Στο εσωτερικό του κινήματος
Ο Ρόμπερτ Μίχελς θεωρούσε ότι οι μαζικοί πολιτικοί φορείς της Αριστεράς ματαίως προσπαθούν να αποφύγουν τις ιεραρχικές και γραφειοκρατικές παρεκτροπές, μιας και τα δεδομένα των σύγχρονων κοινωνιών (μεγάλοι πληθυσμοί, ανάγκη για γρήγορες αποφάσεις, πολυπλοκότητα των ζητημάτων) δεν αφήνουν περιθώρια αποφυγής τους. Η επαναληπτικότητα του φαινομένου της ολιγαρχικοποίησης της ζωής των μαζικών κινημάτων, των κομμάτων και των συνδικάτων αναβίβασε τη συγκεκριμένη θεωρία σε «σιδερένιο νόμο».
Για δεκαετίες, αν όχι μέχρι σήμερα, το πρόβλημα, αν δεν θεωρείται αναπόδραστο, μοιάζει τουλάχιστον φυσιολογικό και αναμενόμενο να προκύψει σε κάποιο στάδιο των συλλογικών προσπαθειών. Όπως, όμως, έμοιαζε αναμενόμενη η πρόσκρουση των συλλογικών χειραφετητικών εγχειρημάτων στις αναγκαιότητες να συνεννοηθούν γρήγορα μεγάλοι πληθυσμοί για πολύπλοκα ζητήματα, άλλο τόσο αναμενόμενη έμοιαζε η πρόσκρουση της ολιγαρχικοποίησης του συλλογικού βίου στην άρνηση είτε της αιτίας / δικαιολογίας είτε του αποτελέσματος της ίδιας της ολιγαρχικοποίησης.
Οι αριστερόστροφοι ριζοσπάστες ισχυρίζονταν ανέκαθεν ότι δεν είναι αναπόφευκτη αυτή η κατάληξη και, αν ήταν, δεν υπήρχε περίπτωση να την αποδεχτούν. Εν προκειμένω ο κατά Μίχελς «σιδηρούς νόμος της ολιγαρχίας» και ο «σιδερένιος νόμος της πρωτοπορίας», όπως τον ονόμασα κατ’ αναλογίαν, αλληλοτροφοδοτούνταν και αλληλοτροφοδοτούνται.