Συνεντεύξεις

Με τη φράση του ποιητή Γιώργου Μαρκόπουλου, "ακόμα κι η επανάσταση κρυώνει όταν είναι έξω από μας", γραμμένη μετά από μια εκδήλωση για τη Χιλή, μερικά χρόνια μετά την επιβολή της δικτατορίας του Πινοτσέτ, όπου ο κόσμος άρχισε ν' αποχωρεί κουρασμένος από την μακροσκελή ρητορεία των κομματικών παρατάξεων, χωρίς ν' ακούσει το χιλάνικο συγκρότημα που γύριζε "σαν ζητιάνος" τον κόσμο ζητώντας αλληλεγγύη, η Μαρία Κανελλοπούλου περιέγραψε τί συμβαίνει όταν απομακρύνεται ο αριστερός πολιτικός λόγος από το κοινό αίσθημα και την κεντρική αναγκαιότητα.

Αυτό που ήταν αμφισβητούμενο σε όσους εμπλεκονταν άμεσα με τις διαδικασίες ή γνώριζαν δεν ήταν η περικοπή των συντάξεων, αλλά τα περιβόητα αντίμετρα. Επειδή αυτό το πλεονάζον κομμάτι του δημοσιονομικού χώρου ήταν εκείνο για το οποίο υπήρχαν επιφυλάξεις και από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, μέχρι την τελευταία στιγμή περίμεναν τα στοιχεία της Eurostat, ώστε να επιβεβαιωθεί η δυνατότητα να γίνει αυτός ο δημοσιονομικός χώρος αντικείμενο μέτρων παρέμβασης για την ενίσχυση της οικονομίας. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί σε μεγάλο βαθμό στοχεύουν στην ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης, αν τα δει κανείς ένα προς ένα, και λιγότερο στη φορολογική απαλλαγή ή ελάφρυνση, όχι γιατι οι φορολογικές ελαφρύνσεις διαμορφώνουν κενό στα φορολογικά έσοδα —η επίπτωση είναι σχετικά μικρή—, αλλά γιατί ο χρόνος στον οποίο θα αποτυπωνόταν αυτό, ως θετική συνέπεια στην οικονομία, είναι μεταγενέστερος. Και το μείζον ζήτημα αυτή τη στιγμή είναι να φανεί, να αποτυπωθεί ένας πιο ενισχυμένος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ.

Η συνταγματοποίηση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους, σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, μαζί με την καθιέρωση του πολιτικού όρκου στην ανάληψη των πολιτικών και δημόσιων αξιωμάτων, διαμορφώνουν νέες πραγματικότητες τόσο στο πεδίο της Πολιτείας όσο και της κοινωνίας. Εάν ψηφιστεί αυτή η αλλαγή, θα ανατραπούν συντηρητικές ερμηνείες του συντάγματος, όπως ότι «σκοπός της παιδείας είναι η διαμόρφωση εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης» ή ότι θα νομιμοποιούνται πολιτικά προνόμια υπέρ των χριστιανών ορθόδοξων πολιτών έναντι Ελλήνων πολιτών που έχουν άλλη θρησκευτική πίστη ή είναι άθεοι. Έχουμε αργήσει να κάνουμε ένα τέτοιο βήμα για την εκκοσμίκευση του κράτους. Είναι λοιπόν σημαντικό να γίνει σήμερα το πρώτο βήμα.

«...καθώς προχώρησε το τανκ ευθεία μπροστά προς την Αρχιτεκτονική, ξεχυθήκανε από πίσω οι λοκατζήδες και μπήκαν μέσα. Φτάσανε μέχρι τα σκαλιά και όσους ήμασταν μπροστά προς τα κάγκελα, μας στριμώξανε με τις ξιφολόγχες και μας οδηγούσαν προς την πόρτα. Βγαίνοντας έξω, άλλοι πηγαίναμε προς τα Πατήσια και άλλοι προς την Ομόνοια. Εκεί, μπορούσες να φας όσο ξύλο χώραγε το τομάρι σου, γιατί όλοι αυτοί οι αστυνομικοί, που περνούσαμε ανάμεσά τους και η παράταξή τους έφτανε μέχρι τη Σολωμού από την πλευρά της Ομόνοιας, μας ρίχνανε γκλομπιές, κλωτσιές, γονατιές, μπουνιές, όλα αυτά...»

Ο κ. Μητσοτάκης ήταν αρκετά ειλικρινής όσον αφορά τις προτάσεις του για τη συνταγματική αναθεώρηση. Ήταν απόλυτος στο ότι δεν πρέπει να υπάρξει καμία ενίσχυση της παρέμβασης του λαϊκού παράγοντα, αντιστρατεύτηκε την απλή αναλογική και τα δημοψηφίσματα, αντιμετώπισε εχθρικά την προστασία των κοινωνικών αγαθών, μίλησε για αδιατάρακτη κυβερνητική σταθερότητα και σταθερούς κυβερνητικούς κύκλους χωρίς τη δικλείδα που βάζουμε εμείς, της απλής αναλογικής. Έχει θέσει ως ύψιστη προτεραιότητα το άρθρο 16 και την ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Πρότεινε να υπάρξει συνταγματική κατοχύρωση σταθερού επενδυτικού και φορολογικού περιβάλλοντος, χωρίς περαιτέρω διευκρινήσεις, σε συνδυασμό με την υποχρέωση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, αφήνοντας πολλά ερωτηματικά για τις δυνατότητες άσκησης οικονομικής πολιτικής από μια εκλεγμένη κυβέρνηση. Ουσιαστικά, θέλει να συνταγματοποιήσει το νεοφιλελευθερισμό, μέσω της συνταγματοποίησης ενός εσωτερικού μνημονίου χωρίς ημερομηνία λήξης. Όσον αφορά στο ΚΙΝΑΛ, η πρώτη δημόσια ανακοίνωση των προτάσεών του για τη συνταγματική αναθεώρηση δείχνει το σφιχτό εναγκαλισμό του με τη ΝΔ. Πρόκειται για μια άνευρη πρόταση, που δεν συγκροτείται στη βάση πάγιων προοδευτικών αιτημάτων. Ιδιαίτερα αρνητική έκπληξη αποτελεί η απουσία αναφοράς στη συνταγματική κατοχύρωση ενός αναλογικού συστήματος, αλλά και η απουσία αναφοράς στις σχέσεις εκκλησίας-κράτους. Μάλιστα, επιμένει στην αναθεώρηση του άρθρου 16, δείχνοντας ότι δεν πήρε κανένα μάθημα από την τελευταία αναθεώρηση και τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του 2007. Εμείς θα φροντίσουμε να γίνει διάλογος επί της ουσίας, ώστε να είναι ξεκάθαρος ο προσανατολισμός και η στόχευση των συνταγματικών αλλαγών. Σε αυτόν τον κοινοβουλευτικό διάλογο καμία δύναμη δεν μπορεί να κρυφτεί.

H σοσιαλδημοκρατία στην χώρα μας δεν έχει βγάλει τα αναγκαία συμπεράσματα, όπως έχει γίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου διαφοροποιείται από το νεοφιλελευθερισμό. Έχει "βαρίδια" μέσα στο ίδιο της το κόμμα και καθεστωτικές συμπεριφορές ... βλέπουμε μία άγονη κριτική προς την κυβέρνηση, μία διακριτική σύμπλευση με την Νέα Δημοκρατία, μία αδυναμία να δημιουργήσει προοδευτική ατζέντα σαν αυτή που ψάχνουν όλα τα αριστερά, σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη

Αυτό που προσπαθώ να δείξω είναι ότι η ίδια η συζήτηση για την οικογένεια στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε μια βαθιά πολιτικοκοινωνική κριτική. Και αυτό γιατί συζήτηση για την οικογένεια σημαίνει συζήτηση και για την κοινωνία, τις δομές, τις σταθερές, αλλά και τους αυτοματισμούς της. Συζήτηση για την οικογένεια σημαίνει και την επαναφορά ζητημάτων όπως: δημόσιο/ιδιωτικό, έμφυλη ιεραρχία και βία, σεξουαλικότητα, καταπίεση, υπέρβαση. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, αν παρατηρήσεις, μιλάμε πολύ για την οικογένεια και ίσως στην Ελλάδα περισσότερο -για την ελληνική οικογένεια- ενδεχομένως και γιατί την βλέπουμε να αλλάζει. Αρα δεν μετασχηματίζει την οικογένεια μόνο η μελέτη μου σε βαθιά πολιτική και κοινωνική κριτική. Αυτό έχει ήδη συμβεί. Και στη δημόσια σφαίρα και στην κουλτούρα μας.

Τα τμήματα της κοινωνίας που αποκόπηκαν από την Σοσιαλδημοκρατία στη Γερμανία δύσκολα θα επανέλθουν και εκεί εστίασε και ο Έλληνας πρωθυπουργός, συνέχισε ο κ. Χονδρός, με μία ιδιαίτερα ταξική προσέγγιση των πραγμάτων. Επί της ουσίας, είπε ότι εάν αποκοπούμε από τα στρώματα που εμείς οι ίδιοι διακηρύσσουμε ότι εκπροσωπούμε, τότε ούτε ρόλο θα έχουμε να παίξουμε ούτε χρήσιμοι θα είμαστε. Και το είπε την ώρα που στην Ελλάδα συζητιέται ακριβώς το αντίθετο, γίνεται προσπάθεια να δημιουργηθεί κλίμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μέσω του πρωθυπουργού και προέδρου του «σοσιαλδημοκρατοποιείται», φλερτάρει με την σοσιαλδημοκρατία, ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Πρόκειται για μία αριστερή, ταξική τοποθέτηση, όπως τόνισε. Ο πρωθυπουργός έθεσε πολλές φορές το ερώτημα "Ποιους εκπροσωπούμε; Ποιες πολιτικές εφαρμόζουμε γι' αυτούς που εκπροσωπούμε;" καλώντας επί της ουσίας το SPD να θυμηθεί τις ρίζες και ιδρυτικές αρχές του, να θυμηθεί ποιους εκπροσωπούσε και το καθιστούσαν ισχυρό κόμμα όλες αυτές τις δεκαετίες, την περίοδο που συνέβαλε να δημιουργηθεί στη Γερμανία (και την Ευρώπη) ισχυρό κοινωνικό κράτος, να εδραιωθούν εργασιακά και πολλά άλλα δικαιώματα κτλ.