Συνεντεύξεις

Κατά την τριακονταετία 1950-1980, πιστέψαμε ότι το όραμα της σοσιαλδημοκρατίας είχε σωθεί χάρη στον περιορισμό στην κίνηση κεφαλαίων και στο Κοινωνικό Κράτος, που είχε οικοδομηθεί κατά το πρότυπο του Εθνικού Κράτους. Ωστόσο, από τη στιγμή που άρθηκε κάθε περιορισμός στην κίνηση κεφαλαίων κατά τη δεκαετία του ’90, δίχως να γνωρίζουμε ποιος κατείχε τι, βρεθήκαμε σε μια κατάσταση παρόμοια μ’ εκείνη που αντιμετώπισαν οι σοσιαλδημοκράτες του Μεσοπολέμου: δεν διαθέταμε πλέον μέσα για τη ρύθμιση του παγκόσμιου καπιταλισμού γιατί κανείς δεν μας τα είχε δώσει. Στις Πηγές του Ολοκληρωτισμού, η Χάνα Άρεντ υποστηρίζει ότι τη μεγαλύτερη αδυναμία των Γερμανών, Γάλλων, Βρετανών σοσιαλδημοκρατών του Μεσοπολέμου αποτελούσε το γεγονός πως ήταν μόνο κατ’ επίφαση διεθνιστές. Δεν είχαν καταλάβει ότι, προκειμένου να ελέγξουν την οικονομία ενός Διεθνούς (παγκοσμιοποιημένου) Κράτους και την έκρηξη του παγκόσμιου καπιταλισμού, τα κράτη είχαν ανάγκη από νέους υπερεθνικούς πολιτικούς σχηματισμούς. Δεν είχαν κανένα ρεαλιστικό σχέδιο για να ξεπεράσουν τα “σύνορα” του Εθνικού Κράτους, τη στιγμή που, απέναντί τους, η Σοβιετική Ένωση σφυρηλατούσε το σχέδιο ενός παγκόσμιου ή, τουλάχιστον, ευρασιατικού κομμουνισμού, η ναζιστική ιδεολογία οραματιζόταν να περάσει τα σύνορα της Γερμανίας, δίχως να λογαριάζουμε τα αποικιοκρατικά ή νεοαποικιοκρατικά σχέδια της Ευρώπης και των ΗΠΑ, που είχαν αποκτήσει και αυτά παγκόσμια διάσταση. Οι σοσιαλδημοκράτες ήταν οι μόνοι που δεν πήραν στα σοβαρά το γεγονός ότι ένας καπιταλισμός διεθνής μόνο με μια πολιτική διεθνή μπορεί να αντιμετωπιστεί. Η συγκεκριμένη μομφή της Χάνα Άρεντ για τους σοσιαλδημοκράτες μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί το 2019. Για τις προκλήσεις που πηγάζουν από την ιστορική επανεμφάνιση των κοινωνικών ανισοτήτων, για το μεγάλο ‘όχι’ στην παγκοσμιοποίηση, την περιχαράκωση στην εθνική μας ταυτότητα… Το σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο δεν προνόησε για την υπέρβαση του Εθνικού Κράτους με τρόπο υπερεθνικό. Δεν μπόρεσε να συλλάβει ένα νέο μοντέλο για το καθεστώς ιδιοκτησίας, ατομικής περιουσίας και εταιρικής συμμετοχής – η κομμουνιστική εμπειρία πάγωσε τη συλλογιστική του στον χρόνο. Στάθηκε ανίκανο να συλλάβει και να οργανώσει την αναδιανομή του πλούτου και την κλιμακωτή φορολόγηση των αγαθών σε κλίμακα υπερεθνική.

Χρειάστηκε να βρεθεί σε μία άλλη ήπειρο και αρκετά μακριά από την Ελλάδα για να ανακαλύψει την αλήθεια ο κ. Μητσοτάκης. Μια αλήθεια που δεν την υποστήριξε όλο το προηγούμενο διάστημα όταν, θυμόμαστε, έκανε πολιτική απέναντι στην κυβέρνηση με τα “χρώματα” της πολιτικής τυμβωρυχίας. Πάνω σε τραγωδία που μας βρήκε στο Μάτι. Τώρα λοιπόν ομολόγησε -μπροστά στο ακροατήριο της Συνέλευσης του ΟΗΕ για το Κλίμα- τις πραγματικές διαστάσεις αυτής της υπόθεσης. Ο κόσμος τον άκουσε, κρίνει και βγάζει τα συμπεράσματά του.

Πιστεύω ότι, ανομολόγητα, στη ΝΔ και γενικότερα στο σύστημα, υπάρχει, εμφιλοχωρεί η ρήση του Βορίδη. Δηλαδή, η θωράκιση του συστήματος, πλέον, με τέτοιον τρόπο ώστε να μην μπορεί να επανεπιχειρήσει η Αριστερά να έλθει στα πράγματα.

Η κυβέρνηση στην πραγματικότητα θέλει να προσελκύσει επενδύσεις μέσα από την εφαρμογή σκληρού κοινωνικού dumping. Επιδιώκει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον προσφοράς φτηνής εργατικής δύναμης. Έτσι, η ανάπτυξη που υπόσχεται προϋποθέτει κυριολεκτικά τη συντριβή της εργασίας. Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε αυτό το μοντέλο να εφαρμόζεται στη χώρα μας, ούτε είναι άγνωστες οι συνέπειές του.  Την περίοδο 2010-2014 μείωσαν τον κατώτατο μισθό και κατήργησαν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις με την ανεργία να εκτινάσσεται στο ρεκόρ του 28%. Το μοντέλο συμπίεσης μισθών και δικαιωμάτων, αλλά και της κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας, είχε βέβαια αρχίσει να εφαρμόζεται αρκετά πριν το 2009 -αν και όχι με τόσο βίαιο τρόπο όπως την περίοδο 2010-2014- και ήταν αυτό που εν πολλοίς μας οδήγησε στην κρίση και τη χρεωκοπία.

Από την πρώτη ημέρα η δίκη των χρυσαυγιτών παρήγαγε αποτελέσματα, ανεκόπη η δράση των ταγμάτων εφόδου, η ρατσιστική βία στο δρόμο, στη συνέχεια έκλεισαν τοπικές και τώρα τα κεντρικά της ΧΑ στη Μεσογείων, όπως σε όλες τις εγκληματικές οργανώσεις πηδούν από το καράβι ή αλληλοεκβιάζονται, δεν πρέπει να τα υποτιμούμε όλα αυτά (...). Έχουμε λόγους να αισιοδοξούμε, αρχίζουμε να ξεμπερδεύουμε με την Χρυσή Αυγή, επιβεβαίωσε ο κ. Παπαϊωάννου, χωρίς να πρέπει να υπάρξει... κλίμα τρελού ενθουσιασμού και εφησυχασμός, αλλά μπορεί να τελειώσει η διαρκής μεμψιμοιρία και η γκρίνια των τελευταίων ετών.

Η ΝΔ πρόσθεσε άλλα 200 εκ στη μείωση του ΕΝΦΙΑ που είχαμε ψηφίσει εμείς, εκ των οποίων ωστόσο ούτε 1 ευρώ δεν πηγαίνει στην μεγάλη πλειοψηφία των φορολογουμένων ενώ τα 100 από τα 200 εκ πήγαν στην ελάφρυνση του 3% με την μεγαλύτερη περιουσία, κάτι για το οποίο εκφράσαμε και τη διαφωνία μας στη βουλή. Συγχρόνως το μέτρο «σημαία» για το 2020 είναι η μείωση στη φορολογία επιχειρήσεων, για την οποία εμείς είχαμε νομοθετήσει μια πιο σταδιακή προσέγγιση ώστε να υπάρχει περισσότερος χώρος για παρεμβάσεις προς όφελος των χαμηλών και μεσαίων στρωμάτων. Δεν προκύπτει λοιπόν ότι η συνισταμένη όλων των μέτρων οδηγεί σε μείωση των ανισοτήτων, ιδιαίτερα αν συμπεριλαμβάνονται και κομμάτια από τη μεριά των επιδομάτων αλλά και τις αυξήσεις που ήδη έχουν αρχίσει όπως αυτή στα τιμολόγια της ΔΕΗ. Αυτά τα λέω γιατί υπάρχει μια διεθνής εμπειρία. Η ΝΔ ακολουθεί τις συνταγές των περισσότερων κεντροδεξιών κομμάτων διεθνώς. Όπου έχουν εφαρμοστεί αυτές οι συνταγές έχουν οδηγήσει σε αύξηση των ανισοτήτων και στη συμπίεση των μεσαίων τάξεων. Γι’ αυτό και βλέπουμε τόσα κεντροδεξιά κόμματα να χάνουν την πολιτική τους ηγεμονία και να διαβρώνεται η εκλογική τους βάση.

Οι υποσχέσεις της ΝΔ, στα μεσαία κοινωνικά στρώματα και στην κοινωνική πλειοψηφία, είναι στον αέρα, γιατί από την άλλη είναι συνεπής στις υποσχέσεις της στα ανώτερα. Σε μερίδες του κεφαλαίου κάνουν δώρα, δώρο στον ΣΕΒ η περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, η ακύρωση κάθε μορφής προστασίας που είχε νομοθετήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, δώρο στη Λάμδα το Ελληνικό, δώρο η Χαλκιδική στην Eldorado, νεύμα στις μεσαίες επιχειρήσεις τουρισμού για χαλάρωση των ελέγχων, πρόσκληση στα funds και στις μεγάλες επιχειρήσεις για παράδοση του δημόσιου πλούτου, ξεκινώντας από την ενέργεια, προσκλητήριο στις εταιρείες outsourcing για δουλειές στο δημόσιο με φθηνούς εργολαβικούς εργαζόμενους, αφού προηγουμένως έχει φροντίσει να ακυρώσει τα μέτρα του ΣΥΡΙΖΑ, που δημιουργούσαν ένα προστατευτικό πλαίσιο για τους εργαζόμενους σε δύο αφεντάδες. Με λίγα λόγια, ακολουθεί πιστά όλες τις νεοφιλελεύθερες συνταγές που αποτύχανε διεθνώς, αυξάνοντας τις ανισότητες, δημιουργώντας πλούτο για τους λίγους, χωρίς να δημιουργούν ανάπτυξη για τους πολλούς. Η συνταγή, δηλαδή, που για χρόνια ακολουθήθηκε και εδώ και οδήγησε τη χώρα στη χρεοκοπία και την κοινωνία στην φτώχεια. Σε αυτές τις συνταγές, συμπλήρωμα τους είναι η καταστολή, ο «Νόμος και η Τάξη» για να ελέγξουν τις κοινωνικές αντιδράσεις, η σιδηρά συμμαχία με τα μεγάλα ΜΜΕ για να κάνουν το άσπρο μαύρο, τα fake news, η συσκότιση και η απόκρυψη της πραγματικότητας για να αποπροσανατολίζουν το δημόσιο διάλογο, τη δημόσια κριτική. Ευτυχώς για μας, δυστυχώς για κείνους, το ψέμα δεν επιβιώνει για πολύ έναντι της βιωμένης πραγματικότητας, ιδιαίτερα όταν απέναντι στη συνωμοσία της σιωπής υπάρχει ένα κόμμα με ευρεία κοινωνική απήχηση όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτά που βλέπουμε εσχάτως με τις εκκενώσεις καταλήψεων κ.λπ. είναι επικοινωνιακά τρικ στο σενάριο «νόμου και τάξης». Δεν είναι σοβαρή διαχείριση του μεταναστευτικού. Η χώρα απαιτείται να εργαστεί πάνω σ' ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο ενσωμάτωσης. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει να υπερβεί την κουτοπονηριά της χώρας-τράνζιτ. Αν σκεφτόμαστε με όρους εφήμερης παραμονής των ανθρώπων, τότε η κοινωνική ένταξη υπονομεύεται και η ασφάλεια απειλείται. Η μεταναστευτική εμπειρία της Ελλάδας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, όπως και όλης της Νότιας Ευρώπης, προέκρινε ένα μοντέλο ενσωμάτωσης όπου όλα τα έκανε η αγορά εργασίας. Το κράτος έπαιζε τον κοιμώμενο νυχτοφύλακα. Η ενσωμάτωση ήταν αποκλειστικά υπόθεση της μαύρης ή γκρίζας αγοράς εργασίας. Και τελικά επειδή τα πρώτα δεκαπέντε χρόνια (ουσιαστικά από το 1990 ως το 2005) ήταν χρόνια φρενήρους ανάπτυξης, η αγορά τα κατάφερε μόνη της κι οι άνθρωποι εντάχθηκαν ή αφομοιώθηκαν όπως-όπως χωρίς οργανωμένο σχέδιο εκ μέρους της πολιτείας. Σήμερα που η αγορά δεν δίνει τέτοιες μαγικές λύσεις, η ανάληψη κοινωνικής ευθύνης από το κράτος είναι μονόδρομος. Και να σας πω και κάτι άλλο, διότι ακούω συχνά το επιχείρημα «μα αυτοί είναι μουσουλμάνοι» ή «θέλουν να φύγουν» και πάει λέγοντας. Όταν όμως έρχεται ο Σαουδάραβας επενδυτής, τεμενάδες του κάνουμε κι ας είναι ο φανατικότερος ουαχαμπίτης. Άδεια διαμονής του δίνουμε και υπάρχουν και κράτη στην Ευρώπη που ακόμα και ιθαγένεια θα του δώσουν. Με ποιον μουσουλμάνο τα βάζουμε; Με τον φτωχοδιάβολο του Πακιστάν ή του Μπαγκλαντές. Σας το λέω αυτό διότι στην Ευρώπη σήμερα, που η ισλαμοφοβία αποκτά ενδημικά χαρακτηριστικά, ξεχνάμε συχνά το ταξικό πρόσημο αποδίδοντας μυθικές διαστάσεις στο πολιτισμικό.