κι εκεί. Τι θέλουµε λοιπόν; Θέλουµε κατοικία στην πόλη; Κι αν ναι, για ποιους; Για τα ανώτατα εισοδήµατα; Θέλουµε το χονδρεµπόριο ή να τελειώνουµε µε αυτή την ανατολίτικη συνήθεια; Θέλουµε µια πόλη-καρτ ποστάλ; Και όλα αυτά πρέπει να αποτυπωθούν σε έναν χωρικό προγραµµατισµό και σχεδιασµό µε προβλέψεις για το µέλλον. Αντ’ αυτού, ο ∆ήµος της Αθήνας επέλεξε να παρακάµψει όλες τις θεσµικές προβλέψεις που είναι εκεί για να προστατεύσουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία: το δηµοτικό συµβούλιο, τον αρχιτεκτονικό διαγωνισµό και τη δηµόσια διαβούλευση. Πατάει δε σε έναν χωρικό σχεδιασµό δεκαετιών που είχε εκπονηθεί σε άλλες εποχές, σε µια άλλη Αθήνα. Είναι σίγουρο πως το βασικό αντεπιχείρηµα σε όλα αυτά είναι πως πρόκειται για κωλύµατα που καθυστερούν τη διαδικασία και δεν φέρνουν πάντα τα καλύτερα αποτελέσµατα. Ετσι είναι. Αλλά δεν παρακάµπτουµε τους δηµοκρατικούς θεσµούς γιατί έχουν προβλήµατα. Τους βελτιώνουµε.