Συνεντεύξεις

Όπως έχουμε δει και στη Συρία, αλλά και στην Αίγυπτο, μετά την αραβική άνοιξη, την ισχυρότερη, την αποφασιστική, επιρροή ασκούν οι μεγάλες δυνάμεις, Ρωσία και ΗΠΑ. Στη Συρία, σημαντικό ρόλο έπαιξε και το Ιράν, και κατόπιν έρχονται οι περιφερειακές χώρες: Σαουδική Αραβία, χώρες του Κόλπου, Ισραήλ. Όλοι αυτοί, εκτός των οικονομικών συμφερόντων, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη διατήρηση και ανάπτυξη των γεωστρατηγικών τους θέσεων. Η ΕΕ συλλογικά δεν παίζει αποφασιστικό γεωστρατηγικό ρόλο στο Μαγκρέμπ και το Μασρέκ, διότι απλούστατα τα συμφέροντα των κρατών-μελών της ΕΕ στην περιοχή είναι διαφορετικά ή και αλληλοσυγκρουόμενα. Ειδικά στη Συρία και τη Λιβύη, η διπλωματική δράση της ΕΕ, ως συλλογικό σώμα, ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Αντιθέτως, η Γαλλία πρωτοστάτησε στην καταστροφή του Καντάφι, χωρίς να κερδίσει περαιτέρω επιρροή, ενώ έχασε σχεδόν κάθε έρεισμά της στη Συρία. Η ΕΕ ξύπνησε για τη Συρία μόνο όταν δέχθηκε το προσφυγικό κύμα. Δεν βλέπω πώς μπορεί να παρέμβει δραστικά η ΕΕ στη Λιβύη, παρότι το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι υψηλής προτεραιότητας για τις χώρες της ΕΕ. Είναι άλλη μια περίπτωση κατά την οποία η ΕΕ αδυνατεί να ασκήσει συγκροτημένα και αποτελεσματικά κοινή εξωτερική πολιτική. Στις κρίσιμες στιγμές, εξωτερική πολιτική ασκούν τα κράτη-έθνη.

Ο κ. Μητσοτάκης δυστυχώς χρησιμοποίησε μια γυναίκα για να περάσει ένα μήνυμα, ότι η ΝΔ προωθεί τα ζητήματα της ισότητας των φύλων, κάτι το οποίο δεν ισχύει.

Υπάρχει η αντίληψη ότι η Αριστερά ταυτίζεται με την απλή αναλογική, ως άδολης έκφρασης των πολιτών. Η Δεξιά, αντίθετα, είναι υπέρ της ενισχυμένης, καθώς εδώ υπερισχύει η μέριμνα της κυβερνησιμότητας. Ωστόσο, δεν ισχύει παντού αυτό. Σε πολλές χώρες, πχ Γερμανία και Σκανδιναβικές, η Χριστιανοδημοκρατία προτάσσει την αναλογικότητα του συστήματος, ενώ αντίθετα στη Γαλλία, όπου κυβέρνησε η Αριστερά, το σύστημα είναι πλειοψηφικό, στηρίζεται στις περιφέρειες. Η επιλογή της ψήφου συνδέεται με το εκλογικό σύστημα το οποίο πράγματι την επηρεάζει σ’ ένα βαθμό, αλλά συνδέεται και με άλλους παραμέτρους: τη συμμετοχή στις εκλογές, το βάρος της πολιτικής στη λήψη των αποφάσεων (το ζήτημα της μεταδημοκρατίας), τη σχέση των πολιτών με τα κόμματα (πελατειακά δίκτυα), τη διαπάλη των ιδεών και, τέλος, κάτι που ξεχνάμε, τις σχέσεις μεταξύ κομμάτων. Αυτό προσπαθεί, εξάλλου, να αποφύγει η ΝΔ με το εκλογικό σύστημα που προτείνει, να μην βγει συμμαχική κυβέρνηση χωρίς το πρώτο κόμμα κάτι που το συναντάμε, σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπου δύο – τρεις όμορες δυνάμεις συγκροτούν κυβέρνηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ανακτήσει την ιδεολογική του ηγεμονία. Να κάνει παρεμβάσεις στους χώρους εργασίας, των γραμμάτων και του πολιτισμού. Γι’ αυτό οφείλει να αφουγκραστεί ομίλους σκέψης και πολιτισμού. Στην Πάτρα, έχουμε την «Αορτή», έναν πολιτιστικό όμιλο, χώρο διαλόγου και δημιουργίας. Δυνάμεις ζωντανές υπάρχουν παντού. Θα έλεγα υπάρχουν καλές προϋποθέσεις. Παραδείγματα, όπως της Πορτογαλίας και τώρα της Ισπανίας, θα βαρύνουν θετικά. Η Ισπανία έχει ειδικό βάρος, είναι μεγάλη χώρα. Εκεί, όπως φαίνεται Ποδέμος και Σοσιαλιστές κάνουν ανοίγματα και σε κοινωνικές δυνάμεις, αλλά και σε προσωπικότητες. Ο Εμ. Καστέλς, συνεργάτης του Νίκου Πουλαντζά και επιφανής επιστήμονας και διανοητής, ορίστηκε υπουργός Παιδείας. Κάτι αντίστοιχο γίνεται και στην Πορτογαλία. Σκεφτείτε ότι το πορτογαλικό υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης ετοίμασε το 2019 στρατηγικό σχέδιο για τα πανεπιστήμια μέχρι το 2030.

Αυτό σημαίνει ότι οπουδήποτε στη χώρα, με μια Υπουργική Απόφαση, θα μπορούν να λειτουργούν καταστήματα όλες τις Κυριακές του χρόνου. (...) Ο ανταγωνισμός θα σημάνει τον “θάνατο” των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η χώρα μας προτίθεται να συμμετάσχει με κάποιο τρόπο στις αντιπαραθέσεις στη Μέση Ανατολή. Να γίνει δηλ. μέρος των πολεμικών προβλημάτων της Μέσης Ανατολής και όχι της ειρηνικής τους επίλυσης. Και αναφέρομαι στην αποστολή «ελληνικών» patriot στη Σαουδική Αραβία, με εισήγηση του υπουργείου Εξωτερικών -αν και το υπουργείο Άμυνας φέρεται να εκδήλωσε επιφυλάξεις. Πάντως για να μη μιλάμε μόνο για τους άλλους που έχουν τα δικά τους συμφέροντα πρέπει και εμείς να δούμε τι σημαίνει εξυπηρέτηση των καλώς νοούμενων συμφερόντων της χώρας μας. Ο τρόπος που πολιτευόμαστε σε αυτό τον τομέα, είναι αδιέξοδος· το τονίζω: αδιέξοδος. Δεν αποδίδει. Για αυτό χρειάζεται αναπροσανατολισμός της εξωτερικής μας πολιτικής. Η ενεργειακή πολιτική, που έχει αποκτήσει ισχυρή θέση στην εξωτερική μας πολιτική, βλέπω ότι δεν αποδίδει. Πρέπει να τη σκεφτούμε ξανά. Δυστυχώς, στο θέμα αυτό από ό,τι βλέπω δεν υπάρχει στην Ελλάδα δημόσιος διάλογος. Μπορεί να υπάρχουν συναινέσεις εξ αδράνειας, αλλά όχι πραγματικός διάλογος για ένα τόσο σοβαρό θέμα προσανατολισμού.

Η κυβέρνηση, μέσω του υπουργείου Παιδείας, εξαπολύει μια επίθεση που έχει στόχο την ιδιωτικοποίηση των πάντων και την συκοφάντηση των ΑΕΙ όπως και πριν την κατάργηση του ασύλου που χαρακτηρίζονταν «άνδρα ανομίας». Έτσι, επιβάλλει την αξιολόγησή τους με χρηματοοικονομικά κριτήρια σύμφωνα με το βρετανικό συντηρητικό μοντέλο και από την άλλη πλευρά ανοίγει διάπλατα την πόρτα προς τις ιδιωτικές σχολές, χωρίς αξιολόγηση σπουδών (εδώ ξεχνάει τα περί αριστείας), δίνοντας στους αποφοίτους τους την δυνατότητα ακόμη και να γίνουν εκπαιδευτικοί. Ο σχετικός διαγωνισμός έχει ήδη ξεκινήσει, από την Δευτέρα 13 Ιανουαρίου, ενώ αντιτίθενται όλοι οι φορείς όπως τα ίδια τα ΑΕΙ, η ΟΛΜΕ, η ΟΙΕΛΕ κλπ. Εμείς ζητάμε από την κοινωνία να σταθεί απέναντι σ’ αυτές τις μεθοδεύσεις. Όλα αυτά είναι αιτία πολέμου.  

Οδηγούμαστε σε μια παγκόσμια δικτατορία. Ο μισός πλανήτης είναι εξεγερμένος και οι κυβερνήσεις δεν πτοούνται. Η βία των δυνάμεων καταστολής είναι παντού αδιανόητη. Αποσιωπούνται οι ειδήσεις που είτε κάνουν έναν πολίτη να σκεφτεί είτε τον πληροφορούν για πράγματα από τα οποία κινδυνεύει. Δεν είναι ο μετανάστης κι ο λωποδυτάκος από τους οποίους κινδυνεύουμε. Κινδυνεύουμε από όσους μας κυβερνούν, από τις μεγάλες εταιρείες που χτίζουν, δηλητηριάζουν, σκοτώνουν, κάνουν σκλάβους τους εργαζόμενους. Και δεν δέχομαι ότι το κακό είναι ανίκητο, υπάρχει πάντα ο ανθρώπινος παράγοντας που είναι αστάθμητος. Αυτό το ξέρει ο καπιταλισμός και γι' αυτό φοβάται τόσο και για αυτό οργανώνεται τόσο πολύ. Ξέρουν ότι όσο στριμώχνεις τον άλλον στη γωνία, κάποια στιγμή θα χυμήξει, χωρίς να νοιάζεται για τη ζωή του, και θα σε ξεσκίσει. Όταν τα πράγματα είναι οριακά, μπορεί να ξεσπάσει άγρια. Και τι δεν είναι οριακό; Οι συντάξεις; Οι συμβάσεις εργασίας; Είναι μισθοί αυτοί που έναν ολόκληρο πληθυσμό τον καταδικάζουν στη φτώχεια και στην ανασφάλεια; Που σε λίγο στα νοσοκομεία θα πετάνε έξω όσους είναι ανασφάλιστοι για να πεθάνουν; Που οι καρκινοπαθείς δεν θα έχουν φάρμακα; Βλέπω την οργή. Έχουμε στριμωχτεί, ο ζωτικός μας χώρος έχει ελαττωθεί κι όταν θα φτάσει να γίνει ασφυκτικός, ουαί κι αλίμονο σε αυτόν που θα βρεθεί μπροστά μας. Θα γίνουν τέρατα. Γιατί ο άνθρωπος είναι ένα άγριο θεριό άμα του στερήσεις τον ζωτικό του χώρο. Να ξέρουν λοιπόν αυτοί ότι οδηγούν την κοινωνία σε μια τρομακτική μελλοντική αγριότητα. Που δεν θα γλιτώσουν ούτε οι ίδιοι.

Συμφωνώ απόλυτα με αυτό που είπατε. Αυτή η στρατηγική επιλογή ήταν από την αρχή λανθασμένη, γιατί ο πιο αναξιόπιστος εταίρος, που δεν χαίρει διεθνώς και κανενός κύρους και κινείται σχεδόν στα όρια κράτους-παρία, είναι το Ισραήλ του Νετανιάχου – όχι το Ισραήλ γενικά – αλλά το Ισραήλ υπό τον Νετανιάχου που είναι και βουτηγμένος στα σκάνδαλα, όπως εξάλλου και ο Ερντογάν. Το Ισραήλ την αμέσως επόμενη μέρα που – είτε ο Ερντογάν, είτε στη μετά Ερντογάν εποχή – η Τουρκία θα κάνει κίνηση καλής θέλησης, θα την αγκαλιάσει και εμάς θα μας ξεχάσει τελείως. Ένας ακόμα λόγος που θεωρώ απαράδεκτη αυτή τη συμμαχία με το Ισραήλ, που έχει την αφετηρία της στην κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου (το 2011), είναι ότι, στην περίπτωσή της, ισχύει μια φράση του Ελευθερίου Βενιζέλου, ότι η Ελλάδα είναι πολύ μικρή χώρα για να είναι άτιμη, με το να συμμαχεί εν προκειμένω με το Ισραήλ του Νετανάχιου που με την αδιαλλαξία του, τους συνεχιζόμενους εποικισμούς και τη χρήση βίας δεν επιτρέπει την ειρηνική επίλυση του Παλαιστινιακού. Η Ελλάδα, όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Ολλανδία, είναι χώρα που έχει ένα βασικό χαρτί να παίξει, τη λεγόμενη «ήπια δύναμη» (soft power), όπως την έχε ονομάσει ο αμερικάνος διεθνολόγος Τζόσεφ Νίιε. Δεν μπορεί να παίζει με τη φωτιά και να ασκεί αδιέξοδη πολιτική της ισχύος. Θα πρέπει να στηρίζεται στις φιλειρηνικές και πανανθρώπινες ιδέες και να προσπαθεί, όσο μπορεί, να κινηθεί σε αυτό το πλαίσιο. Να είναι σεβαστή για τις απόψεις της διεθνώς, για τις θέσεις της που συμβάλουν στην ειρήνη, τη σταθερότητα και τη συνεργασία, όχι στην αντιπαράθεση. Οπότε, ναι όντως πρέπει να γίνει επαναπροσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της χώρας.